Ndọn̄esịt Otode “Abasi Kpukpru Ndọn̄esịt”
“Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt: emi ọdọn̄de nnyịn esịt ke kpukpru ukụt nnyịn.”—2 CORINTH 1:3, 4.
1, 2. Nso orụk ndọn̄esịt ke mbon oro ẹfụhọde ẹyom?
MBON oro ẹfụhọde ẹyom ata ndọn̄esịt—idịghe n̄kpọ oro ẹsikopde kpukpru ini. Kpukpru nnyịn imesikop ẹdọhọde ‘udukopke aba ubiak nte ini akade,’ edi ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini mfụhọ n̄kpa, anie owo oro okopde mfụhọ ke utọ ikọ oro esinọ ndọn̄esịt? Mme Christian ẹfiọk ẹte ke Abasi ọn̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa, edi oro ikpanke ọkpọsọn̄ ubiak ye mfụhọ mbabuat editaba owo. Ndien ke akpanikọ edieke afo akatabade eyen, nditọ eken oro ẹsụk ẹdude uwem idaha itie ọsọn̄urua eyen oro.
2 Ke ini owo akpade, nnyịn isinen̄ede ibọ un̄wam ito ata ndọn̄esịt, ndọn̄esịt oro enyenede ata isọn̄ ke mme un̄wọn̄ọ Abasi. Nnyịn imesiyom ima n̄ko. Emi enen̄ede edi akpanikọ kaban̄a mbon Rwanda, ndien akpan akpan kaban̄a ediwak ubon Mme Ntiense Jehovah ke mme itie ikie do ẹmi ẹketabade mbonima mmọ ke ata ubi ubi edinam uwot ofụri ekpụk. Kpukpru mbon oro ẹfụhọde ẹkeme ndibọ ndọn̄esịt nto anie?
Jehovah—Abasi Ndọn̄esịt
3. Didie ke Jehovah onịm uwụtn̄kpọ ke ndinọ ndọn̄esịt?
3 Jehovah omonịm uwụtn̄kpọ ke ndinọ kpukpru nnyịn ndọn̄esịt. Enye ama osio ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen esie, Christ Jesus, ọdọn̄ edi isọn̄ man ọnọ nnyịn nsinsi ndọn̄esịt ye idotenyịn. Jesus ama ekpep ete: “Abasi akamama ererimbot ntem, tutu Enye osio ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okûtak, edi enyene nsinsi uwem.” (John 3:16) Enye ama asian mme anditiene enye n̄ko ete: “Baba owo kiet inyeneke ima eke okponde akan enyeemi, owo ndikpayak uwem esie nduọk kaban̄a mme ufan esie.” (John 15:13) Ke idaha efen enye ama ọdọhọ ete: “Eyen Owo [ikedịghe], man ẹnam n̄kpọ ẹnọ Enye, edi man Enye anam n̄kpọ ọnọ owo, onyụn̄ ọnọ uwem Esie ndifak ediwak owo.” (Matthew 20:28) Ndien Paul ọkọdọhọ ete: “Abasi otịm ayarade ima eke amade nnyịn, kemi Christ akpade ke ibuot nnyịn ke adan̄aemi nnyịn isụk idide mme idiọkowo kan̄a.” (Rome 5:8) Ebede ke ẹmi ye ediwak itien̄wed eken, nnyịn imọfiọk ima Abasi ye eke Christ Jesus.
4. Ntak emi apostle Paul akpan akpan ekenyenede ndiwụt esịtekọm nnọ Jehovah?
4 Apostle Paul ama enen̄ede ọfiọk aban̄a mfọnido Jehovah oro owo mîdotke. Ẹma ẹnyan̄a enye ẹsio ke n̄kpakpa idaha eke spirit, ẹsio ke edidi afai afai andikọbọ mme anditiene Christ ẹsịn ke edidi Christian oro ẹkọbọde. (Ephesus 2:1-5) Enye etịn̄ aban̄a ifiọk n̄kpọntịbe esie ete: “Mmekpri n̄kaha ke otu mme apostle, emi mmendotke ndikere apostle, koro n̄kesịnde ufọk Abasi enyịn. Edi oto mfọn Abasi ndi se ndedi: ndien mfọn emi Abasi ọnọde mi ikọwọrọke ikpîkpu; edi mmanam utom n̄kan mmọ kpukpru; inyụn̄ idịghe ami nnam, edi mfọn Abasi eke odude ye ami anam.”—1 Corinth 15:9, 10.
5. Nso ke Paul ekewet aban̄a ndọn̄esịt otode Abasi?
5 Do, nte odotde, Paul ama ewet ete: “Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt: emi ọdọn̄de nnyịn esịt ke kpukpru ukụt nnyịn, man nnyịn ikpekeme ndida ndọn̄esịt eke Abasi ọnọde nnyịn ndọn̄ mmọemi ẹdude ke ukụt ekededi esịt. Koro nte ndutụhọ Christ ẹtienede nnyịn uwak uwak, kpa ntre ke ndọn̄esịt nnyịn onyụn̄ awak oto ke Christ. Edi edieke nnyịn ikụtde ukụt, edi man mbufo ẹnyene ndọn̄esịt ye edinyan̄a; edieke ibọde ndọn̄esịt, edi man mbufo ẹnyene ndọn̄esịt, eke anamde mbufo ẹnyene ukeme ndibiom ukem ukem ndutụhọ eke nnyịn inyụn̄ ikụtde: imonyụn̄ inyene ọkpọsọn̄ idotenyịn iban̄a mbufo; koro nnyịn ifiọk ite, kpa nte mbufo ẹbuanade ke ndutụhọ, ntre ke mbufo ẹtiene ẹbuana ke ndọn̄esịt.”—2 Corinth 1:3-7.
6. Nso ke ikọ Greek oro ẹkabarede “ndọn̄esịt” ọwọrọ?
6 Nso ikọ ẹmi ẹnọde odudu ke ẹdi ntem! Ikọ Greek oro ẹkabarede mi nte “ndọn̄esịt” enyene ebuana ye “edikot nda.” Ke ntre, “edi edida owo ke n̄kan̄ man ẹsịn udọn̄ ẹnọ enye ke ini enye odude ke ọkpọsọn̄ idomo.” (A Linguistic Key to the Greek New Testament) Eyen ukpepn̄kpọ Bible kiet ekewet ete: “Ikọ oro . . . kpukpru ini esiwọrọ ekese akan ima ima nsụkesịt. . . . Ndọn̄esịt Christian edi ndọn̄esịt emi ọnọde uko, ndọn̄esịt emi an̄wamde owo ndiyọ kpukpru nsọn̄ọn̄kpọ ke uwem.” Enye n̄ko esịne mme ikọ ndọn̄esịt oro ẹkọn̄ọde ke ata un̄wọn̄ọ ye idotenyịn—kpa eke ediset mme akpan̄kpa.
Jesus ye Paul —Ima Ima Mbon Ndọn̄esịt
7. Didie ke Paul ekedi n̄kpọ ndọn̄esịt ọnọ nditọete Christian esie?
7 Nso n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke Paul ekedi ntem ke ndinọ ndọn̄esịt! Enye ama ekeme ndiwet nditọete ke Thessalonica ete: “Nnyịn iketie sụn̄sụn̄ ke otu mbufo, nte emi eka ọbọkde nditọ esiemmọ. Ndien koro mbufo ẹdọn̄de nnyịn etieti, nnyịn ikụt inem, idịghe ke edinọ mbufo gospel Abasi ikpọn̄, edi ke edinyụn̄ nyak ukpọn̄ nnyịn nde nnọ mbufo, sia imade mbufo etieti. Mbufo ẹmenyụn̄ ẹfiọk ẹte, nnyịn ikanam n̄kpọ ye mbufo, kpa nte ete anamde n̄kpọ ye nditọ esiemmọ; ikọnọ mbufo item, inyụn̄ isọn̄ọ mbufo esịt, inyụn̄ isọn̄ọ inọ mbufo uyo.” Kpa nte ima ima ete ye eka oro ẹkerede ẹban̄a, kpukpru nnyịn imekeme ndibuana ima ye ifiọk nnyịn ye mbon en̄wen ke ini oro mmọ ẹdude ke nnanenyịn.—1 Thessalonica 2:7, 8, 11.
8. Ntak emi ukpepn̄kpọ Jesus edide n̄kpọ ndọn̄esịt ọnọ mbon oro ẹfụhọde?
8 Ke ndiwụt utọ edikere mban̄a ye mfọnido oro, Paul n̄kukụre ekekpebe akwa Uwụtn̄kpọ esie, Jesus. Ti ima ima ikot oro Jesus ọkọnọde kpukpru owo nte ẹwetde ke Matthew 11:28-30: “Ẹtiene Mi, kpukpru mbufo ẹmi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde edidobi mbiomo, ndien Ami nyenọ mbufo nduọkodudu. Ẹmen ọkpọnọ Mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo. Koro ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.” Ih, ukpepn̄kpọ Jesus ọnọ nduọkodudu koro enye asan̄ade ye idotenyịn ye un̄wọn̄ọ—kpa un̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa. Emi edi idotenyịn ye un̄wọn̄ọ emi nnyịn inọde mme owo, ke uwụtn̄kpọ, ke ini nnyịn inọde mmọ ediye uduot ekpri n̄wed oro Ke Ini Owo Oro Afo Amade Akpade. Idotenyịn emi ekeme ndin̄wam kpukpru nnyịn, idem edieke nnyịn ikokopde mfụhọ ke anyanini.
Nte Ẹkpedọn̄de Mbon Oro Ẹfụhọde Esịt
9. Ntak emi nnyịn mîkpananake ime ye mbon oro ẹfụhọde?
9 Mfụhọ isikụreke ke ndusụk ikpehe ini ndondo oro owo ima ama akakpa. Ndusụk owo ẹsikama mbiomo mfụhọ mmọ ẹsan̄a ke ofụri eyouwem mmọ, akpan akpan mbon oro ẹtabade nditọ. Anam-akpanikọ ebe ye n̄wan Christian kiet ke Spain ẹma ẹtaba eyeneren mmọ ekedide isua 11 ke emana ke 1963 ke ntak miningitis. Tutu osịm mfịn emi, mmọn̄eyet esisụk asasiaha mmọ ke ini ẹtịn̄de n̄kpọ ẹban̄a Paquito. Mme usọrọ editi, mme foto, mme n̄kpọ editi, ẹkeme ndinam ẹti mfụhọ mfụhọ ini. Ntem, nnyịn ikpananake ime inyụn̄ ikere ke etisịm idahaemi akpana mbon en̄wen ẹsọn̄ idem ke mfụhọ mmọ. N̄wed ibọkusọbọ kiet onyịme ete: “Mfụhọ ye unana owo ndikop idem inem ekeme ndibịghi ke ediwak isua.” Ke ntre, ti ete ke kpa nte mme nde unan oro ẹkụtde ke idem ẹkemede ndidu ke idem nnyịn ke nsinsi, kpasụk ntre ke nde unan eke ntụk ẹkeme ndidu.
10. Nso ke ana nnyịn inam man in̄wam mbon oro ẹfụhọde?
10 Nso idi ndusụk nti n̄kpọ ẹmi nnyịn ikemede ndinam ndidọn̄ mbon oro ẹfụhọde ke esop Christian esịt? Nnyịn ke ofụri esịt imekeme ndidọhọ eyenete eren m̀mê an̄wan oro oyomde ndọn̄esịt ite, “Edieke edide odu n̄kpọ ekededi oro n̄kemede ndinam ndin̄wam, nnam mi mfiọk.” Edi ikafan̄ ke owo emi owo esie akpade esikot nnyịn onyụn̄ ọdọhọ, “Mma n̄kere n̄kpọ emi afo ekemede ndinam man an̄wam mi”? Nte an̄wan̄ade, oyom nnyịn inam usio-ukot oro odotde edieke anade nnyịn idọn̄ mbon oro ẹfụhọde esịt. Ntre, nso ke nnyịn ikeme ndinam ke usụn̄ oro enyenede ufọn? Ẹnọ nti ekikere ifan̄ mi.
11. Didie ke nnyịn ndikpan̄ utọn̄ ekeme ndidi n̄kpọ ndọn̄esịt nnọ mbon en̄wen?
11 Kpan̄ utọn̄: Kiet ke otu mfọnn̄kan n̄kpọ un̄wam oro afo ekemede ndinam edi ndibuana ubiak owo oro owo esie akpade ebe ke ndikpan̄ utọn̄. Afo emekeme ndibụp ete, “Nte akpama ndineme mban̄a oro?” Yak owo oro ebiere. Christian kiet eti ini emi ete esie akakpade ete: “Ama enen̄ede an̄wam mi ke ini mbon en̄wen ẹkebụpde se ikotịbede ndien ekem ẹnen̄ede ẹkpan̄ utọn̄.” Nte James ọkọnọde item, sọp ndikop. (James 1:19) Kpan̄ uton̄ ke ime ye ke esịtmbọm. “Ẹtuan̄a ye mmọemi ẹtuan̄ade,” ntre ke Bible eteme ke N̄wed Mbon Rome 12:15. Ti ete ke Jesus ama etiene Martha ye Mary atua eyet.—John 11:35.
12. Nso utọ nsọn̄ọ ke nnyịn ikeme ndinọ mbon oro ẹfụhọde?
12 Nọ nsọn̄ọ: Nyene ke ekikere ete ke ekeme ndidi owo oro owo esie akpade ama ekere ke mbemiso ete ke imenyene ubiomikpe, ekerede ete ke iso-ọfọn odu ekese n̄kpọ oro imọ ikpakanamde. Sọn̄ọ nọ owo oro nte ke enyene ndidi ama anam ofụri se akpakanamde (mîdịghe n̄kpọ efen ekededi oro afo ọfiọkde ke edi akpanikọ ye in̄wan̄în̄wan̄). Sọn̄ọ nọ enye ete ke nte etiede enye ke idem idịghe esen n̄kpọ ke baba usụn̄ kiet. Tịn̄ nọ enye ban̄a mbon en̄wen emi afo ọfiọkde ẹmi ẹkekande utọ editaba oro uforo uforo. Ke nditịn̄ ke usụn̄ efen, du ke edidemede nyụn̄ wụt mbọm. Un̄wam mfọnido nnyịn ekeme ndiwọrọ ekese! Solomon ekewet ete: “Ikọ eke ẹtịn̄de ke ekemini, edi apple o-gold ke usan e-silver.”—Mme N̄ke 16:24; 25:11; 1 Thessalonica 5:11, 14.
13. Edieke nnyịn idude ke itie, didie ke oro ekeme ndin̄wam?
13 Du ke itie: Du ke itie, idịghe sụk ke akpa usen ifan̄ ke ini ediwak ufan ye mme iman ẹdude, edi ke ediwak ọfiọn̄ ke ukperedem edieke oro edide se ẹyomde, ke ini mbon eken ẹma ẹkefiak ẹketọn̄ọ edinam ofụri ini mmọ. Ini mfụhọ ekeme ndikpụhọde akamba akamba, ọkọn̄ọde ke owo. Udọn̄ ye esịtmbọm Christian nnyịn ẹkeme ndiwọrọ ata ekese ke ini nnanenyịn ekededi. Bible ọdọhọ ete ke “[ufan, NW] odu emi eyịrede owo akan eyeneka.” Ntem, ikọ oro, “Ẹdiọn̄ọ ata ufan ke usen nnanenyịn,” edi akpanikọ oro anade nnyịn inanam iwụt.—Mme N̄ke 18:24; men Utom Mme Apostle 28:15 domo.
14. Nso ke nnyịn ikeme nditịn̄ mban̄a man idọn̄ owo oro owo esie akpade esịt?
14 Neme ban̄a nti edu owo oro akpade: Emi edi akamba n̄kpọ un̄wam efen ke ini ẹnọde ke nnennen ini. Buana in̄wan̄în̄wan̄ mbụk oro afo etide aban̄a owo oro. Kûkop ndịk ndikot owo oro ke enyịn̄. Kûnam nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke owo oro akpade akananam idụhe uwem mîdịghe ke enye ikedịghe n̄kpọ ndomokiet. Edi n̄kpọ ndọn̄esịt ndifiọk se n̄wed kiet otode Harvard Medical School ọkọdọhọde: “Ẹkeme ndifiak n̄kop nsọn̄idem ke ini owo oro owo esie akpade ke akpatre ekemede ndikere mban̄a owo oro akpade ye unana ekikak ekikak mfụhọ . . . Nte ẹdide ẹdinyịme ẹnyụn̄ ẹtịmde ẹfiọk obufa n̄kpọ emi edide ata idem n̄kpọ, mfụhọ eyedi n̄kpọ oro ẹnyenede-nyene nditi.” “N̄kpọ oro ẹnyenede-nyene nditi”—edi n̄kpọ ndọn̄esịt didie ntem nditi mme inem inem ini oro ẹkedude ye owo oro ẹkemade! Ntiense kiet emi akatabade ete esie ke ediwak isua ẹkebede ọkọdọhọ ete: “Akpan n̄kpọ oro ntide edi Bible oro n̄kesikotde ye Papa esisịt ini ke enye ama ọkọtọn̄ọ ndikpep akpanikọ. N̄ko ndina ke utan mbenesụk nneme mban̄a ndusụk mfịna mi. Ami n̄kesikụt enye n̄kukụre ke kpukpru isua ita m̀mê inan̄, ntre mme idaha oro ẹkedi ata ọsọn̄urua n̄kpọ.”
15. Didie ke owo ekeme ndinam usio-ukot ndin̄wam?
15 Nam usio-ukot ke ini odotde: Ndusụk mbon oro ẹfụhọde ẹkeme ndiyọ ọfọn akan mbon efen. Ntre, ọkọn̄ọde ke mme idaha, nam nti usio-ukot ndin̄wam. Christian an̄wan kiet emi okofụhọde ama eti ete: “Ediwak owo ẹma ẹdọhọ ẹte, ‘Edieke edide odu n̄kpọ ekededi oro n̄kemede ndinam, nam mi mfiọk.’ Edi Christian eyenete an̄wan kiet ikobụpke. Enye ama ebe nnennen aka ubetnna, atan̄ ọfọn̄ bed, onyụn̄ eyet ọfọn̄ oro ẹkedehede. Owo en̄wen ama emen bọket, mmọn̄, ye n̄kpọ uyet n̄kpọ otụk ikpọhi oro ebe mi ọkọkpọhide ke ubrin̄kpọ isọn̄ufọk. Mmọemi ẹkedi mme ata ufan, ndien ami ndifreke mmọ tutu amama.” Ke ebiet emi oyomde ata un̄wam, nam usio-ukot—ndusụk ke nditem udia, ndin̄wam ke ndiyet n̄kpọ, m̀mê ndika utom. Nte ededi, nnyịn ikpenyene ndidu ke ukpeme mbak idinọhọ ke mbubehe owo ke ini owo oro owo esie akpade oyomde ini ndidu ikpọn̄. Ntem, nnyịn ikpenyene ndinam mme ikọ Paul ẹmi: “Nte mmọemi Abasi ẹkemekde, emi Abasi akanamde mmọ ẹsana onyụn̄ amade, ẹda ndien esịtmbọm ẹsịne, ye mfọnido, ye nsụkidem, ye ifụre ifụre ido, ye ime.” Mfọnido, ime, ye ima idibehe ifep ke nsinsi.—Colossae 3:12; 1 Corinth 13:4-8.
16. Ntak emi leta m̀mê kad ekemede ndinọ ndọn̄esịt?
16 Wet leta mîdịghe nọ kad oro ọnọde ndọn̄esịt: Ẹsiwak ndifụmi ufọn oro leta ndọn̄esịt ye ediye kad uwụt esịtmbọm ẹnyenede. Nso idi ufọn esie? Ẹkeme ndikot enye ediwak ini. Iyomke utọ leta oro ọnọniọn̄, edi enye ekpenyene ndiwụt esịtmbọm fo. Enye n̄ko ekpenyene ndiwụt idaha eke spirit edi idịghe ọkpọsọn̄ ukwọrọikọ. Akpan etop nte edikam ndọhọ “Nnyịn mi ndinọ fi ibetedem” ekeme ndidi n̄kpọ ndọn̄esịt.
17. Didie ke akam ekeme ndinọ ndọn̄esịt?
17 Bọn̄ akam ye mmọ: Kûda odudu akam oro afo ọbọn̄de ye ekemmọ Christian oro owo mmọ akpade onyụn̄ ọbọn̄de aban̄a mmọ ke usụhọde. Bible ọdọhọ ke James 5:16 ete: “N̄kpeubọk edinen owo enyene odudu etieti.” Ke uwụtn̄kpọ, ke ini mbon oro ẹfụhọde ẹkopde akam oro ẹbọn̄de ke ibuot mmọ, emi esin̄wam mmọ ndikan utọ etikwo etikwo ekikere nte edibiom idem ikpe. Ke mme ini mmemidem oro spirit nnyịn otịmerede, Satan esidomo ndida “n̄kukan,” m̀mê “mme n̄kari n̄kari edinam” esie nsụhọde nnyịn itie. Idahaemi edi ini oro nnyịn iyomde ndọn̄esịt ye un̄wam oro otode akam, nte Paul ọkọdọhọde ete: ‘Ẹda kpukpru orụk akam ye n̄kpeubọk ẹbọn̄ akam ke spirit kpukpru ini. Ndien ke ntem ẹdu ke edidemede kpukpru ini ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpeubọk ke ibuot ofụri ndisana ikọt.’—Ephesus 6:11, 18, Kingdom Interlinear; men James 5:13-15 domo.
Se Ẹnyenede Ndifep
18, 19. Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt usọ ke mme nneme nnyịn?
18 Ke ini owo ofụhọde, odu mme n̄kpọ n̄ko oro owo mîkpanamke m̀mê mîkpetịn̄ke. Mme N̄ke 12:18 odụri owo utọn̄ ete: “Enyene mmọ eke ẹken̄de inua nte ofụt okịmde: edi edeme mbon eti ibuot ọkọk unan.” Ndusụk ini, ye unana edifiọk, nnyịn imesikpu ndiwụt usọ. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn imekeme ndidọhọ, “Mmọfiọk nte etiede fi ke idem.” Edi nte oro enen̄ede edi akpanikọ? Nte afo ama osobo ata ukem editaba oro? Efen n̄ko, mme owo ẹsinam n̄kpọ ke nsio nsio usụn̄. Ekeme ndidi nte afo akanamde n̄kpọ ikedịghe ukem ye eke owo oro ofụhọde. Ọkpọfọn akan ndidọhọ, “Mmenen̄ede n̄kop mbọm mban̄a fi koro mma nsobo ukem editaba oro ke ini . . . mi akpakpade ndusụk ini emi ekebede.”
19 N̄ko okpowụt ifiọk ndifep nditịn̄ n̄kpọ mban̄a m̀mê akpan̄kpa oro eyeset m̀mê idisetke. Ndusụk nditọete iren ye iban ẹma ẹkop ọkpọsọn̄ ubiak ke ikọ ubiomikpe oro ẹketịn̄de ẹban̄a idaha nsan̄andọ emi mîkedịghe andinịm ke akpanikọ emi akpade. Nnyịn idịghe mme ebiereikpe kaban̄a m̀mê mmanie ediset m̀mê mîdisetke. Nnyịn imekeme ndikop nsụkesịt nte ke Jehovah, emi okụtde esịt, eyetịm okop mbọm akan nte ata ekese nnyịn ikpokopde.—Psalm 86:15; Luke 6:35-37.
Mme Itien̄wed Oro Ẹnọde Ndọn̄esịt
20, 21. Ewe ẹdi ndusụk itien̄wed oro ẹkemede ndinọ owo oro owo esie akpade ndọn̄esịt?
20 Kiet ke otu n̄kponn̄kan ebiet un̄wam, ke ini ẹnọde ke nnennen ini, edi edikere mban̄a mme un̄wọn̄ọ Jehovah kaban̄a mme akpan̄kpa. Mme ekikere Bible ẹmi ẹyenyene ufọn edide owo oro owo esie akpade ededi Ntiense m̀mê edi owo emi nnyịn isobode ke an̄wautom. Nso idi ndusụk itien̄wed ẹmi? Nnyịn imọfiọk ke Jehovah edi Abasi kpukpru ndọn̄esịt, koro enye ọkọdọhọ ete: “Ami, ami, ndi enyeemi ndọn̄de mbufo esịt.” Enye n̄ko ama ọdọhọ ete: “Kpa nte owo emi eka esie ọdọn̄de enye esịt, kpa ntre ke ami ndidọn̄ mbufo esịt.”—Isaiah 51:12; 66:13.
21 Andiwet psalm ekewet ete: “Emi edi ndọn̄esịt mi ke nnanenyịn mi: koro ikọ fo onịmde mi uwem. Mmeti mme ikpe fo eke eset, O Jehovah; nnyụn̄ n̄kop ndọn̄esịt. Mbọk, yak ima fo edi se idọn̄de mi esịt, kpa nte afo ọkọdọhọde ikọ ye owo fo.” Tịmfiọk ete ke ẹda ikọ oro “ndọn̄esịt” ẹtịn̄ ikọ ndien ndien ke mme ufan̄ikọ oro. Ih, nnyịn imekeme ndinọ idem nnyịn ye mbon en̄wen ata ndọn̄esịt ebe ke ndiwọn̄ọde ntịn̄enyịn nọ Ikọ Jehovah ke ini nnanenyịn. Emi, adianade ye ima ye mbọm nditọete, ẹkeme ndin̄wam nnyịn ndiyọ editaba nnyịn nnyụn̄ nnam uwem nnyịn afiak ọyọhọ ye idara idara utom ke utom ukwọrọikọ Christian.—Psalm 119:50, 52, 76.
22. Nso idotenyịn ina nnyịn ke iso?
22 Nnyịn n̄ko imekeme ndikan mfụhọ nnyịn ubọk ke ndusụk udomo ebe ke ndinyene ekese ndinam man in̄wam mbon en̄wen ke ukụt mmọ. Nte nnyịn iwọn̄ọrede ntịn̄enyịn nnyịn inọ mbon oro ẹyomde ndọn̄esịt, nnyịn n̄ko imenyene ata inemesịt ke ndinọnọ ke usụn̄ifiọk eke spirit. (Utom 20:35) Ẹyak nnyịn itiene mmọ ibuana ndise usen ediset ke n̄kpa emi mme owo ke kpukpru n̄kani idụt, ke kpukpru emana, ẹdidarade mbonima oro mmọ ẹketabade nte ẹsetde ẹdidu ke obufa ererimbot. Nso idotenyịn ke emi edi ntem! Nso mmọn̄eyet idatesịt ididu ntem adan̄aoro nte nnyịn itide ite ke Jehovah ke akpanikọ edi Abasi “emi ọdọn̄de mbon nsụkidem esịt.”!—2 Corinth 7:6.
Nte Afo Emeti?
◻ Didie ke Jehovah edi “Abasi kpukpru ndọn̄esịt”?
◻ Didie ke Jesus ye Paul ẹkedọn̄ mbon oro ẹkefụhọde esịt?
◻ Nso idi ndusụk n̄kpọ oro nnyịn ikemede ndinam man idọn̄ mbon oro ẹfụhọde esịt?
◻ Nso ke nnyịn ikpefep ke ini inamde n̄kpọ ye owo oro owo esie akpade?
◻ Ewe ẹdi mme itien̄wed oro afo amade akan ẹmi ẹnọde ndọn̄esịt ke ini editaba?
[Ndise ke page 15]
Nam usio-ukot ke usọ usọ usụn̄ ndin̄wam mbon oro ẹfụhọde