Σύγχυση στα Έντυπα

ΠΟΛΛΟΙ άνθρωποι έχουν την τάση να καθορίζουν την αξία αυτού που διαβάζουν από το πόσο «ευφυές» είναι μάλλον, παρά από το πόσο μπορούν να το καταλάβουν. Τούτο το κατέδειξε πρόσφατα ο Τζ. Σκοτ Άρμστρονγκ, καθηγητής του μάρκετινγκ στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας. Αυτός ζήτησε από είκοσι καθηγητές στην ειδικότητα της οργανώσεως και διοικήσεως να βαθμολογήσουν, δέκα από τα περιοδικά της ειδικότητός τους, ανάλογα με την σαφήνειά τους. «Και βέβαια, γράφει το σχετικό σχόλιο του περιοδικού «Η Ψυχολογία Σήμερα», «τους καλύτερους βαθμούς πήραν τα πιο δυσνόητα κείμενα· τα χαμηλότερα στην βαθμολογία ήσαν τα πιο ευκολονόητα.»

Για να ελέγξει κατά πόσο τα πιο έγκυρα περιοδικά ήσαν πιο δυσνόητα επειδή καταπιάνονταν με περιπλοκότερα θέματα, ο Άρμστρονγκ ξανάγραψε ορισμένα από τα θέματά τους, χωρίς να τους αλλάξει το νόημα. Έσπασε τις μεγάλες προτάσεις, χρησιμοποίησε απλούστερες λέξεις, αφαίρεσε τις παραπανήσιες λέξεις.

Ένα από τα περιοδικά, που πήραν τους μεγαλύτερους βαθμούς, αρχικά έγραφε: «Η εφημερίδα τούτη συμπεραίνει ότι για να αυξηθεί η πιθανότης να κρατηθεί ένας πελάτης (τραπέζης) στην σειρά αναμονής, ο υπάλληλος θα πρέπει να επιχειρήσει να επηρεάσει την αρχική υποκειμενική εκτίμησι του πελάτη για τον μέσο χρόνο εξυπηρετήσεως, να του δώσει την εντύπωση ότι αυτός είναι λίγος, ή να επιχειρήσει να πείσει τον πελάτη ότι η αξία του χρόνου εξυπηρετήσεως είναι μεγάλη.»

Το κείμενο αυτό αλλάχτηκε ως εξής: «Έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να εξασφαλίσετε την παραμονή ενός πελάτη (τραπέζης) στην ουρά, εάν καταφέρετε να τον κάνετε να πιστέψει ότι δεν θα περιμένει για πολύ. Ένας άλλος τρόπος για να το πετύχετε αυτό είναι να κάνετε τον πελάτη να πιστέψει ότι θα ωφεληθεί πολύ εάν θα περιμένει.»

Μετά από αυτά, μία άλλη ομάδα, η οποία αποτελούνταν από τριανταδύο καθηγητές, αξιολόγησε τέσσερα τέτοια δείγματα, χωρίς να γνωρίζει την πηγή τους. «Για μια ακόμα φορά οι καθηγητές βαθμολόγησαν την εύκολη απόδοση χαμηλότερα απ’ όσο την δύσκολη», αναφέρει το περιοδικό «Η Ψυχολογία Σήμερα.» Ο καθηγητής Άρμστρονγκ συνόψισε τη σημασία των συμπερασμάτων του, λέγοντας: «Εάν δεν μπορείς να τους πείσεις, μπέρδεψέ τους.»

Ειδικά οι συγγραφείς στους τομείς του δικαίου, της θρησκείας και της ιατρικής είναι συχνά ένοχοι για τη δημιουργία συγχύσεως στον έντυπο λόγο. «Η κακοποίησις της Αγγλικής γλώσσας από τους γιατρούς, κάνει τους εκδότες να κλαίνε», γράφει ο Άλφρεντ Ντ. Μπέργκερ, υπεύθυνος ύλης του περιοδικού «Τα Παγκόσμια Ιατρικά Νέα.» Ο Μπέργκερ ανέφερε μία περίπτωση, όπου κάποια επιμελήτρια της ιατρικής πανεπιστημιακής σχολής επέμενε να γράψει «αφειδής διαφόρησις», αντί για «άφθονη εφίδρωση».

Ο εκδότης εξήγησε ότι η ιατρική επαγγελματική ειδική φρασεολογία γίνεται μέρος του λεξιλογίου του γιατρού όταν σπουδάζει στο πανεπιστήμιο, εξαιτίας «της φυσικής επιθυμίας να μιμήται το λεξιλόγιο των σπουδαίων ατόμων—σπουδαστών και των καθηγητών.» Συνεχίζει: «Προσθέστε και αρκετή δόση τεμπελιάς—είναι ευκολώτερο να χρησιμοποιείς μια ηχηρή λέξη για όλες τις δουλειές, π.χ. «η διαδικασία», παρά να βρίσκεις πιο συγκεκριμένες λέξεις, όπως η δοκιμασία, η λειτουργία, η μέθοδος, ή η τεχνική.»

Ένας άλλος παράγοντας, λέει ο Μπέργκερ, είναι η εκούσια προσπάθεια να χρησιμοποιούν «λεξιλόγιο που δεν το καταλαβαίνουν οι μη ειδικοί. Τούτο κάνει αυτούς που το χρησιμοποιούν να αισθάνονται σοφότεροι και πιο μορφωμένοι από εκείνους που δεν το χρησιμοποιούν, και, επίσης, τους επιτρέπει να μιλούν χωρίς να τους καταλαβαίνουν οι αμύητοι παρόντες.»

Γράφοντας στο «Περιοδικό Ιατρικής της Νέας Αγγλίας», ο δρ Σαούλ Ραντόβσκυ συμφωνεί: «Μια ματιά στα ιατρικά περιοδικά αποδεικνύει ότι η σωστή επιστήμη και το σωστό γράψιμο σπάνια συμβαδίζουν, και ότι συχνά δεν θα πρέπει να περιμένεις ευκολονόητο γράψιμο.» Κατόπιν παραθέτει ένα παράδειγμα από την εργασία κάποιου ερευνητή που έγραψε:

«Χρησιμοποιήσαμε την ανάλυση της χημιφωταυγείας προκειμένου να εξετάσουμε τις αντιδράσεις των πολυμορφοπυρηνικών λευκοκυττάρων του ασθενούς στα πολυάριθμα σωματιδιακά και διαλυτά ερεθιστικά στοιχεία. Τα πολυμορφοπυρηνικά λευκοκύτταρα του ασθενούς είχαν ουσιωδώς ελαττώσει τις αντιδράσεις της χημιφωταυγείας κατά την διάρκεια της φαγοκυττώσεως των οψωνιμοποιημένων μορίων.»

Αυτό που εννοούν με όλα αυτά οι επιστήμονες είναι ότι τα λευκά αιμοσφαίρια του ασθενούς δεν παρήγαγαν την φυσιολογική ποσότητα φωτός όταν προσέβαλαν ξένες ουσίες μέσα στο αίμα.

Είναι φανερό ότι δεν δικαιολογείται η διατύπωσις ακόμη και περίπλοκων ιδεών με περίπλοκες λέξεις. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί τέτοιες λέξεις, είτε προσπαθεί να εντυπωσιάσει τους άλλους, είτε είναι ανίκανος να εκφραστεί με σαφήνεια.

«Ούτω και σεις, εάν δεν δώσητε δια της γλώσσης φωνήν ευκατάληπτον, πώς θέλει γνωρισθή το λαλούμενον; Διότι θέλετε λαλεί εις τον αέρα.»—1 Κορ. 14:9.