Ερυθρίασις Αποκλειστικά Ανθρώπινη

Ο ΑΓΓΛΟΣ συγγραφεύς Ρούντγυαρντ Κίπλινγκ έγραψε κάποτε ένα ποίημα στο οποίο φαίνεται ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι να λέγη μελαγχολικά τα ακόλουθα λόγια:

«Δεν μπορώ να περιορίσω το κοριτσίστικο ερύθημά μου.

Το χρώμα μου έρχεται και φεύγει.

Κοκκινίζω ως τις άκρες των δακτύλων μου

Και μερικές φορές ως τη μύτη μου.»

Σ’ αυτές τις γραμμές ο ποιητής ακριβώς έδειξε διάφορα βασικά χαρακτηριστικά της ερυθριάσεως.

Γενικά, οι συγγραφείς μιλούν ευνοϊκά για την ερυθρίασι. Έτσι, μερικοί απ’ αυτούς έγραψαν: «Το ερύθημα είναι το χρώμα της αρετής.» «Το ερύθημα είναι σημάδι ότι η φύσις εξωτερικεύεται, για να δείξη που κατοικούν η αγνότης και η τιμή.» «Καλύτερα ένα ερύθημα στο πρόσωπο παρά μια κηλίδα στην καρδιά.» Εν τούτοις, μερικοί άλλοι, ίσως κάπως κυνικοί, λέγουν: «Όποιος κοκκινίζει είναι ήδη ένοχος· η αληθινή αθωότης δεν φοβάται τίποτα.» «Οι άνθρωποι κοκκινίζουν λιγώτερο για τα εγκλήματά των, παρά για τις αδυναμίες των και τη ματαιοδοξία των.» Κι’ ένας σύγχρονος ψυχολόγος θεωριολογεί ότι τα άτομα κοκκινίζουν διότι θέλουν να δείξουν ότι αυτό που σκέπτονται οι άλλοι γι’ αυτούς δεν είναι πραγματικά έτσι.

Πολύ πιθανόν σεις να έχετε ερυθριάσει περισσότερες από μια περιπτώσεις ή μπορεί ακόμη να είσθε μεταξύ εκείνων που ερυθριάζουν πολύ εύκολα. Γιατί ερυθριάζετε; Είναι αυτό καλό ή κακό;

Χαρακτηριστικά της Ερυθριάσεως

Η ερυθρίασις είναι ένα ξαφνικό κοκκίνισμα του προσώπου, των αυτιών και του λαιμού. Συνοδεύεται συχνά από μια χαλαρή κατάστασι των μυών στα μάγουλα και μια χαμηλωμένη έκφρασι των ματιών, κατά την οποία αποφεύγωνται τα βλέμματα των άλλων. Μερικές φορές μπορεί να υπάρξη στροφή του σώματος σαν να ήθελε κάποιος να κρυφθή. Και είναι πιθανόν ένα ερύθημα να συνοδεύεται από ένα άναμμα σαν να καίη όλο το σώμα. Μπορεί να υπάρξη ακόμη και τρεμούλιασμα των μυών και μερική παράλυσι των άκρων του σώματος. Μερικές φορές υπάρχει αλλαγή στον ήχο της φωνής και ακόμη και δάκρυα μπορεί να έλθουν στα μάτια εκείνου που κοκκινίζει, ή κάποιος μπορεί ξαφνικά ν’ αρχίση να ιδρώνη. Και σε μερικές περιπτώσεις ένα άτομο που κοκκινίζει έχει ταχυπαλμία κι’ ένα αίσθημα φόβου ή πανικού.

Όλες οι φυλές και οι εθνικότητες ερυθριούν, μολονότι στις σκουρόχρωμες φυλές το ερύθημα δεν είναι τόσο εμφανές. Οι άνθρωποι με πολύ λευκό δέρμα κοκκινίζουν επίσης· στην πραγματικότητα, κοκκινίζουν ευκολώτερα από τους ανθρώπους της φυλής των.

Το ερύθημα παρατηρείται κυρίως στους νέους, τους αθώους και τους αγνούς. Με την πάροδο των ετών και καθώς αποκτά κανείς την κοσμική σοφία συχνά σταματά βαθμηδόν να εκδηλώνεται. Αυτό, όμως, που κάνει ένας άλλος μπορεί να σας κάμη να κοκκινίσετε αν αυτός ο άλλος συμβή να είναι ένας στενός φίλος ή συγγενής. Και το ερύθημά των μπορεί επίσης να κάμη κι’ εσάς να κοκκινίσετε. Μολονότι μερικοί το αμφισβητούν, φαίνεται ότι οι γυναίκες κοκκινίζουν ευκολώτερα παρά οι άνδρες, τουλάχιστον μερικές γυναίκες. Αλλ’ είναι πολύ πιθανόν ότι αι γυναίκες σήμερα κοκκινίζουν λιγώτερο από τις γιαγιάδες των.

Τι προκαλεί το ερύθημα; Έχει περιγραφή ως «διανοητική αταξία που αρχίζει με διασταυρωνόμενες εν μέρει διανοητικές καταστάσεις, παράγοντας αμηχανία και ανικανότητα για εργασία.» Έρχεται και φεύγει σχεδόν στιγμιαίως και είναι μια ακούσια ενέργεια. Ένα άτομο μπορεί να προκληθή να γελάση όταν το γαργαλούν, αλλά δεν υπάρχει σωματικό μέσον με το οποίον ένας μπορεί να προκαλέση ένα άλλο άτομο να κοκκινήση. Ούτε μπορεί το ερύθημα να ορισθή σαν αντανακλαστική ενέργεια. Οι ηθοποιοί στη σκηνή μπορεί να προσποιηθούν γέλιο κι’ ευτυχία αλλά όχι ερύθημα. Και καθώς δεν μπορεί να προκληθή με τη θέλησι, η θέλησις δεν μπορεί να εμποδίση την εμφάνισί του. Πράγματι, στην προσπάθειά του να ενεργήση κανείς έτσι, μπορεί να κάμη τον άλλον να κοκκινίζη ολοένα περισσότερο.

Όσο και αν μπορή να φαίνεται παράξενο, καθώς επίσης και μερικές σύγχρονες θεωρίες σχετικά με το ερύθημα που φαινομενικά αντιφάσκουν, το γεγονός είναι ότι τα τυφλά άτομα κοκκινίζουν και μάλιστα πιο εύκολα από εκείνα που έχουν την όρασί τους. Τα κωφά άτομα επίσης κοκκινίζουν. Και το πιο αξιοσημείωτο απ’ όλα είναι το γεγονός ότι ακόμη και οι τυφλοί και κωφοί κοκκινίζουν, όπως κοκκινίζει η Λάουρα Μπρίντγκμαν, η οποία έχασε και την όρασι και την ακοή της στην ηλικία των δύο ετών. Και σχετικά με την Έλεν Κέλλερ, η οποία ακόμη ενωρίτερα στη ζωή της έγινε κωφή και τυφλή, μας είπαν. «Το ερύθημά της μπορεί να μη έχη σχέσι με ματιές ή λέξεις αποδοκιμασίας, που συνδέονται είτε με την εμφάνισί της ή με τη διαγωγή της· και όμως κοκκινίζει ακριβώς όπως κοκκινίζουν τα κορίτσια που βλέπουν και ακούουν, από τις ίδιες αιτίες, στα ίδια μέρη του σώματος και με την ίδια πείρα αυτού του αισθήματος. Αυτή η έκθεσις συμφωνεί με αυτά που εξηκρίβωσαν μερικοί ότι ακόμη και όταν κανείς είναι μόνος μπορεί να κοκκινίζη όταν οραματίζεται τον εαυτό του σε μια θέσι στην οποία κανονικά θα κοκκίνιζε ή όταν συμβαίνη να διαβάζη κάτι που τον φέρνει σε αμηχανία.

Λέγουν ότι ένας καλλιτέχνης λίγο έλειψε να τρελλαθή προσπαθώντας να ζωγραφίση τη γοητεία ενός ερυθήματος στον πίνακά του. Γι’ αυτόν ήταν «το πιο καταπληκτικό που συνέβαινε στο πρόσωπο μιας γυναίκας.» Αλλά όλο που μπορούσε να κάνη ήταν να ζωγραφίζη κοπέλλες με ρόδινα μάγουλα.

Ας σημειωθή ότι δεν πρέπει να συγχέωμε την ερυθρίασι με την έξαψι του προσώπου. Μια θερμή έξαψις μπορεί να οφείλεται σε κάποια σωματική κατάστασι, τέτοια όπως η εμμηνόπαυσις των γυναικών, ή μπορεί να είναι έξαψις θυμού.

Ο Μηχανισμός της Ερυθριάσεως

Η ερυθρίασις μπορεί να λεχθή ότι είναι ένα παράδειγμα της ψυχοσωματικής αρχής εν ενεργεία, δηλαδή, ότι η διάνοια, η ψυχή και το σώμα είναι ένα· ό,τι επηρεάζει το ένα, επηρεάζει και το άλλο. Μια αναστατωμένη κατάστασις διανοίας, σαν να λέγαμε, ενεργεί επί του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό με τη σειρά του διεγείρει τα αγγειοδιασταλτικά, προκαλώντας τα περιφερειακά τριχοειδή αγγεία να διασταλούν. Το αποτέλεσμα είναι να ρέη περισσότερο αίμα στην επιφάνεια του προσώπου και του λαιμού, πράγμα που προκαλεί το κοκκίνισμα του δέρματος.

Πώς εξηγείται αυτός ο μηχανισμός; Γιατί τα άτομα κοκκινίζουν; Ποιον σκοπό εξυπηρετεί η ερυθρίασις;

Αποκλειστική Στον Άνθρωπο

Η ερυθρίασις είναι αποκλειστική στον άνθρωπο. Τα ζώα δεν ερυθριούν. Μπορεί κατά καιρούς να εκδηλώνουν αισθηματικά χαρακτηριστικά όμοια μ’ εκείνα του ανθρώπου, όπως ο θυμός, η ζήλεια, η στοργή, η ευθυμία και άλλα. Αλλά δεν ερυθριούν. «Το ερύθημα είναι το πιο περίεργο και το πιο ανθρώπινο από όλα τα αισθήματα,» λέγει ο Κάρολος Δαρβίνος στο βιβλίο του Η Έκφρασις των Αισθημάτων στον Άνθρωπο και στα Ζώα.

Γιατί η ερυθρίασις είναι στον άνθρωπο αποκλειστική; Διότι περιλαμβάνει νοητική σκέψι ή ηθικό αίσθημα που κανένα απ’ αυτά δεν έχουν τα ζώα. Τα ζώα δεν μπορούν να κατανοήσουν ούτε την καταλληλότητα των πραγμάτων ούτε την έλλειψι της καταλληλότητάς των· ούτε μπορούν να κρίνουν μεταξύ δικαίου και αδίκου. ‘Δεν έχουν σύνεσι,’ όπως λέγει η Βίβλος. Τα ηλίθια άτομα σπανίως ερυθριούν. Και τα πολύ μικρά παιδιά, που δεν έχουν ακόμη σύνεσι, δεν ερυθριούν.—Ψαλμ. 32:9.

Έτσι, μια νεαρή γυναίκα μπορεί να κοκκινίση όταν συμβή σ’ αυτήν κάτι απρεπές ή ακούση ή ιδή κάτι που φαίνεται άσεμνο. Συμβαίνει σαν να παραβιάζονται η αγνότης της και η αθωότης της. Επίσης, ένα άτομο μπορεί να κοκκινίση αν βρεθή σε μια στενόχωρη θέσι ή αν έχη κάμει κάποιο ανόητο πράγμα. Παρομοίως, ένα σεμνό ή ντροπαλό άτομο μπορεί να κοκκινίση όταν το επαινούν ή όταν το ξεχωρίζουν για να του αποδώσουν τον καλύτερο έπαινο που ξαφνικά το κάνει να αισθάνεται υπερβολικά σπουδαίο.

Γιατί τα άτομα κοκκινίζουν σε τέτοιες περιστάσεις; Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι προϊόν εξελίξεως δεν έχουν απάντησι. Πώς έχει αποκτήσει ο άνθρωπος αυτό το χαρακτηριστικό αν εξελίχθηκε από τα ζώα, αφού κανένα απ’ αυτά δεν κοκκινίζει;

Αν αναγνωρίζωμε ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό και κατ’ εικόνα Θεού, και του δόθηκε ένα ηθικό αίσθημα, μια συνείδησις, τότε μπορούμε ν’ αντιληφθούμε τουλάχιστον έναν πρακτικό σκοπό που εξυπηρετείται από το ακούσιο ερύθημα του ανθρώπου. Ένας συγγραφεύς, που έζησε πριν από έναν αιώνα και πλέον, είπε ότι το ερύθημα χρησιμεύει ως φρουρός της συνειδήσεως, που λέγει στον άνθρωπο ότι δεν πρέπει να απατά. Όταν παραβιάζη εκείνο που ξέρει ή νομίζει ότι είναι σωστό, θα ερυθριάση· θα τον κάμη να αισθανθή ντροπή.

Εκτός απ’ αυτή τη βασική αιτία για ερυθρίασι, τα άτομα μπορεί να ερυθριάζουν επειδή έχουν κάμει κάποιο λάθος, παραβιάζοντας την καταλληλότητα των πραγμάτων από μια άλλη άποψι. Είναι φυσικό να θέλη κανείς να σκέπτωνται οι άλλοι καλά γι’ αυτόν και όταν κάμη ένα αδέξιο κοινωνικό σφάλμα ή παραπάτημα, ή στενοχώρια μπορεί να τον κάμη να ερυθριάση. Αυτό βοηθεί να εξηγήσωμε γιατί οι περισσότεροι, αν όχι όλα τα άτομα, δεν ερυθριάζουν εύκολα με την πάροδο των ετών. Το νευρικό σύστημα ανταποκρίνεται λιγώτερο στα αισθήματα και, συγχρόνως, η συνείδησις ενός ατόμου μπορεί να γίνη λιγώτερο ευαίσθητη σε ηθικές αξίες.

Η Ερυθρίασις Όπως Αναφέρεται στη Γραφή

Αν και δεν χρησιμοποιούν όλες οι Βιβλικές μεταφράσεις τη λέξι «ερυθριώ,» ή «ερύθημα,» όλες περισσότερο ή λιγώτερο περιγράφουν το αποτέλεσμα. Έτσι, η Νεοελληνική Μετάφρασις αναφέρει τον Έσδρα να λέγη: «Θεέ μου, αισχύνομαι και ερυθριώ να υψώσω το πρόσωπον μου προς σε, Θεέ μου· διότι αι ανομίαι ημών ηυξήνθησαν, υπεράνω της κεφαλής.» (Έσδρας 9:6) Και στον Ιερεμία 6:15 διαβάζομε: «Μήπως ησχύνθησαν, ότε έπραξαν βδέλυγμα; μάλιστα παντελώς δεν ησχύνθησαν, ουδέ ηρυθρίασαν.»

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ερυθρίασις είναι ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Αποδεικνύει επίσης ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από έναν δίκαιο, σοφό και φιλάγαθο Δημιουργό. Η ερυθρίασις είναι ένα από τα χαρίσματα που έδωσε στον άνθρωπο για να τον βοηθή ν’ ανταποκρίνεται στη συνείδησί του, για την ευτυχία του και την ευημερία του.