Kop Inemesịt Nyụn̄ Nam N̄kpọ Ke Ndutịm
NDINAM n̄kpọ ke ndutịm ayak nnyịn inam n̄kpọ ọfọn. Ndinam n̄kpọ ọfọn an̄wam nnyịn ida ini ye inyene nnyịn inam n̄kpọ ke mfọnn̄kan usụn̄. (Galatia 6:16; Philippi 3:16; 1 Timothy 3:2) Edi ekese n̄kpọ ẹbuana ke uwem akan ndutịm ye edinam n̄kpọ ọfọn. Andiwet psalm eke odudu spirit ekewet ete: “Ọfọfọn ọnọ mbon eke Jehovah edide Abasi mmọ.” (Psalm 144:15) N̄kpọ-ata oro odude edi ndikop inemesịt ọkọrọ ye edinam n̄kpọ ke ndutịm ke kpukpru se nnyịn inamde.
Nam N̄kpọ ke Ndutịm Nyụn̄ Kop Inemesịt
Jehovah Abasi edi n̄kponn̄kan uwụtn̄kpọ eti ndutịm. Kpukpru edibotn̄kpọ esie, ọtọn̄ọde ke nsen kiet tutu osịm awak n̄kukọhọ oduuwem n̄kpọ, ọtọn̄ọde ke n̄kpri atọm tutu osịm ikpọ uyọ ntantaọfiọn̄, ẹwụt ndutịm ye nnennen edinam. Mme ibet ekondo esie ẹyak nnyịn inam ndutịm iban̄a uwem nnyịn ye mbuọtidem. Nnyịn imọfiọk ite ke utịn eyesiaha kpukpru usenubọk ye nte ke ndaeyo eyetiene ukwọedịm.—Genesis 8:22; Isaiah 40:26.
Edi Jehovah idịghe Abasi ndutịm ikpọn̄îkpọn̄. Enye n̄ko edi “Abasi inemesịt.” (1 Timothy 1:11, NW; 1 Corinth 14:33) Ẹkụt inemesịt esie ke mme edibotn̄kpọ esie. Eyen an̄wambana oro ebrede mbre, uyai uyai usoputịn, edinem udia, ikwọ oro anamde owo ekere n̄kpọ, utom oro aduaide owo idem, ye ekese n̄kpọ eken ẹwụt nte ke uduak esie ekedi nnyịn ndidara uwem. Mme ibet esie idịghe ekikak ekikak ukpan edi ẹdi ukpeme kaban̄a inemesịt nnyịn.
Jesus Christ ekpebe Ete esie. Enye ‘okop inemesịt onyụn̄ edi n̄kukụre Andikara’ onyụn̄ anam n̄kpọ ukem nte Ete esie anamde. (1 Timothy 6:15; John 5:19) Ke ini enye akanamde utom ye Ete esie ke utom edibot mme n̄kpọ, enye ikedịghe sụk enyene-ukeme “akpan anamutom” (NW) ikpọn̄îkpọn̄. Enye ama okop inemesịt ke se enye akanamde. Enye ama ‘adara ke iso Jehovah kpukpru ini. Adara aban̄a edem isọn̄ esie emi owo odụn̄de, ndien idatesịt esie okodu ye nditọ owo.’—Mme N̄ke 8:30, 31.
Oyom nnyịn iwụt ukem mfọnido, idara, ye idatesịt oro inọ mme owo ke kpukpru se inamde. Ndusụk ini, nte ededi, ke ukeme ndinam n̄kpọ ọfọn, nnyịn imekeme ndifre nte ke ‘ndisan̄a ke ndutịm ebe ke spirit Abasi’ esịne edision̄o mbun̄wụm spirit Abasi. (Galatia 5:22-25) Ntre nnyịn iyenam ọfọn ndibụp ite, Didie ke nnyịn ikeme ndinam n̄kpọ ke ndutịm nnyụn̄ n̄kop inemesịt ke utom idem nnyịn ye ke ndinọ ndausụn̄ ke utom mbon en̄wen?
Kûfiomo Idemfo
Kere ban̄a eti item oro ẹwetde ke Mme N̄ke 11:17. Andiwet n̄wed eke odudu spirit oro ebemiso asian nnyịn ete ke “owo mfọnido anam se [i]fọnde ye ukpọn̄ esiemmọ.” Ekem enye etịn̄ se idide isio ye oro ete: “Edi owo afai ọtụhọ obụkidem esie.” New International Version esịn enye ke usụn̄ emi: “Owo mfọnido ada ufọn ọsọk idemesie, edi owo mfiomo ọnọ idemesie unan.”
Didie ke nnyịn ke usụn̄ oro nnyịn mîfiọkke ikeme ndifiomo idem nnyịn? Usụn̄ kiet edi ndinyene eti uduakesịt edi inyeneke eti ndutịm. Ye nso utịp? Ata anam-ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “Ekpri edifre n̄kpọ, n̄wetnnịm n̄kpọ oro owo mîtịmke inịm, ewụhọ oro mîn̄wan̄ake owo ọfọn, ikot urụk ukopikọ oro owo mîwetke nnennen—mmọemi ẹdi esisịt edikpu, n̄kpri mfịna ẹmi ẹbiọn̄ọde edinam n̄kpọ ọfọn ẹnyụn̄ ẹbiatde nti uduakesịt.”—Teach Yourself Personal Efficiency.
Emi ekem ye ewet n̄wed eke odudu spirit emi ọdọhọde ete: “Owo n̄ko eke ọduọnde ubọk ke utom esie edi eyeneka owo eke ọduọn̄ọde n̄kpọ.” (Mme N̄ke 18:9) Ih, ntịme ntịme, mbon oro mînamke n̄kpọ ẹfọn ẹkeme ndida afanikọn̄ ye nsobo ẹsọk idemmọ ye mbon efen. Ke ntak emi, mmọ en̄wen ẹsiwak ndifụmi mmọ. Nte utịp unana mmọ ndinam n̄kpọ ọfọn, mmọ ẹsida nsobo ẹsọk idemmọ.
Ebua eke Odude Uwem m̀mê Okpo Lion?
Edi nnyịn imekeme ndifiomo idem nnyịn n̄ko ke ndinịm mme edumbet oro ẹkon̄de ẹkaha. Ewet n̄wed mban̄a edinam n̄kpọ ọfọn eke enyọn̄ emi ọdọhọ ete ke nnyịn imekeme ndiduak ndinyene “edumbet mfọnmma oro mîmemke utom ndisịm.” Enye ọdọhọ ke utịp edi “ndikụt idem nnyịn inyenede iduọesịt ye edikpu ke akpatre.” Owo oro oyomde mfọnmma ekeme ndinam n̄kpọ ke ndutịm onyụn̄ anam n̄kpọ ọfọn, edi enye idikopke ata inemesịt tutu amama. Ebebịghi awawara enye eyekop iduọesịt.
Edieke nnyịn inyenede ekikere edidi mfọnmma, nnyịn iyenam ọfọn nditi nte ke “ebua eke odude uwem ọfọn akan okpo lion.” (Ecclesiastes 9:4) Ekeme ndidi nnyịn ke ataata usụn̄ idiwotke idem ke ikpîkpu edikekere ndidi mfọnmma, edi nnyịn imekeme ndinọ idem nnyịn unan idiọk idiọk ebe ke ndinam n̄kpọ mbe adan̄a. Emi, nte n̄wed kiet ọdọhọde, abuana “edikpa mba ke ikpọkidem, ntụk, spirit, ekikere, ye ebuana owo ye owo.” (Job Stress and Burnout) Edinam idem nnyịn akpa mba ebe ke ndinyanade mbịne mme utịtmbuba emi owo mîkemeke ndisịm ke akpanikọ edi edifiomo idem ye se mîditreke ndibọ nnyịn inemesịt.
Nam N̄kpọ Nte Ọfọnde ye Idemfo
Ti ete: “Owo mfọnido anam se [i]fọnde ye ukpọn̄ esiemmọ.” (Mme N̄ke 11:17) Nnyịn inam n̄kpọ nte ọfọnde ye idem nnyịn ke ini nnyịn inịmde mme nnennen utịtmbuba oro ẹdide ata idem n̄kpọ, inyenede ke ekikere nte ke Abasi inemesịt, Jehovah, ọfiọk mme ukeme nnyịn. (Psalm 103:8-14) Nnyịn imekeme ndikop inemesịt edieke nnyịn n̄ko idiọn̄ọde mme ukeme oro ndien ekem ‘inam se nnyịn ikekeme,’ ke mme ukeme nnyịn oro, ndiyọhọ mme mbiomo nnyịn nte ọfọnde.—Mme Hebrew 4:11; 2 Timothy 2:15; 2 Peter 1:10.
Nte ededi, n̄kpọndịk edinam n̄kpọ mbe ubọk esidu kpukpru ini—ediwụt idem nnyịn mfọnido n̄kaha. Kûfre ibọrọ oro Jesus ọkọnọde ke ekikere apostle Peter ete, “Idiọkn̄kpọ aka nsannsan ye Afo, Ọbọn̄,” ke ini emi, ke akpanikọ, okoyomde ẹnam n̄kpọ ye ubiere. Ekikere Peter ekedi ata n̄kpọndịk tutu Jesus ọkọdọhọ ete: “Da ke edem Mi, Satan. Afo edi n̄kpọ iduọ ọnọ Mi; koro afo ukereke n̄kpọ Abasi, edi ekere n̄kpọ owo.” (Matthew 16:22, 23) Ndinam n̄kpọ nte ọfọnde ye idem nnyịn iyakke ufan̄ inọ idiọk, ekikere edinịm idem ke n̄kpọ n̄kaha. Oro ekeme n̄ko ndibọ kpukpru inemesịt nnyịn nduọk. Eti ibuot edi se ẹyomde, idịghe ebeubọk ifiopesịt.—Philippi 4:5.
Nam N̄kpọ Nte Ọfọnde ye Mbon En̄wen
Anaedi mme scribe ye mme Pharisee eke eyo Jesus ẹma ẹkere ke mmimọ ima inam n̄kpọ ke ndutịm ye nte otịmde ọfọn. A Dictionary of the Bible etịn̄ aban̄a usụn̄ utuakibuot mmọ ete: “N̄kpri udịm udịm ibet ẹkekakan kpukpru ibet eke Bible ẹkụk. Owo ikanamke ufan̄ ndomokiet inọ mme idaha oro ẹkemede ndikpụhọde; ẹma ẹyom ọyọhọ n̄kopitem nnọ Ibet ke kpukpru ikpehe esie ẹto kpukpru Jew nte mîkemeke ndikpụhọde . . . Ẹma ẹnam mme akpan n̄kpọ oro ibet onyịmede ẹtọt tutu ido ukpono eyekabade edi mbubehe, uwem edinyụn̄ akabade edi mbiomo oro owo mîkemeke ndiyọ. Ẹma ẹnam mme owo ẹkabade ẹtie eto eto ke ido uwem. Ubieresịt ama odoro ufiọn; ẹma ẹsiak mmọn̄ ke odudu uwem ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹda uwak ibet ẹfịk mmọ ẹnịm.”
Eyịghe idụhe Jesus Christ okobiomde mmọ ikpe aban̄a emi. Enye ọkọdọhọ ete, “Mmọ ẹbọp ndidobi mbiomo eke ẹsọn̄de ndibiom, ẹdori owo ke afara: edi mmọ ke idemmọ inyịmeke ndida nnuenubọk ntụk mmọ.” (Matthew 23:4) Ima ima mbiowo ẹtre ndida ediwak n̄kpri ibet ye ewụhọ ndori otuerọn̄ ke idem. Mmọ ẹnam n̄kpọ nte ọfọnde ye otuerọn̄ Abasi ebe ke nditiene ima, ima uwụtn̄kpọ Christ Jesus oro ọnọde nduọkodudu.—Matthew 11:28-30; Philippi 2:1-5.
Idem ke ini mme mbiomo esop ẹtọtde, mbiowo oro ẹsede ẹban̄a ididehede ifre akpanikọ oro nte ke mmimọ inam n̄kpọ ye mme owo—mme owo oro Abasi amade. (1 Peter 5:2, 3, 7; 1 John 4:8-10) Mmọ ididehede isịn idem ke mme mbubehe esop m̀mê mme ndutịm ikaha tutu mmọ ẹfre akpan utom mmọ nte mme ekpemerọn̄, mme andikama, ye mme andinọ otuerọn̄ ukpeme.—Mme N̄ke 3:3; 19:22; 21:21; Isaiah 32:1, 2; Jeremiah 23:3, 4.
Ọkpọsọn̄ edisịn idem n̄kaha ke mme ndutịm ye udian ibat, ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndiwot udọn̄ oro ẹnyenede ẹban̄a mme owo. Kere ban̄a awat bọs emi ekerede ke akpan utom imọ edi ndisọn̄ọ nyịre ke ndutịm imọ nte ọfọnde inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe. Udọn̄ ndito utịt usụn̄isan̄ esie kiet nsịm eken ke nnennen ini oro ẹnịmde adia enye idem. Ke ndiọkiso, ke idaha ukere n̄kpọ esie, mbonisan̄ edi n̄kpọ ubiọn̄ọ. Mmọ isọpke idem inyụn̄ inamke n̄kpọ ke ndutịm ndien kpukpru ini ẹsidisịm itie udụk bọs ndondo oro enye adahade. Utu ke nditi nte ke utom esie edi ndinam n̄kpọ ke ufọn mbonisan̄ esie, enye ese mmọ nte n̄kpọ ubiọn̄ọ ọnọ edinam n̄kpọ ọfọn onyụn̄ ofụmi mmọ.
Se Ban̄a Kpukpru Owo
Udọn̄ unana esịtmbọm oro ẹnyenede ke ndinam n̄kpọ ọfọn esiwak ndifụmi udọn̄ mme owo. Mmemmem, mbon oro mînamke n̄kpọ ọfọn ekeme ndidi se ẹdade nte mbon oro ẹdụride owo ẹfiak edem. Ke ini emi etịbede, idiọk utịp esitiene. Ke uwụtn̄kpọ, ke obio Sparta eke Greek eset, ẹma ẹsisio enyịn ẹkpọn̄ nditọwọn̄ oro mîkọsọn̄ke idem ẹnyụn̄ ẹdọn̄ọde man ẹkpa. Mmọ idikemeke ndidi mbonekọn̄ oro ẹsọn̄de idem, ẹnyụn̄ ẹnyenede ukeme ndikpeme obio. Owo akwaifiọk oro, Bertrand Russell, ọdọhọ ete, “Ke eyenọwọn̄ ama akamana, ete eyemen enye edi iso ikpọ owo ke ubon man ẹnam ndụn̄ọde: edieke idem ọsọn̄de enye, ẹyefiak ẹyak enye ẹnọ ete ndikọbọk; edieke mîsọn̄ke, ẹyetop enye esịn ke ntotụn̄ọ obube mmọn̄.”—History of Western Philosophy.
Isọn̄esịt ye nsọn̄ido, idịghe inemesịt, ama onịm utọ idụt unana esịtmbọm oro idiọn̄ọ. (Men Ecclesiastes 8:9 domo.) Nte eyịghe mîdụhe ukara mbon Sparta ẹkekere ẹte ke edinam n̄kpọ ọfọn anam mme edinam mmimọ enen, edi eduuwem mmọ ama anana kpukpru edikere mban̄a m̀mê mfọnido. Usụn̄ mmọ ikedịghe usụn̄ Abasi. (Psalm 41:1; Mme N̄ke 14:21) Ke edide isio ye oro, mme esenyịn ke esop Christian ẹti ẹte ke kpukpru erọn̄ Abasi ẹdi ọsọn̄urua n̄kpọ ke enyịn esie, ndien mmọ ẹnam n̄kpọ nte ọfọnde ye owo mmọ kiet kiet. Mmọ isehe iban̄a 99 oro ẹnyenede nsọn̄idem kpọt edi n̄ko kiet oro ọdọn̄ọde m̀mê enyenede mfịna ke n̄kan̄ eke ntụk.—Matthew 18:12-14; Utom 20:28; 1 Thessalonica 5:14, 15; 1 Peter 5:7.
Ẹsịk Ẹkpere Otuerọn̄
Mbiowo ẹsisịk ẹkpere otuerọn̄ oro mmọ ẹsede enyịn. Ndụn̄ọde eyomfịn ẹnamde ke mme ido unam mbubehe, nte ededi, ekeme ndinọ ekikere nte ke man ẹnam n̄kpọ nte ọfọnde akan otịm-utom m̀mê esenyịn ikpenyeneke nditie ufan ufan n̄kaha ye mbon oro enye esede enyịn. Anam ndụn̄ọde kiet etịn̄ aban̄a nsio nsio utịp oro akwa an̄wana ekọn̄ ofụm kiet ekenyenede ke ini enye ekesịkde ekpere m̀mê okodude nsannsan ọkpọn̄ mbon oro ẹdude ke idak esie ete: “Ke ini enye ekenyenede ata n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye mbonutom [esie], etie nte mmọ ẹma ẹnyene ifụre ndien mmọ ikekereke ọkpọsọn̄ ikaha iban̄a edinam n̄kpọ ọfọn ke ikpehe mmọ. Ndondo oro enye ekenen̄erede adianade idem onyụn̄ owụk ntịn̄enyịn ke akamba itie esie, mme udiana ikpọ owo esie ẹma ẹtọn̄ọ ndikere m̀mê enyene se ikwan̄ade . . . ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọde editịmede esịt mmọ ẹsịn ke ediwụk ọkpọsọn̄ ntịn̄enyịn ke utom mmọ. Nte utịp, n̄kọri ke edinam n̄kpọ ọfọn ama odu ke n̄wọrọnda usụn̄ ke itieutom mbonekọn̄.”—Understanding Organizations.
Esop Christian, nte ededi, idịghe esop ekọn̄. Mbiowo Christian ẹmi ẹsede utom mbon en̄wen ẹkpebe Jesus Christ. Enye ama esikpere mme mbet esie kpukpru ini. (Matthew 12:49, 50; John 13:34, 35) Akananam enye idaha editịmede esịt mmọ inam n̄kpọ man ẹnam utom ọfọn akan. Enye ama ọbọp ọkpọsọn̄ mbuọtidem ye ibetedem edem mbiba ke ufọt idemesie ye mme anditiene enye. N̄kpet n̄kpet mbọbọ ima ima edikere mban̄a emi ama onịm mme mbet esie idiọn̄ọ. (1 Thessalonica 2:7, 8) Ke ini utọ n̄kpet n̄kpet ebuana oro odude, otuerọn̄ oro okopde inemesịt, emi ima ẹnyenede ẹnọ Abasi onụkde mmọ ọyọhọ ọyọhọ, ẹyenam n̄kpọ mfọn mfọn ẹban̄a ndausụn̄ ye unana edinyenyịk ẹyenyụn̄ ẹnam se mmọ ẹkekeme ke utom oro ẹnamde ẹnọ enye ke unyịmesịt.—Men Exodus 35:21 domo.
Ediwak itien̄wed ẹsio mme edu Christian utọ nte inemesịt ye ima nditọete ẹwụt. (Matthew 5:3-12; 1 Corinth 13:1-13) Ke ndimen ndomo ibat ibat ẹneme ẹban̄a ufọn oro odude ke edinam n̄kpọ ọfọn. Ke nditịm ntịn̄, ufọn odu ke ndinyene eti ndutịm. Ikọt Abasi kpukpru ini ẹsinam n̄kpọ ke ndutịm. Edi kere adan̄a ediwak ini emi mme andiwet psalm, ke uwụtn̄kpọ, ẹtịn̄de ẹban̄a mme asan̄autom Abasi nte ẹkopde inemesịt. Psalm 119, emi enyenede ekese nditịn̄ mban̄a mme ibet, item, ye mme ewụhọ Jehovah, ọtọn̄ọ ntem: “Ọfọfọn ọnọ mmọ eke usụn̄ mmọ ọfọnde ama, eke ẹsan̄ade ke n̄wed ido Jehovah. Ọfọfọn ọnọ mme eke ẹnịmde uyo esie, eke ẹyomde enye ke ofụri esịt.” (Psalm 119:1, 2) Nte afo emekeme ndikan n̄kpọ-ata oro odude ke ndinam n̄kpọ ke ndutịm nnyụn̄ n̄kop inemesịt?
[Ndise ke page 28]
Armillary sphere—kpa akani n̄kpọ oro owụtde ikpọ ekara ke enyọn̄
[Ndise ke page 31]
Jehovah, nte ima ima Ekpemerọn̄, idịghe Abasi ndutịm kpọt edi n̄ko eke inemesịt
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Garo Nalbandian