Mme Ebe—Ẹfiọk Ẹnyụn̄ Ẹkpebe Itieibuot Christ
“Christ edi ibuot ọnọ kpukpru irenowo.”—1 CORINTH 11:3.
1, 2. (a) Afo ekere ke ebe akpanam nso man owụt ke enye okụt unen? (b) Ntak ọfọnde ndifiọk ke Abasi ọkọtọn̄ọ ndọ?
AFO ekere ke ebe akpanam nso man owụt ke enye okụt unen? Ndi edi enye ndinen̄ede mfiọk n̄kpọ m̀mê ndinen̄ede nnyene odudu? Ndi edi enye ndinen̄ede n̄n̄wana okụk? Mîdịghe, ndi akam enen̄ede edi enye ndima nnyụn̄ mfọn ido ye n̄wan ye nditọ esie? Edieke adade nte enye amade onyụn̄ ọfọnde ido ye n̄wan ye nditọ esie ebiere, oro ọwọrọ ke ediwak ebe ikwe unen, koro mmọ ẹyak spirit ererimbot ye nte mme owo ẹnamde n̄kpọ ẹda mmọ usụn̄. Ntak-a? Enen̄ede edi sia mmọ mîkponoke mînyụn̄ itieneke ndausụn̄ Andikọtọn̄ọ ndọ—kpa Enye emi okobotde “ọkpọn̄kan̄ emi enye okosiode Adam ke idem, anam n̄wan kiet, onyụn̄ ada enye ọsọk Adam.”—Genesis 2:21-24.
2 Jesus Christ ama ọsọn̄ọ mbụk Bible emi ọdọhọde ke Abasi ọkọtọn̄ọ ndọ ke ini ọkọdọhọde mme asua esie ete: “Nte mbufo ikokotke ite ke enye emi okobotde mmọ toto ke editọn̄ọ akanam mmọ eren ye n̄wan onyụn̄ ọdọhọ ete: ‘Ke ntak emi owo ọyọkpọn̄ ete ye eka esie onyụn̄ akadiana ye n̄wan esie, ndien mmọ mbiba ẹyekabade ẹdi obụk kiet’? Ntre mmọ idịghe aba owo iba, edi ẹdi obụk kiet. Ke ntre, se Abasi ama akadian [ke ndọ] yak baba owo kiet okûdianade.” (Matthew 19:4-6) Edi akpanikọ ke se idinamde ẹkụt unen ke ndọ edi ndikpono Andikọtọn̄ọ ndọ nnyụn̄ nnam item emi odude ke Ikọ Esie, kpa Bible.
Se Idinamde Ebe Okụt Unen
3, 4. (a) Nso inam Jesus enen̄ede ọfiọk n̄kpọ aban̄a ndọ? (b) Anie edi ndamban̄a n̄wan Jesus, ndien didie ke mme ebe ẹkpenam n̄kpọ ye iban mmọ?
3 Se idinamde ebe okụt unen edi ndikpep se Jesus eketịn̄de nnyụn̄ nnam se Enye akanamde. Jesus enen̄ede ọfiọk n̄kpọ aban̄a ndọ sia enye ama odu ke ini ẹkebotde akpa eren ye n̄wan ye ke ini ndọ mmọ. Jehovah Abasi ọkọdọhọ enye ete: ‘Ẹyak nnyịn inam owo isịn ke mbiet idem nnyịn, ẹtie nte nnyịn.’ (Genesis 1:26) Ih, Abasi eketịn̄ ikọ emi ye Enye emi Enye okobotde mbemiso okobotde owo m̀mê n̄kpọ ekededi, kpa enye emi okodude “enye ke n̄kan̄ [“nte etubom anamutom,” NW].” (Mme N̄ke 8:22-30) Enye edi “akpan ke otu kpukpru edibotn̄kpọ.” Enye edi “ntọn̄ọ edibot n̄kpọ Abasi,” emi okodude idem mbemiso ẹkebotde ekondo.—Colossae 1:15; Ediyarade 3:14.
4 Ẹkot Jesus “Eyenerọn̄ Abasi,” ẹnyụn̄ ẹkot enye ebe ke ndamban̄a usụn̄. Angel ama ọdọhọ ini kiet ete: “Di mi, nyowụt fi n̄wanndọ, n̄wan Eyenerọn̄.” (John 1:29; Ediyarade 21:9) Anie ndien edi n̄wanndọ, m̀mê n̄wan esie? Mme anam akpanikọ anditiene Christ oro ẹyetde aran, emi ẹditienede enye ẹkara ke heaven, ẹdi “n̄wan Eyenerọn̄.” (Ediyarade 14:1, 3) Mmọdo, nte Jesus akanamde n̄kpọ ye mme mbet esie ke ini enye okodude ye mmọ ke isọn̄ edi uwụtn̄kpọ ọnọ mme ebe ke nte mmọ ẹkpenamde n̄kpọ ye iban mmọ.
5. Jesus edi uwụtn̄kpọ ọnọ mmanie?
5 Ke akpanikọ, Bible owụt ke Jesus edi uwụtn̄kpọ ọnọ mme anditiene enye, ke ndidọhọ ete: “Christ ama akam okụt ukụt kaban̄a mbufo, ọkpọn̄de uwụtn̄kpọ enịm ọnọ mbufo man ẹtiene nde ikpa esie ketket.” (1 Peter 2:21) Edi, enye edi uwụtn̄kpọ ọnọ irenowo akpan akpan. Bible ọdọhọ ete: “Christ edi ibuot ọnọ kpukpru irenowo; erenowo onyụn̄ edi ibuot ọnọ n̄wan; Abasi onyụn̄ edi ibuot ọnọ Christ.” (1 Corinth 11:3) Irenowo ẹnyene ndikpebe uwụtn̄kpọ Christ sia enye edide ibuot ọnọ mmọ. Ntem, ana ẹtiene ndutịm itieibuot man ẹkụt unen ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt ke ubon. Man ẹkeme ndinam emi, ana mme ebe ẹnam n̄kpọ ye iban mmọ ke ima kpa nte Jesus anamde n̄kpọ ke ima ye ndamban̄a n̄wan esie, oro edi, mme mbet esie oro ẹyetde aran.
Nte Ẹkpesede Ẹban̄a Mfịna Ndọ
6. Didie ke mme ebe ẹkpedụn̄ ye iban mmọ?
6 Ke ntịme ntịme ererimbot emi, mme ebe akpan akpan ẹkpenyene ndikpebe Jesus ke ndime ime, ndima ima, nnyụn̄ nsọn̄ọ ntiene ndinen edumbet. (2 Timothy 3:1-5) Bible etịn̄ ntem aban̄a uwụtn̄kpọ oro Jesus ekenịmde, ete: “Mbufo mme ebe, ẹka iso ẹdụn̄ ye mmọ [iban mbufo] kpasụk ntre ke ifiọk.” (1 Peter 3:7) Ih, mme ebe ẹnyene ndida ifiọk nse mban̄a mme mfịna ndọ, kpa nte Jesus akadade ifiọk ese aban̄a mme mfịna. Idụhe owo oro akanam ọbọde ufen nte Jesus ọkọbọde, edi enye ama ọfiọk ke Satan, mme demon, ye idiọk ererimbot emi ẹkedi ntak. (John 14:30; Ephesus 6:12) Akananam mme mfịna oro Jesus okosobode ikakpaha enye idem, inyụn̄ inaha akpa mme ọdọ ndọ oro ẹkụtde “ukụt ke obụkidem.” Bible ọdọhọ ke mbon oro ẹdọde ndọ ẹyekụt utọ ukụt oro.—1 Corinth 7:28.
7, 8. (a) Nso ke ndidụn̄ ye iban ke ifiọk abuana? (b) Ntak odotde ẹkpono iban?
7 Bible ọdọhọ mme ebe ete ẹdụn̄ ye iban mmọ “ke ifiọk, [ẹnọ] mmọ ukpono nte mmọ eke ẹmemde ẹkan.” (1 Peter 3:7) Utu ke ndikama n̄wan esie ke ufịk nte emi Bible ekebemde iso ọdọhọ ke ediwak irenowo ẹyekama, ebe oro oyomde ndinem Abasi esịt oyokpono n̄wan esie. (Genesis 3:16) Enye eyenen̄ede etịm n̄wan esie akama, idehedei imia enye. Utu ke oro, eyekere aban̄a nte etiede n̄wan esie ke idem, ọnọ enye ukpono ye uku kpukpru ini.
8 Ntak emi akpanade mme ebe ẹkpono iban mmọ? Bible ọbọrọ ete: “Sia mbufo ye mmọ n̄ko ẹnyenede udeme ke ufọn uwem emi owo mîdotke, mbak n̄kpọ edibiọn̄ọ akam mbufo.” (1 Peter 3:7) Mme ebe ẹnyene ndifiọk ke Jehovah ese erenowo oro anamde n̄kpọ ọnọ imọ ukem nte esede n̄wan oro anamde n̄kpọ ọnọ imọ. Iban oro ẹnamde se Abasi amade ẹyenyene nsinsi uwem ukem nte irenowo, ndien ediwak mmọ ẹyeka heaven, kpa ebiet oro ‘eren m̀mê n̄wan mîdụhe.’ (Galatia 3:28) Ntre, oyom mme ebe ẹfiọk ke se inamde Abasi ama owo edi owo ndinam akpanikọ nnọ enye, idịghe m̀mê owo edi eren m̀mê n̄wan, ebe m̀mê n̄wan, m̀mê eyen. 1 Corinth 4:2.
9. (a) Nte apostle Peter ọdọhọde, nso ikpanam mme ebe ẹkpono iban mmọ? (b) Didie ke Jesus okokpono iban?
9 Akpatre ikọ apostle Peter emi, “mbak n̄kpọ edibiọn̄ọ akam mbufo,” enen̄ede owụt ntak oro oyomde ebe okpono n̄wan esie. Ọkpọdiọk didie ntem n̄kpọ ndibiọn̄ọ akam nnyịn! Ẹkeme ndibiọn̄ọ akam ebe oro mîkponoke n̄wan esie, nte ẹkebiọn̄ọde akam ndusụk asan̄autom Abasi oro mîkanamke akpanikọ ke eset. (N̄wed Eseme 3:43, 44) Do, owụt ifiọk iren Christian—mme ọdọ ndọ ye mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ—ndikpep nte Jesus akanamde n̄kpọ ukpono ukpono ye iban. Enye ama esịn mmọ ke otu mbon oro ẹkesitienede enye ẹkwọrọ ikọ, ndien enye ama ọfọn ido ye mmọ onyụn̄ okpono mmọ. Ini kiet, Jesus ama akam ebem iso ayarade akpanikọ oro akaduaide owo idem ọnọ iban onyụn̄ ọdọhọ mmọ ẹtịn̄ ẹnọ irenowo!—Matthew 28:1, 8-10; Luke 8:1-3.
Edi Uwụtn̄kpọ Ọnọ Mme Ebe Akpan Akpan
10, 11. (a) Ntak emi oyomde mme ebe akpan akpan ẹkpebe uwụtn̄kpọ Jesus? (b) Didie ke mme ebe ẹkpema iban mmọ?
10 Nte ikebemde iso ikụt, Bible emen ebuana oro odude ke ufọt ebe ye n̄wan odomo ye Christ ye “n̄wanndọ” esie, emi edide esop mme anditiene enye oro ẹyetde aran. Bible ọdọhọ ete: “Ebe edi ibuot ọnọ n̄wan esie kpa nte Christ n̄ko edide ibuot ọnọ esop.” (Ephesus 5:23) Ikọ emi ekpenyene ndisịn udọn̄ nnọ mme ebe ẹdụn̄ọde nte Jesus akanamde n̄kpọ nte ibuot m̀mê nte akadade mme anditiene enye usụn̄. Ndinam emi edi n̄kukụre se idinamde mme ebe ẹkeme ndinen̄ede n̄kpebe uwụtn̄kpọ Jesus ke ndima, ndinọ ndausụn̄, ndinyụn̄ nse mban̄a iban mmọ, nte Jesus akanamde ye esop esie.
11 Bible ọdọhọ mme Christian ete: “Mme ebe, ẹka iso ẹma iban mbufo, kpa nte Christ n̄ko akamade esop onyụn̄ ayakde idemesie ọnọ ke ibuot esie.” (Ephesus 5:25) Ke Ephesus ibuot 4, ẹdọhọ ke “esop” edi “idem Christ.” Ediwak iren ye iban ẹnam ndamban̄a idem Christ emi, ndien kpukpru mmọ ẹnam idem emi anam utom esie edifọn edifọn. Nte ededi, Jesus “edi ibuot ọnọ idem, kpa esop.”—Ephesus 4:12; Colossae 1:18; 1 Corinth 12:12, 13, 27.
12. Didie ke Jesus okowụt ke imama ndamban̄a idem imọ?
12 Jesus ama owụt ke imama “esop,” emi edide ndamban̄a idemesie, akpan akpan ke ndikese mban̄a mme mbet esie oro ẹkenyenede ndikabade ndi ubak esop oro. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini idem ekememde mme mbet esie, enye ama ọdọhọ ete: “Ẹdi . . . ke ndobo ndobo ebiet ẹdiduọk odudu esisịt.” (Mark 6:31) Kiet ke otu apostle Jesus ama etịn̄ se Jesus akanamde esisịt ini mbemiso ẹkewotde enye, ete: “Jesus ama se inyenede enye [oro edi, mbon oro ẹdide ndamban̄a idemesie] . . . , onyụn̄ ama mmọ tutu esịm utịt.” (John 13:1) Nso eti uwụtn̄kpọ ke Jesus ekenịm ntem ọnọ mme ebe ke nte mmọ ẹkpemade iban mmọ!
13. Ẹteme mme ebe ẹte ẹma iban mmọ didie?
13 Apostle Paul ama aka iso ada uwụtn̄kpọ oro Jesus ekenịmde ọnọ mme ebe eteme mmọ ete: “Ntem ke mme ebe ẹkpema iban mmọ nte idem mmọ. Owo eke amade n̄wan esie ama idemesie, koro akananam baba owo kiet isuaha obụkidem esie; edi ọbọbọk onyụn̄ ekpeme enye, kpa nte Christ n̄ko anamde ye esop.” Paul ama adian do ete: “Yak owo mbufo kiet kiet enen̄ede ama n̄wan esie nte enye amade idemesie.”—Ephesus 5:28, 29, 33.
14. Didie ke ebe esikama anana-mfọnmma idem esie, ndien didie ke emi owụt nte enye akpakamade n̄wan esie?
14 Kere ban̄a ikọ Paul oro. Ndi erenowo oro ibuot esie ọfọnde ekeme ndikokoi nnọ idemesie unan? Ke ini enye atuakde ukot, ndi enye esimia ukot esie sia anamde enye oyom ndiduọ? Ke akpanikọ isimiaha! Ndi ebe esitọk idemesie ke otu mme ufan esie m̀mê nditịn̄ mban̄a mme ndudue esie? Baba! Do, ntak emi enye okposụn̄ide n̄wan esie, m̀mê anam enye se idiọkde ikan oro edieke enye anamde ndudue? Mme ebe inyeneke ndikere mban̄a ufọn idemmọ kpọt, edi ẹnyene ndikere mban̄a ufọn iban mmọ.—1 Corinth 10:24; 13:5.
15. (a) Nso ke Jesus akanam ke ini idem ekememde mme mbet esie? (b) Nso ke ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ esie?
15 Kere ban̄a nte Jesus okowụtde ke imekere iban̄a mme mbet imọ ke ini idem ekememde mmọ ke okoneyo oro ekesierede usen oro ẹkewotde enye. Kpa ye oro enye eketịn̄de ediwak ini ete mmọ ẹbọn̄ akam, mmọ ẹma ẹde utịm ikata ke In̄wan̄ Gethsemane. Inikiet inikiet, mbon oro ẹkekamade n̄kpọ en̄wan ẹma ẹkanade mmọ ẹkụk. Jesus ama obụp mmọ ete: “Mbufo ẹyom anie?” Ke ini mmọ ẹkebọrọde ke iyom “Jesus eyen Nazareth,” enye ama ọbọrọ ete: “Ami ndi enye.” Sia Jesus ọkọfiọkde ke ‘ini ama edikem’ imọ ndikpa, enye ama ọdọhọ ete: “Mmọdọ, edieke edide mbufo ẹyom mi, ẹyak mmọ emi ẹnyọn̄ọ.” Akananam Jesus iketreke ndikere mban̄a mme mbet esie—emi ẹdide ubak ndamban̄a n̄wan esie—nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ. Mme ebe ẹyekụt mme edumbet oro mmọ ẹkpedade ẹsịn ke edinam ke nte ẹkpenamde n̄kpọ ye iban mmọ edieke ẹkpepde nte Jesus akanamde n̄kpọ ye mme mbet esie.—John 18:1-9; Mark 14:34-37, 41.
Ima Jesus Edi Ata Ima
16. Jesus akada Martha didie, edi didie ke ekenen̄ede enye?
16 Bible ọdọhọ ete: “Jesus ama Martha ye eyeneka esie an̄wan ye Lazarus,” emi ẹkesiwakde ndikama enye esen. (John 11:5) Edi, Jesus iketreke ndinen̄ede Martha ke ini enye akadade udia oro enye eketemde nte ata akpan n̄kpọ akan ndibọ ukpep Ikọ Abasi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Martha, Martha, afo ayak ediwak n̄kpọ ẹtịmede fi esịt ye ekikere. Ibat ibat n̄kpọ, m̀mê n̄kpọ kiet kpọt, ke ẹyom.” (Luke 10:41, 42) Eyịghe idụhe ke se ikanamde emem Martha utom ndibọ edinen̄ede oro ekedi sia enye ama ọfiọk ke Jesus ama imọ. Kpasụk ntre, mme ebe ẹnyene ndifọn ido ye iban mmọ, ẹma mmọ, ẹnyụn̄ ẹkpeme se ẹtịn̄de ye mmọ. Edi, oyom mme ebe ẹnen̄erede iban mmọ ke ini oyomde ẹnọ edinen̄ede, kpa nte Jesus akanamde.
17, 18. (a) Didie ke Peter akasua ọnọ Jesus, ndien ntak okoyomde ẹnen̄erede Peter? (b) Nso mbiomo ke ebe enyene?
17 Isan̄ en̄wen, Jesus ama ọdọhọ mme apostle esie ke ana imọ ika Jerusalem, ndien do “mbiowo ye mbọn̄ oku ye mme ewetn̄wed [ẹyekọbọ], ẹnyụn̄ ẹwot imọ, imọ iyonyụn̄ iset ke ọyọhọ usen ita.” Ntem Peter ama ada enye esịk ada onyụn̄ ọtọn̄ọ ndisua nnọ enye, ete: “Tua idem fo mbọm, Ọbọn̄; n̄kpọntịbe emi idisịmke fi tutu amama.” Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke nte Peter ekesede n̄kpọ ikenenke. Ama oyom ẹnen̄ede enye. Ntre Jesus ama ọdọhọ enye ete: “Daha mi ke iso, Satan! Afo edi n̄kpọ iduọ ọnọ mi, koro afo ukereke ekikere Abasi, edi ekere eke owo.”—Matthew 16:21-23.
18 Jesus eketịn̄ se ikedide uduak Abasi—oro edi, ke ẹyetụhọde ẹnyụn̄ ẹwot imọ. (Psalm 16:10; Isaiah 53:12) Ntre, Peter ikenenke ke ndikasua nnọ Jesus. Ih, ama oyom ẹnen̄ede ẹsua ẹnọ enye, nte emi esiyomde ẹnen̄ede ẹsua ẹnọ nnyịn ndusụk ini. Sia ebe edide ibuot ufọk, enye enyene unen onyụn̄ edi mbiomo esie ndinen̄ede mbonubon esie, esịnede n̄wan esie. Okposụkedi oyomde ẹsọn̄ọ ẹnam emi, ẹnyene ndinam ntre ke usụn̄ oro owụtde ima ye mfọnido. Ntre, kpa nte Jesus akan̄wamde Peter enen̄erede ekikere esie, ekeme ndiyom mme ebe ẹnam ukem oro ye iban mmọ ndusụk ini. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndiyom ebe ada mfọnido an̄wam n̄wan esie ọfiọk ke oyom enye anam ukpụhọde edieke enye ọtọn̄ọde ndisịne ọfọn̄ m̀mê ndibana idem ke usụn̄ oro mîwụtke eti ibuot, emi N̄wed Abasi akpande.—1 Peter 3:3-5.
Ọfọn Mme Ebe Ẹnyene Ime
19, 20. (a) Nso mfịna ikodu ke otu mme apostle Jesus, ndien didie ke Jesus ọkọkọk mfịna oro? (b) Adan̄a didie ke Jesus ekekeme ndin̄wam mmọ?
19 Edieke odude n̄kpọ oro oyomde ẹnen̄erede, mme ebe ẹnyene ndifiọk ke mmimọ idikemeke ndinen̄erede kpukpru se ikwan̄ade oro inikiet inikiet, idem ọkpọkọm isịn ofụri ukeme ndinam oro. Ama ada Jesus ini ndinen̄ede edu mme apostle esie. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹma ẹfiak ẹdomo idem ke ekperede utịt ini ukwọrọikọ Jesus. Mmọ ẹma ẹneni ẹban̄a m̀mê anie okokpon akan ke otu mmimọ. (Mark 9:33-37; 10:35-45) Ikebịghike ke ẹma ẹkefiak ẹneni ẹban̄a oro, Jesus ama anam ndutịm ndidia akpatre usọrọ Passover esie ye mmọ. Ke usọrọ oro, owo mmọ ndomokiet ikadahake ida inam usụhọde utom ediyet ntọn̄ nsio ke ukot mbon eken. Edi Jesus ama adaha ada anam oro. Ekem enye ama ọdọhọ ete: “N̄kenịm uwụtn̄kpọ nnọ mbufo.”—John 13:2-15.
20 Edieke mme ebe ẹsụhọrede idem nte Jesus, enen̄ede etie nte iban ẹyediana kiet ẹnyụn̄ ẹbere ye mmọ. Edi oyom ime. Ekem ke okoneyo Passover oro, mme apostle ẹma ẹfiak ẹneni ẹban̄a m̀mê anie ke otu mmimọ ekedi andikpon n̄kan. (Luke 22:24) Esida ini mbemiso owo ekemede ndikpụhọ edu ye ido esie. Edi, esinem didie ntem ke ini ẹbọde eti utịp ke ndinam oro, nte ekedide ye mme apostle!
21. Ke ini mme ebe ẹsobode mfịna ndọ mfịn, nso ke mmọ ẹkpeti ẹnyụn̄ ẹnam?
21 Mfịna enen̄ede odu ke ndọ mfịn akan nte akanam odude. Ediwak owo idaha aba un̄wọn̄ọ oro mmọ ẹkenamde ke ini ndọ ke n̄kpọ. Ntem, mme ebe, ẹkere ẹban̄a nte ndọ ọkọtọn̄ọde. Ẹti ẹte ke edima Abasi nnyịn, kpa Jehovah, okodiomi onyụn̄ ọtọn̄ọ ndọ. Enye ama ọnọ Jesus Eyen esie edi nte Andifak—oro edi, Andinyan̄a nnyịn—onyụn̄ edi edinịm uwụtn̄kpọ ọnọ mme ebe ndikpebe.—Matthew 20:28; John 3:29; 1 Peter 2:21.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Ntak edide akpan n̄kpọ ndifiọk nte ndọ ọkọtọn̄ọde?
• Ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme ebe ẹma iban mmọ didie?
• Didie ke nte Jesus ekesinamde n̄kpọ ye mme mbet esie owụt nte ebe akpakamade ubon esie?
[Ndise ke page 14]
Ntak emi mme ebe ẹnyenede ndikpep nte Jesus akanamde n̄kpọ ye iban?
[Ndise ke page 15]
Jesus ama owụt ke imekere iban̄a mbet imọ ke ini idem ekememde mmọ
[Ndise ke page 16]
Mme ebe ẹnyene ndida mfọnido nnen̄ede iban mmọ, nnyụn̄ n̄kpeme se ẹtịn̄de ye mmọ