Ke ini Jesus ọkpọn̄de Jerusalem ke uwemeyo Monday, enye afiak ọnyọn̄ Bethany ke edem usiahautịn Obot Olive. Etie nte enye ana ke ufọk mme Lazarus, Mary, ye Martha emi ẹdide mme ufan esie.

Usenubọk Nisan 11 edi emi. Jesus ye mme mbet esie ẹfiak ẹtọn̄ọ isan̄. Mmọ ẹka Jerusalem ndien mfịn edi akpatre usen emi Jesus edidude ke temple. Akpatre usen emi enye asan̄ade ọkwọrọ ikọ onyụn̄ edi emi mbemiso enye enịmde usọrọ Passover, ọtọn̄ọde Editi n̄kpa esie, onyụn̄ adade ke iso ikpe mbemiso ẹwot enye.

Nte mmọ ẹsụk ẹtode Bethany ẹbe Obot Olive ẹka Jerusalem, Peter okụt eto emi Jesus okosụn̄ide edem usen oro. Enye ọdọhọ Jesus ete: “Rabbi, sese! eto fig emi afo okosụn̄ide ama eyemede.”—Mark 11:21.

Ntak emi Jesus akanamde eto emi eyemede? Se enye etịn̄de owụt emi. Enye ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, Edieke mbufo ẹkam ẹnyenede mbuọtidem mînyụn̄ iyịkke, mbufo idinamke se ami n̄kanamde ye eto fig oro kpọt, edi n̄ko edieke mbufo ẹdọhọde obot emi ẹte, ‘Wụhọde kọduọ dụk inyan̄,’ eyetịbe kpa ntre. Ndien kpukpru n̄kpọ eke mbufo ẹben̄ede ke akam, ẹma ẹnyene mbuọtidem, mbufo ẹyebọ.” (Matthew 21:21, 22) Se enye etịn̄de emi ọsọn̄ọ se enye ama eketetịn̄ ete ke mbuọtidem ekeme ndinam obot owụhọde.—Matthew 17:20.

Eto emi enye akanamde eyemede ke enye ada ekpep mme owo nte mmọ ẹkpebuọtde idem ye Abasi. Enye ọdọhọ ete: “Kpukpru n̄kpọ eke mbufo ẹbọn̄de akam ẹben̄e ẹnyene mbuọtidem ẹte ke ẹmebọbọ, ndien mbufo ẹyenyene mmọ.” (Mark 11:24) Ata akpan n̄kpọ ke Jesus ekpep kpukpru mbet esie emi! Enen̄ede oyom mme apostle ẹnyene mbuọtidem ke ntak n̄kpọsọn̄ idomo oro mmọ ẹdisobode ke mîbịghike. Odu n̄kpọ en̄wen emi ẹkemede ndikpep nto eto fig oro ekeyemerede do, emi aban̄ade utọ mbuọtidem emi owo ekpenyenede.

Nditọ Israel ẹbiet eto fig emi akasiahade ikọn̄ ikọn̄ edi in̄wụmke mfri. Mmọ ẹma ẹdụk ediomi ye Abasi, ndien eketie nte mmọ ke ẹnịm Ibet Abasi. Edi se idụt emi ẹnamde owụt ke mmọ ibuọtke idem ke Abasi inyụn̄ inamke n̄kpọ Abasi. Mmọ ẹma ẹkam ẹsịn Eyen Abasi! Nte Jesus anamde eto fig emi mîn̄wụmke mfri do eyemede owụt nte n̄kpọ editiede ye idụt emi sia mmọ mîbuọtke idem ye Abasi mînyụn̄ inamke n̄kpọ Abasi.

Ke mîbịghike, Jesus ye mme mbet esie ẹdisịm Jerusalem. Ndien nte enye esinamde kpukpru ini, enye odụk temple ọtọn̄ọ ndikpep mme owo n̄kpọ. Mbọn̄ oku ye mbiowo ẹti se Jesus akanamde mme okpụhọ okụk edem usen, ntem mmọ ẹdibụp enye ẹte: “Ewe odudu ke afo ada anam mme n̄kpọ emi? mîdịghe anie ọkọnọ fi odudu emi ndinam mme n̄kpọ emi?”—Mark 11:28.

Jesus ọbọrọ mmọ ete: “Nyobụp mbufo mbụme kiet. Mbufo ẹbọrọ mi, ndien ami n̄ko nyasian mbufo odudu eke ndade nnam mme n̄kpọ emi. Nte baptism John okoto heaven m̀mê okoto owo? Ẹbọrọ mi.” Idahaemi ana mmọ ẹyom se ẹdibọrọde Jesus. Mme oku ye mbiowo ẹtọn̄ọ ndineme ke otu idemmọ nte mmọ ẹdibọrọde enye ẹte: “Edieke nnyịn idọhọde, ‘Okoto heaven,’ enye ọyọdọhọ ete, ‘Ntak, ndien, mbufo mîkenịmke enye ke akpanikọ?’” Edi mmọ inyụn̄ ikemeke ndidọhọ ke ‘okoto owo’ sia mmọ ẹfefehe otuowo, “koro kpukpru mmọ emi ẹda ke John ekenen̄ede edi prọfet.”—Mark 11:29-32.

Mbon emi ẹkefakde Jesus mbụme ikemeke ndibọrọ se Jesus obụpde mmọ. Ntre, mmọ ẹdọhọ Jesus ẹte: “Nnyịn ifiọkke.” Jesus onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Ami nde ndisianke mbufo odudu eke ndade nnam mme n̄kpọ emi.”—Mark 11:33.

Ndondo emi ke Jesus okụre ye mbọn̄ oku ye mbiowo emi ẹkebụpde enye m̀mê enye ada odudu ke m̀mọ̀n̄ anam mme n̄kpọ. Se Jesus ọbọrọde mmọ ekịbi mmọ inua. Ekem enye ọnọ uwụtn̄kpọ emi ayararede orụk owo emi mmọ ẹdide.

Jesus ọdọhọ ete: “Owo kiet ekenyene nditọ iba. Enye aka ebịne akpa onyụn̄ ọkọdọhọ enye ete, ‘Eyen, ka kanam utom mfịn ke in̄wan̄ vine.’ Enye ọbọrọ ete, ‘Ndikaha,’ ekem enye atua n̄kpọfiọk onyụn̄ ọwọrọ aka. Enye aka ebịne ọyọhọ iba, ọkọdọhọ kpa ntre. Enye ọbọrọ ete, ‘Ete, nyaka,’ edi enye ikaha. Ewe ke otu mbiba emi akanam uduak ete mmọ?” (Matthew 21:28-31, NW Ikọmbakara eke 2013) Kpukpru owo ẹdiọn̄ọ ke akpa eyen oro akanam se ete mmọ ọdọhọde.

Ntem Jesus ọdọhọ mme asua emi ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte mme ọbọ a-tax ye mme akpara ẹmọn̄ ẹbem mbufo iso ẹdụk obio ubọn̄ Abasi.” Ke ntọn̄ọ, mme ọbọ a-tax ye mme akpara ikanamke n̄kpọ Abasi. Edi nte akpa eyen oro, mmọ ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndinam n̄kpọ esie. Mme adaiso ido ukpono emi ẹbiet ọyọhọ eyen iba oro, mmọ ẹda inua ẹtịn̄ nte mmimọ inamde n̄kpọ Abasi edi inamke-nam. Jesus ọdọhọ ete: “John [Andinịm Owo Baptism] akasan̄a ke usụn̄ edinen ido etiene mbufo, edi mbufo ikenịmke enye ke akpanikọ. Edi, mme ọbọ a-tax ye mme akpara ẹma ẹnịm enye ke akpanikọ, okposụkedi mbufo ẹkekụtde emi, mbufo ituaha n̄kpọfiọk ke ukperedem man ẹnịm enye ke akpanikọ.”—Matthew 21:31, 32.

Jesus ọnọ uwụtn̄kpọ en̄wen adian ke enyeoro. Se enye etịn̄de idahaemi owụt ke mme adaiso ido ukpono emi itreke ke mmọ ndisịn ndinam n̄kpọ Abasi. Mmọ ẹbak ibak etieti. Jesus ọdọhọ ete: “Owo kiet ọkọtọ in̄wan̄ vine, onyụn̄ esịn ọkọ akanade enye okụk, onyụn̄ etịbi obube unyịmi wine onyụn̄ ọbọp tọwa, onyụn̄ ayak enye esịn mme ọtọin̄wan̄ ke ubọk, ndien adaha aka esenidụt. Ekem ke edikem ini enye osio ofụn kiet ọdọn̄ aka ebịne mme ọtọin̄wan̄, man ọkpọbọ mme ọtọin̄wan̄ ndusụk mfri in̄wan̄ vine oro. Edi mmọ ẹmụm enye, ẹmia enye ẹnyụn̄ ẹnọ enye ọnyọn̄ ubọk ubọk. Ndien enye afiak osio ofụn en̄wen ọdọn̄ aka ebịne mmọ; mmọ ẹnyụn̄ ẹmia enye oro ibuot ẹnyụn̄ ẹsuene enye. Enye onyụn̄ osio en̄wen ọdọn̄, ndien mmọ ẹwot enye oro; onyụn̄ osio ediwak en̄wen ọdọn̄, mmọ ẹmia ndusụk ẹnyụn̄ ẹwot ndusụk.”—Mark 12:1-5.

Ndi mbon emi ẹkopde ikọ Jesus ẹdiọn̄ọ se uwụtn̄kpọ emi adade aban̄a? Mmọ ẹkeme nditi ikọ Isaiah emi: “In̄wan̄ vine Jehovah mme udịm edi ufọk Israel, mbon Judah ẹnyụn̄ ẹdi in̄wan̄ oro enye amade. Ndien enye okodori enyịn ke ikpe, edi, sese! ubiatibet.” (Isaiah 5:7) Uwụtn̄kpọ Jesus edi ukem ye enye emi. Jehovah edi enyene in̄wan̄ vine oro, ndien idem in̄wan̄ vine edi idụt Israel, Ibet Abasi etie nte ọkọ oro ẹkesịnde ndida n̄kpeme mmọ. Jehovah ama ọdọn̄ mme prọfet esie ẹkekpep ikọt imọ n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹn̄wam mmọ ẹdu eti uwem.

Edi “mme ọtọin̄wan̄” ẹma ẹsuene ẹnyụn̄ ẹwot “ifịn” oro ẹkedọn̄de ẹbịne mmọ do. Jesus ọdọhọ ete: “Enye [enyene in̄wan̄ vine oro] enyene owo kiet efen, edima eyen. Enye osio enye ọdọn̄ aka ebịne mmọ nte akpatre, ọdọhọde ete, ‘Mmọ ẹyekpono eyen mi.’ Edi mme ọtọin̄wan̄ oro ẹdọhọ ke otu idemmọ ẹte, ‘Emi edi adiakpa. Ẹdi, ẹyak iwot enye, ndien n̄kpọ-akpa eyenyene nnyịn.’ Ntre mmọ ẹmụm enye ẹwot.”—Mark 12:6-8.

Jesus obụp mmọ ete: “Nso ke enyene in̄wan̄ vine oro edinam?” (Mark 12:9) Mme adaiso ido ukpono oro ẹbọrọ enye ẹte: “Koro mmọ ẹdiọkde, enye ayada idiọk nsobo etiene mmọ onyụn̄ ayak in̄wan̄ vine oro esịn ke ubọk mme ọtọin̄wan̄ en̄wen, emi ẹdinọde enye mfri ke ini ama ekem.”—Matthew 21:41.

Emi mmọ ẹtetịn̄ mi mmọ idiọn̄ọke ke imebiere ikpe inọ idem, sia mmọ ẹdude ke otu “mme ọtọin̄wan̄” oro ẹkedude ke “in̄wan̄ vine” Jehovah emi edide idụt Israel. Kiet ke otu n̄kpọ oro Jehovah okoyomde mme adaiso ido ukpono oro ẹnam ekedi ndibuọt idem ke Eyen esie emi edide Messiah. Jesus ese mme adaiso ido ukpono oro iso onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Nte akanam mbufo ikotke itie N̄wed Abasi emi, ‘Itiat emi mme ọbọpufọk ẹkesịnde, emi amakabade edi etubom itiat inụk. Emi oto Jehovah, enye onyụn̄ edi utịben̄kpọ ke enyịn nnyịn’?” (Mark 12:10, 11) Jesus ada ikọ esie ekesịn ke ufọk ndien ete: “Ntak edi oro ndọhọde mbufo nte, Ẹyebọ mbufo obio ubọn̄ Abasi ẹnyụn̄ ẹyak enye ẹnọ idụt oro on̄wụmde mfri esie.”—Matthew 21:43.

Mme scribe ye mbọn̄ oku ẹfiọk ẹte ke Jesus “ọnọ uwụtn̄kpọ emi aban̄a mmimọ.” (Luke 20:19) Mmọ ẹtetịm ẹyom usụn̄ nte ẹkpewotde enye emi edide “adiakpa.” Edi mmọ ẹfehe otuowo sia otuowo ẹdade Jesus nte prọfet. Emi iyakke mmọ ẹwot Jesus idahaoro.

Ini emi Jesus enyenede ndikwọrọ ikọ iniọn̄ke aba, ntre enye aka iso ndinọ uwụtn̄kpọ man ayarade mme scribe ye mbọn̄ oku. Emi anam mmọ ẹyom ndiwot enye. (Luke 20:19) Edi Jesus ikụreke kan̄a ye mmọ. Enye afiak ọnọ uwụtn̄kpọ en̄wen:

“Obio ubọn̄ heaven ebiet owo kiet, edidem, emi enịmde usọrọ ndọ ọnọ eyen esie eren. Ndien enye osio ifịn esie ọdọn̄ ete ẹkekot mbon oro ẹkenọde ikot ẹte ẹdi usọrọ ndọ, edi mmọ inyịmeke ndidi.” (Matthew 22:2, 3) Jesus ada “obio ubọn̄ heaven” ọtọn̄ọ uwụtn̄kpọ emi. Emi ọwọrọ ke Jehovah Abasi edi “edidem” emi enye etịn̄de aban̄a. Anie edi eyen edidem oro? Mmanie ke ẹkot usọrọ ndọ? Isọn̄ke ndifiọk enye emi n̄ko. Eyen Jehovah emi osụk adade do ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ emi edi eyen edidem oro. Mbon emi ẹditienede Eyen emi ikara ke heaven ke ẹkot ndọ oro.

Mmanie ke ẹbem iso ẹkot? Mme Jew ke ẹbem iso ẹkot sia mmọ ke Jesus ye mme apostle esie ẹkebem iso ẹkwọrọ etop Obio Ubọn̄ ẹnọ. (Matthew 10:6, 7; 15:24) Mme Jew ẹma ẹnyịme ndinịm Ibet ediomi ke isua 1513 mbemiso Christ, mmọ ke ẹkpekenyụn̄ ẹbem iso ẹmek ẹsịn ke “obio ubọn̄ mme oku.” (Exodus 19:5-8) Edi ini ewe ke ẹkekot mmọ ẹdidụk “usọrọ ndọ”? Ẹketọn̄ọ ndikot mmọ ke isua 29 eyo Christ ke ini Jesus ọkọtọn̄ọde ndikwọrọ mban̄a Obio Ubọn̄ heaven.

Didie ke ediwak nditọ Israel ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a ikot emi? Jesus ọdọhọ ke ‘mmọ ikenyịmeke ndidi.’ Ediwak mme adaiso ido ukpono mme Jew ye mme Jew eken ikamaha ndinyịme ke Jesus edi Messiah ye Edidem emi Abasi emekde.

Edi Jesus etịn̄ ke ẹyefiak ẹkot mmọ. Enye ọdọhọ ete: “[Edidem] ọtọn̄ọ ntak osio ifịn en̄wen ọdọn̄, ete, ‘Ẹdọhọ mbon oro ẹkenọde ikot ẹte: “Sese! Mmanam udia mi mma, ẹwot nyara enan̄ ye mme unam eke ẹnyenede isek, ẹnyụn̄ ẹnam kpukpru n̄kpọ ẹma. Ẹdi usọrọ ndọ.”’ Edi mmọ ẹdaha ẹwọrọ idọn̄ke enyịn, enye emi adaha aka in̄wan̄ esie, efen aka mbubehe unyamurua esie; edi mmọ eken, ẹmụm ifịn esie, ẹmiom mmọ ẹnyụn̄ ẹwot mmọ.” (Matthew 22:4-6) Se iditịbede edi emi ke ini ẹditọn̄ọde esop Christian. Ini oro mme Jew ẹdisụk inyenyene ifet ndidụk Obio Ubọn̄ heaven, edi ediwak mmọ idinyịmeke ndidụk, mmọ ẹyekam ẹsuene ‘ifịn edidem’ oro.—Utom 4:13-18; 7:54, 58.

Nso idiwọrọ idụt oro ke ntak emi mmọ ẹnamde n̄kpọ ntem? Jesus ọdọhọ ete: “Edidem oro ayat esịt, onyụn̄ osio mbonekọn̄ esie ọdọn̄ ẹka ẹkesobo mme owotowo oro ẹnyụn̄ ẹfọp obio mmọ.” (Matthew 22:7) Se ikọwọrọde mme Jew edi oro ke isua 70 eyo mme apostle ke ini mbon Rome ẹkedide ẹdisobo Jerusalem “obio mmọ.”

Sia mme Jew ẹma ẹkesịn ikot edidem emi, ndi oro ọwọrọ ke owo idikotke mbon en̄wen aba? Idịghe ntre, koro Jesus aka iso ke uwụtn̄kpọ oro ete: “Ekem [edidem] ọdọhọ ifịn esie ete, ‘Ke akpanikọ ẹtịm usọrọ ndọ ẹma, edi mbon oro ẹkenọde ikot idotke. Ntem ẹka ke mme usụn̄ emi ẹsan̄ade ẹwọrọ ke obio, ndien owo ekededi eke mbufo ẹkụtde ẹkot enye ẹte edi usọrọ ndọ.’ Ndien ifịn oro ẹwọrọ ẹka mme usụn̄ ẹnyụn̄ ẹketan̄ kpukpru owo eke mmọ ẹkụtde, ndiọi ye nti; ufọk usọrọ ndọ ọyọhọ ye mbon oro ẹsụhọrede ẹtie ke okpokoro.”—Matthew 22:8-10.

Apostle Peter ọyọtọn̄ọ ndin̄wam mme Gentile ẹkabade ẹdi ata mme Christian. Mme Gentile emi ikamanake nte mme Jew, inyụn̄ idịghe nte ke mmọ ẹtọn̄ọ ndikpono Abasi ke ido mme Jew. Ke isua 36 eyo Christ, Abasi ama ọnọ Cornelius, eyen Rome emi ekedide akwa owoekọn̄ ye ikọtufọk esie edisana spirit, ẹma ẹnyụn̄ ẹmek mmọ ẹsịn ke otu mbon emi ẹdidụkde Obio Ubọn̄ heaven emi Jesus eketịn̄de aban̄a.—Utom 10:1, 34-48.

Jesus owụt ke idịghe kpukpru mbon emi ẹdide usọrọ ndọ ke “edidem” edinyịme. Enye ọdọhọ ete: “Ke ini edidem edide ndisan̄a nse isenowo enye okụt owo kiet emi mîsịneke ọfọn̄ ndọ. Ntre enye obụp owo oro ete, ‘Da owo, afo akasan̄a didie ebe odụk mi ke mûsịneke ọfọn̄ ndọ?’ Enye ikemeke ndisioro uyo. Ekem edidem ọdọhọ mme asan̄autom esie ete, ‘Ẹbọp enye ubọk ye ukot ẹnyụn̄ ẹtop enye ẹduọk ke ekịm ke an̄wa. Do ke enye editua onyụn̄ ata edet.’ Koro ẹnọ ediwak owo ikot, edi mmọ eke ẹmekde iwakke.”—Matthew 22:11-14.

Etie nte se Jesus etịn̄de emi inen̄ekede in̄wan̄a mme adaiso ido ukpono, mmọ inyụn̄ idiọn̄ọke se iyomde ndiwọrọ mmọ. Edi se Jesus etịn̄de ayat mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹtetịm ẹbiere ndiwot enye sia enye osụk akade iso esuene mmọ.

Esịt ayat mme asua Jesus etieti sia ndondo emi ke enye osụk ọnọ uwụtn̄kpọ ndiwụt nte mmọ ẹdiọkde ẹketre. Mme Pharisee ẹdụk odu ndikọk afia mmụm enye. Mmọ ẹnyụn̄ ẹkpe ndusụk mbet mmọ ẹsịn ẹte ẹkedomo enye idomo, man enye etịn̄ ikọ edue, mmimọ inyụn̄ iyak enye isịn ke ubọk mbon Rome.—Luke 6:7.

Mbet mme Pharisee emi ẹdọhọ enye ẹte: “Andikpep, nnyịn imọfiọk ite afo etịn̄ onyụn̄ ekpep owo n̄kpọ nte enende, unyụn̄ uten̄eke owo enyịn, edi afo ekpep usụn̄ Abasi nte ekemde ye akpanikọ: Nte ibet enyịme nnyịn ikpe tax inọ Caesar m̀mê inyịmeke?” (Luke 20:21, 22) Mmọ ikemeke ndida nneminua mmọ emi mbian̄a Jesus, sia enye ọdiọn̄ọ ke mmọ ẹdi mbon n̄kari ye mbon mbubịk. Edieke enye ọdọhọde mmọ ke inenke ndikpe tax, ẹkeme ndidọhọ ke enye ọsọn̄ ibuot ye ukara Rome. Edi edieke enye ọdọhọde ke enen, yak ẹkpe tax emi, mbon emi mîmaha ukara Rome ẹkeme ndisịn ntịme ye enye sia mîdin̄wan̄ake mmọ ntak emi Jesus ọdọhọde ẹkpe. Ntem Jesus ọbọrọ mmọ didie?

Jesus obụp mmọ ete: “Ntak emi mbufo ẹdomode mi, mbon mbubịk? Ẹwụt mi okụk tax.” Mmọ ẹda denarius kiet ẹsọk enye. Ndien enye obụp mmọ ete: “Mbiet ye enyịn̄ emi ẹdi eke anie?” Mmọ ẹbọrọ enye ẹte: “Eke Caesar.” Ekem enye ọdọhọ mmọ ete: “Ẹnọ Caesar se inyenede Caesar, ẹnyụn̄ ẹnọ Abasi se inyenede Abasi.”—Matthew 22:18-21.

Nte Jesus ọbọrọde mbụme emi akpa mme owo emi idem. Utọ ibọrọ emi ekịbi mmọ inua ndien mmọ ẹdaha ẹkpọn̄ enye. Eyo ikụtke kan̄a, mmọ inyụn̄ itreke ndisụk nsịn ukeme nyom se ẹdidade imụm enye. Sia mme Pharisee mîkekemeke ndinam Jesus etịn̄ ikọ edue, mme adaiso ke otu en̄wen ẹdi ẹbịne Jesus.

Mme Sadducee emi mînịmke ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa ẹbụp mbụme emi aban̄ade ediset ke n̄kpa ye ndọ eyenete ebe. Mmọ ẹbụp Jesus ẹte: “Andikpep, Moses ọkọdọhọ ete, ‘Edieke owo ekededi akpade ndien mînyeneke nditọ, ana eyenete esie emen n̄wan esie ọdọ onyụn̄ obon eyen ọnọ eyenete esie.’ Nditọete itiaba ẹkedu ye nnyịn; akpan ọdọ ndọ onyụn̄ akpa, ndien inyeneke eyen, enye onyụn̄ ọkpọn̄ n̄wan esie ọnọ eyenete esie. Kpasụk ntre n̄ko ke ekedi ye udọ ye ọyọhọ ita, tutu esịm ofụri mbitiaba oro. Ke akpatre, n̄wan oro akpa. Mmọdo, ke ediset ke n̄kpa, enye edidi n̄wan anie ke otu mbitiaba oro? Koro kpukpru mmọ ẹma ẹdọ enye.”—Matthew 22:24-28.

Jesus okot se Moses ekewetde ndida mbọrọ mbụme mmọ sia mmọ mme Sadducee ẹnịmde mme uwetn̄kpọ emi. Enye ọdọhọ mmọ ete: “Nte emi idịghe ntak mbufo ẹnamde ndudue, ke emi mbufo mîfiọkke N̄wed Abasi m̀mê odudu Abasi? Koro ke ini mmọ ẹdisetde ke n̄kpa, irenowo ididọhọ ndọ owo idinyụn̄ idaha iban inọ ke ndọ, edi mmọ ẹditie nte mme angel ke heaven. Edi kaban̄a mme akpan̄kpa emi ẹnamde ẹset, nte mbufo ikokotke ke n̄wed Moses, ke mbụk emi aban̄ade eto n̄kukịm, nte Abasi ọkọdọhọde enye ete, ‘Ami ndi Abasi Abraham ye Abasi Isaac ye Abasi Jacob’? Enye idịghe Abasi mme akpan̄kpa, edi edi eke mme odu-uwem. Mbufo ẹmenam akamba ndudue.” (Mark 12:24-27; Exodus 3:1-6) Idem akpa otuowo aban̄a ibọrọ oro!

Sia Jesus ama okokụbi mme Pharisee inua, onyụn̄ anam ntre ye mme Sadducee n̄ko, otu mbiba emi ẹdiana kiet ẹdi idahaemi ndifiak ndomo Jesus. Scribe kiet obụp Jesus ete: “Andikpep, ewe edi n̄kponn̄kan ewụhọ ke Ibet?”—Matthew 22:36.

Jesus ọbọrọ ete: “Ebeiso edi, ‘O Israel, ẹkop, Jehovah Abasi nnyịn edi Jehovah kiet, ndien afo enyene ndima Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo ye ke ofụri ukpọn̄ fo ye ke ofụri ekikere fo ye ke ofụri ukeme fo.’ Udiana edi emi, ‘Afo enyene ndima mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.’ Idụhe ewụhọ en̄wen eke okponde akan mmọ emi.”—Mark 12:29-31.

Ke scribe oro ama okokop ibọrọ emi, enye ọdọhọ Jesus ete: “Andikpep, afo emetịm etịn̄ nte ekemde ye akpanikọ, ‘Enye edi Kiet, efen inyụn̄ idụhe ke mîbọhọke Enye’; ndien owo ndima enye ke ofụri esịt ye ke ofụri ifiọk ye ke ofụri ukeme ye owo ndima mbọhọidụn̄ esie nte idemesie etịm ọsọn̄ urua akan ofụri edifọp uwa ye mme uwa eken.” Sia Jesus ọfiọkde ete ke scribe oro ọbọrọ ye eti ibuot, enye ọdọhọ enye ete: “Afo uyomke usụn̄ ukpọn̄ obio ubọn̄ Abasi.”—Mark 12:32-34.

Jesus ekpep mme owo n̄kpọ ke temple usen ita idahaemi (Nisan 9, 10, ye Nisan 11). Enenem ndusụk owo nte scribe emi ndikop ikọ Jesus. Edi abiak mme adaiso ido ukpono etieti. Kpa ye oro, mmọ ndomokiet inyeneke “uko aba ndibụp enye mbụme.”

Mme adaiso ido ukpono emi ẹbiọn̄ọde Jesus ikwe se ẹkpetịn̄de ẹdian enye, inyụn̄ ikemeke ndikọk afia mmụm enye nyak nnọ mbon Rome. (Luke 20:20) Jesus osụk odu ke temple ke Nisan 11, edi idahaemi enye ebem iso obụp mmọ mbụme onyụn̄ anam mmọ ẹdiọn̄ọ owo emi imọ idide. Enye obụp mmọ ete: “Nso ke mbufo ẹkere ẹban̄a Christ? Enye edi eyen anie?” (Matthew 22:42) Ediwak owo ẹdiọn̄ọ ke Messiah, m̀mê Christ edito ubon David. Se mmọ ẹnyụn̄ ẹbọrọde edi oro.—Matthew 9:27; 12:23; John 7:42.

Jesus obụp mmọ ete: “Nso inam, ndien, David ke odudu spirit okokotde enye ‘Ọbọn̄,’ onyụn̄ ọdọhọde ete, ‘Jehovah ọdọhọ Ọbọn̄ mi ete: “Tie mi ke ubọk nnasia tutu nda mme asua fo nnịm fi ke idak ikpat”’? Ntre, edieke David okotde enye ‘Ọbọn̄,’ didie ke enye edi eyen esie?”—Matthew 22:43-45.

Mme Pharisee isioroke uyo, koro mmọ ẹyom edidem emi edide eyen David, emi edinyụn̄ isiode mmọ ke ufụn mbon Rome. Edi Jesus ada se David eketịn̄de ke Psalm 110:1, 2 owụt ke Messiah eyedi andikara, edi ke enye idikarake ke isọn̄. Ke enye edi Ọbọn̄ ọnọ David, ndien ke enye editọn̄ọ ukara ke enye ama eketie ke ubọk nnasia Abasi. Se Jesus etịn̄de emi ekịbi mme Pharisee oro inua.

Mme mbet ye ediwak owo ke ẹkpan̄ utọn̄. Jesus ọtọn̄ọ nditịn̄ ikọ ye mmọ nnyụn̄ ndụri mmọ utọn̄ mban̄a mme scribe ye mme Pharisee. Mme adaiso ido ukpono emi “ẹtie ke itie Moses” man ẹkpep mme owo Ibet Abasi. Jesus ọdọhọ mbon emi ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ enye ete: “Kpukpru n̄kpọ eke mmọ ẹdọhọde mbufo ẹnam, ẹnam ẹnyụn̄ ẹnịm, edi ẹkûnam nte mmọ ẹnamde, koro mmọ ẹdọdọhọ edi inamke-nam.”—Matthew 23:2, 3.

Jesus ndien ọtọn̄ọ ndibat mbubịk ido mmọ, ete: “Mmọ [ẹnam] mme ekebe udọn̄ itie N̄wed Abasi oro mmọ ẹbọbọde nte n̄kpọ n̄kpemeidem ẹn̄wan̄a.” Ndusụk mme Jew ẹma ẹsimen n̄kpri ekebe emi ẹwetde ndusụk n̄kpọ ke Ibet ẹdọn̄, ẹbọbọ ke ọkpọiso m̀mê ke ubọk mmọ. Edi mme Pharisee ẹsinam enye emi mmọ ẹbọbọde ẹn̄wan̄a man etie nte ke mmọ ẹma Ibet Abasi etieti. Mmọ ẹnam n̄ko “mme nyeriye ewụra mmọ ẹniọn̄.” Ibet ọkọdọhọ nditọ Israel ẹsinam nyeriye ke ewụra mmọ, edi mme Pharisee ẹsinam eke mmọ ọniọn̄ akan eke mbon en̄wen. (Numbers 15:38-40) Mmọ ẹnam kpukpru emi “man mme owo ẹkụt.”—Matthew 23:5.

Idem mme mbet Jesus ẹkeme ndiyom uwọrọiso, emi anam enye ọnọ mmọ item ete: “Ẹkûyak ẹkot mbufo Rabbi, koro owo kiet edi andikpep mbufo, edi kpukpru mbufo ẹdi nditọete. Akan oro, ẹkûkot owo ndomokiet ke isọn̄ ‘ete’ mbufo, koro owo kiet edi Ete mbufo, kpa Enye emi odude ke heaven. Ẹkûyak ẹkot mbufo ‘mme adausụn̄,’ koro Adausụn̄ mbufo edi kiet, kpa Christ.” Didie ndien ke Jesus oyom mbet esie ẹse idemmọ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ? Enye ọdọhọ mmọ ete: “Ana n̄kponn̄kan owo ke otu mbufo edi asan̄autom mbufo. Ẹyesụhọde owo ekededi eke emenerede idem ke enyọn̄, ẹyenyụn̄ ẹmenede owo ekededi eke osụhọrede idem.”—Matthew 23:8-12.

Ekem Jesus etịn̄ nsio nsio n̄kpọ emi ẹwụtde nte mme scribe ye mme Pharisee emi ẹdide mbubịk, ẹnyenede mbọm. Enye ọdọhọ ete: “Mbọm mbufo, mme scribe ye mme Pharisee, mbon mbubịk! Koro mbufo ẹberide usụn̄ obio ubọn̄ heaven ẹbaha mme owo; koro mbufo ke idem mbufo mîdụkke, inyụn̄ inyịmeke mbon oro ẹyomde ndidụk ẹbe ẹdụk.”—Matthew 23:13.

Jesus asua ọnọ mme Pharisee sia mmọ ẹdade ifiọk idemmọ ẹbiere se idide akpan n̄kpọ utu ke se Jehovah ọdọhọde ke edi akpan n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹsidọhọ ẹte: “Edieke owo ekededi ọn̄wọn̄ọde un̄wọn̄ọ ke enyịn̄ temple, oro idịghe n̄kpọ ndomokiet; edi edieke owo ekededi ọn̄wọn̄ọde un̄wọn̄ọ ke enyịn̄ gold temple, obiomo enye ke idem.” Emi owụt ke mmọ idiọn̄ọke se idide akpan n̄kpọ, koro mmọ ẹda gold temple ke akpan n̄kpọ utu ke temple oro mme owo ẹsidide ẹdituak ibuot ẹnọ Abasi man ẹkpere enye. Mmọ ẹsinyụn̄ “ẹfụmi ikpọ n̄kpọ ke Ibet, oro edi, unenikpe ye mbọm ye edinam akpanikọ.”—Matthew 23:16, 23; Luke 11:42.

Jesus ọdọhọ ke mme Pharisee emi ẹdi “nnan mme adausụn̄, emi ẹdụhọrede mfanifa ẹsion̄o edi ẹmende camel!” (Matthew 23:24) Mmọ ẹsidụhọde mfanifa ẹsion̄o ke wine mmọ koro Ibet ọdọhọ ke mfanifa edehe. Edi mmọ ndifụmi ikpọ n̄kpọ ke Ibet onyụn̄ etie nte mmọ ndimen akamba unam nte camel emi Ibet ọdọhọde ke edehe n̄ko.—Leviticus 11:4, 21-24.

Ke akpatre ini emi Jesus odude ke temple, enye aka iso ndiwụt ke mme scribe ye mme Pharisee ẹdi mbon mbubịk, onyụn̄ okot mmọ mbubịk ke eferife. Enye etịn̄ se mmọ ẹsinamde ete: “Mbufo [ẹmesiyet] edem cup ye usan ẹsana, edi n̄kpọ mbụme ye okpụm ẹyọhọ ke esịt. Nnan Pharisee, bem iso yet esịt cup ye usan ẹsana, man edem n̄ko ẹkpekabade ẹsana.” (Matthew 23:25, 26) Mme Pharisee ẹtetịm ẹkpeme man mmọ idinam m̀mê iditụk n̄kpọ ekededi emi ekemede ndinam mmọ ẹdehe, mmọ ẹnyụn̄ ẹsana ke enyịn owo edi uwem mmọ ye esịt mmọ ẹdehe.

Mmọ ndinyịme ndibọp nnyụn̄ mbana udi mme prọfet owụt ke mmọ ẹdi mbon mbubịk. Nte Jesus etịn̄de, mmọ ẹdi “nditọ mmọ emi ẹkewotde mme prọfet.” (Matthew 23:31) Mmọ ndisịn ukeme nyom ndiwot Jesus onyụn̄ owụt emi n̄ko.—John 5:18; 7:1, 25.

Jesus etịn̄ ndien se iditịbede inọ mme adaiso ido ukpono emi edieke mmọ mîkabakede esịt. Enye ọdọhọ ete: “Mme urụkikọt, nditọ ibọm, mbufo ẹdisan̄a didie ẹfehe ẹbọhọ ubiomikpe Gehenna?” (Matthew 23:33) Gehenna edi “Itịghede Hinnom” emi ẹkesinịmde nte ifụm ẹda ẹfọp mbio. Emi enen̄ede owụt nte nsobo emi ẹdisobode mme scribe ye mme Pharisee oro editiede.

Jesus oyosio mme mbet ọdọn̄ ẹkenam utom nte “mme prọfet ye mbon ọniọn̄ ye mme anditeme mbio obio.” Ẹdinam n̄kpọ didie ye mmọ? Jesus ọdọhọ mme adaiso ido ukpono oro ete: “Mbufo ẹyewot ẹnyụn̄ ẹkọn̄ ndusụk mmọ ke eto, ẹyenyụn̄ ẹmia ndusụk mmọ ke mme synagogue mbufo ẹnyụn̄ ẹkọbọ mmọ to ke obio sịm obio; man kpukpru iyịp ndinen owo emi ẹduọkde ke isọn̄ ẹkpekọbọ mbufo, ọtọn̄ọde ke iyịp edinen Abel tutu esịm iyịp Zechariah . . . emi mbufo ẹkewotde.” Enye ọdọhọ mmọ ndien ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, kpukpru n̄kpọ emi ẹyesu emana emi ke idem.” (Matthew 23:34-36) Se iketịbede edi oro ke isua 70 eyo Christ, ke ini mbonekọn̄ Rome ẹkesobode Jerusalem, ediwak tọsịn mme Jew ẹnyụn̄ ẹkpan̄ade ẹtak.

Ndikere kpukpru se iditịbede emi afịna Jesus n̄ko. Enye ofofụhọ ke ini enye ọdọhọde ete: “Jerusalem, Jerusalem, afo emi owotde mme prọfet onyụn̄ ọtọn̄ọde mmọ emi ẹdọn̄de ẹtiene fi ke itiat,—adan̄a ediwak ini didie ke n̄koyom nditan̄ nditọ fo mbon ọtọkiet nte unen esidọn̄de nditọ esie ke idak mba esie! Edi mbufo ikoyomke. Sese! Ẹmekpọn̄ ufọk mbufo ẹnọ mbufo.” (Matthew 23:37, 38) Anaedi mbon emi ẹkopde ikọ emi ẹkere m̀mê ewe “ufọk” ke Jesus etịn̄ aban̄a emi. Okûdi enye etịn̄ aban̄a akaka temple emi odude do ke Jerusalem, emi etiede nte ke Abasi ekpeme-o?

Ekem Jesus adian do ete: “Ndọhọ mbufo nte, Mbufo idikwe mi aba ọtọn̄ọde ke emi tutu mbufo ẹdọhọ ẹte, ‘Itoro enyene enye emi edide ke enyịn̄ Jehovah!’” (Matthew 23:39) Enye etịn̄ se idude ke Psalm 118:26 ete: “Itoro enyene Enye emi edide ke enyịn̄ Jehovah; nnyịn imọdiọn̄ mbufo ke ufọk Jehovah.” Nte an̄wan̄ade, ndondo oro ẹsobode temple emi, owo ndomokiet ididịghe do aba ke ntak enyịn̄ Abasi.

Jesus asan̄a ndien aka itie emi ẹbonde mme n̄kpọ usịn okụk ke temple. Mme owo ẹsisịn etịbe mmọ ke n̄kpri ndudu emi ẹtịbide ke enyọn̄ n̄kpọ oro. Jesus okụt ediwak mme Jew ẹnyụn̄ ẹdọn̄de mme enọ mmọ do ke usịn etịbe oro, mbon inyene ẹnyụn̄ “ẹsịn ediwak okụk.” Ekem Jesus okụt ubuene ebeakpa kiet edide edisịn “okudọk okụk iba, emi edide ata ekpri okụk.” (Mark 12:41, 42) Jesus enen̄ede ọfiọk nte esịt enemde Abasi aban̄a ẹnọ mma oro.

Jesus okot mbet esie ẹdi onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte ubuene ebeakpa emi ama esịn okụk akan kpukpru mmọ emi ẹkesịnde okụk ke n̄kpọ usịn okụk.” Enye anam didie esịn okụk akan mmọ? Jesus ọdọhọ ete: “Kpukpru mmọ ẹkesio n̄kpọ ke nyọhọ-nsụhọ mmọ ẹsịn, edi enye, ke unana esie, ekesịn kpukpru se enye enyenede, kpa ofụri se enye akpadade odu uwem.” (Mark 12:43, 44) Enye itiehe nte mme adaiso ido ukpono oro, ikereke n̄kpọ inyụn̄ inamke n̄kpọ nte mmọ.

Nte eyo Nisan 11 ekperede ndikụt, Jesus asan̄a ọwọrọ ke temple emi enye mîdifiakke idụk aba tutu amama. Kiet ke otu mbet esie ọdọhọ ete: “Andikpep, sese! orụk itiat ye orụk ufọk emi!” (Mark 13:1) Ke nditịm ntịn̄, ndusụk itiat emi ẹkedade ẹbọp ibibene temple ẹma ẹkpon ẹbe nde, ndien ikpọ itiat emi ẹketiene ẹnam mme owo ẹkere ke temple emi ọsọn̄ idem etieti, ke n̄kpọ idinyụn̄ inamke enye ke nsinsi nsinsi. Anaedi idem enen̄ede akpa mmọ ndikop Jesus ọdọhọde ete: “Nte omokụt ikpọ ufọk emi? Owo idikpọn̄ke itiat kiet ke enyọn̄ itiat efen eke owo mîdidorokede iduọk.”—Mark 13:2.

Ke Jesus ama eketịn̄ emi, enye ye mme apostle esie ẹbe Itịghede Kidron ẹsan̄a ẹdọk ẹkesịm itie kiet ke Obot Olive. Edi enyene ini emi enye ye apostle inan̄, oro edi, Peter, Andrew, James, ye John ẹdude ikpọn̄ ke Obot oro. Mmọ ẹkeme nditie do n̄kụt nte temple oro okponde eketre.

Uwemeyo Tuesday edi emi, ndien Nisan 11 ọmọn̄ okụre. Utom Jesus mi ke isọn̄ ọmọn̄ onyụn̄ okụre n̄ko. Enye esikpep n̄kpọ ke temple uwemeyo, edi eyo ama okụt enye ọwọrọ ọkpọn̄ Jerusalem. Mme owo ẹnen̄ede ẹma ndikop ikọ Jesus, enye esinam mmọ “ẹbak ẹtiene enye ke temple ke usenubọk ndikop ikọ esie.” (Luke 21:37, 38) Kpukpru emi ẹtre, ndien Jesus etie idahaemi ke Obot Olive ye apostle esie inan̄, oro edi, Peter, Andrew, James, ye John.

Apostle inan̄ emi ẹdi ẹbịne Jesus ke ndịbe. Ikọ emi Jesus eketịn̄de aban̄a temple nte ke owo idikpọn̄ke itiat kiet ke enyọn̄ itiat en̄wen, afịna mme apostle emi. Edi odu mme n̄kpọ en̄wen emi mmọ ẹsụk ẹkerede. Jesus ama ọdọdọhọ mmọ ete: “Ẹben̄e idem, koro Eyen owo eyedi ke hour eke mbufo mîdorike enyịn.” (Luke 12:40) Enye ama etịn̄ n̄ko aban̄a “usen oro Eyen owo ediyararede idem.” (Luke 17:30) Ndi mme ikọ emi ẹtiene ẹnyene ebuana ye se enye etịn̄de aban̄a temple idahaemi? Ọdọn̄ mme apostle ndidiọn̄ọ mme n̄kpọ emi. Mmọ ẹdọhọ enye ẹte: “Sian nnyịn, Ini ewe ke mme n̄kpọ emi ẹditịbe, nso idinyụn̄ idi idiọn̄ọ edidu fo ye eke akpatre ini editịm n̄kpọ emi?”—Matthew 24:3.

Ekeme ndidi mmọ ẹkere ẹban̄a utịt temple oro mmọ ẹsụk ẹtiede do ẹkụt ke mbọhọ oro. Mmọ ẹbụp n̄ko ẹban̄a idiọn̄ọ edidu Eyen owo. Etie nte mmọ ẹti uwụtn̄kpọ emi Jesus ọkọnọde aban̄a “ọbọn̄ kiet” emi ‘akakade anyan idụt ndikọbọ ubọn̄ nda nnyụn̄ mfiak nnyọn̄ ndi.’ (Luke 19:11, 12) Ke akpatre, mmọ ẹkere se iditịbede ke “akpatre ini editịm n̄kpọ emi.”

Ke anyan ibọrọ oro Jesus ọnọde mmọ, enye etịn̄ idiọn̄ọ emi ediwụtde ke editịm n̄kpọ mme Jew ye temple oro odude do ọmọn̄ esịm utịt. Edi Jesus itreke do. Idiọn̄ọ emi enye ọnọde ayan̄wam mme Christian ke ini iso ndidiọn̄ọ ini “edidu” Jesus nnyụn̄ ndiọn̄ọ m̀mê mmọ ẹkpere utịt ererimbot.

Nte mme isua ẹbede, mme apostle ẹkụt nte prọfesi Jesus osude. Ediwak n̄kpọ emi enye eketịn̄de aban̄a ọtọn̄ọ nditịbe ke eyouwem mmọ. Ntem, idem ikakpaha mme Christian oro ẹkedude ke isua 37 ke ukperedem ke ini ẹkesobode Jerusalem ke isua 70 eyo Christ sia mmọ ẹkedude ke ukpeme. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke ẹmọn̄ ẹsobo editịm n̄kpọ mme Jew ẹnyụn̄ ẹsobo temple mmọ. Edi idịghe kpukpru se Jesus eketịn̄de ẹketịbe mbemiso isua 70 eyo Christ ye ke isua 70 oro. Ntem, nso ke ẹdida idiọn̄ọ ini emi Christ akarade ke Obio Ubọn̄ heaven? Jesus etịn̄ emi ọnọ mme apostle esie.

Jesus ọdọhọ ke “ekọn̄ ye mme etop ekọn̄” ẹyedu, onyụn̄ ọdọhọ ke “idụt ayadaha an̄wana ye idụt, obio ubọn̄ kiet oyonyụn̄ adaha an̄wana ye obio ubọn̄ en̄wen.” (Matthew 24:6, 7) Enye onyụn̄ etịn̄ ete ke “ikpọ unyekisọn̄ ẹyedu, ndiọi udọn̄ọ ye akan̄ ẹyenyụn̄ ẹdu ke nsio nsio ebiet.” (Luke 21:11) Jesus etịn̄ se ẹdinamde mme mbet esie ete: “Mme owo ẹyemụm mbufo ẹnyụn̄ ẹkọbọ mbufo.” (Luke 21:12) Mme prọfet abian̄a ẹyedaha ẹda ẹnam ediwak owo ẹwaha ẹkpọn̄ usụn̄. Ubiatibet ọyọtọt, ediwak owo idinyụn̄ imaha mbon en̄wen aba. Ke adianade ye kpukpru emi, Jesus ọdọhọ ke “ẹyenyụn̄ ẹkwọrọ eti mbụk obio ubọn̄ emi ke ofụri isọn̄ nte ntiense ẹnọ kpukpru mme idụt; ndien adan̄aoro ke utịt edidi.”—Matthew 24:14.

Kpa ye oro ndusụk prọfesi Jesus ẹsude mbemiso ẹsobode Jerusalem ye ke ini ẹkesobode enye, ndi se Jesus etịn̄de emi oyonyụn̄ osu ke ini iso, osu okpon akan se iketịbede ke Jerusalem? Ndi omokụt nte akwa prọfesi Jesus enen̄erede osu ke eyomfịn?

N̄kpọ kiet emi Jesus etịn̄de nte idiọn̄ọ edidu esie edi ke ẹyekụt “mbubiam n̄kpọ oro adade nsobo edi.” (Matthew 24:15) Mbubiam n̄kpọ emi ama odu ke isua 66 eyo Christ ke ini “mbonekọn̄” Rome ẹkekamade mme idiọn̄ọ ukpono ndem mmọ ẹdi Jerusalem. Mbon Rome ẹma ẹkanade Jerusalem ẹkụk ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndiwụri ibibene Jerusalem. (Luke 21:20) Ntem, “mbubiam n̄kpọ” akada ke itie emi enye mîkpadaha, ke ebiet emi mme Jew ẹdade nte “edisana ebiet.”

Jesus aka iso ọdọhọ ete: “Akwa ukụt oyodu, orụk eke akanam mîdụhe toto ke editọn̄ọ ererimbot tutu esịm emi, eke mîdinyụn̄ idụhe aba.” Ke isua 70 eyo Christ, mbon Rome ẹyesobo Jerusalem. Mmọ ndikan nnyụn̄ nsobo “edisana obio” mme Jew ye temple esie ayada akwa ukụt edi, sia ẹyewot ediwak tọsịn mme Jew. (Matthew 4:5; 24:21) Nsobo emi ayakan nsobo ekededi oro akanam ẹsobode mme Jew ye obio mmọ, ndien se idisuande ido ukpono mme Jew emi okodude ke ata ediwak isua edi emi. Ntem, prọfesi Jesus ekededi emi okosụhọde, emi edisude ke ini iso eyenyene ndịk akan emi.

SE IDIDỌN̄DE MME OWO ESỊT KE INI EMI

Se Jesus etịn̄de ye mme apostle esie aban̄a idiọn̄ọ emi owụtde ke enye ọtọn̄ọ ndikara ke Obio Ubọn̄ heaven, ye eke utịt editịm n̄kpọ emi ikụreke kan̄a. Idahaemi enye ọdọhọ mmọ ẹkpeme idem ye “mme Christ nsu ye mme prọfet nsu.” Enye ọdọhọ ke mmọ ẹyesịn ukeme man “ke ẹkemede, ẹkpeda ndimek ikọt Abasi ẹtụn usụn̄.” (Matthew 24:24) Edi owo ididaha ndimek ikọt Abasi emi itụn usụn̄. Mme owo ẹyekeme ndikụt mme Christ nsu ke isọn̄. Edi mme owo iditiehe mi ke isọn̄ ikụt nte Jesus akarade ke heaven.

Jesus etịn̄ ntem aban̄a ata akwa ukụt oro edidude ke utịt editịm n̄kpọ emi ete: “Utịn eyekịm, ọfiọn̄ idinyụn̄ inọhọ un̄wana esie, ndien mme ntantaọfiọn̄ ẹyeto ke enyọn̄ ẹduọn̄ọ, ẹyenyụn̄ ẹnyen̄e mme odudu ikpaenyọn̄.” (Matthew 24:29) Mme apostle emi ẹkopde n̄kpọsọn̄ ikọ emi inen̄ekede idiọn̄ọ nte mme n̄kpọ emi ẹditịbede, edi mmọ ẹdiọn̄ọ ke ini oro idimemke.

Didie ke mme enyene-ndịk n̄kpọ emi ẹdifịna mme owo? Jesus ọdọhọ ete: “Idem [eyeyemede] mme owo oto ke ndịk ye editie mbet mme n̄kpọ eke ẹdiwọrọde ẹnọ isọn̄; koro ẹyenyen̄e mme odudu ikpaenyọn̄.” (Luke 21:26) Ke akpanikọ, Jesus etịn̄ aban̄a ini emi ẹdidiọkde ikan tọn̄ọ ẹkebot owo.

Jesus etịn̄ ikọ emi anamde mme apostle emi ẹdiọn̄ọ ke idịghe kpukpru owo ẹdiseme idem ke ini “Eyen owo asan̄ade . . . edi ye odudu ye akwa ubọn̄.” (Matthew 24:30) Enye ama etetịn̄ ke Abasi ayanam n̄kpọ “ke ntak ndimek ikọt Abasi.” (Matthew 24:22) Ntem, mme anam-akpanikọ mbet Jesus ẹkpenam n̄kpọ didie ẹban̄a mme enyene-ndịk n̄kpọ emi enye abatde mi? Enye ọdọhọ mbet esie ete: “Edi nte mme n̄kpọ emi ẹtọn̄ọde nditịbe, ẹnen̄ede ẹda ẹnyụn̄ ẹmenede ibuot mbufo ke enyọn̄, koro edinyan̄a mbufo ke asan̄a ekpere.”—Luke 21:28.

Edi mme mbet Jesus emi ẹdidude ke ini emi ẹtịn̄de ẹban̄a mi ẹdinam didie idiọn̄ọ adan̄a nte utịt ekperede? Jesus ada eto fig ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ ete: “Ke ndondo oro nsek n̄kọk esie esehede onyụn̄ osion̄ode ikọn̄, mbufo ẹfiọk ẹte ndaeyo ke ekpere. Kpasụk ntre n̄ko, ke ini mbufo ẹkụtde kpukpru n̄kpọ emi, ẹfiọk ẹte enye ekpere, odu ke enyịnusụn̄. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, emana emi idibehe ifep tutu kpukpru n̄kpọ emi ẹwọrọ ẹsu.”—Matthew 24:32-34.

Ntem, ke ini mbet esie ẹkụtde ediwak ikpehe idiọn̄ọ emi ẹsude, mmọ ẹnyene ndida oro ndiọn̄ọ ke utịt ekpere. Jesus ọdọhọ mme mbet emi ẹdidude uwem ke akpan ini oro ete:

“Baba owo kiet ifiọkke usen ye hour oro, mme angel ke heaven ifiọkke, Eyen inyụn̄ ifiọkke, ke mîbọhọke Ete ikpọn̄. Koro kpa nte mme usen Noah ẹkedide, kpasụk ntre ke edidu Eyen owo edidi. Koro kpa nte mmọ ẹkedude ke mme usen oro ẹkebemde ukwọ iso, ẹdia ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄, irenowo ẹdọ ndọ ẹnyụn̄ ẹda iban ẹnọ ke ndọ, tutu esịm usen emi Noah odụkde ubom; mmọ inyụn̄ ifiọkke tutu ukwọ edi edikpọri mmọ kpukpru efep, kpasụk ntre ke edidu Eyen owo edidi.” (Matthew 24:36-39) Ukwọ eyo Noah oro Jesus adade ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ do ama esịm ofụri ererimbot, se Jesus etịn̄de edinyụn̄ itịbe ke ofụri ererimbot.

Anaedi mme apostle oro ẹsụk ẹtiede ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ Jesus do ke Obot Olive ẹdiọn̄ọ ke ana mmimọ idu ke ukpeme. Jesus ọdọhọ mmọ ete: “Edi ẹkpeme idem mbak uyụhọ udia ye ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ mmịn ye editịmede esịt uwem emi ẹdinam esịt mbufo ẹkabade ẹdobi, ndien usen oro edibuat mbufo nte ekpọ. Koro enye eyesịm kpukpru mbon oro ẹdụn̄de ke ofụri iso isọn̄. Ẹdu ke edidemede, ndien, kpukpru ini ẹnam n̄kpeubọk man mbufo ẹkpekeme ndibọhọ kpukpru n̄kpọ emi ẹditịbede, nnyụn̄ nda ke iso Eyen owo.”—Luke 21:34-36.

Jesus afiak owụt ke se imọ itịn̄de emi editịbe ke kpukpru itie ke ererimbot. Enye itịn̄ke iban̄a n̄kpọ emi editịbede ke iduọk isua ifan̄ kpọt, emi edibehede Jerusalem m̀mê mme Jew. Enye etịn̄ aban̄a se idiwọrọde “kpukpru mbon oro ẹdụn̄de ke ofụri iso isọn̄.”

Enye ọdọhọ ke ana mbet imọ ẹdu ke edidemede ẹnyụn̄ ẹben̄e idem. Jesus ọnọ uwụtn̄kpọ en̄wen man anam emi an̄wan̄a: “Ẹfiọk n̄kpọ kiet emi, ẹte, edieke enyeneufọk ọkpọfiọkde ini emi inọ edidide, enye okpodu ke edidemede ikponyụn̄ iyakke ẹbụn̄ ufọk esie ẹdụk. Mmọdo mbufo n̄ko ẹdu ke mben̄eidem, koro ke hour emi mbufo mîkereke, Eyen owo eyedi.”—Matthew 24:43, 44.

Se Jesus afiakde etịn̄ anam mme mbet ẹdiọn̄ọ ke idịghe ndiọi n̄kpọ kpọt ẹditịbe, nti n̄kpọ ẹyenyụn̄ ẹtịbe n̄ko. Enye anam mmọ ẹdiọn̄ọ nte ke ini prọfesi emi edisude, ke “ofụn” emi odude ke ukpeme onyụn̄ esịnde ifịk anam n̄kpọ Abasi oyodu. Enye etịn̄ se idisọpde in̄wan̄a mme apostle emi ete: “Anie ndien edi ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ emi eteufọk esie ekemekde ete ese aban̄a mbonufọk imọ, onyụn̄ ọnọ mmọ udia ke nnennen ini? Ofụn oro oyokop inemesịt edieke eteufọk esie ke edide edisịm okụt enye anamde ntre! Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, Enye eyemek enye ete ese aban̄a kpukpru inyene esie.” Edi edieke “ofụn” oro akabarede ọdiọk onyụn̄ ọtọn̄ọde ndimia ekemmọ ifịn, eteufọk ofụn oro eyedi edinọ enye “ata ọkpọsọn̄ ufen.”—Matthew 24:45-51; men Luke 12:45, 46 domo.

Jesus idọhọke ke ndusụk mme anditiene imọ ẹyetọn̄ọ ndidiọk uwem. Nso ndien ke enye oyom mme mbet esie ẹkpep? Enye oyom mmọ ẹdu ke ukpeme, ẹsịn ifịk ẹnam utom, ndien uwụtn̄kpọ en̄wen emi enye ọnọde ọmọn̄ owụt ntak emi anade mmọ ẹnam emi.

Jesus ke osụk ọbọrọ se mme mbet esie ẹbụpde ẹban̄a idiọn̄ọ edidu esie ye eke akpatre ini editịm n̄kpọ emi. Nte enye osụk ọbọrọde mbụme emi, enye ada uwụtn̄kpọ kiet efen ọnọ mmọ ata eti item. Mbon emi ẹdidude uwem ke ini edidu Christ ẹdikụt nte uwụtn̄kpọ emi osude.

Enye ọtọn̄ọ uwụtn̄kpọ oro ntem: “Ẹyemen obio ubọn̄ heaven ẹdomo ye nditọiban duop emi ẹkemende utuenikan̄ mmọ ẹwọrọ ẹka ndikosobo ye ebendọ. Ition ke otu mmọ ẹkedi ndisịme, ition ẹdi mme enyene-ọniọn̄.”—Matthew 25:1, 2.

Ikọ Jesus emi iwọrọke ke ndusụk mbet imọ emi ẹdidade Obio Ubọn̄ heaven inyene ẹdidi mme ndisịme ke ini mbon eken ẹdide mme enyene-ọniọn̄. Utu ke oro enye okowụt ke mbet imọ kiet kiet ekeme ndibiere ndidu ke ukpeme m̀mê ndiyak n̄kpọ ọwọn̄ọde enye ntịn̄enyịn ọkpọn̄ Obio Ubọn̄. Jesus enen̄ede ọdiọn̄ọ ke mbet imọ kiet kiet ekeme ndinam akpanikọ nnyụn̄ mbọ edidiọn̄ Abasi.

Ke uwụtn̄kpọ oro, nditọiban mboduop ẹyom ndiwọrọ n̄ka n̄kọkọm ebendọ nnyụn̄ ntiene ndara. Ke ini enye edide edisịm, nditọiban emi ẹyetuene ikan̄ ẹnọ enye ẹnyụn̄ ẹnọ enye ukpono ke ini enye asan̄ade ye n̄wanndọ esie edidụk ufọk oro ẹkebanade ẹnịm ẹnọ mmọ. Edi nso itịbe?

Jesus aka iso ete: “Mme ndisịme ẹmen utuenikan̄ mmọ edi idaha aran ikọrọ do, edi mme enyene-ọniọn̄ ẹkama aran ke okpon̄ mmọ ye ke utuenikan̄ mmọ. Ke adan̄aemi ebendọ ebịghide ndidi, kpukpru mmọ ẹyet idap ẹnyụn̄ ẹde.” (Matthew 25:3-5) Ebendọ isọpke idi nte mmọ ẹkedoride enyịn. Etie nte enye enen̄ede ebịghi, ndien emi anam idap ọbọhọ nditọiban emi. Ekeme ndidi mme apostle emi ẹti se Jesus eketịn̄de aban̄a ọbọn̄ kiet emi akakade isan̄ ekem enye “ọkọbọ ubọn̄ ada onyụn̄ afiak ọnyọn̄ edi.”—Luke 19:11-15.

Jesus etịn̄ se itịbede ke ini ebendọ oro ke uwụtn̄kpọ oro otode edisịm: “Ke ufọt okoneyo, ẹfiori ẹte, ‘Sese ebendọ mi! Ẹwọrọ ẹdisobo ye enye.’” (Matthew 25:6) Ndi nditọiban emi ẹma ẹben̄e idem ẹnyụn̄ ẹdu ke ukpeme?

Jesus aka iso ete: “Ndien kpukpru nditọiban oro ẹdaha ẹda ẹnyụn̄ ẹtịm utuenikan̄ mmọ. Mme ndisịme ẹdọhọ mme enyene-ọniọn̄ ẹte, ‘Ẹnọ nnyịn ndusụk aran mbufo, koro utuenikan̄ nnyịn ẹmọn̄ ẹnịme.’ Mme enyene-ọniọn̄ ẹbọrọ ẹte, ‘Eyedi idiwakke ikem nnyịn ye mbufo. Utu ke oro, mbufo ẹka ke ọtọ mme anyam aran ẹkedep.’”—Matthew 25:7-9.

Emi ọwọrọ ke mme ndisịme nditọiban oro ikodụhe ke ukpeme ikonyụn̄ iben̄eke idem ibet ebendọ edisịm. Mmọ ikenyeneke aran oro ekemde ke ikan̄ mmọ, ndien akana ẹka ẹkedep. Jesus ọdọhọ ete: “Ke adan̄aemi mmọ ẹwọrọde ẹka ndidep, ebendọ edisịm, ndien nditọiban oro ẹkeben̄ede idem ẹsan̄a ye enye ẹdụk usọrọ ndọ; ndien ẹberi usụn̄. Ekem nditọiban eken ẹdi n̄ko ẹdidọhọ ẹte: ‘Ete, ete, berede usụn̄ nọ nnyịn!’ Enye ọbọrọ ete, ‘Ntịn̄ akpanikọ nnọ mbufo, ndiọn̄ọke mbufo.’” (Matthew 25:10-12) Ata n̄kpọ ọkọwọrọ nditọiban emi ke ndiketre ndiben̄e idem nnyụn̄ ndu ke ukpeme!

Mme apostle ẹdiọn̄ọ ke enye Jesus edi ebendọ oro enye etịn̄de aban̄a do sia enye ama etetịn̄ aban̄a idemesie nte ebendọ. (Luke 5:34, 35) Mmanie ẹdi mme enyene-ọniọn̄ nditọiban oro? Ke ini Jesus eketịn̄de aban̄a “ekpri otuerọn̄” emi ẹdinọde Obio Ubọn̄, enye ọkọdọhọ ete: “Ẹbọbọ mbọbọ ke isịn mbufo ẹnyụn̄ ẹnam mme utuenikan̄ mbufo ẹsak.” (Luke 12:32, 35) Ntem mme apostle ẹdiọn̄ọ ke Jesus etịn̄ aban̄a mme mbet eken emi ẹtienede ẹnam akpanikọ ukem nte mmọ, ke uwụtn̄kpọ emi aban̄ade nditọiban emi. Ntre, nso ke Jesus ada uwụtn̄kpọ emi ekpep?

Jesus anam emi an̄wan̄a mmọ. Kop nte enye etrede uwụtn̄kpọ oro mi: “Ẹdu ke ukpeme, ndien, koro mbufo mîfiọkke usen m̀mê hour oro.”—Matthew 25:13.

Nte an̄wan̄ade, Jesus ọdọhọ mme anam-akpanikọ mbet esie ete ke ana mmọ “ẹdu ke ukpeme” ke ini edidu esie. Enye eyedi edisịm ndien ana mmọ ẹben̄e idem ẹnyụn̄ ẹdu ke ukpeme ukem nte nditọiban ition oro ẹkenyenede ọniọn̄ do. Edieke mmọ mînamke emi, mmọ idibọhọ utịp oro mmọ ẹdoride enyịn.

Jesus ọnọ apostle esie inan̄ uwụtn̄kpọ en̄wen ke ini enye osụk odude ye mmọ ke Obot Olive. Ke ini enye okodude ke Jericho usen ifan̄ ke edem, enye ama ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ aban̄ade mina man mmọ ẹdiọn̄ọ ke Obio Ubọn̄ edidi ke ini iso. Uwụtn̄kpọ emi enye ọnọde idahaemi onyụn̄ ebiet eke mina oro. Uwụtn̄kpọ emi osụk esịne ke ibọrọ mbụme emi mme apostle emi ẹbụpde enye ẹban̄a edidu esie ye akpatre ini editịm n̄kpọ emi. Enye owụt ke ana mme mbet Jesus ẹsịn ifịk ẹnam se enye ayakde esịn mmọ ke ubọk.

Jesus ọtọn̄ọ uwụtn̄kpọ oro ntem: “Koro etie nte ke ini owo oyomde ndika esenidụt, okot ifịn esie onyụn̄ ayak inyene esie esịn mmọ ke ubọk.” (Matthew 25:14) Sia edide ibịghike Jesus ekemen idemesie odomo ye owo emi akade anyan idụt “ndikọbọ ubọn̄ nda,” mme apostle ẹsọsọp ẹdiọn̄ọ ke enye edi “owo” emi enye etịn̄de aban̄a ke uwụtn̄kpọ emi n̄ko.—Luke 19:12.

Mbemiso ete emi ke uwụtn̄kpọ emi adaha isan̄ esie, enye ayak ọsọn̄urua inyene esie esịn ifịn esie ke ubọk. Ke isua ita ye ubak oro Jesus adade ọkwọrọ ikọ, enye ọkọkwọrọ aban̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi, enye ama onyụn̄ ekpep mbet esie ndinam utom emi. Idahaemi enye oyomde ndinyọn̄ heaven mi, enye ọdiọn̄ọ ke mmọ ẹyenam se imọ ikekpepde mmọ.—Matthew 10:7; Luke 10:1, 8, 9; men John 4:38; 14:12 domo.

Ke uwụtn̄kpọ oro, Jesus ọdọhọ ke ete emi edeme inyene esie didie? Enye ọdọhọ ete: “Enye ọnọ owo kiet talent ition, ọnọ owo efen talent iba, enye eken talent kiet, ọnọ owo kiet kiet nte ukeme esie edide, ndien adaha aka esenidụt.” (Matthew 25:15) Nso ke ifịn emi ẹdida se eteufọk mmọ ọnọde mmọ mi inam? Ndi mmọ ẹyesịn ifịk ẹda ẹnam mbubehe eteufọk mmọ? Jesus ọdọhọ mme apostle oro ete:

“Ke ndondo oro owo emi ọkọbọde talent ition adaha esiemmọ onyụn̄ akada mmọ anam mbubehe ndien enyene ition efen. Kpasụk ntre ke owo emi ọkọbọde iba enyene iba efen. Edi owo emi ọkọbọde kiet kpọt adaha, onyụn̄ eketịbi isọn̄ edịp okụk silver eteufọk esie.” (Matthew 25:16-18) Nso iditịbe ke ini eteufọk mmọ ọnyọn̄de edi?

Jesus aka iso ete: “Ke anyan ini ama ekebe eteufọk ifịn oro edi edinam ibat ye mmọ.” (Matthew 25:19) Akpa ofụn ye ọyọhọ iba ẹma ẹnam se mmọ ẹkemede, “owo kiet kiet nte ukeme esie edide.” Mmọ mbiba ẹma ẹsịn ifịk, ẹnam utom ọkpọsọn̄, ẹnyụn̄ ẹnyene udori ke se ẹkenọde mmọ. Owo emi ọkọbọde talent ition ama an̄wana ition en̄wen odori, kpasụk ntre ye owo emi ọkọbọde talent iba, enye ama an̄wana talent iba odori. (Ini oro, ekesida owo emi anamde utom n̄kpọ nte isua 19 ndikeme ndin̄wana talent kiet.) Eteufọk mmọ ama ọkọm akpa ye udiana ofụn oro ete: “Emetịm anam, eti ofụn emi anamde akpanikọ! Afo ama anam akpanikọ ke se mîwakke. Nyemek fi ese aban̄a ediwak n̄kpọ. Tiene usọufọk dat esịt.”—Matthew 25:21.

Edi n̄kpọ iketiehe ntem ye ofụn oro ọkọbọde talent kiet. Enye ọdọhọ ete: “Eteufọk, mma ndiọn̄ọ ke afo edi owo nsọn̄ido, ọdọdọk ke ọtọ eke mûkọtọhọ onyụn̄ atatan̄ ke ọtọ eke mûkasakke. Ntre mma n̄kop ndịk nnyụn̄ ndaha n̄ka n̄kedịp talent fo ke isọn̄. Se n̄kpọ fo mi.” (Matthew 25:24, 25) Enye ikakam imenke okụk emi isọk mme akama-okụk ẹnịm, emi akpakanam eteufọk esie osụk enyene ekpri udori. Ke nditịm ntịn̄, enye ikoyomke ndisịn ifịk nnam eteufọk esie oforo.

Ama ọfọn nte eteufọk esie okokotde enye “idiọk ofụn ye ifu.” Ẹma ẹbọ enye okụk oro ẹnọ ofụn emi ekeben̄ede idem ndisịn ifịk nnam mbubehe. Eteufọk mmọ ndien etịn̄ se enye edisinamde ete: “Ẹyedian ẹnọ kpukpru owo eke ẹnyenede, ndien enye eyenyene uwak uwak; edi amaedi owo eke mînyeneke, ẹyebọ enye kpa se enye enyenede.”—Matthew 25:26, 29.

Uwụtn̄kpọ emi n̄ko afiak anam mbet Jesus ẹnyene ediwak n̄kpọ ndikere mban̄a. Enye anam mmọ ẹdiọn̄ọ ke se Jesus ayakde esịn mmimọ ke ubọk, oro edi, ndikwọrọ ikọ nnam mme owo ẹdi mbet imọ, idịghe se ẹdade ẹbre mbre. Enye onyụn̄ oyom mmọ ẹsịn ifịk ẹnam emi. Jesus ọdiọn̄ọ ke nsio nsio mbet imọ ẹdinam utom ukwọrọikọ nte ukeme mmọ ẹdide. Nte enye onyụn̄ etịn̄de ke uwụtn̄kpọ oro, ana owo kiet kiet enen̄ede esịn idem anam utom, anam “nte ukeme esie edide.” Edi emi iwọrọke ke esịt eyenem Jesus edieke owo edide “ifu” mînyụn̄ isịnke ofụri ukeme esie inam inyene Eteufọk esie ọtọt.

Anaedi esịt enen̄ede enem mme apostle oro ndikop Jesus ọdọhọde ete: “Ẹyedian ẹnọ kpukpru owo eke ẹnyenede”!

Jesus osụk odu ye mme mbet esie ke Obot Olive, idahaemi ke enye osụk okụre ndinọ mmọ uwụtn̄kpọ emi aban̄ade nditọiban duop ye talent. Ibọrọ mbụme oro mme apostle ẹkebụpde enye ẹban̄a idiọn̄ọ edidu esie ye eke akpatre ini editịm n̄kpọ emi osụk edi oro. Edi didie ke enye ọbọrọ mbụme emi ekesịm utịt? Enye ọnọ uwụtn̄kpọ emi aban̄ade erọn̄ ye ebot, ndien akpatre uwụtn̄kpọ emi enye ọnọde mmọ edi emi.

Enye ọtọn̄ọ uwụtn̄kpọ emi ntem: “Ke ini Eyen owo edidide ke ubọn̄ esie, kpukpru mme angel ẹnyụn̄ ẹsan̄a ye enye, ndien enye oyosụhọde etetie ke ebekpo ubọn̄ esie.” (Matthew 25:31) Mme mbet ẹdiọn̄ọ ke Jesus edi “Eyen owo” ke uwụtn̄kpọ emi. Enye esiwak ndikot idemesie “Eyen owo.”—Matthew 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Ini ewe ke se Jesus editịn̄de ke uwụtn̄kpọ emi edisu? Edidi ke ini enye edisan̄ade ye mme angel idi ye “akwa ubọn̄” onyụn̄ osụhọde etie “ke ebekpo ubọn̄ esie.” Enye ama etetịn̄ ke “Eyen owo [ayasan̄a] ke obubịt enyọn̄ edi ye odudu ye akwa ubọn̄,” ke mme angel ẹyetiene enye ẹsan̄a. Ini ewe ke emi editịbe? Editịbe ‘ke ndondo oro ukụt ama ekebe.’ (Matthew 24:29-31; Mark 13:26, 27; Luke 21:27) Emi ọwọrọ ke se ẹtịn̄de ke uwụtn̄kpọ enye emi edisu ke ini Jesus edidide ye akwa ubọn̄ ke ini iso. Nso ke enye edinam enye ama edi?

Jesus ọdọhọ ete: “Ke ini Eyen owo edidide . . . , ẹyebon kpukpru mme idụt ke iso esie, enye oyonyụn̄ abahade mme owo kiet ye eken, kpa nte ekpemerọn̄ abaharede erọn̄ ye ebot. Enye oyonyụn̄ enịm erọn̄ ke ubọk nnasia, edi eyenịm ebot ke ufien esie.”—Matthew 25:31-33.

Jesus etịn̄ ntem aban̄a mme erọn̄ emi ẹbaharede ẹnịm ke ubọk nnasia esie, emi ẹdituade mbọm, ete: “Ekem edidem ọyọdọhọ mbon oro ẹdude ke nnasia ete, ‘Ẹdi, mbufo emi Ete mi ọdiọn̄de, ẹda obio ubọn̄ emi ẹketịmde ẹnịm ẹnọ mbufo toto ke editọn̄ọ ererimbot ẹnyene.’” (Matthew 25:34) Nso inam Edidem atua mme erọn̄ mbọm?

Edidem ọdọhọ ete: “Koro biọn̄ ọkọdọn̄de mi ndien mbufo ẹnọ mi udia; itọn̄ akasat mi ndien mbufo ẹnọ mi mmọn̄ n̄n̄wọn̄. N̄kedi esenowo ndien mbufo ẹdara mi ke ntatubọk; n̄kodu iferi, ndien mbufo ẹsịne mi ọfọn̄. Nduọ udọn̄ọ ndien mbufo ẹse mi enyịn. N̄kodu ke ufọk-n̄kpọkọbi ndien mbufo ẹdi ẹdise mi.” Ke ini mme erọn̄ emi ẹdide “ndinen owo” ẹbụpde enye m̀mê ini ewe ke mmimọ ikanam kpukpru emi inọ enye, enye ọbọrọ mmọ ete: “Adan̄a nte mbufo ẹkenamde n̄kpọ emi ẹnọ kiet ke otu n̄kpri-n̄kan nditọete mi emi, mbufo ẹkenam ẹnọ mi.” (Matthew 25:35, 36, 40, 46) Mmọ inamke mme n̄kpọ emi ke heaven, sia owo isidọn̄ọke do, biọn̄ isinyụn̄ idọn̄ke owo do. Mmọ ẹnam emi ẹnọ nditọete Christ ke ini mmọ ẹdude ke isọn̄.

Ẹtịn̄ nso ye mme ebot emi ẹbaharede ẹnịm ke ubọk ufien? Jesus ọdọhọ ete: “Ekem [Edidem] ọyọdọhọ mmọ eke ẹdude ke ufien n̄ko, ete, ‘Ẹdian̄ade mi ke idem, mbufo emi ẹsụn̄ide, ẹkedụk nsinsi ikan̄ emi ẹkenịmde ẹnọ Devil ye mme angel esie. Koro biọn̄ ọkọdọn̄de mi, edi mbufo inọhọ mi udia, itọn̄ akasat mi, edi mbufo inọhọ mi mmọn̄ n̄n̄wọn̄. N̄kedi esenowo, edi mbufo idarake mi ke ntatubọk; n̄kodu iferi, edi mbufo isịneke mi ọfọn̄; nduọ udọn̄ọ nnyụn̄ ndu ke ufọk-n̄kpọkọbi, edi mbufo ikesehe mi enyịn.’” (Matthew 25:41-43) Se ẹbierede ẹnọ mme ebot emi odot sia mmọ ikamaha ndifọn ido ye nditọete Christ ke ini mmọ ẹkedude ke isọn̄.

Jesus ekpep mme apostle n̄ko ete ke ikpe emi ẹdibierede mi ke ini iso edidi akpatre ubiereikpe. Enye ọdọhọ mmọ ete: “Adan̄aoro [Edidem oro] ọyọbọrọ mmọ, ete, ‘Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, Adan̄a nte mbufo mîkanamke n̄kpọ emi inọ kiet ke otu n̄kpri-n̄kan emi, mbufo ikanamke inọ mi.’ Ndien ẹyesịbe mmọ emi ẹfep ke nsinsi, edi ẹyenọ ndinen owo nsinsi uwem.”—Matthew 25:45, 46.

Ibọrọ emi Jesus ọnọde mme apostle esie mi anam mme anditiene enye ẹnyene ekese n̄kpọ ndikere mban̄a, emi ẹdin̄wamde mmọ ẹkere nte mmọ ẹdude uwem mmọ ye nte mmọ ẹnamde n̄kpọ Abasi.