Ibuot 32

Nso ke N̄kpanam Man Nsikop Inem Uwem?

Sịn idiọn̄ọ ke ekebe man owụt m̀mê se ẹtịn̄de edi akpanikọ m̀mê nsu.

Bible ọdọhọ ke . . .

Ifọnke owo ebre mbre esịn̄ede idem.

□ Akpanikọ □ Nsu

Idụhe fim ye edinam TV emi ọfọnde.

□ Akpanikọ □ Nsu

Idụhe unek emi ọfọnde.

□ Akpanikọ □ Nsu

EMESỊN idem anam utom ọtọn̄ọde ke Monday tutu esịm Friday. N̄wed asuana ke Friday. Ndien amanam se ẹkedọn̄de fi ke ufọk ama. Edi ke osụk enyenyene odudu sia edide uyen. (Mme N̄ke 20:29) Idahaemi, oyom ndikop inem uwem ekpri.

Mme uke fo ẹkeme ndikere ke Bible iyakke owo okop inem uwem, ke iyakke owo adia uwem. Edi ndi edi akpanikọ? Ẹyak ineme se ẹdọhọde m̀mê edi akpanikọ m̀mê nsu ke page 263 inyụn̄ ise se Bible enen̄erede etịn̄ aban̄a edikop inem uwem.

● Ifọnke owo ebre mbre esịn̄ede idem.

Nsu. Bible ọdọhọ ke ‘edisịn̄ede idem enyene ufọn.’ (1 Timothy 4:8) Mfịn, ediwak mbre ẹdu emi owo ekemede ndida nsịn̄ede idem nnyụn̄ n̄kop inem uwem, utọ nte ndiwat enan̄ukwak, ndifehe itọk, ndibre tenis, ndibre bọl, ke ndisiak ibat ibat.

Ndi emi ọwọrọ ke inaha owo ekpeme idem? Kere se ẹtịn̄de ke mme ufan̄ikọ eken ke itien̄wed oro ẹkotde esịn mi. Ke ini apostle Paul ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk Timothy emi ekedide akparawa, enye ọkọdọhọ ete: “Edisịn̄ede idem enyene esisịt ufọn; edi uten̄e Abasi enyene ufọn ke kpukpru n̄kpọ, koro enye akamade un̄wọn̄ọ uwem idahaemi ye eke uwem oro edidide.” Ikọ Paul eti nnyịn ke ebeiso n̄kpọ ke uwem nnyịn ekpedi ndinem Abasi esịt kpukpru ini. Idem ke ini emekde mbre usịn̄ede idem oro edibrede, emekeme ndiwụt ke uten̄e Abasi edi ebeiso n̄kpọ ke uwem fo ke ndibụp idemfo mbụme ita oro ẹtienede mi:

1. Ndi mbre usịn̄ede idem emi ekeme ndinam owo enyene unọmọ? Kûtiene se mme owo ẹtịn̄de, kûnyụn̄ utiene nneminua mme uyen oro ẹmade mbre emi. Nam ndụn̄ọde ban̄a mbre emi. Ke uwụtn̄kpọ, domo ndifiọk mme n̄kpọ oro ẹtienede mi: Owo ifan̄ ẹsiwak ndida unan ke ini ẹbrede mbre emi? Nso ke ẹkpenam man ẹkûda unan? Nso ukpep ke oyom owo ọbọ, ndien nso ke ẹkpekama ẹbre mbre emi mbak owo edida unan? Okposụkedi emi owo ekemede ndinyene unọmọ ke n̄kpọ ekededi oro enye anamde, ndi ẹsibre mbre emi n̄kukụre man ẹwụt ke owo ikemeke ndinyene unọmọ m̀mê ndikpa?

Uwem edi enọ Abasi, ndien Ibet oro Abasi ọkọnọde nditọ Israel ama oyom ẹnen̄ede ẹnọ owo emi eduede-due owot ekemmọ owo ufen. (Exodus 21:29; Numbers 35:22-25) Emi ama anam ikọt Abasi ẹkpekpeme mbak mmọ ẹdida unan m̀mê ẹdinọ owo efen unan. (Deuteronomy 22:8) Mfịn, ana mme Christian n̄ko ẹda uwem ke akpan n̄kpọ.

2. Ndi mbre usịn̄ede idem emi ayanam nnyene nti ufan? Edieke ọfiọkde ndibre mbre usịn̄ede idem, mme uke ye mme andikpep ẹkeme ndinyịk fi etiene odụk n̄ka emi ẹsibrede mbre oro ẹnọ ufọkn̄wed. Esịt ekeme ndidọhọ fi enyịme. Uyen Christian kiet emi ekerede Mark ọdọhọ ete: “N̄kereke ke ọfọn ete ye eka mi ẹkpan mi nditiene ndụk n̄ka mbre ufọkn̄wed.” Edi utu ke ndidomo ndida nneminua nnam ete ye eka fo ẹnyịme ekikere fo, kere ban̄a se itienede mi: Ẹsiwak ndinam ndomonse mbre oro ẹdibrede inọ ufọkn̄wed ke n̄wed ama akasuana. Edieke anamde ọfọn, ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ fi ẹte enen̄ede esịn idem ebre mbre emi. Edieke mûnen̄ekede unam ọfọn, ẹkeme ndinyịk fi ada ini enen̄ede ekpep. Ke adianade do, mbon mbre ẹsinen̄ede ẹdiana kiet ẹdia idara ke ini mmọ ẹkande ẹnyụn̄ ẹfụhọ ọtọkiet ke ini ẹkande mmọ.

Idahaemi bụp idemfo ete: ‘Ndi ndibiat ini nnam n̄kpọ oro ekemede ndinam nnen̄ede ndiana ye mme uyen oro mîtieneke ida mme edumbet Abasi idu uwem ayanam n̄ka iso ndi eti owo?’ (1 Corinth 15:33) ‘Nso ke ami ndinyịme atak mi man ntiene n̄ka mbre ufọkn̄wed mbre mbre?’

3. Mbre usịn̄ede idem emi editak mi okụk ifan̄ edinyụn̄ ada ini okpon didie? Bible eteme nnyịn ete ‘idụn̄ọde ifiọk se idide akpan n̄kpọ ikan.’ (Philippi 1:10) Man anam item emi, bụp idemfo ete: ‘Ndi ndibre mbre usịn̄ede idem emi ayada ini oro n̄kpadade nnam utom ufọkn̄wed m̀mê n̄kpọ Abasi? Mbre emi editak mi okụk ifan̄? Ndi nyenyene utọ okụk oro?’ Ndibọrọ mme mbụme emi ayanam fi ọfiọk se akpadade ke akpan n̄kpọ.

● Idụhe fim ye edinam TV emi ọfọnde.

Nsu. Bible ọdọhọ mme Christian “ẹsọn̄ọ ẹmụm se ifọnde ẹkama” ẹnyụn̄ “ẹbet kpukpru orụk idiọkido.” (1 Thessalonica 5:21, 22) Idịghe kpukpru fim ye edinam TV ke itien̄wed Abasi emi akpan.a

Imọfiọk ke ekeme ndinem fi ndisan̄a ye mme ufan fo n̄kese fim. Eyenan̄wan kiet emi ekerede Leigh, emi otode South Africa, ọdọhọ ete: “Edieke nyomde ndika n̄kese fim, mmesikot kiet ke otu mme ufan mi ke fon ntịn̄ nnọ, ndien imesisian mme ufan nnyịn eken.” Mmọ ẹsiwak ndisịne ke otu akpa mbon oro ẹsede fim oro. Ekem, ete ye eka mmọ ẹsidimen mmọ ẹsan̄a kiet ntre ẹkedep udia ẹnọ kpukpru mmọ.

Fim ye TV ẹdi n̄kpọ eyo mbịn, edi mmọ ẹdi mbufa usụn̄ oro ẹdade ẹnam n̄kpọ oro ẹma ẹkesinanam ke eset—ndinọ mbụk. Jesus ama enen̄ede ọfiọk ndinọ mme owo mbụk oro ẹkesisịmde mmọ esịt. Ke uwụtn̄kpọ, mbụk esie oro aban̄ade owo Samaria oro ekedide eti mbọhọidụn̄ esinam ọdọn̄ owo nditua mbon en̄wen mbọm onyụn̄ ekpep owo nti n̄kpọ.—Luke 10:29-37.

Mfịn, mbon oro ẹsitịmde fim ẹsikpep mme owo nte ẹkpedude uwem. Mmọ ẹsidomo ndinam mme andise fim mmọ ẹma mbon fim oro—idem ke ini ọwọrọiso owo fim edide abiatibet m̀mê owo oro odomode ndikara mbon en̄wen ke ibak ibak usụn̄. Edieke mûkpemeke, emekeme ndiyom abiatibet oro okụt unen ke se enye oyomde ndinam ke fim oro, onyụn̄ ekere ke oburobụt m̀mê ibak ibak edinam esie idiọkke! Didie ke ekeme ndifep emi?

Ke ini emekde fim m̀mê edinam TV oro edisede, bụp idemfo ete: ‘Ndi se ẹsiode emi ayanam mi nsitua mbon en̄wen mbọm?’ (Ephesus 4:32) ‘Mîdịghe, ndi edinam ndara ke afanikọn̄ owo efen?’ (Mme N̄ke 17:5) “Ndi enye ayanam ọsọn̄ mi ‘ndisua se idiọkke’?” (Psalm 97:10) ‘Ndi enye ayanam mi ndian idem ye “mme anamidiọk”?’—Psalm 26:4, 5.

Se ẹsitịn̄de ibio ibio mbemiso ẹsiode fim ye se ẹsitịn̄de man ẹnam mme owo ẹdep fim ẹkeme ndin̄wam fi ọfiọk se enye aban̄ade. Edi “[kûbuọt] idem ke kpukpru ikọ” oro ẹtịn̄de. (Mme N̄ke 14:15) Ntak-a? Se ẹsitịn̄de ibio ibio mbemiso ẹsiode fim edi ekikere owo en̄wen. Ke ini ẹtịn̄de nte fim enemde man mme owo ẹdep, ekeme ndikokoi ntre nditịn̄ ke fim oro enyene mme itie emi mîfọnke. Uyen kiet emi ekerede Connie ọdọhọ ete: “Mmokụt ke ndifiọk akpan mbon oro ẹsịnede ke fim esinam owo ọfiọk ndusụk n̄kpọ aban̄a nte fim editiede.”

Mme uke fo emi ẹtienede fi ẹma se Bible ekpepde ẹkeme ndifiọk m̀mê fim ọfọn m̀mê ifọnke. Edi ti ke mme owo ẹsiwak nditịn̄ n̄kpọ oro ekenemde mmọ ke fim. Ntak emi mûbụpke mmọ se mîkọfọnke? Siak akpan n̄kpọ oro oyomde ndifiọk. Ke uwụtn̄kpọ, bụp m̀mê enyene itie oro ẹnamde afai, idan̄, m̀mê ẹwụtde mbon oro ẹnyenede demon. Ete ye eka fo n̄ko ẹkeme ndinọ fi eti item. Uyen emi ekerede Vanessa ọdọhọ ete: “Nsibụp ete ye eka mi. Edieke mmọ ẹdọhọde ke ọfọn nse fim, mmesika n̄kese.”

Kûkere ke inyeneke se isịnede ke ndimek fim m̀mê edinam TV oro ekpesede. Ntak-a? Sia mme n̄kpọ oro adade enem idem esịt ẹsiwụt se idude fi ke esịt, ẹwụt mme n̄kpọ oro adade ke akpan n̄kpọ. (Luke 6:45) Mmọ ẹkeme ndiyarade orụk nsan̄a oro amade, utọ ikọ oro amade, ye nte esede idan̄. Mmọdo, sasat!

● Idụhe unek emi ọfọnde.

Nsu. Ke ini nditọ Israel ẹkebede Ididuot Inyan̄ ẹbọhọ udịmekọn̄ Egypt, Miriam ye iban eken ẹma ẹnek unek idara. (Exodus 15:20) N̄ko-n̄ko, ke n̄ke Jesus oro aban̄ade idiọk udọ, “mbre ikwọ ye unek” ẹma ẹsịne ke idara oro okodude ke ini eyen oro ọkọnyọn̄de edi ufọk.—Luke 15:25.

Ukem oro ke edi mfịn. Ke ediwak ebiet, ikpọ owo ye nditọwọn̄ ẹsinek unek ke ini ubon ye ufan ẹsobode ọtọkiet. Nte ededi, oyom ẹkpeme idem. Okposụkedi emi Bible mîkpanke mme owo ndisop idem ndia ekpri usọrọ, enye akpan “uyom uyom” m̀mê idat idat usọrọ. (Galatia 5:19-21) Prọfet Isaiah ekewet ete: “Mbọm mmọ eke ẹbakde ẹdemede ke usenubọk ẹyom ọkpọsọn̄ mmịn, emi ẹbịghide tutu esịm mfụn̄mfụn̄ mbubreyo tutu wine anam mmọ! Ndien harp ye ndido urụk ye ekọmọ ye ifiom, ye wine ẹdu ke mme usọrọ mmọ; edi mmọ idọn̄ke enyịn ke edinam Jehovah.”—Isaiah 5:11, 12.

Ẹma ẹsinọ “ọkpọsọn̄ mmịn” ẹnyụn̄ ẹbre idat idat ikwọ ke utọ usọrọ oro. Ẹkesibabak ẹtọn̄ọ edi owo ikesikụreke tutu eyo okụt. Kere n̄ko ban̄a nte mme anam usọrọ oro ẹkesinamde n̄kpọ—mmọ ẹkesinam nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke Abasi idụhe! Ntak edi oro Abasi ọkọdọhọde ke utọ usọrọ oro ifọnke.

Edieke ẹkotde fi usọrọ emi ẹdinekde unek, bụp idemfo utọ mbụme nte: ‘Mmanie ẹdidụk usọrọ emi? Mme owo ẹda mmọ didie? Anie anam usọrọ emi? Anie edise enyịn? Ndi ete ye eka mi ẹnyịme n̄ka usọrọ emi? Nso utọ unek ke ẹdinek?’ Ẹsinek ediwak unek man ẹdemede owo idiọk udọn̄. Ndi nditiene nnek m̀mê ndise nte ẹnekde utọ unek oro ayanam ekeme ‘ndifehe n̄kpọn̄ use’?—1 Corinth 6:18.

Nso ke akpanam edieke ẹdọhọde edi ika unek ke ufọkunek okoneyo? Kere ban̄a se uyen kiet emi ekerede Shawn etịn̄de. Mbemiso enye akakabarede edi Christian, enye ama esika ufọkunek. Enye ọdọhọ ete: “Ẹma ẹsiwak ndibre ndek ndek ikwọ, ẹnek unek oro edemerede owo idiọk udọn̄, ndien enyene se isinamde ediwak owo ẹka do.” Shawn ọdọhọ ke ediwak owo ẹsika man ẹkeda owo ẹnyọn̄ ẹkenyene ebuana. Ke Shawn ama ekekpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah, enye ama okpụhọ ekikere. Nso idi ekikere esie idahaemi? Enye ọdọhọ ete: “Ifọnke mme Christian ẹka ufọkunek.”

Ntak Emi Oyomde Ekpeme Idem?

Afo ekere ke ini ewe ke ẹkeme ndisọp nnam owoekọn̄ n̄kpọ—ke ini enye odude ke an̄waekọn̄, m̀mê ke ini enye etiede ye mme ufan esie ọduọk odudu? Edi ini emi enye ọduọkde odudu ke ẹkeme ndisọp nnam enye n̄kpọ sia mîkamake n̄kpọekọn̄ esie. Kpasụk ntre, ke ini odude ke ufọkn̄wed m̀mê ke itieutom, emesikpeme idem mbak owo edinam fi edue Abasi. Emesisọp okụt mme n̄kpọ oro ẹkemede ndinam fi ọduọ. Nte ini akade, ama odu ye mme ufan fo ọduọk odudu, adan̄aoro ke ẹkeme ndisọsọp nnam fi abiat ibet Abasi.

Ndusụk mme uke fo ẹkeme ndisak fi ke emi etienede ndausụn̄ Bible ke n̄kpọ oro aban̄ade edikop inem uwem. Mme uyen oro ete ye eka ẹdide Mme Ntiense Jehovah ẹkam ẹkeme ndinyịk fi anam se mîfọnke. Ubieresịt utọ mme uyen emi ama odoro ufiọn. (1 Timothy 4:2) Mmọ ẹkeme ndidọhọ ke unyeneke eti ibuot, mîdịghe ke amada idem ke edinen akaha. Edi ‘nyene eti ubieresịt’ utu ke nditiene mme uke fo nnam se mîfọnke.—1 Peter 3:16.

Nte Jehovah esede fi edi akpan n̄kpọ akan nte mme uke fo ẹsede fi. Ndien edieke mme ufan fo ẹyatde esịt ye afo ke emi anamde nti n̄kpọ oro esịt fo etemede fi, ọwọrọ ọfọn oyom mme ufan en̄wen. (Mme N̄ke 13:20) Ti ke enen̄ede edi mbiomo fo ndikpeme mme edumbet emi adade odu uwem idem ke ini adiade uwem.—Mme N̄ke 4:23.

KOT N̄KPỌ EFEN EFEN BAN̄A IBUOTIKỌ EMI KE IBUOT 37 KE EBOHO 1

[Ikọ Idakisọn̄]

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Akparawa, dara ke uyen fo, . . . nyụn̄ tiene usụn̄ emi esịt fo amade ye mme n̄kpọ emi enyịn fo okụtde. Edi fiọk ete ke ata Abasi oyokot fi edi ikpe aban̄a kpukpru emi.”—Ecclesiastes 11:9.

ITEM

Dọhọ ete ye eka fo m̀mê mmọ ẹkpema ndikọbi TV ndusụk ini ke ọfiọn̄ man mbufo ẹda ini oro ẹkop inem uwem ọtọkiet nte ubon.

NDI AMA ỌFIỌK . . . ?

Unek ye ikwọ ẹkedi ata akpan n̄kpọ ke utuakibuot akpanikọ ọnọ nditọ Israel.​—Psalm 150:4.

SE NDINAMDE

Edieke ẹdọhọde ndidụk n̄ka emi ẹsibrede mbre ke n̄wed ama akasuana, se ndidọhọde edi ․․․․․

Edieke n̄kụtde ke fim oro ntienede mme ufan mi nse ifọnke, se ndinamde edi ․․․․․

Se ndibụpde ete m̀mê eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Ntak emi mme Christian ẹkpefepde mbre usịn̄ede idem oro ekemede ndinọmọ owo?

● Akpanam didie ọfiọk m̀mê fim ọfọn se ekpesede?

● Afo ọkpọdọhọ ke nso utọ unek ọfọn?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 269]

“Mmama ndinek unek, edi mmọfiọk ke ọfọn n̄kop item ete ye eka mi. Nyakke unek edi ebeiso n̄kpọ ke uwem mi.”—Tina

[Ndise ke page 268]

Ukem nte ẹkemede ndisọp nnam owoekọn̄ n̄kpọ ke ini enye mîkpemeke idem, ntre n̄ko ke ẹkeme ndisọp nnam fi edue Abasi ke ini okopde inem uwem