Nte Afo Emenyene Ekikere Abasi Kaban̄a N̄kpọsọn̄ Mmịn?

KE N̄KPỌ nte isua 20 ẹmi ẹkebede, mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹma ẹbụhọde akani ufọkidụn̄ emi ẹdade kọrikọri ntan ẹbọp ekpere obio Urmia, Iran. Mmọ ẹma ẹkụt otu mbat ke esịt esie emi, nte ntaifiọk ẹdọhọde, ebịghide ke ediwak tọsịn isua, emi usenọfiọn̄ ebịghide afiak edem ekesịm ini emi ata akpa owo akanamde idụn̄ do. Ke ndondo emi, ẹma ẹkama ifiọk ubotn̄kpọ ndidụn̄ọde otu oro. Ntaifiọk ẹma ẹdu ke n̄kpaidem ndikụt mbịghi-n̄kan mmọn̄ibọk emi edide uyarade nte ke ẹma ẹsinam wine.

Bible n̄ko owụt in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ọtọn̄ọde ke eset ẹma ẹsin̄wọn̄ wine, beer, ye n̄kpọsọn̄ mmịn eken. (Genesis 27:25; Ecclesiastes 9:7; Nahum 1:10) Kpa nte edide ye mme udia eken, Jehovah ọnọ nnyịn owo kiet kiet edimek ndinam—ndin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn m̀mê nditre ndin̄wọn̄. Jesus ama esiwak ndin̄wọn̄ wine ke ini udia esie. Ekeme ndidi John Andinịm Owo Baptism ama ebet ọkpọsọn̄ mmịn.—Matthew 11:18, 19.

Bible akpan edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk. Ukpammịn edi idiọkn̄kpọ ẹnamde ẹdian Abasi. (1 Corinth 6:9-11) Ke n̄kemuyo ye emi, Mme Ntiense Jehovah iyakke owo ndomokiet emi edide akpa mmịn oro mîkabakede esịt aka iso odu ke esop Christian. Mbon oro ẹdude ke esop ẹmi ẹmekde ndin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn ẹnyene ndinam oro ke ufat.—Titus 2:2, 3.

Ekikere Oro Mîdịghe eke Abasi

Ediwak owo mfịn inyeneke ekikere Abasi kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn. Edi mmemmem n̄kpọ ndikụt nte ke Satan ke ada n̄kpọ oro ẹkesiode ke eset ẹdi mi anam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ke ndusụk isuo Edem Usụk Pacific, edi ido irenowo ndisop idem ọtọkiet n̄n̄wọn̄ ediwak mmịn oro ẹnamde ke ufọk. Ikpehe ini emi ekeme ndibịghi ke ediwak hour ndien ẹsinam enye ndien ndien—ediwak irenowo ẹsisịn idem ke edinam emi kpukpru usen. Ndusụk owo ẹda enye n̄kukụre nte ubak ido edinam. Ndusụk ini ẹsin̄wọn̄ beer ye n̄kpọsọn̄ mmịn eken utu ke ndin̄wọn̄—m̀mê ke adianade ye—mmịn oro ẹnamde ke ufọk. Emi ama esiwak ndisụn̄ọ ke ukpammịn.

Ke idụt Pacific efen, ekpere ndidi nte ke akanam irenowo in̄wọn̄ke n̄kpọsọn̄ mmịn ke ufat. Nte ido esidide, ke ini mmọ ẹn̄wọn̄de mmịn mmọ ẹsin̄wọn̄ enye ndikpa mmịn. Nte ẹkam ẹsinamde, ke usen ukpe okụk irenowo ẹsisop idem ọtọkiet ẹnyụn̄ ẹdep ediwak katọn beer, emi kiet kiet esịnede ekpeme 24. Mmọ ẹsitre ndin̄wọn̄ n̄kpọ n̄kukụre ke ini beer okụrede. Nte utịp, edikpa mmịn an̄wan̄wa edi ọsọ n̄kpọ.

Nte ido edinam, esin̄wọn̄ mme mmịn ẹmi ẹsọn̄de inua, utọ nte mmịn Efịk ye mme mmịn eken oro ẹnamde ke n̄kann̄kụk ke mme idụt Africa. Ido edinam ke ndusụk obio oyom ete ẹnọ isenowo ọkpọsọn̄ mmịn ke ini ẹkamade enye esen. Enyeneufọk oro atatde ubọk nte ido edide esinọ awak akan se esenowo esie ekemede ndin̄wọn̄. Ke ebiet kiet edi ido ndinịm esenowo kiet kiet ekpeme beer 12 ke iso.

Ediwak usiakifia mbon Japan ẹsinam ndutịm ẹnọ mbonutom mmọ ndika isan̄ ke bọs. Ẹsikama ediwak n̄kpọsọn̄ mmịn, ẹsinyụn̄ ẹda ukpammịn ke n̄kpọ mbubru. Ndusụk isan̄ uwọrọ an̄wa oro usiakifia ẹmi ẹsinamde ẹsibịghi ke usen iba m̀mê ita. Nte magazine Asiaweek etịn̄de, ke Japan, “ọtọn̄ọde ke mme ọtọ edesi esịm ikpọ mme ebre mbre ukara, ẹda udomo ọkpọsọn̄ mmịn emi enye ekemede ndin̄wọn̄ ẹdiọn̄ọ ukeme erenowo.” Ẹkụt ukem edinam oro ke mme idụt eken ke Asia. Asiaweek ọdọhọ ete ke “mbon South Korea ẹn̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn idahaemi ẹkan mme ọn̄wọn̄ mmịn eken ke ikpehe ekededi ke ererimbot.”

Usọrọ un̄wọn̄ mmịn mbe ubọk amakabade edi edinam oro atarade ke an̄wa ikpọ ufọkn̄wed ke United States. Nte The Journal of the American Medical Association ọdọhọde, “ediwak mme ọn̄wọn̄ mmịn mbe ubọk idaha idemmọ nte mme ọn̄wọn̄ mmịn oro ẹnyenede mfịna.”a Emi ikpedịghe n̄kpọ n̄kpaidem koro ke ediwak idụt ndutịm usuanetop esịn udọn̄ ọnọ un̄wọn̄ mmịn nte edinam oro akamade nduaidem, ẹmade, onyụn̄ esịnede ifiọk. Ediwak ini ẹsisio nsunsu ekikere emi ẹnọ n̄kparawa owo akpan akpan.

Ke Britain, udomo beer oro ẹn̄wọn̄de awak utịm ikaba ke ufan̄ isua 20, ndien udomo n̄kpọsọn̄ mmịn oro ẹn̄wọn̄de awak utịm ikata. Mme ọn̄wọn̄ mmịn ẹtọn̄ọ ke ẹdide ata n̄kpri owo, ndien ediwak iban ke ẹn̄wọn̄ mmịn. Ẹmekụt ukem edu oro ke mme idụt N̄kan̄ Edem Usiahautịn Europe ye Latin America. Ẹwụt emi ebe ke n̄kọri ke ukem ibat mbumehe un̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn ye n̄kpan̄a mbabuat n̄kpọntịbe emi enyenede ebuana ye uda n̄kpọsọn̄ mmịn. Nte an̄wan̄ade, in̄wan̄în̄wan̄ n̄kọri odu ke edida n̄kpọsọn̄ mmịn nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ke ofụri ererimbot.

Adan̄a Didie Awak Akaha?

Ekikere Bible kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn ada ukem ukem. Ke n̄kan̄ eken, N̄wed Abasi ọdọhọ ete ke wine edi enọ otode Jehovah Abasi ‘emi anamde esịt enem owo.’ (Psalm 104:1, 15) Ke n̄kan̄ eken, ke ndikpan edisịn idem n̄kaha Bible esida mme utọ ikọ nte “ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ mmịn,” “ebeubọk mmịn, uyom uyom usọrọ, mbuba un̄wọn̄ mmịn,” ‘edisịn idem ke un̄wọn̄ ekese mmịn,’ ye edidi “ofụn nnọ ekese mmịn.” (Luke 21:34; 1 Peter 4:3; 1 Timothy 3:8; Titus 2:3, NW) Edi adan̄a didie edi “ekese mmịn”? Didie ke Christian ekeme ndibiere se idide ekikere Abasi kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn?

Isọn̄ke ndidiọn̄ọ ukpammịn. Ẹtịn̄ mme utịp esie ke Bible ke mme ikọ ẹmi: “Anie okụt ukụt? Anie okụt mfụhọ? Anie enyene en̄wan? Ekikere anam anie? Anie ada unan ikpîkpu? Enyịn ekịm anie? Mmọ eke ẹbịghide ke itie wine; mmọ eke ẹdụkde ẹdiyom mbuaha wine. . . . Enyịn fo ẹyese iban esien, esịt fo eyenyụn̄ ọdọhọ oburobụt ikọ.”—Mme N̄ke 23:29-33.

Edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn awak akaha ekeme ndida ndutịme, ndap ndap ekikere, unana ifiọk, ye mme mfịna ekikere ye eke ikpọkidem efen ndi. Ke idak odudu ọkpọsọn̄ mmịn, owo ekeme nditre ndikeme ndikara edu esie, ọnọde idemesie m̀mê mbon en̄wen unan. Ẹdiọn̄ọ mme akpammịn nte mbon oro ẹkemede ndisịn idem ke nsahi nsahi, uyat uyat, m̀mê oburobụt edu.

Ndin̄wọn̄ mmịn n̄kesịm udomo ukpammịn, osụn̄ọde ke mme utịp esie oro ẹsiakde ke enyọn̄ emi, enen̄ede edi edin̄wọn̄ mmịn awak akaha. Nte ededi, owo ekeme ndiwụt edu unana ufat ye unana ediwụt kpukpru idiọn̄ọ ukpammịn ẹmi. Ntem, mbụme kaban̄a m̀mê owo ama ọn̄wọn̄ mmịn awak akaha esiwak ndidi n̄kpọ eneni. Nso idi ukpụhọde ke ufọt edin̄wọn̄ ke ufat ye edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk?

Kpeme Ekikere Fo

Bible inịmke adan̄a ebe ke ndinịm udomo ọkpọsọn̄ mmịn oro enyenede ndidu ke iyịp m̀mê ndusụk ke usụn̄ efen. Udomo ọkpọsọn̄ mmịn oro idem owo oyomde okpụhọde ke owo ye owo. Edi, mme edumbet Bible ẹbuana kpukpru mme Christian ẹnyụn̄ ẹkeme ndin̄wam nnyịn ndikọri ekikere Abasi kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn.

Jesus ọkọdọhọ ke akpa ibet edi “ma Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri ekikere fo.” (Matthew 22:37, 38) Ọkpọsọn̄ mmịn enyene odudu nnennen ke ekikere, ndien edin̄wọn̄ enye mbe ubọk ayatuaha ye afo ndinam n̄kponn̄kan ke otu kpukpru mme ibet ẹmi. Enye ekeme nditịmede ukeme edinam ubiere, ukeme ndikọk mme mfịna, ndifara ke idem, ye mme akpan edinam ekikere eken idiọk idiọk. N̄wed Abasi ọnọ nnyịn item ete: “Kpeme ekikere ye ọniọn̄. Ndien mmọ ẹyekabade ẹdi uwem ukpọn̄ fo, ye mbana itọn̄ fo.”—Mme N̄ke 3:21, 22.

Apostle Paul ama ekpe mme Christian ubọk ete: “Ẹda ikpọkidem mbufo ẹnọ Abasi nte odu-uwem uwa, emi asanade, emi Abasi enyịmede ndibọ, edisana utom ye odudu ukere n̄kpọ mbufo.” (Rome 12:1, NW) Nte ‘Abasi eyenyịme’ Christian edieke enye ọn̄wọn̄de ọkpọsọn̄ mmịn ekesịm udomo oro enye abiatde “odudu ukere n̄kpọ” esie? Nte ido edide, ọn̄wọn̄ mmịn oro mîfarake idem esikọri ukeme nsịt nsịt ndikara odudu oro ọkpọsọn̄ mmịn enyenede. Enye ekeme ndikere ete ke imọ ndin̄wọn̄ mmịn ọkpọsọn̄—ke n̄kan̄ esie—isịmke udomo ukpammịn. Edi, enye ekeme n̄ko ndikọri idiọk edu mbumehe ọkpọsọn̄ mmịn. Nte utọ owo oro ekeme ndinọ ikpọkidem esie nte “odu-uwem uwa, emi asanade”?

Udomo ọkpọsọn̄ mmịn ekededi oro abiatde “ekikere ye ọniọn̄” fo nte Christian edi ọkpọsọn̄ mmịn emi awakde akaha ọnọ fi.

Nso Ikara Ekikere Fo Kaban̄a Ọkpọsọn̄ Mmịn?

Christian ekpenyene ndidụn̄ọde m̀mê mme ekikere idahaemi mîdịghe mme ido edinam ẹkara edu esie kaban̄a un̄wọn̄ mmịn. Kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn, afo ke akpanikọ uduyakke ubiere fo ọkọn̄ọ ke ido edinam ye mme ekikere usuanetop. Ke ndidụn̄ọde ekikere fo, bụp idemfo, ‘Ndi se ẹnyịmede ke n̄kann̄kụk akara enye? Mîdịghe ndi mme edumbet Bible ẹkara un̄wọn̄ mmịn mi?

Okposụkedi Mme Ntiense Jehovah mîdịghe mme asua ido edinam, mmọ ẹfiọk ẹte ke Jehovah asasua ediwak edinam oro ẹnyịmede mfịn. Ndusụk obio ẹnyịme usion̄o idịbi, edikịm iyịp nsịn ke idem, idan̄ ukem uduot, m̀mê udọ uwak iban. Mme Christian, nte ededi, ẹnam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye ekikere Abasi kaban̄a mme n̄kpọ ẹmi. Ih, ekikere Abasi oyonụk Christian ndisua mme utọ edinam oro inamke n̄kpọ m̀mê ido edinam enyịme mmọ m̀mê inyịmeke.—Psalm 97:10.

Bible etịn̄ aban̄a “se idọn̄de mme Gentile itọn̄,” emi esịnede “ekese mmịn” ye “mbuba un̄wọn̄ mmịn.” “Mbuba un̄wọn̄ mmịn” ọnọ ekikere aban̄a mboho emi ẹkesidiomide ye akpan uduak edin̄wọn̄ ekese ọkpọsọn̄ mmịn. Etie nte ke mme ini Bible ndusụk owo oro ẹkesitan̄de idem ke ukeme oro mmọ ẹkedọhọde nte inyenede ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn ẹma ẹsidomo ndin̄wọn̄ n̄kan mbon en̄wen, mîdịghe ẹdomo ndise m̀mê anie edin̄wọn̄ akan. Apostle Peter etịn̄ aban̄a utọ edu emi nte “ọkpọsọn̄ etịme uwem” emi mme Christian oro ẹma ẹkekabade esịt mîtieneke aba ibuana.—1 Peter 4:3, 4.

Nte okpowụt eti ibuot Christian ndinyịme ekikere oro nte ke adan̄a nte imọ mîkpaha mmịn, ke idinen̄ekede ifịna m̀mê ke m̀mọ̀n̄, ini ewe, m̀mê adan̄a didie ke imọ ikọn̄wọn̄? Nnyịn imekeme ndibụp, Nte ekikere Abasi edi oro? Bible ọdọhọ ete: “M̀mê mbufo ẹdiade, m̀mê ẹn̄wọn̄de, m̀mê ẹnamde n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru ẹnọ Abasi ubọn̄.” (1 Corinth 10:31) Ekeme ndidi idịghe kpukpru otu irenowo ẹmi ẹsopde idem ndin̄wọn̄ ekese ọkpọsọn̄ mmịn ke an̄wa ẹdikpa mmịn, edi ndi edu mmọ ayada ubọn̄ ọsọk Jehovah? Bible ọnọ item ete: “Ẹkûnyụn̄ ẹkabade ẹbiet eyo emi, edi ẹyak mbufo ẹkpụhọde, oto ke edinam emi ẹnamde esịt mbufo edi obufa, man mbufo ẹdomo ẹfiọk se uduak Abasi edide, uduak Abasi eke edide eti, onyụn̄ enemde owo esịt, onyụn̄ ọfọnde ama.”—Rome 12:2.

Ẹfep Ndinam Mbon En̄wen Ẹtuak Ukot Ẹduọ

Nte enemde, ediwak ini kpa ido edinam oro enyịmede edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk isinyịmeke oro ke ini owo oro ọn̄wọn̄de mmịn ọkpọsọn̄ ọdọhọde ke idi owo Abasi. Ke ekpri obio kiet ke Edem Usụk Pacific, owo kiet emi akadade-da ese ama ọdọhọ ete: “Mmama mbufo. Mbufo ẹkwọrọ akpanikọ. Edi mfịna oro nnyịn ikụtde edi nte ke irenowo mbufo ẹsin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn ẹkaha.” Nte mbụk ọdọhọde, mme owo ẹmi ikakpaha mmịn, edi akpanikọ emi ikọwọrọke iwụt idem an̄wan̄wa ke obio oro. Mme andida n̄kụt ẹkeme ndibiere mmemmem mmemmem nte ke ukem nte ekese irenowo eken ẹmi ẹsibuanade ke un̄wọn̄ mmịn, ke Mme Ntiense ẹma ẹkpa mmịn n̄ko. Nte asan̄autom Christian emi esibịghide ke itie un̄wọn̄ mmịn̄ eyenyene eti enyịn̄ onyụn̄ enyene ifụre utịn̄ikọ ndinam utom ukwọrọikọ esie an̄wan̄wa?—Utom 28:31.

Ntọt otode idụt Europe kiet owụt ete ke ndusụk ini ndusụk nditọete iren ye iban ẹsidisịm Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye ọkpọsọn̄ utebe mmịn ke ibifịk mmọ. Emi esifịna ubieresịt mbon en̄wen. Bible ọnọ item ete: “Ọfọn nditre ndita unam nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ wine, nnyụn̄ nnam n̄kpọ ekededi eke esịnde eyen-ete atuak ukot ọduọ.” (Rome 14:21) Ekikere Abasi kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn oyonụk Christian oro ama ọkọkọri esịm ọyọhọ idaha ndikere mban̄a ubieresịt mbon efen, idem ọkpọkọm ọwọrọ nditre ndin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn ke ndusụk idaha.

Mme Christian Ẹdi Ata Isio

Ke mfụhọ, ererimbot emi amanam ekese ndiyat Jehovah esịt ebe ke ndida nti n̄kpọ oro enye ọnọde ubonowo nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄, esịnede n̄kpọsọn̄ mmịn. Christian kiet kiet oro ama akayak idem ọnọ ekpenyene ndidomo ndifep mme ekikere unana uten̄e Abasi oro ẹtarade ẹsuana mi. Ntem mme owo ẹyekeme ndikụt “eti ye idiọk ẹsan̄ade isio, ye nte anam n̄kpọ Abasi ye owo eke mînamke n̄kpọ esie ẹsan̄ade isio.”—Malachi 3:18.

Kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn, nte Mme Ntiense Jehovah “ẹsan̄ade isio” ye ererimbot ekpenyene ndina in̄wan̄în̄wan̄. Edin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn idịghe akpan n̄kpọ ke uwem mme ata Christian. Mmọ idomoke ise udomo ọkpọsọn̄ mmịn oro mmọ ẹkemede ndin̄wọn̄, anamde ẹsịn idem ke itiendịk edikpa mmịn; m̀mê ndiyak n̄kpọsọn̄ mmịn ẹbiat m̀mê ke usụn̄ ekededi ẹbiọn̄ọ mmọ ndinam n̄kpọ Abasi ke ofụri ukpọn̄ mmọ ye in̄wan̄în̄wan̄ ekikere.

Nte otu, Mme Ntiense Jehovah ẹnyene ekikere Abasi kaban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn. Nso kaban̄a fi? Nnyịn owo kiet kiet imekeme ndinyene idotenyịn ndibọ mme edidiọn̄ Jehovah nte nnyịn itienede item Bible ‘ndidianade n̄kpọn̄ idiọk ido ye idiọk udọn̄ ererimbot, idu uwem ke eti ibuot ye edinen ido ye ido Abasi ke eyo emi.’—Titus 2:12.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/[Ndise ke page 28]

Kpan̄ Utọn̄ Nọ Mbonima Fo

Ọn̄wọn̄ mmịn oro mîfarake idem esiwak ndidi akpatre owo ndidiọn̄ọ ke imenyene mfịna. Mme iman, ufan, ye mbiowo Christian ikpenyeneke ndimen̄e ndinọ mbonima ẹmi mîwụtke ufat un̄wam. Ke n̄kan̄ eken, edieke mbonima mîmaha edu un̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn fo, anaedi mmọ ẹnyene eti ntak kaban̄a oro. Kere ban̄a se mmọ ẹtịn̄de.—Mme N̄ke 19:20; 27:6.