JESUS ama owụt ke imọ idi “eti ekpemerọn̄” ke ini enye okodude ke isọn̄ ọkwọrọ ikọ. (John 10:11) Ini enye okokụtde otuowo oro ẹketienede enye, “mbọm mmọ [ama] anam enye, koro ẹfiomode ẹnyụn̄ ẹsuande mmọ nte erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” (Matt. 9:36) Peter ye mme apostle eken ẹma ẹkụt ke Jesus ama mme owo onyụn̄ ekere aban̄a mmọ. Jesus iketiehe nte ndiọi mme ekpemerọn̄ Abasi ke Israel. Mme ekpemerọn̄ oro ikesehe iban̄a erọn̄ Abasi ikonyụn̄ ikpepke mmọ Ikọ Abasi, ndien emi akanam mme erọn̄ Abasi ẹsuana. (Ezek. 34:7, 8) Jesus ama esikpep mme owo n̄kpọ, etịm ese mmọ enyịn, onyụn̄ akpa ọnọ mmọ. Emi ama ekpep mme apostle esie ndin̄wam mbon oro ẹsụk ẹnyenede ima Abasi ke esịt mmọ ẹfiak ẹtiene Jehovah, emi edide “andikpeme ye andise mban̄a” mmọ.—1 Pet. 2:25.

² Ini Jesus eketịn̄de ikọ ye Peter isan̄ kiet, enye ama etịn̄ utịm ikata ete ke ana ẹnọ mme erọn̄ imọ udia ẹnyụn̄ ẹbọk mmọ. (John 21:15-17) Emi ama enen̄ede otụk Peter, ndien nte ini akakade enye ama ọnọ mbiowo item ete: “Ẹkpeme otuerọn̄ Abasi emi ẹnọde mbufo ẹse ẹban̄a, ẹkûnam nte n̄kpọ eke ẹnyịkde-nyịk mbufo, edi ẹnam ke edinyịme esịt; ẹkûnyụn̄ ẹnam ke ntak emi ẹmade idiọk udori, edi ẹnam koro emi enen̄erede ọdọn̄ mbufo ndinam; ẹkûda ọkpọsọn̄ ubọk ẹkara mmọ emi ẹdide inyene Abasi, edi ẹkabade ẹdi uwụtn̄kpọ ẹnọ otuerọn̄.” (1 Pet. 5:1-3) Se Peter eketịn̄de emi ebehe mme esenyịn ke esop mfịn. Nte mbiowo ẹkpebede Jesus ẹnyụn̄ ẹnyịmede ndisịn ifịk nnam n̄kpọ nnọ nditọete mmọ, mmọ ẹnịm uwụtn̄kpọ ẹnọ mme erọn̄ Abasi ẹnyụn̄ ẹda iso ke utom Jehovah.—Heb. 13:7.

³ Imọkọm Abasi ke ndinọ nnyịn mme esenyịn oro ẹdade spirit esie ẹmek. Mmọ ẹsise ẹban̄a nnyịn, ndien mme edidiọn̄ oro nnyịn ibọde ẹwak. Ke uwụtn̄kpọ, mme esenyịn ẹsin̄wam ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ kpukpru owo idem ke esop. Mmọ ẹsisịn ifịk ẹnịm mbono esop kpukpru urua; do ke ẹsikpep kpukpru owo Ikọ Abasi. (Rome 12:8) Mmọ ẹsinam kpukpru se mmọ ẹkekeme man ẹkpeme nnyịn ẹsio ndiọi owo ke ubọk mbak n̄kpọ edinam nnyịn. (Isa. 32:2; Titus 1:9-11) Nte mmọ ẹsịnde idem ẹkwọrọ ikọ esinam nnyịn n̄ko isịn idem ikwọrọ eti mbụk kpukpru ọfiọn̄. (Heb. 13:15-17) Jehovah ada ‘irenowo emi enye ọnọde nnyịn nte enọ’ mi an̄wam nnyịn ke esop esie.—Eph. 4:8, 11, 12.

MME N̄KPỌ EMI ẸNAMDE OWO ODOT NDIDI ESENYỊN

⁴ Man ẹkeme nditịm nse esop enyịn, mbemiso ẹmekde owo esenyịn, ana owo oro anam se Bible ọdọhọde irenowo ẹnam man ẹdot ndidi esenyịn. Owo emi anamde emi kpọt ke ẹkeme ndidọhọ ke edisana spirit emek enye. (Utom 20:28) Sia utom mme esenyịn mîdịghe ekpri n̄kpọ, se Bible ọdọhọde owo anam man enye odot ndidi esenyịn inyụn̄ idịghe ekpri. Edi se Bible ọdọhọde owo anam isọn̄ke ikan owo emi enen̄erede ama Jehovah onyụn̄ oyomde Jehovah ada imọ anam uduak esie. Nte mme esenyịn ẹdude uwem ke usen ke usen ekpenyene ndiwụt ke mmọ ẹda Ikọ Abasi ẹdu uwem.

⁵ Apostle Paul ama ewet mme akpan n̄kpọ emi owo akpanamde man odot ndidi esenyịn ke akpa n̄wed Timothy ye ke n̄wed Titus. Akpa Timothy 3:1-7 ọdọhọ ete: “Edieke owo ekededi anyanarede ebịne itieutom esenyịn, enye oyom eti utom. Ntre esenyịn ekpenyene ndidi owo emi owo mîkemeke ndidori ikọ, ebe n̄wan kiet, afara ke idem, enyene eti ibuot, anam n̄kpọ ke nde ke nde, akama isenowo, odot ndikpep owo n̄kpọ, idịghe owo mmịn ye owo utọk, idịghe owo mfiomo, idịghe itụn, idịghe owo en̄wan, idịghe ama okụk, edi owo emi akamade mbonufọk esie ke eti usụn̄, emi enyenede nditọ eke ẹsụkde ibuot ẹnyụn̄ ẹdade n̄kpọ ke akpan n̄kpọ; (edieke owo ekededi mîfiọkke ndikama mbonufọk esie, didie ke enye edise aban̄a esop Abasi?) idịghe owo emi akabarede esịt obufa, (m̀mê owo emi odụkde esop obufa) mbak enye edikohode idem ndien ọduọ odụk ubiomikpe oro ẹbiomde Devil. Akan oro, enye n̄ko ekpenyene ndidi owo oro mbon an̄wa ẹtịn̄de nti ikọ ẹban̄a, mbak enye ediduọ odụk esuene ye ekpọ Devil.”

⁶ Paul ama ewet ọnọ Titus ete: “N̄kọkpọn̄ fi ke Crete ke ntak emi, man afo ekpenen̄ede se ikwan̄ade okponyụn̄ emek mbiowo ke obio ke obio, nte n̄kọnọde fi uyo; edieke owo ekededi odude eke owo mînyeneke se ẹtịn̄de ẹdian enye, eke edide ebe n̄wan kiet, onyụn̄ enyenede nditọ emi ẹnịmde ke akpanikọ eke owo mîdorike mmọ ikọ ite ẹdu etịme etịme uwem m̀mê ndisọn̄ ibuot. Koro esenyịn enyene ndidi owo eke owo mînyeneke se ẹtịn̄de ẹdian nte akama-ukpọhọde Abasi, inyeneke ndidi itụn, inyeneke ndidi owo emi ọsọpde iyatesịt, inyeneke ndidi owo mmịn ye owo utọk, inyeneke ndidi owo mfiomo, ikponyụn̄ idiọkke itọn̄ ibịne idiọk udori, edi enyene ndidi owo emi amade ndikama isenowo, owo emi amade eti ido, enyenede eti ibuot, enyenede edinen ido, ọsọn̄ọde ada, afarade ke idem, adade usọ unọ ukpep esie ọsọn̄ọ omụm ikọ akpanikọ akama, man enye ekpekeme ndida eti ukpepn̄kpọ nnọ owo item nnyụn̄ nsua nnọ mbon oro ẹtịn̄de n̄kpọ ẹbiọn̄ọ eti ukpepn̄kpọ.”—Titus 1:5-9.

⁷ Ekeme nditie nte ke se N̄wed Abasi ọdọhọde owo anam man odot ndidi esenyịn okpon akaha, edi emi ikpanamke Christian etre ndinam n̄kpọ man odot ndidi esenyịn. Owo ama anam se Ikọ Abasi ọdọhọde owo anam ke esop man odot ndidi esenyịn, mbon en̄wen ẹyekpebe enye. Paul ọkọdọhọ ke ẹnọ nnyịn utọ ‘irenowo emi nte enọ’ man mmọ “ẹnen̄ede ndisana owo, man ẹsan̄a utom, man ẹbọp idem Christ ọkọri, tutu kpukpru nnyịn ikabade idi kiet ke mbuọtidem ye ke nnennen ifiọk Eyen Abasi, ikpon iwọrọ owo, isịm ọyọhọ idaha emi Christ ekesịmde.”—Eph. 4:8, 12, 13.

⁸ Mme esenyịn idịghe nditọwọn̄ m̀mê mbon emi ẹdụkde esop obufa. Utu ke oro, mmọ ẹdi mbon emi ẹnen̄erede ẹdu uwem nte mme Christian, ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ Bible, Ikọ Abasi etịm an̄wan̄a mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹma nditọete ke esop. Mmọ ẹsisioro uyo ke ini owo anamde idiọkn̄kpọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede enye, man owo ndomokiet edibiat mme erọn̄ Abasi. (Isa. 32:2) Kpukpru owo ke esop ẹfiọk ke mme esenyịn ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ Ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹma otuerọn̄ Abasi.

⁹ Mbon emi ẹnamde n̄kpọ man ẹdot ndidi mme esenyịn ẹsinam n̄kpọ ye eti ibuot. Edieke esenyịn ọdọde n̄wan, enye ekpenyene ndidọ n̄wan kiet kpọt nte Bible etemede, onyụn̄ akama mbonufọk esie ke eti usụn̄. Edieke esenyịn enyenede nditọ emi ẹnịmde ke akpanikọ, emi ẹsụkde ibuot ẹnyụn̄ ẹdade n̄kpọ ke akpan n̄kpọ, emi owo mîdorike ikọ ite ke ẹdu etịme etịme uwem m̀mê ẹsọn̄ ibuot, nditọete iren ye iban ẹyekeme ndika mbịne enye n̄kọbọ item man ẹfiọk nte ẹkpekamade ubon mmọ ye nte ẹkpedude uwem. Esenyịn n̄ko ekpedi owo emi owo mîkemeke ndidori ikọ, emi owo mînyeneke se ẹtịn̄de ẹdian, ye owo emi mbon an̄wa ẹtịn̄de nti ikọ ẹban̄a. Owo ikemeke ndinyene se ẹtịn̄de ẹdian enye, emi ekemede ndibiat enyịn̄ esop Abasi. Ikpanaha enye edi owo emi ẹkenọde nsuannọ ndondo emi ke ntak akwa idiọkn̄kpọ. Mbon en̄wen ke esop ẹyekpebe eti uwụtn̄kpọ esie ẹnyụn̄ ẹnịm ke enye ayan̄wam mmimọ inam n̄kpọ Abasi.—1 Cor. 11:1; 16:15, 16.

¹⁰ Mbiowo ẹsinam n̄kpọ ke esop nte mbiowo Israel emi ẹkedọhọde ke ẹdi “mbon eti ibuot ye mbon ọniọn̄ ye mbon ikike.” (Deut. 1:13) Mbiowo ifọnke ima. Edi mme owo ke esop ye ke obio ẹdiọn̄ọ mmọ nte mbon emi ẹbakde Abasi, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ mmọ nte mbon emi ẹdade Ikọ Abasi ẹdu uwem. Utọ uwem emi esinam mmọ ẹkeme ndisioro uyo ntịn̄ ikọ ke esop Abasi.—Rome 3:23.

¹¹ Ana nditọete emi ẹyomde ndidi mme esenyịn ẹfara ke idem, ẹkûnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ẹbe ubọk. Utu ke oro, mmọ ẹkpenam n̄kpọ nte mme ọdiọn̄ọ-idem-owo. Mmọ ẹwụt ke imafara ke idem ke nte mmọ ẹdiade udia, ẹn̄wọn̄de mmịn, ẹnọde idem inemesịt, ẹnyụn̄ ẹnamde mme n̄kpọ eken. Mmọ ẹyekpeme nte ẹn̄wọn̄de ọkpọsọn̄ mmịn mbak owo edidọhọ ke mmọ ẹdi mbon mmịn m̀mê mme akpammịn. Esisọsọn̄ akpammịn ndifara ke idem; utọ owo oro idinyụn̄ ikemeke ndin̄wam nditọete ke esop ẹnam n̄kpọ Abasi.

¹² Ana owo emi ẹyomde ndimek esenyịn esinam n̄kpọ ke nde ke nde. Ẹdida nte enye akamade idem, nte enye akamade ufọk emi enye odụn̄de, ye nte enye anamde utom esie kpukpru usen idiọn̄ọ ke enye esinam n̄kpọ ke nde ke nde. Utọ owo emi isisịkke n̄kpọ inịm. Ke ini enye okụtde se anade enye anam, enye esisọsọp anam. Enye esinyụn̄ anam n̄kpọ nte Abasi ọdọhọde ẹnam.

¹³ Ana esenyịn anam n̄kpọ ye eti ibuot. Ana enye enyene uyo ikọ kiet ye mbiowo eken onyụn̄ adiana kiet ye mmọ anam n̄kpọ ke esop. Ikpanaha enye ada idemesie ke n̄kpọ akaha, m̀mê ndidọhọ ke akpana kpukpru mbiowo ẹtie nte imọ. Owo emi mîdaha idem ke n̄kpọ ikaha isiyịreke idọhọ ẹnam se imọ itịn̄de kpukpru ini, isinyụn̄ ikereke ke se imọ itịn̄de ọfọn akan se mbiowo eken ẹtịn̄de. Enyene mme n̄kpọ emi mbon en̄wen ẹkemede ndinam n̄kan enye, m̀mê emi mmọ ẹdiọn̄ọde ẹkan enye. Esenyịn emi mîdịghe itụn ẹsida N̄wed Abasi ebiere n̄kpọ ekededi onyụn̄ odomo ndikpebe Jesus Christ. (Phil. 2:2-8) Ebiowo idịghe owo en̄wan m̀mê owo mfiomo, edi enye esikpono mbon en̄wen onyụn̄ ada ke mmọ ẹfọn ẹkan imọ. Enye idịghe itụn m̀mê owo emi esisọn̄ọde eyịre ke ekikere esie. Enye isisọpke iyatesịt, edi esitie emem emem ye mme owo.

¹⁴ Nte ima iketetịn̄, owo emi oyomde ndidi esenyịn ke esop esinam n̄kpọ ye eti ibuot. Emi ọwọrọ ke enye esitịm ekere n̄kpọ, ibiereke n̄kpọ itọk itọk. Enye enen̄ede ọfiọk ibet Jehovah ye nte ẹkpenịmde mmọ. Owo emi enyenede eti ibuot esibọ item onyụn̄ anam se ẹdọhọde enye anam. Enye idịghe mbubịk.

¹⁵ Paul ama eti Titus ete ke ana esenyịn edi owo emi amade eti ido. Ana enye enyene edinen ido onyụn̄ ọsọn̄ọ ada anam se inende. Ẹdikụt emi ke nte enye anamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ye nte enye enen̄erede ama se inende ye se ifọnde. Enye esinam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt, ifeheke owo enyịn inyụn̄ inamke n̄kpọ ke uma. Enye isimenke se owo eketịn̄de ọnọ enye itịn̄ inọ mbon en̄wen. Enye enen̄ede ama ndikama isenowo, esinyụn̄ ada ini esie ye se enye enyenede an̄wam mbon en̄wen.—Utom 20:33-35.

¹⁶ Man esenyịn etịm anam utom esie, ana enye odot ndikpep owo n̄kpọ. Se Paul ekewetde ọnọ ẹsọk Titus owụt ke esenyịn ekpedi owo emi “adade usọ unọ ukpep esie ọsọn̄ọ omụm ikọ akpanikọ akama, man enye ekpekeme ndida eti ukpepn̄kpọ nnọ owo item nnyụn̄ nsua nnọ mbon oro ẹtịn̄de n̄kpọ ẹbiọn̄ọ eti ukpepn̄kpọ.” (Titus 1:9) Enye ekeme ndikọk ibuot ye owo, ekeme ndisọn̄ọ se enye etịn̄de, an̄wam owo emi afan̄ade n̄kpọ, onyụn̄ ọdiọn̄ọ ndida Ikọ Abasi n̄n̄wam mbon en̄wen ẹnịm se ẹkpepde mmọ man mmọ ẹtetịm ẹbuọt idem ke Abasi. Esenyịn esinam emi ke ini n̄kpọ ọfọnde ye ke ini afanikọn̄. (2 Tim. 4:2) Ke ini owo anamde idiọkn̄kpọ, esenyịn esinyene ime man ekeme ndisua nnọ owo emi ifụre ifụre, onyụn̄ enyene ime an̄wam owo emi eyịkde se ẹkpepde enye man owo oro anam nti n̄kpọ emi Abasi oyomde ẹnam. Owo emi ekemede ndikpep owo kiet m̀mê otuowo n̄kpọ owụt ke imọ imodot ndidi esenyịn.

¹⁷ Ana mbiowo ẹsisịn idem ẹkwọrọ ikọ. Akpana mme owo ẹkụt ke mmọ ẹda utom ukwọrọikọ ke ata akpan n̄kpọ nte Jesus akadade. Jesus ama esikpep mme mbet esie ndikwọrọ ikọ ọfọn. (Mark 1:38; Luke 8:1) Ke ini nditọete ke esop ẹkụtde nte mbiowo ẹsịnde idem ẹkwọrọ ikọ kpa ye emi mmọ ẹnyenede ediwak n̄kpọ ndinam, kpukpru mmọ ẹyetiene ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ. Mbiowo ndisan̄a ye ikọtufọk mmọ ye nditọete eken ke esop n̄kwọrọ ikọ ayanam ẹsọn̄ọ kiet eken idem.—Rome 1:11, 12.

¹⁸ Ekeme nditie nte ke se ẹdọhọde owo anam man odot ndidi esenyịn okpon akaha. Imọdiọn̄ọ ke idụhe esenyịn ndomokiet emi ekemede ndinam kpukpru se Bible etịn̄de emi nte mfọnmma owo. Edi ikpanaha esenyịn enen̄ede anana ndomokiet ke otu mme edu emi tutu ofụri owo ẹdiọn̄ọ ke enye idotke ndidi esenyịn. Enyene n̄kpọ emi ndusụk mbiowo ẹkemede ndinam ọfọn akan ndusụk. Edi ẹma ẹtan̄ kpukpru nti edu mmọ ẹdian, emi ayan̄wam otu mbiowo ẹkeme nditịm nse mban̄a otuerọn̄ Abasi.

¹⁹ Ke ini otu mbiowo ẹdọhọde ẹmek owo esenyịn, ana mmọ ẹti se apostle Paul eketịn̄de ke Rome 12:3 ete: “Ntịn̄ nnọ kpukpru owo do ke otu mbufo nte owo okûkere aban̄a idemesie akan nte enye ekpekerede; edi yak ekere ke usụn̄ oro owụtde ke enye enyene eti ibuot, nte ekemde ye udomo mbuọtidem oro Abasi ọnọde owo kiet kiet.” Ebiowo ndomokiet ikpadaha idem ke n̄kpọ ikaha. Ke ini mmọ ẹdụn̄ọrede ẹse m̀mê eyenete mmọ odot ndidi esenyịn, inaha owo mmọ ndomokiet ada idem ‘ke edinen akaha.’ (Eccl. 7:16) Otu mbiowo ẹyetịm ẹneme se N̄wed Abasi ọdọhọde owo emi oyomde ndidi esenyịn anam, ẹnyụn̄ ẹse m̀mê eyenete emi mmọ ẹyomde ẹmek anam se N̄wed Abasi etịn̄de ke ofụri ukeme esie. Edieke mbiowo mînamke asari, mîdịghe mbubịk, ẹnyụn̄ ẹtide ke owo ndomokiet ifọnke ima, se mmọ ẹnamde ke ini ẹyomde ndimek owo esenyịn oyowụt ke mmọ ẹkpono ibet Jehovah ẹnyụn̄ ẹyom ndinam n̄kpọ ọfọn ke esop. Mmọ ẹyebọn̄ akam ẹban̄a owo kiet kiet emi mmọ ẹyomde ẹmek esenyịn ẹnyụn̄ ẹyak spirit Abasi ada mmọ usụn̄. Ndimek owo esenyịn edi kiet ke otu ikpọ utom emi anade mbiowo ẹnam; ana mmọ ẹnyụn̄ ẹti item Paul emi ọdọhọde yak mbiowo ‘ẹkûsọsọp ẹdori owo ekededi ubọk.’—1 Tim. 5:21, 22.

MBUN̄WỤM SPIRIT

²⁰ Nditọete emi ẹnen̄erede ẹma Abasi ẹsiwụt ke edisana spirit ada mmimọ usụn̄, mmọ ẹsinyụn̄ ẹdu uwem nte mbon emi ẹnyenede spirit Abasi. Paul ama asiak n̄kpọ usụkkiet emi owụtde ke owo enyene spirit Abasi, oro edi “ima, idatesịt, emem, anyanime, mfọnido, eti ido, mbuọtidem, ifụre ifụre ido, mfara ke idem.” (Gal. 5:22, 23) Mbiowo emi ẹnyenede mme edu emi ẹsidu uwem emi ẹnemde nditọete mmọ, ẹnyụn̄ ẹn̄wam mmọ ẹdiana kiet ẹkpono Abasi. Uwem mmọ ye nti n̄kpọ emi mmọ ẹnamde ke esop ẹwụt ke ẹda edisana spirit ẹmek mmọ.—Utom 20:28.

NDITỌETE EMI ẸNAMDE ESOP ADIANA KIET

²¹ Oyom mbiowo ẹdiana kiet ẹnam n̄kpọ man nditọete ẹdiana kiet ke esop. Mme owo ẹdi nsio nsio, edi edieke mmọ ẹkponode ẹnyụn̄ ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ kiet eken, ubahade ididụhe ke otu mbiowo ọkpọkọm mmọ ẹnyene nsio nsio ekikere ndusụk ini emi mmọ ẹnemede n̄kpọ. Edieke se ẹbierede ndinam mîbiatke ibet Abasi, akpana kpukpru owo ẹnyịme se ẹbierede ẹnyụn̄ ẹtiene ẹnam. Owo emi enyịmede se ẹbierede, emi mîdịghe se enye ekekerede, owụt ke imọ imenyene “ọniọn̄ eke otode enyọn̄,” emi etiede “emem emem” onyụn̄ ‘enyenede eti ibuot.’ (Jas. 3:17, 18) Inaha ebiowo ndomokiet ekere ke imedi n̄kpọ ikan mbiowo eken m̀mê ndidomo ndikara mbon eken. Ke ini mbiowo ẹdianade kiet ẹnam n̄kpọ ẹnọ esop, ọwọrọ mmọ ẹdiana kiet ye Jehovah.—1 Cor., ib. 12; Col. 2:19.

NAM N̄KPỌ MAN ODOT NDIDI ESENYỊN

²² Akpana nditọete irenowo emi ẹsọn̄de idem ke esop ẹnam n̄kpọ man ẹdot ndidi mme esenyịn. (1 Tim. 3:1) Edi, ndidi esenyịn esịne utom onyụn̄ oyom owo enyịme ndiyak n̄kpọ atak enye. Ọwọrọ ke ana owo eben̄e idem ndinam n̄kpọ nnọ nditọete esie, ndinyụn̄ n̄n̄wam mmọ ẹnam n̄kpọ Abasi. Edieke owo oyomde ndidi esenyịn, ana enye anam se N̄wed Abasi ọdọhọde mbon emi ẹyomde ndidi mme esenyịn ẹnam.

N̄KPỌ EKEME NDIKPỤHỌDE

²³ Eyenete emi ama ekedi ebiowo ke ata ediwak isua ekeme ndidọn̄ọ mîdịghe obiomo ndo. Usọn̄ n̄ko ekeme ndikpan enye ndinam utom emi nte enye ekesinamde. Kpa ye oro, ana ẹsụk ẹkpono enye ẹnyụn̄ ẹka iso ẹda enye nte ebiowo. Mme n̄kpọ emi ikpanamke enye ọdọhọ ke imọ iyomke ndidi ebiowo aba. Ana ẹsụk ẹkpokpono enye ukem nte ẹkponode kpukpru mbiowo eken emi ẹsịnde idem ẹkpeme otuerọn̄ Abasi.

²⁴ Edi edieke nte n̄kpọ etiede ye eyenete anamde enye ekere ke imọ idikemeke aba ndidi ebiowo, enye ekeme ndidọhọ ẹbọ imọ ebiowo. (1 Pet. 5:2) Edi ana ẹsụk ẹkpokpono enye. Kpa ye emi enye mîdịghe aba ebiowo, enye osụk an̄wan̄wam ke esop.

MME UTOM EMI MBIOWO ẸNAMDE KE ESOP

²⁵ Mbiowo ẹsinam nsio nsio utom ke esop. Ebiowo esidi anam-ndutịm otu mbiowo, ewetn̄wed, esenyịn utom, ada Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme, ye esenyịn Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn. Ediwak mbiowo ẹsidi mme esenyịn otu an̄wautom. Edi idịghe kpukpru mbiowo ẹsidi mme esenyịn an̄wautom ke ndusụk esop. Owo isibiereke-biere isua emi ebiowo edinamde nsio nsio utom emi. Edi edieke ebiowo okpụhọde esop, mîdịghe udọn̄ọ iyakke enye anam utom esie aba, mîdịghe edi ke enye idotke aba ndidi ebiowo sia enye mînamke aba se N̄wed Abasi ọdọhọde mbiowo ẹnam, do ẹyemen utom esie ẹnọ ebiowo en̄wen. Ke mme esop emi mbiowo mîwakke, ebiowo kiet ekeme ndinam utom iba m̀mê akande oro tutu ẹmek mbufa mbiowo.

²⁶ Anam-ndutịm otu mbiowo esidi etieibuot okpokoro ke mbono mbiowo. Kpa ye oro enye edide etieibuot okpokoro, ana enye osụhọde idem adiana ye mbiowo eken ese aban̄a otuerọn̄ Abasi. (Rome 12:10; 1 Pet. 5:2, 3) Ana enye edi owo emi esinamde n̄kpọ ke nde ke nde onyụn̄ edi eti esenyịn.—Rome 12:8.

²⁷ Ewetn̄wed esikama mme n̄wetnnịm n̄kpọ esop. Enye esinyụn̄ anam mbiowo ẹkot mme leta oro ẹdude ye mme n̄kpọ ntre. Ẹkeme ndidọhọ ebiowo en̄wen m̀mê asan̄autom unamutom emi edikemede ẹte esin̄wam enye.

²⁸ Esenyịn utom esise aban̄a utom ukwọrọikọ ye mme n̄kpọ emi aban̄ade utom ukwọrọikọ. Utom esie esịne ndisio utịturua kiet ke ọfiọn̄ nda n̄kese otu an̄wautom kiet. Ke mme esop emi otu an̄wautom mîwakke, enye ekeme ndika n̄kese otu kiet ikaba ke isua. Ke ini enye akade ekese otu kiet kiet, enye eyenịm mbono an̄wautom ye mmọ, asan̄a ye mmọ ọkwọrọ ikọ, onyụn̄ an̄wam mme asuanetop ke otu oro ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ nte ẹkpenamde mfiakn̄ka ye nte ẹkpekpepde owo Bible.

MME ESENYỊN OTU AN̄WAUTOM

²⁹ Kiet ke otu ikpọ utom emi ẹkemede ndinọ ebiowo edi ndimek enye esenyịn otu an̄wautom. Utom esie esịne (1) ndise m̀mê kpukpru owo ke otu an̄wautom esie ẹsọn̄ idem ke esop; (2) ndin̄wam owo kiet kiet ke otu an̄wautom esie enen̄ede esịn idem ọkwọrọ ikọ onyụn̄ okop inem ukwọrọikọ; ye (3) ndin̄wam mme asan̄autom unamutom nnyụn̄ n̄kpep mmọ ndinam n̄kpọ man ẹmek mmọ mbiowo ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ utom en̄wen ke esop. Otu mbiowo ẹdibiere m̀mê ewe ebiowo ekeme ndinam kpukpru emi mbemiso ẹmekde enye esenyịn otu an̄wautom.

³⁰ Sia utom mme esenyịn otu an̄wautom okponde ntem, akpana mmọ ẹdi mbiowo. Edi edieke mbiowo mîwakke ikem, ẹkeme ndimek asan̄autom unamutom emi edikemede ndinam utom emi tutu ẹnyene ebiowo. Ẹdikot enye asan̄autom otu an̄wautom sia enye mîdịghe ebiowo. Enye idinamke utom emi ikpọn̄, mbiowo ẹyen̄wam enye.

³¹ Akpan utom esenyịn otu an̄wautom edi ndisịn idem n̄kwọrọ ikọ. Ke ini mbon emi ẹdude ke otu an̄wautom esie ẹkụtde ke enye ama ukwọrọikọ, esinyụn̄ esịn idem ọkwọrọ ikọ kpukpru ini, mmọ ẹyetiene enye ẹnam ntre. Ọyọfọn ẹnam ndutịm an̄wautom ke ebiet ye ini emi edifọnde ye ediwak owo ke otu an̄wautom, sia esinem nditọete ndisan̄a kiet n̄kwọrọ ikọ, emi esinyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem. (Luke 10:1-16) Ana esenyịn otu an̄wautom okụt ete ke mbon oro ẹdude ke otu an̄wautom esie ẹnyene efakutom oro edikemde mmọ. Enye edinịm mbono an̄wautom, enye edinyụn̄ adian nditọete ẹsan̄a ntre ẹka ukwọrọikọ. Edieke enye mîkemeke ndidi, enye ekpenyene ndidọhọ ebiowo en̄wen m̀mê asan̄autom unamutom anam emi. Edi edieke ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom mîdụhe, enye ekeme ndidọhọ asuanetop oro odotde anam emi.

³² Esenyịn otu an̄wautom ekpenyene ndibabak mben̄e idem mbet ini emi esenyịn utom edidide, etịn̄ ọnọ mbon oro ẹdude ke otu an̄wautom esie, onyụn̄ anam mmọ ẹdiọn̄ọ mme ufọn oro mmọ ẹdibọde. Ke ini ẹnamde kpukpru owo ke otu an̄wautom ẹdiọn̄ọ emi, mmọ ẹyenam kpukpru se ẹkekeme man ẹtiene ẹbọ ufọn.

³³ Mbon emi ẹdude ke otu an̄wautom kiet kiet ikpawakke ikaha man esenyịn otu an̄wautom ekeme ndinen̄ede ndiọn̄ọ kpukpru owo ke otu an̄wautom esie. Sia enye edide ekpemerọn̄ emi amade mme erọn̄ Abasi, se isinen̄erede ibehe enye edi ndise mban̄a owo kiet kiet ke otu esie. Enye esinam mmọ ẹma ukwọrọikọ, an̄wam mmọ ke an̄wautom onyụn̄ otoro mmọ ke ndisidụk mbono esop kpukpru ini. Enye n̄ko esinam se ededi oro ẹyomde man an̄wam owo kiet kiet ke otu an̄wautom esie ọsọn̄ idem ke esop. Enye esika ekese mbon oro ẹdọn̄ọde m̀mê oro n̄kpọ anamde. Enye n̄ko esitịn̄ ikọ ọsọn̄ọ owo kiet kiet idem ke otu an̄wautom esie, mîdịghe ọnọ owo item. Kpukpru emi ẹkeme ndinam owo anam n̄kpọ man odot se ẹnọde enye utom en̄wen anam ke esop, onyụn̄ an̄wam nditọete esie. Esenyịn otu an̄wautom edinen̄ede in̄wam mbon oro ẹdude ke otu an̄wautom esie. Edi, sia enye edide ebiowo ye ekpemerọn̄, enye esikere n̄ko aban̄a kpukpru owo ke esop onyụn̄ eben̄e idem ndin̄wam owo ekededi oro oyomde un̄wam.—Utom 20:17, 28.

³⁴ Utom esenyịn otu an̄wautom esịne ndibọ ibatutom an̄wautom mbon oro ẹdude ke otu an̄wautom esie nyak nnọ ewetn̄wed esop. Edieke mme asuanetop ẹbakde ẹyak ibatutom an̄wautom mmọ ẹnọ esenyịn otu an̄wautom mmọ, enye eyekeme ndiyak nnọ ewetn̄wed esop ke eti ini. Mmọ ẹkeme ndinọ esenyịn otu an̄wautom mmọ ke ubọk ndondo oro ọfiọn̄ okụrede mîdịghe ẹyak ẹsịn ke ekebe emi ẹsidọn̄de ibatutom ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄.

KỌMITI UTOM ESOP

³⁵ Anam-ndutịm otu mbiowo ye ewetn̄wed esop ye esenyịn utom ẹsidi mbon Kọmiti Utom Esop. Enyene nsio nsio utom emi mmọ ẹsinamde ke esop. Ke uwụtn̄kpọ, ana mmọ ẹnyịme mbemiso ẹdade Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹnam ndọ m̀mê ẹda ẹnọ utịn̄ikọ ubụkowo. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹbahade mme asuanetop ẹdọn̄ ke mme otu an̄wautom. Ke ini owo ọbọde fọm utom usiakusụn̄ ofụri ini, eke unọ un̄wam, m̀mê mme n̄kpọ ntre, kọmiti emi ẹsise m̀mê owo oro odot. Kọmiti emi ẹsinam se otu mbiowo ẹbierede.

³⁶ N̄kọk itieutom ẹsitịn̄ se idide utom kọmiti emi, se idide utom ada Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme, se idide utom esenyịn Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn, ye utom mbiowo eken.

³⁷ Otu mbiowo ke esop kiet kiet ẹsinyene mbono ikanan̄ ke isua man ẹneme se idinamde mme owo ẹka iso ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹsọn̄ idem ke esop. Ke ini esenyịn circuit edide edise esop ikaba ke isua, enye esinịm iba ke otu mbono inan̄ oro ye mbiowo. Mbiowo ẹkpenyene ndinịm mbono en̄wen n̄kpọ nte ọfiọn̄ ita ke esenyịn circuit ama ọkọnyọn̄. Emi iwọrọke ke otu mbiowo ikemeke ndinyene mbono mmọ ini ekededi oro n̄kpọ emi anade mmọ ẹneme ẹban̄a etịbede.

ẸSỤK IBUOT

³⁸ Imọfiọk ke mme esenyịn ifọnke ima, edi Bible ọdọhọ kpukpru owo ke esop ẹsụk ibuot ẹnọ mmọ sia edide Jehovah akanam ẹmek mmọ. Abasi ọyọdọhọ mme esenyịn ẹdinam ibat ẹban̄a nte mmọ ẹkamade esop. Mmọ ke enye ọdọhọ ẹda usụn̄ ke esop esie. Mme Hebrew 13:17 ọdọhọ ete: “Ẹkop uyo ẹnọ mbon oro ẹdade usụn̄ ke otu mbufo ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mmọ, koro mmọ ẹkpemede . . . mbufo nte mmọ emi ẹdinamde ibat; man mmọ ẹkpenam emi ke idatesịt, ẹkûnam ye nsiama, koro emi mîdifọnke ye mbufo.” Jehovah akada edisana spirit esie anam ẹmek owo ebiowo; enye edida kpa edisana spirit oro inam ẹbọ owo ebiowo edieke owo oro mîdụhe uwem aba nte owo emi enyenede spirit Abasi.

³⁹ Nnyịn imenen̄ede ima ọkpọsọn̄ utom oro mme esenyịn ẹnamde ke esop ye nti uwụtn̄kpọ oro mmọ ẹnịmde. Paul ama ewet ke leta oro enye ọkọnọde ẹsọk esop ke Thessalonica ete: “Nnyịn iben̄e mbufo, nditọete, ite ẹkpono mbon oro ẹnamde utom ọkpọsọn̄ ke otu mbufo ẹnyụn̄ ẹdade mbufo usụn̄ ke Ọbọn̄ ẹnyụn̄ ẹnọde mbufo item; ẹnyụn̄ ẹtịm ẹkere ẹban̄a mmọ ke ima ke ntak utom mmọ.” (1 Thess. 5:12, 13) Ọkpọsọn̄ utom emi mbiowo ẹnamde esinam emem nnyịn utom ndinam n̄kpọ Abasi onyụn̄ anam utom Abasi enem nnyịn. Ke akpa leta emi Paul ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy, enye ama etịn̄ nte nditọete ẹkpedade mme esenyịn. Enye ekewet ete: “Yak ẹbat ke mbiowo emi ẹtịmde ẹda usụn̄ ẹdot se ẹnen̄erede ẹkpono, akpan akpan mmọ oro ẹnamde utom ọkpọsọn̄ ke utịn̄ikọ ye ukpepn̄kpọ.”—1 Tim. 5:17.

MME UTOM EN̄WEN KE ESOP ABASI

⁴⁰ Ẹsimek ndusụk mbiowo ẹsịn ke Otu Emi Ẹsikade Ẹkese Mbon Udọn̄ọ. Ẹmek ndusụk ẹsịn ke Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk. Mbon kọmiti emi ẹsika ufọkibọk ẹkeneme ye mbiausọbọ nte ẹkpesọbọde Mme Ntiense Jehovah idem, edi owo isịnke iyịp. Mbiowo eken ẹsisan̄a ẹbọp ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye Mme Itie Mbono, mîdịghe ẹtiene ẹsịne ke mme Kọmiti Akamba Mbono. Kpukpru owo ke esop ẹma nte nditọete emi ẹsiwade idem ẹnam utom Abasi. Nnyịn ‘imokpono utọ nditọete oro.’—Phil. 2:29.

ESENYỊN CIRCUIT

⁴¹ Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Mme Ntiense Jehovah ẹsinam ẹmek mbiowo oro ẹdotde ndidi mme esenyịn circuit. N̄kọk itieutom ẹsidọn̄ mmọ ẹkese mme esop emi ẹdude ke circuit mmọ, ndien mmọ ẹsiwak ndika mme esop emi ikaba ke isua. Ke ini ke ini, mmọ ẹsika ẹkese mme asiakusụn̄ oro ẹsikwọrọde ikọ ke mme efakutom oro ẹdude nsannsan. Mmọ ẹsidiomi nte ẹdisan̄ade ise mme esop ẹnyụn̄ ẹnam mme esop emi ẹdiọn̄ọ ke eti ini man kpukpru owo ẹkeme ndinen̄ede ndia ufọn.

⁴² Anam-ndutịm otu mbiowo esikụt ete ke ẹbon kpukpuru n̄kpọ ke itie man esenyịn circuit ama edi, ekpenem kpukpru owo ke idem. (Rome 1:11, 12) Ke ini esenyịn circuit ọdọhọde anam-ndutịm otu mbiowo ke imọ ke idi, onyụn̄ etịn̄de se enye ye n̄wan esie ẹkpemade (edieke enye ọdọde n̄wan), anam-ndutịm otu mbiowo ayadiana ye nditọete eken oyom ufọk ye mme n̄kpọ eken emi esenyịn circuit ediyomde. Enye eyetịn̄ ndutịm emi ẹnamde ọnọ kpukpru owo onyụn̄ etịn̄ ọnọ esenyịn circuit n̄ko.

⁴³ Esenyịn circuit oyobụp anam-ndutịm otu mbiowo ini ye ebiet emi ẹdinịmde mbono esop, mbono an̄wautom, ye nsio nsio mbono eken. Se esenyịn circuit ọdọhọde ye se n̄kọk itieutom ẹdọhọde ke ẹdida ibiere nte ẹdinịmde mme mbono emi. Ana ẹbabak ẹnam kpukpru owo ẹdiọn̄ọ ini ye ebiet emi ẹdinịmde mbono esop, mbono mme asiakusụn̄, mbono mbiowo ye mme asan̄autom unamutom, ye mbono an̄wautom.

⁴⁴ Uwemeyo Tuesday, esenyịn circuit eyese kad ibatutom asuanetop, kad ibatowo emi ẹsidụkde mbono esop, kad emi owụtde nte ẹkwọrọde ikọ ke efakutom, onyụn̄ ese ibat okụk emi ẹketịpde ke esop ye se ẹkebiatde. Emi ayan̄wam enye ọdiọn̄ọ nte n̄kpọ etiede ke esop oro ye nte enye akpan̄wamde nditọete oro ẹsisede ẹban̄a mme n̄kpọ emi. Anam-ndutịm otu mbiowo ayanam ẹbabak ẹtan̄ mme n̄kpọ emi ẹsọk esenyịn circuit.

⁴⁵ Ke ini esenyịn circuit edide edise esop, enye esineme nneme ye nditọete kiet kiet—ke mbono esop, ke an̄wautom, ke ini udia, ye ke mme ini en̄wen. Enye oyosobo n̄ko ye mbiowo ye mme asan̄autom unamutom, ada N̄wed Abasi ọnọ mmọ item, owụt mmọ se ẹkpenamde, onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem man mmọ ẹkeme nditịm nse otuerọn̄ Abasi enyịn. (N̄ke 27:23; Utom 20:26-32; 1 Tim. 4:11-16) Enye oyosobo n̄ko ye mme asiakusụn̄ man ọkọm mmọ ke utom emi mmọ ẹnamde onyụn̄ an̄wam asiakusụn̄ ekededi emi enyenede mfịna ke utom ukwọrọikọ.

⁴⁶ Edieke n̄kpọ efen emi anade esenyịn circuit ese aban̄a odude, enye ayanam se enye ekekeme urua oro enye akade ekese esop oro. Edieke n̄kpọ oro mîkụreke urua oro, esenyịn circuit ekeme ndin̄wam mbiowo m̀mê mbon oro ẹnyenede mfịna oro ẹnam ndụn̄ọde man ẹkụt se N̄wed Abasi etịn̄de aban̄a utọ n̄kpọ oro. Edieke anade n̄kọk itieutom ẹnam n̄kpọ ẹban̄a n̄kpọ oro, esenyịn circuit ye mbiowo esop oro ẹyewet kpukpru se iketịbede ẹnọ n̄kọk itieutom.

⁴⁷ Ke ini esenyịn circuit akade ekese esop, enye esitiene esop oro odụk mbono esop. Edi ndusụk ini, n̄kọk itieutom ẹkeme ndinọ leta ndọhọ ẹkpụhọ nte ẹnịmde mbono esop ke ini esenyịn circuit edide. Esenyịn circuit ọyọnọ nsio nsio utịn̄ikọ man ọsọn̄ọ esop idem, ọnọ esop item, onyụn̄ an̄wam mmọ ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi. Enye esinam emi man kpukpru owo ke esop ẹma Jehovah, Jesus Christ, ye esop Abasi.

⁴⁸ Kiet ke otu n̄kpọ emi esenyịn circuit esinamde ke ini enye edide esop edi ndin̄wam nditọete ẹnen̄ede ẹsịn ifịk ẹkwọrọ ikọ, onyụn̄ eteme mmọ nte ẹkpekwọrọde ikọ ọfọn. Ediwak owo ke esop ẹkeme ndinam ndutịm man ẹnyene ini ẹtiene ẹsịn idem ẹkwọrọ ikọ urua oro. Ndusụk owo ẹkeme ndinam usiakusụn̄ unọ un̄wam ọfiọn̄ oro esenyịn circuit edide esop mmọ. Owo ekededi emi oyomde ndisan̄a ye enye m̀mê n̄wan esie ekeme ndisịn enyịn̄. Iyọbọ ufọn etieti edieke isan̄ade ye esenyịn circuit m̀mê n̄wan esie ika mfiakn̄ka ye ukpepn̄kpọ Bible nnyịn. Kpukpru owo ẹyema nte afo esịnde idem etiene ọwọrọ an̄wautom urua oro.—N̄ke 27:17.

⁴⁹ Ẹsinịm mbono circuit ikaba ke isua ke circuit kiet kiet. Esenyịn circuit esise aban̄a kpukpru se ẹdinamde ke mbono mbiba emi. Enye edimek esenyịn mbono ye udiana esenyịn mbono. Mmọ ẹyediana ye enye ẹse ẹban̄a se ẹnamde ke mbono. Emi ayan̄wam esenyịn circuit etịm ese aban̄a mme utịn̄ikọ ye mme n̄kpọ eken emi ẹdinamde. Esenyịn circuit eyemek nditọete en̄wen ẹse ẹban̄a nsio nsio itieutom ke Itie Mbono. Ke mbono ama akasuana, enye esinam ẹse nte ẹkebiatde okụk emi ẹketịpde ke mbono oro. N̄kọk itieutom ẹyenọ owo edi mbono circuit kiet ke isua; owo oro edidi etịn̄ikọ emi otode-to edi. Ke ndusụk ebiet, ẹsibahade ndusụk circuit ẹdọn̄ ke nsio nsio ikpehe, ẹnyụn̄ ẹnịm mbono circuit ẹnọ mmọ ke ntak emi usụn̄ oyomde m̀mê ke ntak emi Itie Mbono mîkponke ikem kpukpru owo.

⁵⁰ Esenyịn circuit esinọ ibatutom an̄wautom esie ẹsọk n̄kọk itieutom ke utịt ọfiọn̄. Edieke enye akabiatde ekpri okụk ekpe usụn̄, adia udia, ekpe ufọk, mîdịghe edep mme n̄kpọ ada anam utom esie ndien esop emi enye akakade ekese inyeneke okụk emi inọ enye, enye ekeme ndiwet se enye akabiatde oro ọnọ n̄kọk itieutom. Mme esenyịn circuit ẹnịm ke edieke mmimọ ibemde iso iyom Obio Ubọn̄ Abasi, ke Abasi ọyọnọ mmimọ se iyomde kpa nte Jesus ọkọdọhọde. (Luke 12:31) Ọfọn mme esop ẹdiọn̄ọ ke akpana mmimọ isitịm utọ mbiowo emi ikama sia mmọ ẹdade ofụri ini mmọ ẹn̄wam esop.—3 John 5-8.

KỌMITI N̄KỌK ITIEUTOM

⁵¹ Ke kpukpru n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah, mbiowo ita m̀mê akande oro, emi ẹnen̄erede ẹdiọn̄ọ Ikọ Abasi, ẹsidi mbon Kọmiti N̄kọk Itieutom. Mmọ ẹsise ẹban̄a utom ukwọrọikọ ke ofụri idụt emi n̄kọk itieutom mmọ ẹsede enyịn. Owo kiet ke kọmiti emi esidi anam-ndutịm Kọmiti N̄kọk Itieutom.

⁵² Mbon Kọmiti N̄kọk Itieutom ẹsise ẹban̄a se ibehede kpukpru esop ke idụt emi mmọ ẹsede enyịn. Mmọ ẹsikụt ẹte ke ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri idụt oro ẹnyụn̄ ẹsiak mme esop ye mme circuit man ẹtịm ẹse ẹban̄a utom Abasi do. Kọmiti N̄kọk Itieutom ẹsise n̄ko ẹban̄a utom emi mme isụn̄utom, mme akpan asiakusụn̄, mme asiakusụn̄ ofụri ini, ye mme asiakusụn̄ unọ un̄wam ẹnamde. Kọmiti emi ẹsinam ndutịm man ẹnịm n̄kpri ye ikpọ mbono, ẹnyụn̄ ẹnọ nsio nsio owo utom ẹnam man “kpukpru n̄kpọ ẹda itie ke ido nte eyede ye ke ndutịm.”—1 Cor. 14:40.

⁵³ Ke ndusụk idụt emi Kọmiti N̄kọk Itieutom idụt en̄wen ẹsede ẹban̄a, ẹsimek Kọmiti Idụt do. Kọmiti emi ẹsin̄wam Kọmiti N̄kọk Itieutom ẹtịm ẹse enyịn ke utom emi ẹnamde ke idụt mmọ. Mmọ ẹsise ẹban̄a mbon Bethel ye mme ọfis do, ẹwet leta ẹnyụn̄ ẹbọrọ leta emi ẹwetde ẹnọ mmọ, ẹbọ ibatutom an̄wautom ye mme n̄kpọ eken emi ẹban̄ade utom ukwọrọikọ, ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a mme utom Abasi eken ke idụt oro. Kọmiti Idụt ye Kọmiti N̄kọk Itieutom ẹsidiana kiet ẹnam utom Abasi aka iso.

⁵⁴ Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Mme Ntiense Jehovah ẹsimek kpukpru mbon Kọmiti N̄kọk Itieutom ye mbon Kọmiti Idụt.

EYENETE EMI IBUOT ITIEUTOM ẸNỌDE EDI

⁵⁵ Ke ini ke ini, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Mme Ntiense Jehovah ẹsinọ nditọete emi ẹdotde ẹka ẹkese mme n̄kọk itieutom ke ofụri ererimbot. Eyenete emi ẹnọde ekese n̄kọk itieutom ke ẹsikot eyenete emi ibuot itieutom ẹnọde edi. Akpan utom esie edi ndisọn̄ọ mbon Bethel idem, ndin̄wam Kọmiti N̄kọk Itieutom ke mfịna ekededi emi mmọ ẹnyenede nnyụn̄ mbọrọ mbụme ekededi oro aban̄ade utom ukwọrọikọ ke idụt mmọ. Enye esinyene mbono ye ndusụk mme esenyịn circuit, esinyụn̄ enyene mbono ndusụk ini ye mme isụn̄utom emi mîdụhe ke Bethel. Enye esibụp mmọ mfịna emi mmọ ẹnyenede ye se mmọ ẹyomde ẹnam ẹnọ mmọ, onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem man mmọ ẹkeme ndinam akpan utom mmọ, emi edide ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ nnam mme owo ẹdi mbet.

⁵⁶ Eyenete emi ibuot itieutom ẹnọde edi esinen̄ede oyom ndidiọn̄ọ adan̄a nte ẹkwọrọde etop Obio Ubọn̄ ke idụt emi enye akade, ye nte ẹnamde mme n̄kpọ ke esop. Edieke ini odude, enye ekeme ndika n̄kese mme itie ukabade n̄wed emi mîdụhe ke n̄kọk itieutom. Eyenete emi esitiene nditọete ọkwọrọ ikọ ke idụt emi enye akade ekese adan̄a nte enye ekekeme.

ẸSE ENYỊN KE IMA

⁵⁷ Nnyịn imenen̄ede ibọ ufọn nti utom oro mme esenyịn esop Abasi ẹnamde ke ntak ima. Edieke ikade iso isụk ibuot inọ mme esenyịn oro ẹmekde ẹte ẹse ẹban̄a otuerọn̄ Abasi, emi ayanam kpukpru nnyịn idiana kiet ye Christ Jesus emi edide Ibuot esop. (1 Cor. 16:15-18; Eph. 1:22, 23) Spirit Abasi oyodu ke kpukpru esop ke ofụri ererimbot, Ikọ Abasi oyonyụn̄ an̄wam nnyịn ifiọk nte inamde utom Abasi ke ofụri isọn̄.—Ps. 119:105.

APOSTLE Paul ama ewet leta ọnọ esop ke Philippi ete: “Ami Paul ye Timothy, ifịn Christ Jesus, inọ n̄wed emi ẹsọk kpukpru ndisana owo emi ẹdide mme anditiene Christ Jesus emi ẹdude ke Philippi, ọkọrọ ye mme esenyịn ye mme asan̄autom unamutom.” (Phil. 1:⁠1) Omokụt do ke enye ama asiak mme asan̄autom unamutom ke leta esie emi. Mme asan̄autom unamutom ẹma ẹsin̄wam mbiowo ke esop ini oro. Kpasụk ntre ke edi mfịn. Nsio nsio utom emi mme asan̄autom unamutom ẹnamde ẹsin̄wam mme esenyịn, onyụn̄ anam n̄kpọ asan̄a ke nde ke nde ke esop.

² Ndi ọmọdiọn̄ọ mme asan̄autom unamutom ke esop mbufo? Ndi ọmọfiọk nti utom oro mmọ ẹnamde man ẹn̄wam fi ye kpukpru owo ke esop? Jehovah enen̄ede ama kpukpru se nditọete emi ẹnamde. Paul ekewet ete: “Mbon oro ẹtịmde ẹsan̄a utom ẹnyene eti idaha ye akwa ifụre nditịn̄ ikọ mban̄a mbuọtidem mmọ ke Christ Jesus.”​​​​—1 Tim. 3:⁠13.

SE N̄WED ABASI ỌDỌHỌDE OWO ANAM MAN ODOT NDIDI ASAN̄AUTOM UNAMUTOM

³ Ana mme asan̄autom unamutom ẹdu uwem nte mme Christian, ẹnam n̄kpọ nte mme ọdiọn̄ọ-idem-owo, ẹnyụn̄ ẹtịm ẹnam utom oro ẹnọde mmọ. Se Paul ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy anam idiọn̄ọ emi. Enye ama asiak mme n̄kpọ oro owo akpanamde man odot ndidi asan̄autom unamutom. Enye ọkọdọhọ ete: “Mme asan̄autom unamutom ẹkpenyene ndidi mbon emi ẹdade n̄kpọ ke akpan n̄kpọ, inyeneke edeme ikọ iba, isịnke idem ke edin̄wọn̄ ediwak mmịn, idiọkke itọn̄ ibịne idiọk udori, ẹmụm edisana ndịben̄kpọ mbuọtidem ẹkama ye edisana ubieresịt. N̄ko, yak ẹbem iso ẹdomo mmọ emi ẹse m̀mê ẹdot, ekem yak mmọ ẹnam utom nte mme asan̄autom, adan̄a nte owo mînyeneke se ẹtịn̄de ẹdian mmọ. Yak mme asan̄autom unamutom ẹdi mme ebe n̄wan kiet ẹnyụn̄ ẹtịm ẹkama nditọ ye mbonufọk mmọ.” (1 Tim. 3:​8-10, 12) Edieke mbon emi ẹyomde ndidi mme asan̄autom unamutom ẹnamde kpukpru se ẹtịn̄de emi, mme owo idinyeneke se ẹtịn̄de ẹdian mmọ.

⁴ Mme asan̄autom unamutom ẹsisịn idem ẹkwọrọ ikọ kpukpru ọfiọn̄, ẹdide mmọ ẹdi n̄kparawa m̀mê n̄kani owo. Mmọ ẹma ukwọrọikọ nte Jesus akamade. Mmọ ndisịn idem n̄kwọrọ ikọ owụt ke mmọ ẹyom Jehovah anyan̄a mme owo.​​​​—Isa. 9:⁠7.

⁵ Mme asan̄autom unamutom ẹsisịne n̄kpọ, ẹkama idem, ẹtịn̄ ikọ, ẹnyụn̄ ẹdu uwem ọfọn man mme owo ẹkeme ndikpebe mmọ. Mmọ ẹsinam n̄kpọ ye eti ibuot, ndien emi esinam mme owo ẹkpono mmọ. Mmọ ẹnen̄ede ẹma Jehovah ẹnyụn̄ ẹda utom emi ẹnọde mmọ ẹnam ke esop ke akpan n̄kpọ.​​​​—Titus 2:​2, 6-8.

⁶ Mbemiso ẹmekde mmọ, ẹma ‘ẹdodomo mmọ ẹse m̀mê mmọ ẹdot’ ndidi mme asan̄autom unamutom. Mmọ ẹma ẹwụt ke imenen̄ede ima n̄kpọ Abasi ikan n̄kpọ ekededi, ke imonyụn̄ iben̄e idem ndinam se ededi oro ẹnọde mmimọ inam. Eti uwụtn̄kpọ ke mmọ ẹnịm emi ẹnọ mbon en̄wen ke esop.​​​​—1 Tim. 3:⁠10.

UTOM EMI MMỌ ẸSINAMDE

⁷ Mme asan̄autom unamutom ẹsinam nsio nsio utom ke esop. Emi esinam mme esenyịn ẹnyene ini ẹkpep ikọt Abasi n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a mmọ. Mbemiso mbiowo ẹnọ asan̄autom unamutom ekededi utom anam, mmọ ẹsise kan̄a se ẹyomde ẹnam ke esop ẹnyụn̄ ẹse se enye edikemede ndinam.

⁸ Ndusụk utom emi ẹsinọde mmọ ẹnam ẹdi emi: Ẹkeme ndimek asan̄autom unamutom kiet akama-n̄wed man isinyene n̄wed emi idade ika ukwọrọikọ ye enye emi idikpepde ke idem nnyịn. Ẹkeme ndidọhọ ndusụk mmọ ẹse ẹban̄a okụk esop mîdịghe ẹdọhọ mmọ ẹse ẹban̄a kad emi owụtde nte ẹkwọrọde ikọ ke efakutom. Mbon eken ẹsise ẹban̄a n̄kpọ utịn̄ikọ ye n̄kpọ ubre ikwọ. Ndusụk mmọ ẹdi mme adaidaha, ndusụk ẹsin̄wam mbiowo ẹnam nsio nsio n̄kpọ en̄wen. Ndise mban̄a Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nnyụn̄ ntịm enye n̄kama idịghe ekpri utom; ẹsiwak ndidọhọ mme asan̄autom unamutom ẹn̄wam ẹnam utom emi.

⁹ Ke ndusụk esop, asan̄autom unamutom kiet esinam utom kiet kpọt, edi ke mme esop en̄wen, asan̄autom unamutom kiet ekeme ndinam ediwak utom. Ke ndusụk esop, asan̄autom unamutom iba m̀mê akande oro ẹsinam utom kiet. Edieke esop mînyeneke asan̄autom unamutom awak, otu mbiowo ẹkeme ndimen utom emi nnọ eyenete emi ama akana baptism, emi onyụn̄ enịmde eti uwụtn̄kpọ. Se eyenete oro edikpepde ke ini enye anamde utom emi ayan̄wam enye ke ini ẹdimekde enye asan̄autom unamutom. Edieke irenowo mîdụhe se ẹnọde mme utom emi, ẹkeme ndiyom eyenete an̄wan emi enịmde eti uwụtn̄kpọ ẹnọ ndusụk utom anam. Edi owo idimekke enye asan̄autom unamutom. Owo emi enịmde eti uwụtn̄kpọ esidu eti uwem onyụn̄ esịn idem ke n̄kpọ Abasi. Emi esinam mme owo ẹkpebe enye. Enye esidụk mbono esop onyụn̄ ọwọrọ an̄wautom kpukpru ini, odu eti uwem ke ufọk, idaha se mîfọnke inọ idem inemesịt, esịne n̄kpọ onyụn̄ akama idem ọfọn tutu ọdọn̄ mme owo nditie nte enye.

¹⁰ Ke esop emi mbiowo mîwakke, ẹkeme ndidọhọ asan̄autom unamutom emi etịmde odot eneme mbụme baptism ye owo emi oyomde ndina baptism. Owo idiyakke enye eneme Ọyọhọ Ikpehe Iba ye owo oro, edi ẹdidọhọ enye eneme Akpa Ikpehe. Ibuotikọ Akpa Ikpehe edi, “Se Nnyịn Mme Christian Inịmde.” Ibuotikọ Ọyọhọ Ikpehe Iba edi, “Nte Christian Okpodude Uwem.” Ebiowo edineme Ọyọhọ Ikpehe Iba emi sia ikpehe emi oyoyom owo emi oyomde ndina baptism etịn̄ n̄kpọ aban̄a idemesie.

¹¹ Ke ini ke ini, otu mbiowo ẹkeme ndikpụhọ utom mme asan̄autom unamutom edieke mmọ ẹkerede ke ọfọn ẹnam ntre. Edi esifọn ẹyak nditọete ẹnam utom mmọ ẹbịghi man mmọ ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ utom oro.

¹² Nte n̄kpọ etiede ke esop ekeme ndinam ẹdian utom ẹnọ mme asan̄autom unamutom emi ‘kpukpru owo ke esop ẹkụtde’ ke mmọ ẹsisịn idem ẹnam utom mmọ. (1 Tim. 4:15) Edieke mbiowo mîwakke ke esop, ẹkeme ndidọhọ asan̄autom unamutom esin̄wam esenyịn otu an̄wautom mîdịghe ẹmek enye asan̄autom otu an̄wautom. Mbiowo ẹkpenyene ndin̄wam enye anam utom emi. Ẹkeme ndinọ mme asan̄autom unamutom ndusụk n̄kpọ ẹnam ke Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn. Ẹkeme ndinyụn̄ ndọhọ mmọ ẹnọ utịn̄ikọ ofụri owo, m̀mê ẹnịm Ukpepn̄kpọ Bible Esop, edieke mbiowo ẹkerede ke oyom ẹnam ntre. Edieke mme n̄kpọ en̄wen ẹdude emi anade ẹnam ke esop, ẹkeme ndinọ asan̄autom unamutom emi ẹdiọn̄ọde ke eyekeme ndinam n̄kpọ oro ọfọn. (1 Pet. 4:10) Ana mme asan̄autom unamutom ẹnyịme ndin̄wam mbiowo kpukpru ini.

¹³ Okposụkedi emi utom mmọ mîtiehe nte utom mbiowo, utom mmọ osụk edi utom Abasi; mmọ ẹsinyụn̄ ẹtiene ẹnam n̄kpọ asan̄a ke nde ke nde ke esop. Edieke mme asan̄autom unamutom ẹnamde utom mmọ ọfọn, ndien mbiowo ẹkụt ke mmọ ẹdot ndidi mme esenyịn ye mme andikpep, nte ini akade, ẹyedọhọ ẹmek mmọ mbiowo.

¹⁴ Edieke afo edide akparawa, mîdịghe anade baptism obufa, ndi ke anam n̄kpọ man odot ndidi asan̄autom unamutom? (1 Tim. 3:⁠1) Ediwak owo ke ẹdụk esop Abasi kpukpru isua, ntre ẹyom irenowo emi ẹnen̄erede ẹma Abasi, emi ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọde Ikọ Abasi ẹn̄wam ẹnam utom ke esop. Edieke ọdọn̄de fi ndin̄wam nditọete, ayanam n̄kpọ man odot ndidi asan̄autom unamutom. N̄kpọ kiet emi edinamde ọdọn̄ fi ndin̄wam nditọete edi nditie n̄kere eti uwụtn̄kpọ emi Jesus ekenịmde. (Matt. 20:28; John 4:​6, 7; 13:​4, 5) Nte an̄wamde mbon en̄wen, ntre ke esịt edidat fi ndien emi ayanam esịn idem anam n̄kpọ man odot ndidi asan̄autom unamutom. (Utom 20:35) Sịn idem n̄wam mme owo nyụn̄ tiene se ban̄a Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Sin̄wam nam n̄kpọ ke Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn ke ini ẹyomde owo se idin̄wamde. Ana owo emi oyomde ndidi asan̄autom unamutom esitie ekpep Ikọ Abasi man enye odu uwem nte owo emi enyenede spirit Abasi. (Ps. 1:​1, 2; Gal. 5:​22, 23) Eyenete emi oyomde ẹmek imọ asan̄autom unamutom esinam se ẹnọde enye anam ke esop inyụn̄ idaha utom esie inam mbubru.​​​​—1 Cor. 4:⁠2.

¹⁵ Ẹda edisana spirit ẹmek mme asan̄autom unamutom man ẹn̄wam esop. Edieke nditọete ẹberede ye mme asan̄autom unamutom, emi ayanam utom mmọ efere onyụn̄ owụt ke mmọ ẹma ọkpọsọn̄ utom emi mme asan̄autom unamutom ẹnamde. Emi oyonyụn̄ owụt ke esop ẹma se Jehovah anamde man n̄kpọ asan̄a ọfọn ke esop esie.​​​​—Gal. 6:⁠10.