Πώς να Αντιμετωπίσουμε την Αυξανόμενη Έλλειψι Τροφίμων

ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ είναι ανησυχητικές. Η εφημερίς Τζόρναλ του Μιλγουώκη ανέφερε: «Καθώς το βόρειο ημισφαίριο εισέρχεται στην εποχή καλλιεργείας του 1974, εκατομμύρια από τον πληθυσμό του κόσμου βρίσκονται στο χείλος της πείνας. . . . Η κατάστασις των τροφίμων αποτελεί τώρα το επίκεντρο της παγκοσμίου προσοχής. Μερικοί βλέπουν καιρούς καταστροφής μπροστά μας, όχι μόνο για τον πολύ φτωχό κόσμο, αλλά για το υπόλοιπο της ανθρωπότητος.»—7 Απριλίου 1974.

Ήδη γίνονται αισθητά τ’ αποτελέσματα των ελλείψεων ακόμη και σε πλουσιώτερες χώρες. Οι τιμές των τροφίμων έχουν ανέλθει στα ύψη. Αυτό σημαίνει ότι εκατομμύρια οικογένειες δεν μπορούν πια ν’ αγοράζουν τακτικά τα τρόφιμα που έτρωγαν κάποτε.

Μήπως έχετε ήδη αναγκασθή ν’ αλλάξετε τη διατροφή σας; Τι θα κάμετε όταν δεν θα μπορήτε πια ν’ αγοράζετε τρόφιμα που τρώτε τώρα, ή όταν αυτά απλώς δεν θα υπάρχουν; Υπάρχουν υποκατάστατα που μπορείτε να εξετάσετε και αυτά ίσως βελτιώσουν την υγεία σας.

Ευλογία για Πολλούς

Οι διαιτολόγοι πιστεύουν ότι η ελάττωσις της τακτικής προμηθείας τροφίμων μπορεί πραγματικά να είναι ευλογία, τουλάχιστον σε μερικές ευημερούσες χώρες όπου οι περισσότεροι άνθρωποι τρώνε πάρα πολύ. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, παραδείγματος χάριν, το 45% του πληθυσμού έχουν κατά 20% ή και περισσότερο βάρος ανώτερο του κανονικού. Η έλλειψις τροφίμων ίσως αναγκάση μερικούς απ’ αυτούς να τρώνε λιγώτερο, και μάλιστα από τα είδη τροφίμων που βλάπτουν την υγεία τους.

Η Δρ. Τζην Μάγιερ, καθηγήτρια διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το σχολίασε αυτό, λέγοντας: «Το απλό γεγονός είναι ότι εμείς οι Αμερικανοί—για πολύ καιρό—τρώγαμε πάρα πολλά βλαβερά πράγματα. Οι υψηλές τιμές μπορεί απλώς ν’ αναγκάσουν τον κόσμο να κάμη εκείνο που οι δικές μας προσπάθειες μέσω της διαιτητικής εκπαιδεύσεως δεν κατάφεραν να κάμουν. Και το πιο σπουδαίο είναι ότι αυτό σημαίνει να τρώμε λιγώτερο κρέας και λιγώτερο λίπος στο κρέας που τρώμε.»

Το ποσόν του κρέατος που τρώνε οι Αμερικανοί θεωρείται ως διαιτητική καταστροφή από μερικούς διαιτολόγους. Το 1973 οι Αμερικανοί έφαγαν κατά μέσον όρον κατ’ άτομο 54 κιλά βωδινό κρέας μόνο, χωρίς να αναφέρωμε τα άλλα κρέατα. Η μεγάλη ποσότης, όμως, θρεπτικής τροφής είναι προφανώς επικίνδυνη. «Αυτή η μεγάλη ψητή μπριζόλα πρέπει να δοθή στους σκληρά εργαζομένους άνδρες που δεν κινδυνεύουν από καρδιακές παθήσεις—τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο μισός πληθυσμός της Αμερικής,» προειδοποιεί ο Δρ. Τζωρτζ Μπριγκς, καθηγητής της διαιτητικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.

Το να τρώμε λιγώτερο κρέας θα ωφελούσε προφανώς την υγεία, όχι μόνο των Αμερικανών, αλλά και εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων αλλού, διότι θα υπήρχαν περισσότερα σιτηρά διαθέσιμα. Η αιτία γι’ αυτό είναι ότι πολλά κιλά σιτηρών δίδονται σ’ ένα ζώο για να παραγάγη ένα κιλό κρέας. Γι’ αυτό στην Κίνα, όπου τρώνε συγκριτικώς λίγο κρέας αλλά καταναλώνουν σιτηρά με φυσικό τρόπο, χρειάζεται λιγώτερη τροφή κατ’ άτομο.

Ένας τρόπος, λοιπόν για ν’ αντιμετωπίσωμε την αυξάνουσα έλλειψι τροφίμων είναι να τρώμε λιγώτερο κρέας. Για να δώση μια ιδεα του πώς αυτό μπορεί να κάμη τα αποθέματα των τροφίμων να επαρκούν, η Δρ. Μάγιερ έκανε τον εξής υπολογισμό: «Η ίδια ποσότης τροφίμων που τρέφει 210 εκατομμύρια Αμερικανών θα μπορούσε να θρέψη 1,5 δισεκατομμύριο Κινέζων, με μια μέση Κινεζική δίαιτα.»

Σε μια περιωρισμένη έκτασι, η ύψωσις των τιμών αρχίζει να υποχρεώνη μερικούς ανθρώπους να κάνουν αλλαγές στη διατροφή τους. Οι Βρεττανοί,παραδείγματος χάριν, αναφέρεται ότι τρώνε λιγώτερο κρέας τώρα παρά πριν από είκοσι χρόνια, όταν το κρέας εδίδετο με δελτίο. Τέτοιες μεταβολές στις συνήθειες του φαγητού είναι προφανώς ωφέλιμες για πολλά άτομα.

Εξ άλλου, χρειάζεται επαρκής τροφή για να υπάρχη καλή υγεία. Τι τροφές, λοιπόν, πρέπει να παίρνωμε για να εξασφαλίζωμε την πλήρωσι των αναγκών της διατροφής;

Λιγώτερο Ακριβές Αλλά Θρεπτικές

Στην πραγματικότητα, πολλές φθηνές τροφές είναι πιο θρεπτικές από άλλες πιο ακριβές. Και το να τρώμε λιγώτερες αλλά θρεπτικές τροφές είναι καλύτερα για μας παρά να τρώμε πολλές σύγχρονες «άχρηστες» τροφές, που συχνά είναι πολύ ακριβές.

Αξίζει τον κόπο να μελετάτε κατά καιρούς τη θρεπτική αξία των διαφόρων τροφών. Μπορείτε να βρήτε αυτές τις πληροφορίες σε διάφορα βιβλία μαγειρικής. Αν δεν έχετε κανένα τέτοιο βιβλίο, μπορείτε να το βρήτε σε μια βιβλιοθήκη. Το να γνωρίζετε τη θρεπτική αξία συγκεκριμένων τροφίμων όχι μόνο θα σας βοηθήση να προετοιμάζετε υγιεινά και φθηνά γεύματα, αλλά θα κάνη και το μαγείρεμα πιο ενδιαφέρον.

Μπορεί εύκολα κανείς να μάθη ότι οι πρωτεΐνες είναι ζωτικές για την υγεία. Το κρέας και άλλα ζωϊκά προϊόντα, όπως τα αυγά και το γάλα είναι σπουδαία πηγή πρωτεϊνών. Αλλά και τα όσπρια, όπως τα μπιζέλια και τα φασόλια, είναι επίσης μια εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών και λιγώτερο ακριβή. «Ένας ενήλικος θα μπορούσε κάλλιστα να ζήση μόνο μ’ αυτές τις πρωτεΐνες,» λέγει η Δρ. Μάγιερ. Συμβουλεύει, όμως ότι τα παιδιά πρέπει να παίρνουν μερικές ζωικές πρωτεΐνες. Και μερικοί διαιτολόγοι λέγουν ότι κι οι ενήλικοι χρειάζονται μερικές τέτοιες πρωτεΐνες.

Από ένα βιβλίο μαγειρικής μπορεί κάποιος να μάθη πολλούς ορεκτικούς τρόπους να μαγειρεύη τα όσπρια. Φρατζολάκια, μπουρεκάκια, σούπες, ραγού στην κατσαρόλα και σαλάτες μπορούν όλα να γίνουν απ’ αυτά. Η σόγια, παραδείγματος χάριν, δίνει πολλά προϊόντα—κρέμα σόγιας, αποξηραμένη σόγια, φρέσκια σόγια, γάλα από σόγια, σογιέλαια, σογιάλευρο και άλλα. Και υπάρχουν πολλές συνταγές για να τα χρησιμοποιούμε όλ’ αυτά με τον καλύτερο τρόπο. Επίσης, το σκούρο ρύζι είναι πλούσιο στη σπουδαία βιταμίνη Β και μπορεί ν’ αντικαταστήση τα ζυμαρικά και το σπαγέττο.

Πολλές οικογένειες ίσως θέλουν να τρώνε ακόμη κρέας με πολλές πρωτεΐνες. Τα εντόσθια, όπως το συκώτι, τα νεφρά, το μυαλό, η καρδιά η γλώσσα και άλλα, είναι συχνά φθηνότερα και πολύ θρεπτικά. Υπάρχουν μάλιστα ορεκτικοί τρόποι για να μαγειρευθούν όλ’ αυτά. Η καρδιά, παραδείγματος χάριν, είναι συχνά ένα εξαιρετικό κομμάτι. Επειδή είναι σκληρή κι έχει ελαφρά μυρωδιά βωδινού, είναι ιδανική για γιουβέτσι και μπορεί να κοπή φέτες για σάντουιτς. Επίσης, τα ψάρια μπορεί να είναι φθηνότερα από άλλα κρέατα, και είναι μια εξαιρετική πηγή για πλήρεις πρωτεΐνες.

Το κοσμαγάπητο άσπρο μαρούλι, που χρησιμοποιείται συχνά σε φρέσκιες σαλάτες, μπορεί παρομοίως ν’ αντικατασταθή από φθηνότερα και όμως θρεπτικώτερα προϊόντα. Παραδείγματος χάριν, το ψιλοκομμένο λευκό ή κόκκινο λάχανο εξυπηρετεί πολύ καλά αυτό τον σκοπό. Και γίνεται εξίσου νόστιμο αν σερβιρισθή με το κατάλληλο καρύκευμα.

Το βούτυρο είναι συχνά πολύ ακριβό. Αλλά υπάρχουν, κι άλλα θρεπτικά προϊόντα για ν’ αλείφωμε στο ψωμί, όπως είναι η μαργαρίνη, το βούτυρο από ανακάρδια (κασού), το βούτυρο καρύδας, φυστικιού ή σόγιας, το μέλι πορτοκαλιού ή μέντας και άλλα. Υπάρχουν συνταγές για την παρασκευή όλων αυτών στα βιβλία μαγειρικής. Ίσως κάποιος βρη ότι είναι οικονομικό να τα παρασκευάζη μόνος του.

Το ψωμί είναι μια άλλη κύρια τροφή και ιδίως θρεπτικό είναι το σταρένιο και βαρύτερο ψωμί. Πολλές οικογένειες το αγοράζουν χονδρικώς κι έτσι εξοικονομούν 25 ώς 50%. Μπορούν να το φυλάξουν έπειτα στο ψυγείο για να διατηρήση τη φρεσκάδα του.

Παίρνοντας Περισσότερα από την Τροφή

Μια έξυπνη μαγείρισσα θα φροντίση να διατηρήση την μεγαλύτερη θρεπτικότητα στο φαγητό. Τα φρούτα και τα λαχανικά δεν πρέπει να μένουν στο νερό πάνω από ένα λεπτό. Έτσι δεν χάνονται οι βιταμίνες και τα άλατα.

Όταν αγοράζετε κάτι, είναι καλό να το πλένετε το γρηγορώτερο σε πολύ κρύο νερό. Αυτά που θα χρησιμοποιήσετε στο επόμενο γεύμα μπορείτε να τα φυλάξετε σκεπασμένα σε πιάτα, κι αυτά που δεν θα χρησιμοποιηθούν σύντομα πρέπει να τα στεγνώσετε γρήγορα και να τα διατηρήσετε σε πλαστικές σακκούλες κλεισμένες για να μη μπαίνη αέρας. Οι σαλάτες πρέπει να ετοιμάζωνται ακριβώς πριν από το σερβίρισμα και να σκεπάζωνται μέχρι να φαγωθούν. Να ετοιμάζετε μόνον όση χρειάζεσθε για ένα γεύμα.

Το ξεφλούδισμα των φρούτων και των λαχανικών τους αφαιρεί πολλή από τη θρεπτική τους αξία. Αλλά δυστυχώς επειδή το ράντισμα των εντομοκτόνων έχει γενικευθή, πρέπει να καθαρίζετε μερικές τροφές που προσφέρει το εμπόριο για προστασία της υγείας σας, έστω κι αν αυτό σημαίνει να ρίχνετε στα σκουπίδια καλά θρεπτικά συστατικά. Μερικά άτομα, όμως, χρησιμοποιούν μια βούρτσα με σκληρή γουρουνότριχα για να βγάζουν τις ακαθαρσίες και τα δηλητήρια.

Είναι καλά να χρησιμοποιήτε όσο το δυνατό λιγώτερο νερό στο μαγείρεμα και να διατηρήτε όλο τον χυμό μέσα σε καλά κλεισμένα γυάλινα δοχεία για να τον χρησιμοποιήσετε σε σούπες και σάλτσες. Ο Δρ. Έντελ Κάρμας, καθηγητής της διαιτητικής στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς, εξηγεί αυτό που συμβαίνει συχνά:

«Οι οικογένειες συνήθως τρώνε τα φασόλια και τα άλλα κατεψυγμένα λαχανικά χωρίς τον χυμό στον οποίον έχουν μαγειρευθή. Χύνουν όλα τα άλατα και μερικές βιταμίνες που υπάρχουν στις τροφές. Τα άλατα και οι διαλυτές στο νερό βιταμίνες μερικών επεξεργασμένων τροφών αφαιρούνται με το νερό, δηλαδή η τροφή στραγγίζεται μέσα στο νερό.»

Μια καλή μαγείρισσα προσέχει, επίσης, να μη παραβράζη τα λαχανικά, γιατί έτσι καταστρέφει τη θρεπτικότητά τους. Μερικοί αποφεύγουν να ξαναζεσταίνουν το φαγητό που έμεινε, αλλά το σερβίρουν κρύο για να διατηρήσουν τις θρεπτικές του ουσίες. Υπάρχουν πολλοί ορεκτικοί τρόποι για να γίνη αυτό. Το καβούρδισμα ή το ξεροψήσιμο του κρέατος πρέπει, επίσης, ν’ αποφεύγεται, διότι με αυτό καταστρέφονται πολύτιμες βιταμίνες και άλατα.

Μαζεύοντας Τροφή για το Τραπέζι

Κατά καιρούς μπορείτε να μαζέψετε στην εξοχή μια ποικιλία καλών τροφών. Διάφορα βιβλία επ’ αυτού του θέματος μπορούν πολύ να σας βοηθήσουν ν’ αναγνωρίζετε τα διάφορα αγριόχορτα που αποτελούν θρεπτική τροφή. Η πικραλίδα είναι ένα τέτοιο «αγριόχορτο.» Μπορούμε να χρησιμοποιήσωμε τα τρυφερά της φύλλα στη σαλάτα. Αυτή η σαλάτα μάλιστα ξεπερνά όλες τις άλλες πράσινες σαλάτες σε περιεκτικότητα βιταμίνης Α και είναι πλούσια σε ασβέστιο, φωσφόρο, σίδηρο, νάτριο, και κάλιο. Τα άνθη της χρησιμοποιούνται μερικές φορές για παρασκευή κρασιού. Η ρίζα μπορεί να κοπή και να χρησιμοποιηθή στη σαλάτα, ή να ξεραθή, να ψηθή και να τριφτή για να χρησιμεύση ως υποκατάστατο του καφέ.

Η τσουκνίδα είναι άλλο ένα πολύ θρεπτικό άγριο χόρτο. Τα τρυφερά της βλαστάρια περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης A και C και λίγη βιταμίνη B. Είναι επίσης πλούσια σε κάλιο, ασβέστιο, φωσφόρο και σίδηρο, περιέχουν ακόμη πρωτεΐνες και γλυκόζη. Τα τρυφερά βλαστάρια που βγαίνουν την άνοιξι μπορεί να χρησιμοποιηθούν σαν το σπανάκι αν τα αναμίξωμε με φρέσκες σαλάτες ή τα βράσωμε για να κάμωμε σούπα. Μπορούμε επίσης να τα διατηρήσωμε αργότερα ή να τ’ αποξηράνωμε και να τ’ αλέσωμε.

Το βλήτο λέγεται πως αντικαθιστά θαυμάσια το σπανάκι. Τα τρυφερά φύλλα μπορούν να μαγειρευθούν όπως το σπανάκι ή να χρησιμοποιηθούν στη σαλάτα. Εκτός από τα πολλά φαγώσιμα πράσινα αγριόχορτα, υπάρχουν διάφορα είδη από φαγώσιμα μανιτάρια, καρύδια και μούρα που μπορούν συχνά να βρεθούν στην εξοχή.

Καταστάσεις Επειγούσης Ανάγκης

Όταν ξεσπάσουν οι προλεγόμενες πείνες, θα είναι σπουδαίο να γνωρίζωμε τα πράγματα γύρω μας που αποτελούν αβλαβή και ωφέλιμη τροφή.

Είναι γνωστό ότι μερικά άτομα που χάθηκαν σε ερημιές πέθαναν από πείνα ενώ γύρω τους υπήρχε ποικιλία δυναμωτικής τροφής. Το ζήτημα, όμως, είναι, Τι μπορεί να φαγωθή;

Εκείνο που μπορεί να βοηθήση κάποιον είναι να προσέξη τι τρώνε τα πουλιά και τα ζώα. Κατά κανόνα, τρώνε εκείνα που μπορείτε να φάτε κι’ εσείς. Αλλ’ αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε. Έτσι, αν αμφιβάλλετε για κάτι και δεν ξέρετε αν είναι δηλητηριώδες ή όχι, δαγκώστε ένα κομματάκι και κρατήστε το στο στόμα σας. Αν έχη καυστική, αηδιαστική ή πικρή γεύσι, φτύστε το. Όταν δοκιμάζετε ένα δηλητηριώδες φυτό μ’ αυτό τον τρόπο, δεν πρόκειται να πεθάνετε.

Οι Εσκιμώοι άρπαζαν από φωλιές ποντικών τη χειμερινή συγκομιδή τους από ρίζες, καρύδια και χορταρικά για να τα προσθέσουν στο διαιτολόγιό τους. Γνώριζαν ότι μπορούσαν να βασισθούν στα ποντίκια για να συλλέξουν φαγώσιμα. Προσεκτικά αντικαθιστούσαν με ψάρια ό,τι έπαιρναν, ώστε τα ποντίκια να επιζήσουν και να μαζέψουν λαχανικά για τον επόμενο χειμώνα.

Σχεδόν όλα τα είδη της χλόης και του τριφυλλιού είναι φαγώσιμα, αν και το στομάχι θα πρέπει να συνηθίση με τον καιρό σ’ αυτά. Τα δένδρα και οι θάμνοι μπορούν επίσης να δώσουν καλή τροφή. Τα τρυφερά τους μπουμπούκια και οι βλαστοί μπορούν να φαγωθούν. Ο εσωτερικός φλοιός διαφόρων δένδρων, επίσης, μπορεί να είναι αξιόλογη τροφή. Πολλοί άνθρωποι τον ξέραναν, τον έκοψαν σε κομμάτια και τον έτριψαν για να τον χρησιμοποιήσουν στους χυλούς και στο ψωμί. Οι λειχήνες και τα βρύα είναι επίσης φαγώσιμα. Λέγεται ότι μερικοί εξερευνηταί των Αρκτικών περιοχών επέζησαν τρώγοντας τέτοια. Η τύφη (κοινώς ψαθί) μπορεί να χρησιμοποιηθή ως τροφή με ποικίλους τρόπους.

Σχεδόν όλα τα ζώα, αν είναι υγιή, μπορούν να φαγωθούν από τον άνθρωπο. Μερικοί άνθρωποι διστάζουν να φάνε ωρισμένα ζώα, όπως τις αρκούδες, τα κουνάβια, τους σκύλους, τις αλεπούδες, τις γάτες, τα φίδια και τους σκίουρους, τους αρουραίους, τις μαρμότες και άλλα τρωκτικά. Κι όμως, μερικά απ’ αυτά θεωρούνται καλοί μεζέδες σε ωρισμένα μέρη.

Στην ουσία, όλα τα πουλιά είναι επίσης φαγώσιμα και σ’ αυτά περιλαμβάνονται τα κοράκια, οι κίσσες, οι γλάροι και οι κύκνοι. Τα αυγά τους επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως τροφή σε καιρό ανάγκης. Επιπλέον, υπάρχουν και τα έντομα. Οι ακρίδες, τα μυρμήγκια και οι τερμίτες απετέλεσαν τροφή μερικών λαών επί πολύν καιρό.

Πολλά πουλιά και άλλα ζώα ζουν με κάμπιες και σκουλήκια και οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό, αν είναι ανάγκη. Υπάρχει στην πραγματικότητα πλούσια συλλογή θρεπτινής τροφής μεταξύ αυτών των μικροσκοπικών αλλ’ αναρίθμητων πραγμάτων που έρπουν γύρω μας. Μπορεί να φαίνεται αποκρουστικό να φάμε τέτοια πράγματα, αλλ’ όχι μόνον είναι θρεπτικά, μα και νόστιμα μερικές φορές. Τα σαλιγκάρια, παραδείγματος χάριν, θεωρούνται πραγματικός μεζές στο τραπέζι ενός καλοφαγά.

Υπάρχουν στην πραγματικότητα πολλά που μπορούμε να κάμωμε για ν’ αντιμετωπίσουμε την αυξάνουσα έλλειψι τροφίμων. Μπορούμε να περικόψωμε την κατανάλωσι κρέατος αν αποτελή κύριο μέρος της διατροφής μας. Μπορούμε να μάθωμε τη θρεπτική αξία των τροφίμων και να τρώμε αυτά που είναι καλύτερα για μας. Μπορούμε επίσης να μάθωμε πώς να διατηρούμε τη θρεπτικότητα των τροφών καθώς τα ετοιμάζομε και τα μαγειρεύομε. Και μπορούμε να γνωρίσωμε τα φυτά και τα ζώα γύρω μας που μπορούν να φαγωθούν όταν η παρούσα έλλειψις τροφίμων γίνη ολοσχερής πείνα.

[Εικόνα στη σελίδα 4]

Η ποσότης της τροφής που χρησιμοποιείται για να τραφή ένας Αμερικανός θα μπορούσε να θρέψη περισσότερους από επτά Κινέζους

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Μετά το μαγείρευμα των λαχανικών, μια έξυπνη μαγείρισσα θα φυλάξη τον χυμό για να τον χρησιμοποιήση σε σούπες και σάλτσες

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Η πικραλίδα μπορεί να χρησιμοποιηθή για την παρασκευή σαλάτας, κρασιού και ως υποκατάστατο του καφέ

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Η τύφη (ψαθί) αποκαλείται «το σουπερμάρκετ των ελών και των βάλτων.» Τα ανθισμένα στάχυα του μπορούν να μαγειρευθούν σαν λαχανικό, η γύρις του μπορεί να γίνη αλεύρι για τηγανίτες, η αμυλούχος ρίζα του μπορεί να χρησιμοποιηθή ως υποκατάστατο της πατάτας και ο ξεφλουδισμένος βλαστός του είναι μια τροφή σαν το αγγούρι