Επάνω από τη Θάλασσα—Με το «Χόβερκραφτ»

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στις Βρεττανικές Νήσους

ΣΤΙΣ 30 Απριλίου 1966, δύο τέτοια αεροσκάφη που το καθένα μπορούσε να μεταφέρη τριάντα οκτώ άτομα, άρχισαν μια νέα συγκοινωνία μεταξύ της Αγγλίας και της ηπειρωτικής Ευρώπης. Τα σκάφη αυτά, τα Χόβερκραφτ—όπως επεκράτησε να λέγωνται με την Αγγλική τους ονομασία—που διασχίζουν το Στενό της Μάγχης από το Ντόβερ, δεν είναι ούτε πλοία επάνω στη θάλασσα, ούτε αεροπλάνα, άλλα περνούν όλη την απόστασι αυτή των 28 μιλίων ξυστά επάνω από τη θάλασσα επάνω σ’ ένα αέρινο μαξιλάρι.

Σήμερα γίνονται στην περίοδο μεγάλης κινήσεως κάθε μέρα πολλά τέτοια δρομολόγια με επιστροφή. Το τελευταίου τύπου Χόβερκραφτ μεταφέρει διακόσιους ογδόντα δύο επιβάτες και τριάντα οκτώ αυτοκίνητα επάνω στην ίδια γραμμή με μια ταχύτητα διάπλου 60 ναυτικών· μιλίων την ώρα.

Πείραμα με Κουτιά Καφφέ

Πριν από είκοσι περίπου χρόνια ένας ηλεκτρονικός μηχανικός έκαμε ένα πρόχειρο πειραματικό πρότυπο με τη χρησιμοποίησι δύο αδειανών κουτιών καφφέ,—το ένα μικρότερο από τα άλλο—και ενός μικρού βιομηχανικού φυσητήρος που έμοιαζε μάλλον με ένα πρόχειρο οικιακό στεγνωτήρι μαλλιών. Ο μηχανικός Κρίστοφερ Κόκρελλ πήρε το μεγαλύτερο κουτί και έκαμε μια τρύπα στη βάσι του, αρκετά μεγάλη για να χωρή το στόμιο του βιομηχανικού φυσητήρος. Έπειτα στερέωσε το μικρότερο κουτί μέσα στο μεγαλύτερο, έτσι ώστε ν’ αφεθή ένα κενό μεταξύ των δύο τοιχωμάτων. Με τις βάσεις των κουτιών τη μια απέναντι της άλλης, οποιοδήποτε φύσημα αέρος που θα ερχόταν από το στόμιο του φυσητήρος πρέπει να διασκορπίζεται μέσα στο κενό μεταξύ των πλευρών των κουτιών για να βγαίνη σαν ένα δακτυλιοειδές παραπέτασμα αέρος, πάχους μόνον κλάσματος της ίντσας.

Το μηχάνημα στερεώθηκε σ’ ένα βάθρο ώστε το παραπέτασμα του πιεσμένου αέρος μπορούσε να κατευθύνεται κάτω στον δίσκο μιας ζυγαριάς της κουζίνας. Ο Κόκρελλ τώρα είχε μόνο μια χονδροειδή μέθοδο για να μετρά την πίεσι του αέρος που έφευγε από τα κουτιά. Όπως το επερίμενε, η πίεσις του αέρος που έβγαινε από το στόμιο του βιομηχανικού φυσητήρος ήταν περισσότερο από τριπλάσια κατά τη διάβασί του μέσω του κενού. Από αυτό, ο Κόκρελλ συνεπέρανε ότι ένα παραπέτασμα αέρος που παράγεται έτσι, αν κατευθυνόταν σε μια στερεή βάσι, όχι μόνον θα υποστήριζε το βάρος του συγκροτήματος, αλλά θα μετέφερε ακόμα και ένα επιπρόσθετο φορτίο. Έπειτα, αν κάποια μέθοδος προωθήσεως μπορούσε να προστεθή, τότε το συγκρότημα και ένα φορτίο ακόμη θα εκινείτο ασφαλέστατα επάνω σ’ ένα ελεγχόμενο προσκέφαλο αέρος σε οποιαδήποτε κατεύθυνσι. Έτσι, μ’ αυτό το πείραμα γεννήθηκε το όχημα σε προσκέφαλο αέρος (ACV), από το οποίο προήλθε το αεροσκάφος Χόβερκραφτ και πολλές άλλες σχετικές εφαρμογές.

Εξέλιξις

Το 1959 η Εθνική Εταιρία Ερευνών και Αναπτύξεων (NRDC), μια οργάνωσις υπό την προστασία της Βρετανικής κυβερνήσεως για την προώθησι καταλλήλων εφευρέσεων σε βιομηχανική αξιοποίησι έδειξε ενδιαφέρον για το ανωτέρω πειραματικό αποτέλεσμα (ACV) και ανέθεσε σε μια εταιρία να ελέγξη το σχέδιο και προωθήθηκε μια σύμβασις που είχε ως αποτέλεσμα την κατασκευή του πρώτου αεροσκάφους (Χόβερκραφτ) του κόσμου. Αυτό το σκάφος καθελκύσθηκε στο Ανατολικό Κάους της Νήσου Ουάιτ. Εζύγισε τρισήμισυ τόννους και είχε μια μηχανή δυνάμεως 435 ίππων, η οποία όχι μόνο παρείχε το απαιτούμενο προσκέφαλο του αέρος, αλλά επίσης και το μέσον προώσεως με βοηθητικές αεριωθούμενες μηχανές τοποθετημένες κατά μήκος των πλευρών του πλοίου.

Το αεροσκάφος αυτό αρχικά δοκιμάσθηκε στην ξηρά, αλλά μέσα σ’ ένα μήνα έγιναν δοκιμές και στη θάλασσα. Επιβάτες του πλοιαρίου της γραμμής Σάουθαμπτον και της νήσου Ουάιτ εξεπλάγησαν μια μέρα βλέποντας ένα παράξενο σκάφος να τους προσπερνά με μια καταπληκτική ταχύτητα 25 ναυτικών μιλίων την ώρα.

Εν τούτοις έπρεπε να γίνουν τροποποιήσεις, επειδή το πρώτο σκάφος αποδείχθηκε ασταθές όταν περνούσε κύματα κλπ. υψηλότερα από δεκαοκτώ ίντσες. Τελικά, ένα εύκαμπτο περίζωμα, χωρισμένο σε τμήματα, προσαρμόσθηκε γύρω από τη βάσι του σκάφους για να επιβραδύνη τη διαφυγή του αέρος από την αεριωθούμενη μηχανή. Αυτή η τροποποίησις όχι μόνο μεγάλωσε την αποτελεσματικότητα στεγανότητος του αέρος, αλλά και έδωσε την πρόσθετη αναγκαία ύψωσι ώστε ν’ αποφεύγωνται μεγαλύτερα εμπόδια. Πράγματι, το περίζωμα έγινε ένας από τους σπουδαιότατους παράγοντας στην εξέλιξι του Χόβερκραφτ, μεταμορφώνοντας το από ένα μάλλον περίτεχνο παιχνίδι σ’ ένα χρήσιμο μεταφορικό μέσον ικανό να μεταφέρη μεγάλα φορτία.

Άλλες Χρήσεις

Η αρχή του οχήματος με το προσκέφαλο αέρος αναπτύχθηκε σε πολλές κατευθύνσεις από τον καιρό που ανακαλύφθηκε. Επί παραδείγματι, το ελικόπτερο μεταφοράς βαρών μπορεί να φορτώνη μεγάλα βάρη επάνω σε μια πλατφόρμα με προσκέφαλο αέρος, να την προσδένη σ’ ένα ρυμουλκό όχημα και να μεταφέρη το φορτίο αλλού. Τον Ιούλιο του 1967 δύο γιγαντιαίες δεξαμενές αποθηκεύσεως σ’ ένα σταθμό πλησίον του Μάντσεστερ της Αγγλίας, η καθεμία βάρους εβδομήντα τόννων και διαμέτρου δεκαπέντε μέτρων, μετακινήθηκαν κατά διακόσιες υάρδες (183 μ. περίπου) με αυτή τη μέθοδο. Αέρας, που συμπιεζόταν με αντλία μέσα σ’ ένα μετακινητή βαρών εφωδιασμένον με προσκέφαλο αέρος ωσότου έφθασε σε πίεσι 60 λιβρών κατά τετραγωνικόν πόδα, ύψωσε την καθεμιά δεξαμενή δεκαοκτώ εκατοστά περίπου πάνω από το έδαφος. Η μεταφορά πήγε ομαλά παρά το γεγονός ότι χρειάσθηκε να περάση ένα δρόμο ζιγκ-ζαγκ.

Σήμερα, μετασχηματιστές που ζυγίζουν διακόσιους τόννους μετακινούνται με την ίδια μέθοδο μέσα από δημόσιους δρόμους χωρίς οι γέφυρες επάνω από τις οποίες περνούν να πρέπει να ενισχύωνται. Σε μια μικρότερη κλίμακα, ελικόπτερα με παλέττες χρησιμοποιούνται τακτικά για μεταφορά βαρέων φορτίων σε εργοστάσια και αποθήκες.

Το ιατρικό επάγγελμα έχει προσαρμόσει την αρχή του ACV για τη δική του εξειδικευμένη χρήσι. Τον Ιούνιο του 1967 ένα άρθρο στη Βρεταννική ιατρική εφημερίδα «Δη Λάνσετ» έγραφε για δύο αρρώστους που είχαν σοβαρά εγκαύματα και οι οποίοι θεραπεύθηκαν επιτυχώς επάνω σ’ ένα αιωρούμενο κρεββάτι, που μπορεί κάλλιστα να περιγραφή σαν ένα ανάποδο αεροσκάφος Χόβερκραφτ.

Το αιωρούμενο κρεββάτι έχει ένα άκαμπτο σκελετό με ένα σάκκο που κρέμεται εσωτερικώς, ντυμένο με νάυλον. Το επάνω μέρος του σάκκου έχει δύο σειρές θυλάκια σαν δάκτυλα όπως το χωρισμένο σε τμήματα περίζωμα ενός αεροσκάφους Χόβερκραφτ, που εισάγεται μέσα στον σάκκο με μια πίεσι ενός τέταρτου μέχρι ενός τρίτου μιας λίβρας ανά τετραγωνική ίντσα, φουσκώνει τα «δάκτυλα» που σχηματίζουν ένα ελαστικό στρώμα με το να χαμηλώνουν ως το μέσον του επάνω μέρους.

Όταν ο ασθενής κατεβάζεται στο κρεββάτι, το σώμα του περνά από τις άκρες των φουσκωμένων δακτύλων. Τότε στηρίζεται μόνον στο προσκέφαλο του αέρος που είναι από κάτω, και τα δάκτυλα παίρνουν το σχήμα του σώματος με το ν’ ακολουθούν αυτομάτως τις καμπύλες του σώματός του.

Ο ένας από τους δύο ασθενείς είχε σοβαρά εγκαύματα στο ένα τρίτον του σώματός του, και ο άλλος μόνον στη δεξιά του πλευρά. Όταν τον ξάπλωσαν επάνω στο αιωρούμενο κρεββάτι ο πρώτος έμεινε εκεί δεκαπέντε ώρες, και ο δεύτερος έξη ώρες. Ο καθένας είχε εκτεταμένες περιοχές του σώματός του που έρρεαν υγρά, αλλά και στις δύο περιπτώσεις τα εγκαύματα γρήγορα στέγνωσαν. Το αιωρούμενο κρεββάτι από την πρώτη εμφάνισί του έφερε πολλή ανακούφισι σε ασθενείς.

Υποδοχή στο Πλοίο

Πολλοί άνθρωποι έχουν κάμει χρήσι του Χόβερκραφτ ως επιβάτες. Εσείς το έχετε χρησιμοποιήσει; Γιατί να μη έλθετε μαζί μας για ένα ταξίδι; Μια συνοδός είναι πρόθυμη να μας κατατοπίση και να μας οδηγήση στις πολυθρόνες μας, να μας εξηγήση τη χρήσι των σωσιβίων και τον τρόπο της χρήσεώς των και να μας δείξη πώς και πού να βάλωμε τις μικροαποσκευές μας. Και τώρα ξεκινούμε.

Η πρώτη ένδειξις κινήσεως γίνεται αντιληπτή αμέσως αφού ζεσταθούν οι μηχανές. Αντιλαμβανόμεθα μια σχεδόν ανεπαίσθητη ύψωσι καθώς το πλοίο υψώνεται πάνω στο αέριο μαξιλάρι του. Το χόβερκραφτ δεν έχει πλέον επαφή με την επιφάνεια και θα αιωρήται ωσότου φθάση στον προορισμό του. Τώρα το πλοίο κινείται προς τα εμπρός τόσο μαλακά ώστε μόνον ελαφρά πιτσιλίσματα αφρού που έρχονται από τις πλευρές του δείχνουν ότι ξεκίνησε από την ξηρά προς τη θάλασσα.

Επειδή σήμερα η θάλασσα είναι ήρεμη, το αεροσκάφος μας θα λάβη την κατ’ ευθείαν γραμμή από το Πέγκγουελλ Μπαίυ προς το Καλαί της Γαλλίας. Αυτό σημαίνει ότι θα περάσωμε από τις Αμμουδιές Γκούντγουιν, που εκτείνονται περίπου από βορρά προς νότον κατά μήκος του Στενού του Ντόβερ. Ανησυχητικά σημάδια βουλιάγματος που παρουσιάζονται στα συνήθη πλοία δεν υπάρχουν καθόλου σ’ ένα αμφίβιο πλοίο ACV. Σε κακοκαιρία, το χόβερκραφτ αλλάζει πορεία ελαφρώς με το να πλέη κοντά στα ηρεμώτερα παράκτια νερά όση περισσότερη ώρα μπορεί και κατόπιν κάνει μια κατ’ ευθείαν διαδρομή περνώντας τη θάλασσα στη συντομώτερη απόστασι μεταξύ των δύο ακτών.

Στα σαράντα λεπτά που χρειάζονται για το πέρασμα του Στενού του Ντόβερ υπάρχει καιρός να σκεφθούμε. Τι θα γίνη αν συμβή βλάβη στις μηχανές; Θα βυθισθή το Χόβερκραφτ; Θα συγκρουσθή με μεγάλη ταχύτητα με άλλο πλοίο σ’ αυτές τις θαλασσινές διόδους που έχουν τη μεγαλύτερη κίνησι του κόσμου; Ένα βλέμμα σ’ ένα βιβλιάριο που περιγράφει την πτήσι μας καθησυχάζει. Στο απίθανο γεγονός που όλες οι μηχανές υποστούν βλάβη ταυτοχρόνως, το πλοίο είναι σχεδιασμένο να επιπλέη λόγω της δεξαμενής του αντώσεως. Ακόμη και όταν μόνο μια μηχανή λειτουργή, μπορεί να προχωρή προς την ξηρά με ελαττωμένη ταχύτητα. Αλλά τι θα πούμε για όλα τα άλλα πλοία που ταξιδεύουν διασταυρώνοντας την πορεία του χόβερκραφτ; Στον πλοίαρχο παρέχονται συνεχώς πληροφορίες για τη θέσι του σκάφους, ενώ ο δεύτερος αξιωματικός χειρίζεται δύο ναυτικά ραντάρ, που δείχνουν τη θέσι όλων των άλλων πλοίων που ταξιδεύουν στην περιοχή, ακόμη και σε περίπτωσι πυκνής ομίχλης.

Κατά την άφιξι στο Καλαί, στη Γαλλική ακτή, το αεροσκάφος μας εγκαταλείπει το νερό και γλιστρά επάνω στην εξέδρα προσγειώσεως. Καθόλου τινάγματα, ούτε τριξίματα φρένων, μόνον ένας ευχάριστος στεναγμός, όπως συμβαίνει όταν κάθεται κανείς σε μια αναπαυτική πολυθρόνα, καθώς το αέρινο μαξιλάρι διασκορπίζεται.

Η πτήσις με το πιο νέο μεταφορικό αυτό μέσον, το Χόβερκραφτ, τελείωσε. Διασχίσαμε ξηρά και θάλασσα ταξιδεύοντας επάνω σ’ ένα αέρινο μαξιλάρι.