Ẹkpeme Idem ke Mbụre

MFỊN ediwak owo ẹse mbụre nte eti ido. Owo ndikohode idem mban̄a odudu, mme usọ, ye mme n̄kpọ oro enye anamde amakabade edi usụn̄ edinam. Ndusụk owo ẹnịm ẹte ke mbụre edi akpan n̄kpọ ke ndisịm se ẹyomde. Mbon eken ẹkere ke enye esimenede uku owo. Magazine oro Time ọdọhọ ete: “Ata nsụkidem, okposụkedi mîkpaha ofụri ofụri, ekpere ndikabade ndi ido eset.” Ewetn̄wed oro Jody Gaylin ọdọhọ ete: “Ke ndiọkiso, mbụre unana iso o-⁠bụt . . . edi usụn̄ edinam odude kemi. Edinyene nneme ye ufan m̀mê ọdiọn̄ọ emenyene obufa n̄kpọ un̄wam: kpa editan̄ ese.”

Mbon oro mme owo ẹsikpebede ẹmenịm idaha. Ekeme ndidi afo ama okop mme ikọ akani ata otopita emi: “Idịghe ke mbuari ke ami ndi n̄kponn̄kan owo ke ererimbot ke idaha ini emi ke mbụk.” N̄ko ẹtịm ẹdiọn̄ọ mme ikọ andibuana ke n̄ka ikwọ oro Beatles: “Nnyịn imọwọrọ etop ikan Jesus Christ idahaemi.” Ke adan̄aemi ndusụk owo ẹkekerede ke ẹketịn̄ mme utọ ikọ oro ke unana ifiọk, mbon en̄wen ẹkeda mbon oro ẹketịn̄de mme ikọ oro nte mbon oro ẹmenede idem ke enyọn̄ emi odotde ẹtiene.

Mbụre nditara nsuana edemede mbụme: Nte edi se ifọnde ndinam inua mban̄a mme inyene ye mme ukeme owo? Edi ndammana n̄kpọ, nte ededi, ndikop inemesịt ke mme n̄kpọ oro owo anamde idem ndinyụn̄ mbuana mmọ ye mme n̄kpet n̄kpet ufan ye iman. Edi nso kaban̄a mbon oro ẹdude uwem ekekem ye ikọ emi, “Edieke edide afo emenyene enye, wụt idem”? N̄ko-n̄ko, nso kaban̄a mbon oro edide, ke adan̄aemi mînamke mbụre in̄wan̄în̄wan̄, ẹkụt ẹte ke mbon efen ẹnyene ifiọk ẹban̄a odudu mmimọ ye se inamde ke n̄kari n̄kari usụn̄? Nte utọ edisio idem n̄wụt oro ọfọn, akam edi se ẹyomde, nte ndusụk owo ẹdọhọde?

Utịp Enyenede ke Mme Itie Ebuana

Kere ban̄a utịp oro mbụre mbon efen enyenede ke idemfo. Ke uwụtn̄kpọ, didie ke afo esinam n̄kpọ aban̄a mme ikọ ẹmi ẹtienede mi?

“Mme n̄wed oro mmen̄wetke ẹfọn ẹkan mme n̄wed oro mbon en̄wen ẹwetde.”​—⁠Ọwọrọetop ewetn̄wed.

“Ekpedi mma ndu ke ini ẹkebotde n̄kpọ, n̄kpọkọnọ nti ekikere ke nte ẹtịmde ekondo ke usụn̄ ọfọnde akan.”​—⁠Edidem oro okodude ke Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Eyo Ntatenyịn.

“Abasi ikemeke ndidu koro, edieke ekpedide kiet odu, n̄kponịmke nte ke idịghe ami ndi Enye.”​—⁠Owo akwaifiọk eke ọyọhọ isua ikie-⁠19.

Nte ikọ mme owo ẹmi anam fi esịk ekpere mmọ? Nte afo ekere ke akpadara ebuana ye mmọ? Ekeme ndidi ukpadarake. Ke ofụri ofụri, edibụre mbụre​—⁠edide ke esịt akpanikọ m̀mê ke mbubru⁠—​anam mbon en̄wen ẹkûdu ke ifụre, ẹkop iyatesịt, ndusụk ẹfịbede ufụp. Emi edi nte okotụkde Asaph andiwet psalm, emi okonyịmede ete: “Koro n̄kefịbede mbon iseri ufụp.” (Psalm 73:⁠3) Ke akpanikọ, idụhe owo nnyịn ndomokiet emi okpoyomde ndinam mme ufan ye mme nsan̄a nnyịn ẹkop iyatesịt! Akpa Corinth 13:4 ọdọhọ ete: “Ima . . . inamke inua.” Ima Abasi ye edikere mban̄a ntụk mbon en̄wen ẹyenụk nnyịn ndifep ndiwụt idem ke mme usọ ye mme inyene oro ikerede nte inyenede.

Ke ini owo akarade idemesie onyụn̄ etịn̄de ikọ ke usụn̄ oro owụtde iso o-⁠bụt, enye anam mbon oro ẹkande enye ẹkụk ẹdu ke ifụre ẹnyụn̄ ẹkop idem inem. Emi edi ọsọn̄urua ukeme. Ekeme ndidi owo ukara Britain oro Lord Chesterfield ama enyene emi ke ekikere ke ini ọkọnọde eyen esie item ete: “Fiọk n̄kpọ kan mbon en̄wen edieke afo ekemede; edi kûtịn̄ ntre unọ mmọ.”

Mme owo inyeneke ukem enọ. Se imemde inọ owo kiet ndinam idịghe ntre inọ owo en̄wen. Ima eyenụk owo ndinam n̄kpọ ke mbọm ye mbon oro mînyeneke enọ ke ebiet oro enye enyenede mme ukeme. Ekeme ndidi, owo enye eken enyene mme enọ ke mme n̄kpọ efen. Apostle Paul ama ọdọhọ nnyịn ete: “Nda mfọn eke ẹkenọde mi ndọhọ kpukpru owo ke otu mbufo, nte enye okûkere ete idi n̄kpọ ikan nte ekpekerede: edi yak enye ekere aban̄a idemesie nte enyene ibuot owo ekpekerede, nte ekemde ye idomo mbuọtidem eke Abasi ọkọnọde owo kiet kiet.”​—⁠Rome 12:⁠3.

Mbụre Esito Mmeme

Ke adan̄aemi ndusụk owo ẹkemede ndidaha n̄kpọn̄ mme anam inua, ẹkụtde idem ke usụhọde ke iso mmọ, mbon en̄wen ẹsinam n̄kpọ ke isio isio usụn̄. Mmọ ẹbiere ẹte ke mbon mbụre ẹnana ifụre. Ewetn̄wed oro Frank Trippett anam an̄wan̄a ntak emi owo mbụre ekemede, ke n̄kan̄ eken, ndisụhọde uku esie ke enyịn mbon en̄wen: “Kpukpru owo ẹfiọk ke ọn̄wọn̄esịt nte ke mbụre esiwak ndiwụt ndusụk ndedịbe mmeme oro anamde owo mbọm.” Sia ediwak owo ẹfiọkde se owo mbụre enen̄erede edi, nte ikpowụtke ọniọn̄ ikan ndifep idem ke ikpîkpu editoro idem?

“Edi Oro Edi Akpanikọ!”

Emi edi nte ndusụk owo ẹsidomode ndiwụt ke edimen ubọn̄ nnọ idem enen. Mmọ ẹkere ete sia edide mmimọ imenen̄ede inyene mme enọ ke ndusụk usụn̄, ndiwụt idem ke usụn̄ en̄wen ekpedi mbubịk.

Edi nte mbụre mmọ edi akpanikọ? Edikụt idem ke n̄kpọ esikọn̄ọ ke ekikere idem owo. Se nnyịn idade nte n̄wọrọnda ukeme ke idem nnyịn ekeme ndidi ikpîkpu n̄kpọ ọnọ mbon en̄wen. Akpanikọ oro nte ke esinụk owo ndiwụt ukeme esie ekeme idem ndinọ ekikere nte ke enye ikam inen̄ekede isọn̄ odudu​—⁠isọn̄ke odudu ikem ndida ke idemesie ye unana editan̄ ese. Bible ọfiọk udọn̄ owo kaban̄a edibian̄a idem ke ini enye ọnọde item ete: “Mmọdo yak owo eke esede ete imọ imọsọn̄ọ ida ekpeme mbak enye ediduọ.”​—⁠1 Corinth 10:⁠12.

Idem edieke owo enyenede ukeme ke akpan afan̄ kiet ke n̄wọrọnda usụn̄, nte oro anam edinam inua enen? Baba, koro edinam inua anam mme owo ẹnyene ubọn̄, ke adan̄aemi ukeme ekededi oro nnyịn inyenede otode Abasi. Enye ekpenyene ndibọ ubọn̄. Ntak emi nnyịn ikpọbọde ubọn̄ ke n̄kpọ oro nnyịn ikadade-da imana? (1 Corinth 4:⁠7) Ke ẹsiode oro efep, ukem nte nnyịn inyenede ukeme, nnyịn n̄ko imenyene mme mmeme. Nte edinam akpanikọ oyom ete idụri ntịn̄enyịn iwụt mme ndo ye ndudue nnyịn? Etie nte ibat ibat mbon mbụre ẹkere ntre. Ekeme ndidi nte ke Edidem Herod Agrippa I ama enen̄ede enyene enọ utịn̄ikọ. Edi unana nsụkidem esie ama ada okosịm ata esuene esuene n̄kpa. N̄kpọntịbe itekesịt oro owụt nte Abasi asuade ntan̄idem, kpa nte ediwak owo n̄ko ẹsuade.​—⁠Utom 12:​21-⁠23.

Ke ofụri ofụri ẹsikụt ndammana ifiọk ye ukeme ke owo mîtoroke idem nte mîdotke. Ke ini mbon en̄wen ẹdiọn̄ọde ẹnyụn̄ ẹtorode mme edu m̀mê se owo anamde, oro ọfọn ye owo oro ẹtorode akan. Mme N̄ke 27:2 ọdọhọ ọniọn̄ ọniọn̄ ete: “Yak owo efen otoro fi, okûdi inua fo: yak edi esenowo, okûdi n̄kpọkinua fo.”

Ẹyom Man Ẹnyene se Ẹyomde?

Ndusụk owo ẹkere ke edimenede idem ke enyọn̄ uko uko edi se ẹyomde ke amia-mbuba n̄kaowo mfịn man ẹnyene se ẹyomde. Mmọ esifịna nte ke edieke mmimọ mîsioroke uyo inyụn̄ itan̄ ese iban̄a odudu mmimọ, owo idikwe idinyụn̄ ifiọkke mmimọ. Ikọ emi ke magazine oro Vogue edi mbiet ekikere mmọ: “Ẹkekpep nnyịn ini kiet ẹte ke nsụkidem edi eti ido, idahaemi nnyịn ke ikpep ite ke editie idop idop ekeme ndidi n̄kpọ ukpan.”

Ye mbon oro ẹyomde ndinam n̄kọri ke mme idaha ererimbot emi, oro ekeme ndidi eti ekikere. Edi idaha Christian okpụhọde. Enye ọfiọk ke Abasi ekere aban̄a onyụn̄ emek ndida mme ukeme mbon oro ẹsụhọrede idem nnam n̄kpọ, idịghe mbon ntan̄idem. Ntem, ufọn idụhe Christian nditiene n̄kari n̄kari usụn̄ n̄wụtidem. Edi akpanikọ, owo emi ọbuọtde idem ke idemesie akaha ekeme ndinyene ukpono ibio ini oto ke edinam n̄kpọ ekọn̄ ekọn̄ m̀mê n̄kari n̄kari. Edi nte ini akade ẹyeyarade enye ẹnyụn̄ ẹsụhọrede enye ẹnịm, idem ẹsuenede enye. Emi edi nte Jesus Christ ọkọdọhọde ete: “Edi owo ekededi eke edimenerede idem, ẹyesụhọde enye ẹnịm; edi owo ekededi eke edisụhọrede idem, ẹyemenede enye.”​—⁠Matthew 23:12; Mme N̄ke 8:13; Luke 9:⁠48.

Mme Ufọn Nsụkidem

Ralph Waldo Emerson ekewet ete: “Owo kiet kiet oro nsobode ọfọn akan mi ke ndusụk usụn̄. Koro, n̄kpepde n̄kpọ nto enye.” Mme ikọ esie ẹdu ke n̄kemuyo ye item apostle Paul eke odudu spirit nte ke mme Christian ikpenyeneke ‘ndinam baba n̄kpọ kiet ke ndomoidem m̀mê ke ntan̄idem, edi yak owo kiet kiet ada nsụhọde esịt abat ete, owo en̄wen ọfọn akan imọ.’ (Philippi 2:⁠3) Ekikere owụtde nsụkidem mi anam owo odu ke idaha ndikpep n̄kpọ nto mbon en̄wen.

Ntre kpeme mbak odudu fo edikabade edi mmeme fo. Kûsụhọde mme ukeme fo ye mme n̄kpọ oro afo anamde ke mme ikọ mbụre. Da nsụkidem dian ke nti edu fo. Emi edi se inen̄erede imenede uku owo ke iso mbon en̄wen. Enye an̄wam owo ndidara itie ebuana oro ọfọnde akan ye ekemmọ owo onyụn̄ ada unyịme Jehovah Abasi edi.​—⁠Micah 6:8; 2 Corinth 10:⁠18.