Ibuot Usụkkiet
Odudu Oro Idotenyịn Ediset ke N̄kpa Enyenede
1. Ke idotenyịn ediset ke n̄kpa mîkpodụhe, nso idotenyịn ke mme akpan̄kpa ẹkpenyene?
NTE afo ama ataba mbonima ke n̄kpa? Ke ediset ke n̄kpa mîkpodụhe, idotenyịn ndifiak n̄kụt mmọ ikpodụhe tutu amama. Mmọ ẹkpedu ke idaha oro Bible etịn̄de aban̄a ke ini enye ọdọhọde ete: “Ama edi mme akpa-n̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet: . . . koro baba edinam, baba uduak, baba ifiọk, baba mbufiọk mîdụhe ke [udi] emi afo akade do.”—Ecclesiastes 9:5, 10.
2. Nso utịbe utịbe idotenyịn ke ediset ke n̄kpa anam ẹkeme ndinyene?
2 Ebede ke ediset ke n̄kpa, Jehovah ke mbọm emeberede ọsọn̄urua ifet ọnọ anana-ibat mme owo emi ẹkekpan̄ade ndifiak nset ke n̄kpa nnyụn̄ nnyene nsinsi uwem. Emi ọwọrọ nte ke afo emekeme ndinyene inem inem idotenyịn nte ke usen kiet, afo ayafiak adiana ye mbonima emi ẹkedede ke n̄kpa ke obufa ererimbot Abasi.—Mark 5:35, 41, 42; Utom 9:36-41.
3. (a) Ke mme usụn̄ ewe ke ediset ke n̄kpa edi akpan n̄kpọ ke edinam uduak Jehovah? (b) Ini ewe akpan akpan ke idotenyịn ediset ke n̄kpa edi ebiet emi odudu nnyịn otode?
3 Ke ntak ediset ke n̄kpa, iyomke nnyịn inyene idiọk ndịk iban̄a n̄kpa. Ye unana ediyak ẹnọ mme anam-akpanikọ asan̄autom esie unan oro ebịghide, Jehovah ekeme ndiyak Satan ekesịm akpatre udomo ke ndidomo ndisọn̄ọ ubi ubi ikọ esie oro nte ke “kpukpru se owo enyenede ke owo edinọ ke ibuot uwem esie.” (Job 2:4) Jesus ama anam akpanikọ ọnọ Abasi idem tutu esịm n̄kpa, ndien ke ntre Abasi ama anam enye eset odụk uwem eke heaven. Ntem, Jesus ama ekeme ndinọ ekọmurua mfọnmma uwa esie eke owo ke iso ebekpo Ete esie ke heaven, emi enyenede ufọn oro anyan̄ade uwem, ọnọ nnyịn. Ebede ke ediset ke n̄kpa, mbon “ekpri otu erọn̄,” nte nsan̄a mme ada udeme nnyene ye Christ, ẹnyene idotenyịn ndidiana kiet ye enye ke Obio Ubọn̄ eke heaven. (Luke 12:32) Amaedi mbon eken, mmọ ẹnyene idotenyịn ediset ke n̄kpa ndụk nsinsi uwem ke paradise isọn̄. (Psalm 37:11, 29) Kpukpru mme Christian ẹkụt nte idotenyịn ediset ke n̄kpa edide ebiet emi “akwa ubom” odudu otode ke ini mmọ ẹsobode mme idomo oro ẹnamde mmọ ẹsobo n̄kpa.—2 Corinth 4:7.
Ntak Edide Akpan N̄kpọ ọnọ Mbuọtidem Christian
4. (a) Ke nso usụn̄ifiọk ke ediset ke n̄kpa edi “akpa editọn̄ọ ukpep-n̄kpọ”? (b) Nso ke ediset ke n̄kpa ọwọrọ ọnọ ererimbot ke ofụri ofụri?
4 Nte ẹwetde ke Mme Hebrew 6:1, 2, ediset ke n̄kpa edi “akpa editọn̄ọ ukpep-n̄kpọ.” Enye edi ubak itiat idakisọn̄ mbuọtidem emi ke enye mîkpodụhe tutu amama nnyịn ikpekemeke ndikabade ndi mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha. (1 Corinth 15:16-19) Nte ededi, ukpepn̄kpọ Bible oro aban̄ade ediset ke n̄kpa edi esen n̄kpọ ọnọ ekikere mbon ererimbot ke ofụri ofụri. Sia ẹdide mbon oro mîkereke n̄kpọ eke spirit, ediwak owo efen efen ẹse uwem enye emi kpọt nte ata uwem. Ntem, mmọ ẹdu uwem ubịne inemesịt. Ndien mbon oro ẹsọn̄ọde ẹyịre ke ido ukpono eset ẹdu—ke esịt ye ke ọwọrọde ọkpọn̄ Christendom—emi ẹkerede ke mmimọ imenyene ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa. Edi edinịm ke akpanikọ oro ikemeke ndidu ke n̄kemuyo ye ukpepn̄kpọ Bible aban̄ade ediset ke n̄kpa, sia ediset ke n̄kpa mîkpenyeneke ufọn edieke mme owo ẹkpenyenede ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa. Ndidomo ndinam ukpepn̄kpọ iba emi ẹdu ke n̄kemuyo etetịmede owo utu ke ndinọ idotenyịn. Didie ke nnyịn ikeme ndin̄wam mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ emi ẹyomde ndifiọk akpanikọ?
5. (a) Mbemiso owo ekemede ndifiọk se ediset ke n̄kpa edide, nso ke oyom enye ọdiọn̄ọ? (b) Mme itie N̄wed Abasi ewe ke afo edida anam an̄wan̄a se ukpọn̄ edide? se idaha mme akpan̄kpa edide? (c) Nso ke ẹkeme ndinam edieke owo akamade edikabade Bible oro etiede nte ke ẹdịp akpanikọ?
5 Mbemiso utọ mbon oro ẹkeme ndifiọk se utịbe utịbe ndutịm ediset ke n̄kpa edide, oyom mmọ ẹnyene nnennen ifiọk ẹban̄a ukpọn̄ ye idaha mme akpan̄kpa. Ediwak ini, sụk ibat ibat itie N̄wed Abasi ẹkem ndinam mme n̄kpọ emi ẹn̄wan̄a owo oro okopde biọn̄ aban̄a akpanikọ Bible. (Genesis 2:7; Psalm 146:3, 4; Ezekiel 18:4) Nte ededi, ndusụk edikabade eyomfịn ye mme nsiondi Bible oro ẹfiakde ẹwet ke ikọ en̄wen ẹdịp akpanikọ aban̄ade ukpọn̄. Ntre ekeme ndiyom ẹkere ẹban̄a mme ikọ oro ẹkedade ke mme akpasarade usem Bible.
6. Didie ke afo ekeme ndin̄wam owo ọfiọk se ukpọn̄ edide?
6 New World Translation enen̄ede ọfọn ke ndinam emi koro enye enyene iwụk ke ndikabade ikọ Hebrew oro neʹphesh ye eke Greek oro psy·kheʹ nte “ukpọn̄.” Ẹwet ediwak itien̄wed oro ẹkụtde mme ikọ emi ke n̄kpọ ẹwetde ẹdian ke utịt utịt edikabade emi. Ediwak edikabade Bible eken inyeneke iwụk, edi ẹkeme ndikabade mme ukem akpasarade ikọ oro idịghe n̄kukụre nte “ukpọn̄” edi n̄ko nte “edibotn̄kpọ,” “owo,” ye “uwem”; ẹkeme ndikabade “neʹphesh mi” nte “ami,” ye “neʹphesh fo” nte “afo.” Ndimen mme edikabade Bible efen ndomo ye New World Translation ayan̄wam nditọ ukpepn̄kpọ oro ẹnyenede esịt akpanikọ ndifiọk nte ke mme ikọ akpasarade usem oro ẹkabarede “ukpọn̄” ẹtịn̄ ẹban̄a mme owo ye mme unam. Edi mme ikọ emi idehede inọ ekikere nte ke ukpọn̄ edi n̄kpọ oro enyịn mîkwe, n̄kpọ oro mînyeneke idem emi ekemede ndiwọrọ n̄kpọn̄ ikpọkidem ke n̄kpa nnyụn̄ n̄ka iso ndu uwem ke ebiet efen.
7. Didie ke afo akpada Bible anam an̄wan̄a idaha mme owo oro ẹdude ke Sheol? ke Hades? ke Gehenna?
7 New World Translation enyene iwụk n̄ko ke ndida ikọ oro “Sheol” n̄kabade ikọ Hebrew oro sheʼohlʹ n̄wet ke Ikọmbakara ye nte enye adade “Hades” ọnọ ikọ Greek oro haiʹdes onyụn̄ adade “Gehenna” ọnọ ikọ Greek oro geʹen·na. “Sheol” edi ukem ikọ ye “Hades.” (Psalm 16:10; Utom 2:27) Bible anam an̄wan̄a nte ke Sheol ye Hades ẹtịn̄ ẹban̄a ikpîkpu udi ubonowo ndien ẹbuan mmọ ye n̄kpa, idịghe uwem. (Psalm 89:48; Ediyarade 20:13) N̄wed Abasi n̄ko anyan ubọk owụt idotenyịn edito ke ikpîkpu udi n̄wọrọ ebe ke ediset ke n̄kpa. (Job 14:13; Utom 2:31) Ke edide isio, idotenyịn uwem ini iso idụhe inọ mbon oro ẹkade Gehenna, ndien owo itịn̄ke iban̄a ukpọn̄ nte enyenede mbufiọk do.—Matthew 10:28.
8. Didie ke ndifiọk ediset ke n̄kpa nte enende ekeme nditụk edu ye mme edinam owo?
8 Ke ẹnamde mme n̄kpọ emi ẹn̄wan̄a, do ẹkeme ndin̄wam owo ọfiọk se ediset ke n̄kpa ekemede ndiwọrọ nnọ enye. Enye ekeme nditọn̄ọ ndiwụt esịtekọm mban̄a ima oro Jehovah enyenede ke ndinam utọ utịbe utịbe ndutịm oro. Idara idara idotenyịn edifiak ndiana ke obufa ererimbot Abasi ekeme ndinam mfụhọ oro mbon oro ẹduọkde mbonima ke n̄kpa ẹkopde osụhọde ubọk. Ndifiọk mme n̄kpọ emi n̄ko edi ukpọhọde ke ndifiọk se n̄kpa Christ ọwọrọde. Mme Christian eke akpa isua ikie ẹma ẹfiọk ẹte ke ediset ke n̄kpa Jesus Christ edi akpan n̄kpọ ọnọ mbuọtidem Christian, eberede usụn̄ ọnọ ediset ke n̄kpa mbon efen. Mmọ ẹma ẹkwọrọ ifịk ifịk ẹban̄a ediset ke n̄kpa Jesus ye idotenyịn oro enye ọnọde. Ntre, n̄ko, mbon oro ẹwụtde esịtekọm mfịn ẹban̄a ediset ke n̄kpa ẹnyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndibuana ọsọn̄urua akpanikọ emi ye mbon efen.—Utom 5:30-32; 10:42, 43.
Ndida “Ukpọhọde Hades” Nnam N̄kpọ
9. Didie ke Jesus ebem iso ada “ukpọhọde n̄kpa ye [Hades, NW]” anam n̄kpọ?
9 Ana kpukpru mbon oro ẹdibuanade ye Christ ke Obio Ubọn̄ eke heaven esie ẹkpa ke akpatre. Edi mmọ ẹtịm ẹfiọk nsọn̄ọikọ oro enye ọkọnọde ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Mma n̄kabade n̄kpa, ndien sese, ndodu uwem ke nsinsi, nnyụn̄ n̄kama ukpọhọde n̄kpa ye [Hades, NW].” (Ediyarade 1:18) Nso ke ikọ esie ọkọwọrọ? Enye okodụri ntịn̄enyịn owụt ifiọk n̄kpọntịbe esie. Enye n̄ko ama akpa. Edi Abasi ikọkpọn̄ke enye ke Hades. Ke ọyọhọ usen ita, Jehovah ke idemesie ama anam enye eset enyene uwem eke spirit onyụn̄ ọnọ enye uwem oro mîkemeke ndikpa. (Utom 2:32, 33; 10:40) Ke adianade do, Abasi ama ọnọ enye “ukpọhọde n̄kpa ye [Hades, NW]” ndida n̄kpọhọde mbon efen nsio ke ikpîkpu udi ubonowo ye mme utịp idiọkn̄kpọ Adam. Sia enye enyenede mme ukpọhọde oro, Jesus ekeme ndinam mme anditiene enye emi ẹnamde akpanikọ ẹset ke n̄kpa. Enye ebem iso anam mme andibuana ke esop esie emi ẹyetde aran ke spirit ẹset, ọnọde mmọ ọsọn̄urua enọ uwem unana n̄kpa ke heaven, kpa nte Ete esie ọkọnọde enye.—Rome 6:5; Philippi 3:20, 21.
10. Ini ewe ke ediset ke n̄kpa eke mme anam-akpanikọ Christian oro ẹyetde aran ada itie?
10 Ini ewe ke mme anam-akpanikọ Christian oro ẹyetde aran ẹdibọ ediset ke n̄kpa eke heaven oro? Bible owụt ete ke enye ama ọtọtọn̄ọ. Apostle Paul anam an̄wan̄a nte ke mmọ ẹdiset ‘ke ini edidu Christ,’ emi edidu esie ọkọtọn̄ọde ke 1914. (1 Corinth 15:23, NW) Ke ini mme anam-akpanikọ emi ẹyetde aran ẹkụrede utom mmọ idahaemi ke isọn̄ ke ini edidu esie, mmọ inyeneke ndibet ke n̄kpa tutu Ọbọn̄ mmọ afiak edi. Ke ndondo oro mmọ ẹkpan̄ade, ẹnam mmọ ẹset ke spirit, ‘ẹkpụhọrede, ke idaha kiet, ke ediyịp enyịn kiet.’ Nso inemesịt ke mmọ ẹnyene ntem, sia nti utom oro mmọ ẹkenamde ‘ẹtienede mmọ ke edem’!—1 Corinth 15:51, 52; Ediyarade 14:13.
11. Ewe ediset ke n̄kpa edidu ọnọ mme owo ke ofụri ofụri, ndien ini ewe ke enye editọn̄ọ?
11 Edi mme adiakpa Obio Ubọn̄ ndiset ke n̄kpa ndụk uwem eke heaven idịghe n̄kukụre ediset ke n̄kpa. Sia ẹkotde enye “akpa ediset” ke Ediyarade 20:6, oro owụt nte ke ana ediset efen etiene. Mbon oro ẹbọde ufọn ẹto akpatre ediset ke n̄kpa emi ẹyenyene inem inem idotenyịn nsinsi uwem ke paradise isọn̄. Ini ewe ke oro edida itie? N̄wed Ediyarade owụt ete ke emi edidi ke “isọn̄ ye heaven”—idiọk editịm n̄kpọ emi odude ke emi, ye mme odudu ukara esie emi ẹkarade—ẹma ẹkebe ẹfep. Utịt akani editịm n̄kpọ emi enen̄ede asan̄a ekpere. Ke oro ebede, ke ekemini Abasi, ediset ke n̄kpa eke isọn̄ ọyọtọn̄ọ.—Ediyarade 20:11, 12.
12. Mmanie ẹdisịne ke otu mme anam-akpanikọ oro ẹdinamde ẹset ẹdidu uwem ke isọn̄, ndien ntak emi edide idotenyịn oro akamade nduaidem?
12 Mmanie ẹdisịne ke ediset ke n̄kpa eke isọn̄ oro? Mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah ọtọn̄ọde ke ini eset ẹyedu ke otu mmọ, kpa iren ye iban emi ke ntak ọkpọsọn̄ mbuọtidem mmọ ke ediset ke n̄kpa, ‘mîkenyịmeke ndibọhọ.’ Oro edi, mmọ ikọduọkke nsọn̄ọnda mmọ ke Abasi man ẹbọhọ afai afai, n̄kpa nsek. Nso n̄kpọ idatesịt ke edidi ntem ndidi ndifiọk mmọ ọkpọkpọ nnyụn̄ n̄kop nnennen nnennen nto mmọ mban̄a mme ọyọhọ mbụk ẹban̄ade mme n̄kpọntịbe oro ẹbụkde sụk ibio ibio ke Bible! Mbon efen n̄ko oro ẹdisetde ẹdụk uwem ke isọn̄ ẹdidi Abel, akpa anam-akpanikọ ntiense Jehovah; Enoch ye Noah, mme anana-ndịk anditan̄a etop aban̄ade ntọt Abasi mbemiso Ukwọ; Abraham ye Sarah, emi ẹkekamade mme angel esen; Moses, emi ẹkenọde Ibet ke Obot Sinai ebe ke enye; mme utọ enyene-uko prọfet nte Jeremiah, emi okokụtde nsobo Jerusalem ke 607 M.E.N.; ye John Andinịm Owo Baptism, emi okokopde nte Abasi ke idemesie akanamde ẹdiọn̄ọ Jesus nte Eyen Esie. Ke adianade do, ediwak iren ye iban nsọn̄ọnda emi ẹkpan̄ade ke mme akpatre usen eke idiọk editịm n̄kpọ emi odude ke emi ẹyeset.—Mme Hebrew 11:4-38; Matthew 11:11.
13, 14. (a) Nso iditịbe inọ Hades ye mme akpan̄kpa emi ẹdude do? (b) Mmanie ke ẹdinam ẹset ke n̄kpa, ndien ntak-a?
13 Nte ini akade, ẹyenam mbon efen ẹset ke n̄kpa ke ẹsiode mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ẹfep, owo idiyakke owo ndomokiet osụhọ ke ikpîkpu udi ubonowo. Ẹkeme ndikụt udomo nte ẹdision̄ode mme akpan̄kpa ke udi oro ebe ke usụn̄ oro Jesus edidade ‘ukpọhọde Hades’ inam n̄kpọ ke ufọn ubonowo. (Ediyarade 20:14) Nso ke oro ọwọrọ? Enye ọwọrọ ke ẹsobo Hades, ikpîkpu udi ubonowo ẹfep ofụri ofụri. Enye idụhe aba, asanade mme akpan̄kpa esie ayak ofụri ofụri, koro ke adianade ye edinam kpukpru mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹset, Jesus n̄ko ke mbọm ayakam anam ndiọi owo ẹset. Ikọ Abasi ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Nti owo ye mme idiọk owo ẹyeset ke n̄kpa.”—Utom 24:15.
14 Owo inamke ndomokiet ke otu ndiọi owo emi ẹset n̄kukụre man ẹbiere ikpe ẹnọ mmọ nte ke ẹdot nditọn̄ọ ntak n̄kpa. Ke edinen n̄kann̄kụk oro ediyọhọde ofụri isọn̄ ke idak Obio Ubọn̄ Abasi, ẹyen̄wam mmọ ndinam uwem mmọ odu ke n̄kemuyo ye mme usụn̄ Jehovah. N̄kukụt oro okowụt nte ke ẹyekụbọde “n̄wed uwem.” Ntem, mmọ ẹyenyene ifet ndisịn enyịn̄ mmọ ke esịt esie. Ẹyekpe ikpe ẹnọ mmọ ‘nte ekemde ye se mmọ ẹnamde’ ke mmọ ẹma ẹkeset ke n̄kpa. (Ediyarade 20:12, 13) Ntem, ke ẹsede se ididade itie ke akpatre, ekemmọ ekeme ndidi “ediset uwem” ndien ididịghe “ediset [ubiom]ikpe” oro owo mîkemeke ndifehe mbọhọ.—John 5:28, 29.
15. (a) Mmanie ke owo mîdinamke ẹset? (b) Didie ke ifiọk akpanikọ oro aban̄ade ediset ke n̄kpa okpotụk nnyịn?
15 Nte ededi, idịghe kpukpru owo emi akanam ẹdude uwem ẹnyụn̄ ẹkpan̄ade ke ẹdinam ẹset. Ndusụk ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ oro edifen nnọ mîdụhe. Utọ mbon oro idụhe ke Hades, edi ẹdu ke Gehenna, ke ebiet emi mmọ ẹsobode nsinsi nsobo. Mbon oro ẹdiwotde ke “akwa ukụt” emi ekperede idahaemi ẹyesịne n̄ko ke otu mmọ emi. (Matthew 12:31, 32; 23:33; 24:21, 22; 25:41, 46; 2 Thessalonica 1:6-9) Ntem, ke adan̄aemi Jehovah owụtde n̄wọrọnda mbọm ndision̄o mme akpan̄kpa ke Hades, idotenyịn ediset ke n̄kpa inọhọ nnyịn isọn̄ ndinana udọn̄ mban̄a nte nnyịn idude uwem idahaemi. Ediset ke n̄kpa idụhe inọ mbon oro ẹkoide-koi ẹsọn̄ ibuot ye itie edikara Jehovah. Ifiọk emi ekpenyene ndinụk nnyịn ndiwụt nte ke nnyịn imenen̄ede iwụt esịtekọm iban̄a mfọnido Abasi oro owo mîdotke ebe ke ndidu uwem nnyịn ekekem ye uduak esie.
Ẹsọn̄ọ Idem ebe ke Idotenyịn Ediset ke N̄kpa
16. Didie ke idotenyịn ediset ke n̄kpa ekeme ndidi ebiet emi akwa odudu otode?
16 Nnyịn oro inamde idotenyịn ediset ke n̄kpa edi eke nnyịn imekeme ndinyene akwa odudu nto enye. Idahaemi, ke ini nnyịn ikperede utịt uwem nnyịn, nnyịn imọfiọk ite ke nnyịn ikemeke ndisịk n̄kpa nnịm ke nsinsi—inamke n̄kpọ m̀mê nso usọbọ ke ida. (Ecclesiastes 8:8) Edieke nnyịn inamde n̄kpọ inọ Jehovah ye esop esie, nnyịn imekeme ndinyene ọyọhọ mbuọtidem kaban̄a ini iso. Nnyịn imọfiọk ite ke ebede ke ediset ke n̄kpa, nnyịn iyafiak inyene uwem, ke edikem ini Abasi. Ndien nso uwem ke enye edidi ntem! “Ata uwem,” nte apostle Paul okokotde enye.—1 Timothy 6:19; Mme Hebrew 6:10-12.
17. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ndimụm nsọn̄ọnda ke Jehovah n̄kama?
17 Ndifiọk nte ke ediset ke n̄kpa odu nnyụn̄ mfiọk Enye emi anamde ndutịm oro anam nnyịn isọn̄ọ ida ke mbuọtidem. Emi ọsọn̄ọ nnyịn idem ndinam akpanikọ nnọ Abasi idem edieke mme afai afai andikọbọ ẹdade n̄kpa ẹdịghe nnyịn uwem. Ke anyan ini Satan amada ndịk n̄kpa unana idotenyịn nte usụn̄ ndimụm mme owo nnịm ke itie ufụn. Edi Jesus ikenyeneke utọ ndịk oro. Enye ama anam akpanikọ ọnọ Jehovah tutu esịm n̄kpa. Ebede ke uwa ufak esie, Jesus ama ọnọ usụn̄ ndinam mbon efen ẹbọhọ utọ ndịk oro.—Mme Hebrew 2:14, 15.
18. Nso in̄wam mme asan̄autom Jehovah ndiwọrọ utọ n̄wọrọnda etop nsọn̄ọnda oro?
18 Nte utịp mbuọtidem mmọ ke uwa Christ ye ke ediset ke n̄kpa, mme asan̄autom Jehovah ẹmenen̄ede ẹwọrọ etop nte mbon nsọn̄ọnda. Ke ini ẹdude ke mfịghe, mmọ ẹmewụt nte ke ‘mmimọ imaha uwem mmimọ’ ikan nte mmimọ imade Jehovah. (Ediyarade 12:11) Ke ọniọn̄, mmọ ikpọn̄ke mme edumbet Christian ke ndidomo ndinyan̄a uwem mmọ idahaemi. (Luke 9:24, 25) Mmọ ẹfiọk ẹte ke idem edieke mmimọ itabade uwem mmimọ idahaemi ke ntak edinọ itie edikara Jehovah ibetedem ke edinam akpanikọ, enye ọyọnọ mmimọ utịp ebe ke ediset ke n̄kpa. Nte afo emenyene utọ orụk mbuọtidem oro? Afo eyenyene edieke afo enen̄erede ama Jehovah onyụn̄ ọfiọkde se idotenyịn ediset ke n̄kpa enen̄erede ọwọrọ.
Nneme Ndụn̄ọde
• Ntak oyomde owo enyene ifiọk aban̄a ukpọn̄ ye idaha mme akpan̄kpa mbemiso enye ekemede ndiwụt esịtekọm mban̄a ediset ke n̄kpa?
• Mmanie ẹdiset ke n̄kpa, ndien didie ke ifiọk emi okpotụk nnyịn?
• Didie ke idotenyịn ediset ke n̄kpa ọsọn̄ọ nnyịn idem?
[Ndise ke page 84, 85]
Jehovah ọn̄wọn̄ọ ete ke nti owo ye mme idiọkowo ẹyeset ke n̄kpa