Ndi Akpana Ntre Uwat?

Ndi se itịn̄de oro edi se isụk itịbede inọ fi? Ekpedi ntre, nso ikeme ndin̄wam fi ebiere m̀mê eyedi se akade iso awat uwat?

Ke ndusụk idụt, enyene isua emana emi edide mme draiva ẹma ẹsịm, mbemiso ẹnọde mmọ obufa license, ana dọktọ ese mmọ idem kan̄a mîdịghe enyịme ke mmọ ẹdi se ẹkemede ndika iso n̄wat uwat. Mme Christian emi ẹdụn̄de ke mme idụt oro ẹsibere ye ibet oro ẹnyụn̄ ẹbere ye mbon emi ukara ẹyakde utom oro ẹsịn ke ubọk. (Rome 13:1) Edi inamke n̄kpọ m̀mê odụn̄ ke m̀mọ̀n̄, nsio nsio usụn̄ do emi ekemede ndidiọn̄ọ m̀mê ke ekeme ndisụk n̄wat uwat yak ọfọn.

FIAK SE NTE ESIWATDE UWAT

Ikpehe Intanet emi ẹkotde National Institute on Aging (NIA) ke United States ọdọhọ ke mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹkeme ndibụp idemmọ mme mbụme emi:

• Ndi esisọn̄ mi ndikot mme idiọn̄ọ uwat ọfọn m̀mê ndikụt usụn̄ ọfọn ke okoneyo?

• Ndi mmoforo ifia tutu edisọsọn̄ mi ndiwọn̄ọde nse mme ukụtiso ke moto mi, onyụn̄ ọsọn̄ mi ndikụt mme itie ye n̄kpọ emi owo mîkemeke ndikụt ke ukụtiso?

• N̄kpọ ekpetịbe yak edi se nsọpde-sọp nnam n̄kpọ, utọ nte ndimụm brek, ndi esisọn̄ mi ndisọp nnam ntre?

• Ndi nsiwat ata sụn̄sụn̄ ntem tutu afịna ediwak mme awat n̄kpọ-isan̄ eken ke usụn̄?

• Ke ndondo emi, ikafan̄ ke ayak nsịn̄ ntem ami nditọ owo? Ndi mbọn ọyọhọ idem moto mi ke ntak emi n̄watde n̄kakwat, mîdịghe n̄watde n̄kọtọ n̄kpọ emi adade ke idemesie?

• Ndi enyene nte owo bodisi ọdọhọde ntuak nda onyụn̄ obụp mi mbụme ke ntak ubọk uwat mi?

• Ndi akananam idap ọbọhọ mi ini nsụk n̄watde uwat?

• Ndi enyene ibọk ekededi emi mmende emi ekemede ndifịna mi ini n̄watde uwat?

• Ndi mme ufan mi m̀mê mbonubon mi ẹdọhọ ke enyene nte ubọk uwat mi editiede idaha-emi?

Ekpedi ọkọbọrọ ih ke mbụme kiet m̀mê iba ke otu oro, ekeme ndidi se ekerede ndikpụhọde ndusụk n̄kpọ ise. Ke uwụtn̄kpọ, emekeme ndidọhọ ke imọ idisiwakke ndiwat uwat aba akpan akpan ke okoneyo. Ke ini ke ini sise nte ubọk uwat fo etiede. Emekeme ndidọhọ owo ke ubon mbufo m̀mê ufan fo etịn̄ nte etiede ọnọ fi. Emekeme ndika n̄kekpep nte owo ekemede ndiwat uwat inyeneke mfịna. Edi ekpedi ọkọbọrọ ih ke ediwak ke otu mme mbụme oro, ekeme ndifọn etetre uwat.a

YAK BIBLE AN̄WAM FI EBIERE SE AKPANAMDE

Ekeme ndinam nnyịn idiọn̄ọke ke uwat nnyịn enyene nte etiede, ndien owo ndidọhọ yak itetre idem uwat emi ekeme ndidi n̄kpọ emi ayatde nnyịn. Ntre, mme item ewe ke Bible ẹkeme ndin̄wam fi enen̄ede okụt nte n̄kpọ etiede ye afo onyụn̄ ebiere nnennen se akpanamde? Se iba mi.

Diọn̄ọ ebiet emi odudu fo etrede. (N̄ke 11:2) Nte ikponde owo ika, enyịn nnyịn, utọn̄ nnyịn, ye odudu nnyịn ẹsika. N̄kpọ ekpetịbe, nnyịn isisọpke inyịghede idem nte ekesidide. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wakn̄kan owo ẹsitre ndibre ndusụk mbre emi mmọ ẹkesibrede nte mmọ ẹkponde owo ẹka sia mmọ ẹkụt ete ke edidi ekpri ekpri n̄kpọ, mmimọ ida unan. Aka nditie ntre ye n̄kpọ uwat emi. Owo emi mîyomke ndinam n̄kpọ mbe ukeme esie ekeme ndidi aka ko enye ọdọhọ ke ubọk akaka mi, ke edi se imọ itrede uwat man imọ idisịn idem ke mfịna. (N̄ke 22:3) Mbon en̄wen ẹkpenyụn̄ ẹdọhọ ke enyene nte uwat esie etiede, owo emi mîyomke ndinam se ibede ukeme esie ayakpan̄ utọn̄ okop se mmọ ẹtịn̄de onyụn̄ ada se mmọ ẹtịn̄de.​—Men 2 Samuel 21:15-17 domo.

Kûnam se idinamde akakama iyịp owo. (Deut. 22:8) Owo emi mîdiọn̄ọke ndiwat uwat ọfọn ekeme ndinọ mme owo unan mîdịghe owot owo. Owo emi akade iso awat n̄kpọ-isan̄ ke ini edide ubọk uwat esie ifọnke aba ekeme ndiwot idem mîdịghe owot owo efen. Enye okponyụn̄ ọtọ owo yak akpa mîdịghe oto ke ntak esie owo ekenyene aksiden akpa, enye ekeme ndikama iyịp owo.

Ekpedi ọsọn̄ fi ndibiere m̀mê ekpetetre uwat, ekeme ndidi ekere ke udûnyeneke aba ukpono ke iso owo mîdịghe ke editie nte ke unyeneke ufọn; kûyak oro afịna fi. Jehovah ama fi ke nti edu emi enyenede, utọ nte afo ndisụhọde idem, afo ndidiọn̄ọ ebiet emi ukeme fo etrede, ye afo ndikere mban̄a mbon en̄wen. Enye onyụn̄ ọn̄wọn̄ọ ke imọ iyaka iso in̄wam fi inyụn̄ idọn̄ fi esịt. (Isa. 46:4) Tutu amama enye idikpọn̄ke fi. Ntre dọhọ enye an̄wam fi enyene ọniọn̄ onyụn̄ okụt nti item ke Bible emi ẹkemede ndin̄wam fi nte osụk ekerede m̀mê akpana etre uwat.