“Ẹnam Kpukpru [N̄kpọ] Ẹnọ Abasi Ubọn̄”
Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode Akpa Corinth
UBỌN̄ Jehovah Abasi edi ata akpan n̄kpọ ọnọ kpukpru mbon oro ẹtuakde ibuot ẹnọ enye “ke spirit ye ke akpanikọ.” (John 4:23, 24) Ntre, apostle Paul ama asian ekemmọ mme Christian ke Corinth eset ete: “M̀mê mbufo ẹdiade, m̀mê ẹn̄wọn̄de, m̀mê ẹnamde n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru (n̄kpọ) ẹnọ Abasi ubọn̄.” (1 Corinth 10:31) Ndinam emi oyom ete nnyịn inyịme usụn̄ Jehovah ke ndikọk mme mfịna nnyịn ke oburobụt ererimbot uma inyene emi obụhọde ke nsunsu ido ukpono mi.
Mme Christian ke Corinth ẹma ẹyom un̄wam Abasi man ẹkọk mme mfịna, sia mmọ ẹkedụn̄de ke oburobụt obio uforo oro ọkọyọhọde ye nsunsu ido ukpono. Sia akadade ke ufọt obot Greece ye obot Peloponnisos, Corinth ekedi ibuot obio Achaia eke mbahade obio ukara Rome, ama onyụn̄ enyene ibat mme andidụn̄ oro ẹsịmde 400,000. Paul ama ọtọn̄ọ esop do ke n̄kpọ nte 50 C.E.—Utom 18:1-11. Mbon Corinth ẹma ẹnọ leta ẹsọk Paul, ẹbụpde ẹban̄a ndọ ye edita unam oro ẹkewade ẹnọ ndem. (7:1) Enye ama okop mfụhọ koro ubahade ye ata oburobụt ido okodude ke otu mmọ. Ama oyom ẹnọ mmọ item ke nnennen usụn̄ oro ẹkpenịmde Udia Mbubịteyo Ọbọn̄. Idem n̄kpọndịk otode nsọn̄ibuot ama odu, ndien ama oyom ẹnọ esop oro item ẹban̄a ima. Ke mme utọ ntak oro, Paul ama etie ke Ephesus ewet akpa leta esie eke odudu spirit ọnọ ẹsọk mbon Corinth ke n̄kpọ nte 55 C.E. Edi nnyịn n̄ko imekeme ndibọ ufọn nto enye.
Edidianakiet ye Edisana Ido Uwem Ẹdi Akpan N̄kpọ
Edieke nnyịn ‘inamde kpukpru n̄kpọ inọ Abasi ubọn̄,’ nnyịn iditieneke owo ndomokiet oro editọde ubahade ke esop—kpa kiet ke otu mfịna oro mbon Corinth ẹkesobode. (1:1-4:21) Paul ama ọnọ mmọ item ete ‘ẹnyene ikọ inua kiet, ẹnyụn̄ ẹdiana kiet ke ndinyene esịt kiet ye ekikere kiet.’ Edidianakiet eyedu edieke nnyịn itienede item emi inyụn̄ ikọride mme edu eke spirit. Utu ke ndida anam-idiọkn̄kpọ owo ekededi mbụre mbụre, nnyịn ikpenyene nditi nte ke okposụkedi nnyịn ‘itọde inyụn̄ ibọkde ke mmọn̄, edi Abasi anam enye ọkọri’ ke n̄kan̄ eke spirit. Mbon mbụre oro ke Corinth ikenyeneke n̄kpọ ndomokiet oro mmọ mîkọbọhọ-bọ; ntre ẹyak nnyịn ikûdedei ibat idem nnyịn ite imọfọn ikan ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Utọ edu nsụhọdeidem oro eyen̄wam nnyịn ndinam edidianakiet odu.
Edieke anade edidianakiet odu, ana mbiowo oro ẹmekde ẹnam n̄kpọ ndinịm esop asana ke n̄kan̄ eke spirit. (5:1-6:20) Sia “ekpri ubak leaven (esinamde) ofụri eboho uyo ofụt,” ana ẹsio mbon use, mme esịn esịt ke n̄kpọ owo, mme okpono ndem, mbon idiọk inua, mme akpammịn, m̀mê mme akan owo ubọk oro mîkabakede esịt ẹfep. Ndedehe ido uwem, emi asabarede temple Abasi, inyeneke ndidi se ẹnyịmede ke otu ikọt Jehovah. Utu ke oro, ana mmọ ẹnam mme n̄kpọ oro ọnọde Abasi ubọn̄.
Kere Ban̄a Mbon En̄wen
Man “ẹnam kpukpru (n̄kpọ) ẹnọ Abasi ubọn̄,” oyom nnyịn ida item Paul aban̄ade ndọ ye itie unana ndọ isịn ke edinam. (7:1-40) Mbon oro ẹdianade kiet ke ndọ ẹnyene ndinam idan̄ ye edikere mban̄a. Christian oro ọdọde ndọ ikpadianakede ikpọn̄ nsan̄andọ esie oro mînịmke ke akpanikọ, koro ndidu ọtọkiet ekeme ndin̄wam owo oro enyene edinyan̄a. Ke adan̄aemi ndọ esidade editịmede esịt oro ọkọride-kọri edi, itie unana ndọ ekeme ndida ufọn nsọk owo oro aduakde ndin̄wam mbon en̄wen ke n̄kan̄ eke spirit ke ndinam n̄kpọ Ọbọn̄ ye unana mfịna.
Ndikere mban̄a mfọnọn̄kpọ spirit eke mbon en̄wen edi utom kpukpru Christian, edide ọdọ-ndọ m̀mê enye-emi mîdọhọ. (8:1-10:33) Ntre, ẹma enọ mbon Corinth item ẹte ẹkûnam mbon en̄wen etuak ukot ẹduọn̄ọ ke ndidia udia oro ẹkewade enọ ndem. Man okûkpan owo ekededi ndibọ eti mbụk, Paul ikakam idaha unen oro enye ekenyenede ibọ un̄wam n̄kpọ obụkidem. Enye n̄ko ‘ama ọtọn̄ọ idemesie ita, mbak ke ama ọkọkwọrọ ọnọ owo en̄wen, edisio enye ke idemesie ẹduọk.’ Ndida mme n̄kpọ oro ẹkewọrọde enọ Israel anamidiọk ke wilderness nsịn ke esịt eyen̄wam nnyịn ndifep ukpono ndem ye idiọk edinam. Akande oro, ‘ndinam kpukpru n̄kpọ nnọ Abasi ubọn̄’ eyen̄wam nnyịn ifep ndinam owo ekededi atuak ukot ọduọ.
Wụt Ukpono Nyụn̄ San̄a ke Ndutịm
‘Ndinam kpukpru n̄kpọ nnọ Abasi ubọn̄’ oyom ete nnyịn iwụt nnennen ukpono. (11:1-34) Christian an̄wan eke akpa isua ikie ama esikpono itie ibuot ke ndibọbọ ọfọn̄ibuot ke ini Ọbọn̄de akam m̀mê etin̄de prọfesi ke esop. Ukem ntre, iban ẹmi ẹten̄ede Abasi esikpono itie ibuot mfịn. Akande oro, man ikûbiet mbon Corinth oro ekeyomde edinen̄ede, ana kpukpru nnyịn ikpono Udia Mbubịteyo Ọbọn̄.
Man “ẹnam kpukpru (n̄kpọ) ẹnọ Abasi ubọn̄,” ana nnyịn inịm mme mbonoesop ke usụn̄ oro ekemde ye ndutịm. (12:1-14:40) Ke ini mme akpa Christian ẹkesisobode, mme utọ enọ eke spirit nte edisem nsio nsio usem ẹkenyene ndidi se ẹdade ẹnam n̄kpọ ye ukpono ye ediwụt esịtekọm mban̄a ebiet oro mmọ ẹtode ye uduak mmọ. Okposụkedi nnyịn idahaemi mînyeneke mme enọ ẹmi, nnyịn imọnọ Abasi ubọn̄ ke ndiwụt ima, emi akande kpukpru mmọ. Nnyịn n̄ko imesinọ Jehovah ubọn̄ sia ẹsitịmde mme mbonoesop nnyịn mfọn mfọn, ndien nnyịn ke ukpono imesida item Paul isịn ke edinam: “Ẹnam kpukpru n̄kpọ ke nde ye ke ido nte eyede.”
‘Ndinam kpukpru n̄kpọ nnọ Abasi ubọn̄’ oyom nnyịn ikpono ukpepn̄kpọ Bible inyụn̄ isọn̄ọ ida ke n̄kan̄ eke spirit. (15:1-16:24) Eyedi ke ntak odudu ukpepn̄kpọ akwaifiọk mbon Greek, ndusụk owo ke esop Corinth ẹkedọhọ: “Ediset mme akpan̄kpa idụhe.” (Men Utom 17:18, 32 domo.) Ekeme ndidi mmọ ẹkenyene ekikere mbon nsọn̄ibuot nte ke ediset ke n̄kpa ini iso ididụhe, edi nte ke mme Christian oro ẹkedude uwem ẹma ẹnyenyene ndamban̄a ediset ke n̄kpa eke spirit. (2 Timothy 2:16-18) Paul ama ọsọn̄ọ ata idotenyịn oro ke ndisiak ediset ke n̄kpa eke Jesus nnyụn̄ n̄wụt n̄ko nte ke ana mme Christian oro ẹyetde aran ẹkpan̄a man ẹnam mmọ ẹset ẹkedu uwem oro n̄kpa mîdụhe ke heaven. Ke usụn̄ efen n̄ko, ikọ esie ẹn̄wam nnyịn ndifep ukpepn̄kpọ nsọn̄ibuot nnyụn̄ ‘nsọn̄ọ nda ke mbuọtidem.’
Nam N̄kpo Kpukpru Ini nọ Abasi Ubọn
Item Paul ke Akpa N̄wed Corinth enyene ufọn mfịn kpa nte ekenyenede ke akpa isua ikie C.E. Enye omonụk Mme Ntiense Jehovah eke eyomfịn ndinam n̄kpọ Abasi ke edidianakiet nte mme owo oro ẹsanade. Mme ikọ apostle oro ẹkpenyene ndinam nnyịn ikere iban̄a mbon en̄wen inyụn̄ iwụt nnennen ukpono. Se Paul eketịn̄de ekeme nko ndisọn̄ọ nnyịn idem ndibiọn̄ọ ukpepn̄kpọ nsọn̄ibuot nnyụn̄ nsọn̄ọ nda ke ata mbuọtidem.
Ke akpanikọ, udọn̄ esịt akpanikọ eke kpukpru mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah edi ndikọm enye, ntan̄a Obio Ubọn̄ esie, nnyụn̄ nnọ edisana enyịn̄ esie ubọn̄. (Psalm 145: 1, 2, 10-13) Ke akpanikọ, akpa leta oro Paul ọkọnọde ẹsọk mbon Corinth aman̄wam nnyịn ‘ndinam kpukpru n̄kpọ nnọ Abasi ubọn̄.’
[Ekebe/Ndise ke page 24, 25]
ẸDIỌN̄Ọ KE IMỌN̄ IKPAN̄A: Akande ini kiet ke mme leta oro enye ọkọnọde ẹsọk mbon Corinth, Paul ama etịn̄ abana ndikpa ke an̄wambre. Ke uwụtn̄kpọ, enye ekewet ete: “Osụk etie mi nte Abasi okosio nnyịn, mme apostle, onịm nte ukperedem ndise nte owo n̄kpa. Koro ẹma ẹnam nnyịn ikabade idi n̄kpọ ndise inọ ererimbot ye mme angel ye owo.” (1 Corinth 4:9) Ekeme ndidi Paul ekekere aban̄a mme n̄kpọ ndise eke bestiarii (irenowo oro ẹsin̄wanade ye ndiọi unam) ye mbon en̄wan n̄kpa (irenowo oro ẹkesin̄wanade ye irenowo). Ndusụk mmọ ẹkesin̄wana man ẹbọ okụk, edi ẹkesinyenyịk mme abiatibet ndin̄wana. Akpa ẹma ẹsiyak mmọ ẹda n̄kpọekọn̄ ẹn̄wana, nte ini akade ẹma ẹsision̄o mbon-n̄kpọkọbi ẹmi ye unana edibọbọ n̄kpọekọn̄, unana n̄kpọ n̄kpemeidem, ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọ ke imọn̄ ikpan̄a.
Ye “mme angel” ye “owo” (idịghe “ererimbot” ubonowo kpọt) nte mme andida nse, mme apostle ẹkebiet mbon oro ẹyomde ndikpa ke utọ akpatre iyịp iyịp ndise oro. Paul ọkọdọhọ “mma n̄kawana ye mme idiọk unam ke Ephesus,” edi ndusụk owo ẹyịk ẹte ke owo ikpayakke eyenisọn̄ Rome inọ utọ n̄kpọ emi ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte ke enye eketịn̄ aban̄a mme andibiọn̄ọ oro ẹkebietde idiọk unam. (1 Corinth 15:32) Edi, utịn̄ikọ Paul nte ke Abasi ama anyan̄a imọ osio ke “utọ akwa n̄kpa oro” ke mbahade obio Asia (emi Ephesus okodude) odot ye n̄kpọntịbe oro akadade itie ye ata ndiọi unam ke an̄wambre akan nte enye odotde ye ubiọn̄ọ eke owo.—2 Corinth 1:8-10; 11:23; Utom 19:23-41.
[Ekebe/Ndise ke page 25]
NYENE UTỊP ORO KE EKIKERE: Paul ama ada mme edinam mbre mbon Greek eset anam mme akpan n̄kpọ an̄wana. (1 Corinth 9:24-27) Ke mme uto mbre mbuba oro nte Mbre Isthmus oro ẹkesinịmde kpukpru isua iba ke ebiet ekperede Corinth, ndutịm ama esisịne ufehe-itọk, utop-ita, ye mme edinam eken. Ke adan̄aemi etịmde idem ẹnọ mbuba ẹmi, mme efehe-itọk ye mme otop-ita ẹkesinyene ndikama idem ke ufat, ẹtakde ke ndidia udia nsọn̄idem oro osiode-sio owo idem, inyụn̄ in̄wọn̄ke wine ke ọfiọn̄ duop. Utu ke ekara oro ẹnamde ke flawa m̀mê n̄kpatari oro ekemede ndibiara, emi esinọde mme andikan ke Mbre Isthmus oro, nte ededi, Christian oro ẹyetde aran an̄wana man ọbọ anyanya uwem unana n̄kpa oro mîbiarake. Man ọbọ utịp oro, ana enye owụk enyịn esie ke n̄kpọ emi onyụn̄ enyene mfara-ke-idem. Ukem edumbet oro enyene Mme Ntiense Jehovah emi ẹnyenede nsinsi uwem eke isọn̄ ke ekikere.