Πώς Μπορείτε να Αντιμετωπίσετε το Πρόβλημα με Επιτυχία

«ΑΙΣΘΑΝΘΗΚΑ μεγάλη πίεση που συγκρατούσα τα συναισθήματα μου», εξηγεί ο Μάικ, αναπολώντας το θάνατο του πατέρα του. Αυτό του έδωσε ένα πολύτιμο μάθημα. Έτσι όταν ένας φίλος του Μάικ έχασε τον παππού του, τι είπε ο Μάικ; «Δυο χρόνια πριν θα τον είχα χαϊδέψει στον ώμο και θα τού ’λεγα ‘Στάσου σαν άντρας’. Αλλά τώρα τού έπιασα το χέρι και του είπα, ‘Εκδηλώσου όπως νομίζεις. Αυτό θα σε βοηθήσει να το αντιμετωπίσεις. Αν θέλεις να φύγω, θα φύγω. Αν θέλεις να μείνω, θα μείνω. Αλλά μη διστάσεις να εκδηλωθείς όπως αισθάνεσαι’».

Η Μαριάννα επίσης αισθάνθηκε πίεση που συγκράτησε τα συναισθήματα της όταν πέθανε ο σύζυγος της. «Ανησυχούσα πάρα πολύ για να είμαι ένα καλό παράδειγμα στους άλλους», θυμάται, «έτσι ώστε δεν επέτρεπα στον εαυτό μου να αισθάνεται φυσιολογικά. Αισθανόμουν ότι αυτό περίμεναν οι άλλοι από μένα. Όμως τελικά έμαθα ότι με το να προσπαθώ να είμαι μια ισχυρή κολόνα για τους άλλους αυτό δεν με βοηθούσε. Άρχισα να αναλύω την κατάσταση μου και να λέω, ‘Για σύνελθε. Αρκετά βυθίστηκες στον οίκτο. Κλάψε αν πρέπει να κλάψεις. Μην προσπαθείς να είσαι πολύ ισχυρή. Βγάλτο από μέσα σου’».

Έτσι τόσο ο Μάικ όσο και η Μαριάννα συστήνουν: Αφήστε τον εαυτό σας να λυπηθεί! Και οι ειδικοί πάνω στη διανοητική υγεία συμφωνούν. Όπως σημειώνει το βιβλίο Θάνατος και Λύπη στην Οικογένεια: «Το πιο σημαντικό πράγμα σχετικά με τη λύπη είναι να την εκδηλώσεις. Να διεξέλθεις την πορεία της θεραπείας». Γιατί;

«Φέρνει ανακούφιση», είπε ένας ψυχολόγος στο Ξύπνα! «Το να απαλλαγείς από τα συναισθήματα σου μπορεί να σε ανακουφίσει από την πίεση που βρίσκεσαι». Ένας άλλος γιατρός πρόσθεσε: «Η φυσική εκδήλωση των συναισθημάτων, αν συνοδεύεται από κατανόηση και ακριβή πληροφόρηση, επιτρέπει στο άτομο να βάζει τα συναισθήματα του στη σωστή άποψη».

Βέβαια, όλοι δεν εκφράζουν τη λύπη τους με τον ίδιο τρόπο. Και παράγοντες όπως είναι το αν ο αγαπημένος πέθανε ξαφνικά ή αν ο θάνατος ήρθε μετά από μακρόχρονη ασθένεια θα επιφέρουν αλλαγή στη συναισθηματική αντίδραση εκείνων που επιζούν. Αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: Το να καταστέλλει κανείς τα συναισθήματα του μπορεί να είναι επιβλαβές τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Γι’ αυτό να μην διστάζετε να απαλλάσσεστε από τη λύπη σας. Όμως με ποιο τρόπο μπορεί να γίνει αυτό;

Ανακούφιση από τη Λύπη—Πώς;

Το να μιλάτε μπορεί να είναι μια υποβοηθητική ανακούφιση. Όπως έγραψε ο Σαίξπηρ στον Μάκβεθ: «Πες λυπημένες λέξεις· η λύπη δεν μιλάει με ψιθύρους στην καταβαρημένη καρδιά και την προστάζει να σπάσει». Έτσι το να μιλάτε σχετικά με τα συναισθήματα σας σε έναν «αληθινό σύντροφο» ο οποίος ακούει με υπομονή και κατανόηση, αυτό μπορεί να φέρει ένα μέτρο ανακούφισης. (Παροιμίαι 17:17) Και αν ο ακροατής είναι ένα θλιμμένο άτομο, το οποίο αντιμετώπισε πετυχημένα τη δική του απώλεια, μπορείτε και σεις επίσης να σταχυολογήσετε μερικές πρακτικές υποδείξεις πάνω στο πώς θα αντιμετωπίσετε το πρόβλημα πετυχημένα.

Το να κάνετε γνωστά τα συναισθήματα σας μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε τις παρανοήσεις. Η Τερεσή εξηγεί: «Ακούγαμε για άλλα ζευγάρια τα οποία πήραν διαζύγιο αφού έχασαν κάποιο παιδί, και δεν θέλαμε να συμβεί αυτό σε εμάς. Έτσι κάθε φορά που θυμώναμε, θέλοντας να κατηγορήσουμε ο ένας τον άλλον, το συζητούσαμε. Νομίζω ότι πραγματικά αυτό μας έφερε πιο κοντά». Έτσι το να μιλάτε στους άλλους για τα συναισθήματα σας μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε ότι ένα άλλο άτομο μπορεί να αισθάνεται λύπη με διαφορετικό τρόπο.

Η Σίντυ βρήκε ότι το να μιλάει για τα συναισθήματα της με μια στενή φίλη τη βοήθησε να αντιμετωπίσει το γεγονός του θανάτου της μητέρας της. Θυμάται: «Η φίλη μου ήταν πάντα εκεί μαζί μου. Έκλαιγε μαζί μου. Συζητούσε μαζί μου. Μπορούσα να μιλάω τόσο ανοιχτά για τα συναισθήματα μου, και αυτό ήταν σημαντικό για μένα. Δεν χρειαζόταν να έρχομαι σε αμηχανία επειδή έκλαιγα».

Η Σίντυ θίγει κάτι άλλο που μπορεί να διευκολύνει την ανακούφιση της λύπης—το κλάμα. Σε πολλές περιπτώσεις τα δάκρυα τρέχουν αυθόρμητα. Αλλά σε μερικούς πολιτισμούς, οι άνθρωποι καταπνίγουν την πολύτιμη αυτή διέξοδο των συναισθημάτων. Γιατί; Όπως εξηγεί το βιβλίο Η Λύπη και η Μανία: «Η κοινωνία θεωρεί σαν κατώτερο οποιονδήποτε που ξεσπάει σε δάκρυα επειδή αισθάνεται πληγωμένος, θυμωμένος ή έρημος. Παρασημοφορεί τους στωικούς, ανεξάρτητα από τον πόνο που ίσως αισθάνονται μέσα τους».

Ιδιαίτερα αυτό συμβαίνει με τους άντρες οι οποίοι αισθάνονται συχνά την ανάγκη να συγκρατούν τα δάκρυα τους. Στο κάτω-κάτω, όπως διδάχτηκαν, ο «αληθινός» άντρας δεν κλαίει. Είναι αυτή μια υγιής στάση; Όπως απαντάει το βιβλίο Αναρρώνοντας από την Απώλεια Ενός Παιδιού: «Το έντιμο βαθύ εσωτερικό συναίσθημα του να καθαρίσεις την ψυχή σου με τα δάκρυα της λύπης μοιάζει πολύ με το να ανοίξεις με το νυστέρι μια πληγή για να αποκόψεις το μολυσμένο μέρος. Ο άνδρας ή η γυναίκα έχει το δικαίωμα στη λύπη που εξιλεώνει.

Και η Βίβλος συμφωνεί. Έτσι διαβάζουμε πώς «ήλθεν ο Αβραάμ δια να κλαύση την Σάρραν [τη σύζυγο του] και να πενθήση αυτήν», και πώς ο Δαβίδ ‘άρχισε να θρηνεί και να κλαίει’ όταν πέθαναν ο βασιλιάς Σαούλ και ο Ιωνάθαν. (Γένεσις 23:2^. 2 Σαμουήλ 1:11, 12) Και τι θα πούμε για τον Ιησού Χριστό; Ασφαλώς αυτός ήταν «αληθινός» άνδρας, πέρα από κάθε σύγκριση. Ωστόσο όταν πέθανε ο αγαπητός του φίλος, ο Λάζαρος, ο Ιησούς «εστέναξεν εν τη ψυχή αυτού και εταράχθη», και σύντομα μετά «εδάκρυσεν». (Ιωάννης 11:33, 35) Ώστε, λοιπόν, δεν είναι ανδροπρεπές να κλαίει κανείς;

Αντιμετωπίζοντας την Ενοχή

Όπως σημειώθηκε και σε προηγούμενα άρθρα, μερικοί έχουν συναισθήματα ενοχής όταν θα χάσουν κάποιον αγαπημένο στο θάνατο. Το να συνειδητοποιήσουν ότι είναι μάλλον φυσιολογικό να αισθάνονται μ’ αυτό τον τρόπο, μπορεί καθεαυτό να τους βοηθήσει. Και, εδώ πάλι, μην κρατήσετε μέσα σας αυτά τα συναισθήματα. Το να μιλάτε σχετικά με την ενοχή που αισθάνεστε, μπορεί να σας παράσχει την αναγκαία ανακούφιση.

Ίσως να αισθάνεστε ότι κάποια παραμέληση από μέρους σας συνέβαλε στο θάνατο του αγαπημένου σας ατόμου. Αν συμβαίνει αυτό, τότε να συνειδητοποιήσετε ότι ανεξάρτητα από το πόσο αγαπούμε κάποιο άλλο άτομο, δεν μπορούμε να ελέγχουμε τη ζωή του. Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τον ‘καιρό και την απρόβλεπτη περίσταση’ από του να συμβεί σ’ αυτούς που αγαπάμε. (Εκκλησιαστής 9:11) Εκτός απ’ αυτό, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι τα κίνητρα σας δεν ήταν κακά. Για παράδειγμα, το να μην πάτε σε κάποιο γιατρό συντομότερα, μήπως σημαίνει ότι είχατε την πρόθεση να αρρωστήσει και να πεθάνει το αγαπημένο σας άτομο; Και βέβαια όχι! Ώστε λοιπόν μήπως είστε σεις πραγματικά υπεύθυνος που προκαλέσατε το θάνατο του άλλου;

Η Τερεσή έμαθε να αντιμετωπίζει την ενοχή όταν πέθανε η κόρη της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα και μετά. Όπως εξηγεί: «Αισθανόμουν ενοχή που την είχα στείλει έξω. Αλλά έφτασα να συνειδητοποιήσω ότι ήταν ανόητο να αισθάνομαι μ’ αυτόν τον τρόπο. Δεν υπήρχε τίποτα εσφαλμένο στο να τη στείλω μαζί με τον πατέρα της για να κάνουν κάποια δουλειά του σπιτιού. Ήταν απλώς ένα τρομερό ατύχημα».

‘Όμως υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που επιθυμώ να είχα πει ή να είχα κάνει’, μπορεί να πείτε. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά ποιος από μας μπορεί να πει ότι υπήρξε ο τέλειος πατέρας, μητέρα, ή παιδί; Η Βίβλος μάς υπενθυμίζει: «Διότι εις πολλά πταίομεν άπαντες. Εάν τις δεν πταίη εις λόγον, ούτος είναι τέλειος ανήρ». (Ιακώβου 3:2· · Ρωμαίους 5:12) Γι’ αυτό να δέχεστε το γεγονός ότι δεν είστε τέλειος. Το να θυμάστε συνέχεια τα «αν μόνο» δεν θα αλλάξει τίποτα, αντίθετα μπορεί να επιβραδύνει την ανάρρωση σας.

Αν αισθάνεστε ότι η ενοχή σας είναι πραγματική, και όχι φανταστική, τότε να εξετάσετε τον πιο σημαντικό παράγοντα από όλους για τον κατευνασμό της ενοχής—τη συγχωρητικότητα του Θεού. Η Βίβλος μάς διαβεβαιώνει: «Αν κρατάς αρχείο για τις αμαρτίες μας, ποιος θα μπορέσει να ξεφύγει χωρίς να καταδικαστεί; Αλλά συ μας συγχωρείς, έτσι ώστε να σε υπακούμε με σεβασμό». (Ψαλμός 130:3, 4, Σημερινή Αγγλική Μετάφραση) Δεν μπορεί κανείς να φέρει τα πράγματα πίσω στο παρελθόν και να αλλάξει οτιδήποτε. Αλλά μπορείτε να ζητήσετε τη συγχωρητικότητα του Θεού για τα σφάλματα που κάνατε στο παρελθόν. Τότε τι θα συμβεί; Κοιτάξτε, αν ο Θεός υπόσχεται να μας καθαρίσει από το παρελθόν μας, δεν θα πρέπει και σεις να κάνετε το ίδιο;—Παροιμίαι 28:13^. 1 Ιωάννου 1:9.

Αντιμετωπίζοντας το Θυμό

Μήπως αισθάνεστε λίγο θυμωμένος, ίσως για τους γιατρούς, τους νοσοκόμους, τους φίλους, ή ακόμη και για εκείνον που πέθανε; Συνειδητοποιήστε ότι και αυτό, επίσης, είναι μάλλον μια κοινή αντίδραση στην απώλεια. Γιατί; Όπως εξηγεί ένας ψυχολόγος: «Το πλήγωμα και ο θυμός συμβαδίζουν. Για παράδειγμα, όταν κάποιος πληγώνει τα αισθήματα σας, τότε έχετε την τάση να θυμώνετε. Ο θυμός είναι ένα προστατευτικό, αμυντικό συναίσθημα».

Γι’ αυτό αναρωτηθείτε: ‘Γιατί θύμωσα;’ Εάν δεν μπορείτε να βρείτε ικανοποιητική απάντηση, τότε ίσως ο θυμός σας να είναι το φυσικό συμπλήρωμα της βλάβης που αισθανθήκατε. Το να το αναγνωρίσετε αυτό μπορεί να βοηθήσει. Όπως εξηγεί το βιβλίο Η Λύπη και η Μανία: «Μόνο με το να αντιληφθείτε το θυμό—όχι να ενεργήσετε σύμφωνα με αυτόν, αλλά το να γνωρίζετε ότι τον αισθάνεστε—μπορείτε να ελευθερωθείτε από τις καταστροφικές επιδράσεις του».

Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει το να εκφράσετε το θυμό. Πώς; Ασφαλώς όχι με ανεξέλεγκτες εκρήξεις. Η Βίβλος προειδοποιεί ότι ο παρατεταμένος θυμός μπορεί να είναι επικίνδυνος. (Παροιμίαι 14:29, 30) Αλλά μερικοί εκφράζουν το θυμό τους γράφοντας. Μια χήρα ανέφερε ότι κατέγραφε τα συναισθήματα της και κατόπιν, μέρες αργότερα, ξαναδιάβαζε αυτά που είχε γράψει. Ανακάλυψε ότι αυτό ήταν μια υποβοηθητική ανακούφιση. Άλλοι βρήκαν ότι τους βοήθησε το να ασκούνται σκληρά όταν ήταν θυμωμένοι. Και σεις μπορεί να βρείτε ανακούφιση μιλώντας σχετικά με αυτό με κάποιον φίλο που έχει κατανόηση.

Ενώ είναι σημαντικό να είστε ειλικρινείς και έντιμοι στην έκφραση των συναισθημάτων σας, χρειάζεται κάποιος λόγος προειδοποίησης. Όπως εξηγεί το βιβλίο Η Υπέρτατη Απώλεια: «Πρέπει να υπάρχει μια διάκριση ανάμεσα στο να εκφράζει κανείς [το θυμό ή την απογοήτευση] σε κάποιον άλλον, και στο να τα ξεφορτώνει τα συναισθήματα αυτά πάνω στους άλλους. . . . Χρειάζεται να αφήνουμε το άλλο άτομο να καταλαβαίνει ότι, παρ’ ότι εξωτερικεύουμε τα συναισθήματα μας δεν τον κατηγορούμε, επειδή συνέβη αυτό». Γι’ αυτό να προσέχετε όταν μιλάτε για τα συναισθήματα σας να μην το κάνετε αυτό με απειλητικό τρόπο.—Παροιμίαι 18:21.

Πέρα από τις υποδείξεις αυτές, υπάρχει και ένα άλλο βοήθημα για την αντιμετώπιση της θλίψης. ‘Ποιο είναι αυτό;’ ρωτάτε.a

Βοήθεια από τον Θεό

Η Βίβλος μάς βεβαιώνει: «Ο Κύριος είναι πλησίον των συντετριμμένων την καρδίαν, και σώζει τους ταπεινούς το πνεύμα». (Ψαλμός 34:18) Ναι, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, μια σχέση με τον Θεό μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε πετυχημένα το θάνατο κάποιου που αγαπάτε. Πώς;

Πρώτα, μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τη θλίψη σας τώρα. Πολλές πρακτικές υποδείξεις που προσφέρθηκαν μέχρι τώρα έχουν βασιστεί πάνω στο Λόγο του Θεού, τη Βίβλο. Το να εφαρμόσετε τις αρχές αυτές μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα ζητήματα με επιτυχία.

Επιπρόσθετα, μην υποτιμάτε την αξία της προσευχής. Η Βίβλος μάς παροτρύνει: «Ρίξε το φορτίο σου πάνω στον ίδιο τον Ιεχωβά, και αυτός ο ίδιος θα σε στηρίξει». (Ψαλμός 55:22, ΜΝΚ) Αν, όπως ήδη σημειώσαμε, το να μιλήσετε για τα συναισθήματα σας σε κάποιο φίλο που έχει κατανόηση μπορεί να βοηθήσει, πόσο πολύ περισσότερο θα σας βοηθήσει το να ανοίξετε την καρδιά σας στον «Θεό πάσης παρηγοριάς».—2 Κορινθίους 1:3, 4.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ωφέλειες της προσευχής είναι απλά και μόνο ψυχολογικές. Ο «Ακούων προσευχήν» υπόσχεται να δώσει άγιο πνεύμα στους υπηρέτες του οι οποίοι του το ζητούν με ειλικρίνεια. (Ψαλμός 65:2· Λουκάς 11:13) Και το άγιο αυτό πνεύμα, δηλαδή η ενεργός του δύναμη, μπορεί να σας εξαρτήσει με ‘δύναμη πέρα από τη φυσιολογική’ για να ζείτε τη μια μέρα μετά την άλλη. (2 Κορινθίους 4:7) Να θυμάστε: Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα που να αντιμετωπίζει ένας πιστός υπηρέτης, στο οποίο ο Θεός δεν μπορεί να τον βοηθήσει να υπομείνει.—Παράβαλε 1 Κορινθίους 10:13.

Ένας δεύτερος τρόπος που η σχέση μας με τον Θεό μάς βοηθάει να αντιμετωπίσουμε πετυχημένα τη λύπη είναι ότι εμπνέει ελπίδα. Αναλογιστείτε: Πώς θα αισθανόσαστε αν γνωρίζατε ότι θα ήταν δυνατόν να ξανασμίξετε με τον νεκρό αγαπημένο σας στο κοντινό μέλλον ακριβώς εδώ πάνω σ’ αυτή τη γη κάτω από δίκαιες συνθήκες; Μια συναρπαστική προσδοκία πράγματι! Όμως είναι πραγματική; Ο Ιησούς υποσχέθηκε: «Έρχεται ώρα, καθ’ ην πάντες οι εν τοις μνημείοις θέλουσιν ακούσει την φωνήν αυτού, και θέλουσιν εξέλθει».—Ιωάννης 5:28, 29· Αποκάλυψις 20:13· 21:3, 4.

Μπορούμε αληθινά να πιστέψουμε μια τέτοια υπόσχεση; Τι λέτε, εφόσον ο Ιεχωβά ήταν εκείνος που δημιούργησε αρχικά τη ζωή, δεν θα είναι σε θέση να αποκαταστήσει σε ζωή κάποιον που έχει ήδη ζήσει; Επιπρόσθετα, εφόσον «ο αψευδής Θεός» έχει υποσχεθεί ότι θα το κάνει αυτό, δεν μπορούμε να τον εμπιστευθούμε ότι θα πραγματοποιήσει την υπόσχεση του;—Τίτον 1:2· Ησαΐας 55:10, 11.

Ο Μάικ το πιστεύει αυτό σταθερά. Με ισχυρή πίστη στην ελπίδα της ανάστασης, σημειώνει: «Πρέπει να σκέφτομαι τι να κάνω για να ευαρεστώ τον Θεό τώρα, έτσι ώστε όταν γυρίσει ο πατέρας μου από τους νεκρούς στην ανάσταση, να είμαι εκεί για να τον συναντήσω».

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ευχαρίστως θα σας βοηθήσουν να μάθετε περισσότερα γι’ αυτήν την συγκινητική ελπίδα. Η ελπίδα αυτή έχει αποτελέσματα. Όχι, δεν εξαλείφει τον πόνο, αλλά ελαφρύνει το φορτίο του ατόμου. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα κλαίτε πια ή ότι θα ξεχάσετε το αγαπημένο σας άτομο. Όμως μπορείτε να αισθανθείτε καλύτερα. Και καθώς το κάνετε αυτό, αυτά τα οποία έχετε γνωρίσει και δοκιμάσει, μπορούν να σας κάνουν να έχετε μεγαλύτερη κατανόηση και να μπαίνετε καλύτερα στη θέση των άλλων ώστε να τους βοηθάτε να αντιμετωπίζουν μια παρόμοια απώλεια.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Μερικές Πρακτικές Υποδείξεις

Να εμπιστεύεστε σε φίλους: Αν οι άλλοι προσφέρονται να βοηθήσουν, να τους αφήνετε να βοηθούν. Κατανοήστε ότι μπορεί αυτός να είναι ο τρόπος για να σας δείξουν πώς αισθάνονται· ίσως να μην μπορούν να βρουν τα κατάλληλα λόγια.

Φροντίστε για την υγεία σας: Το σώμα σας χρειάζεται επαρκή ανάπαυση, υγιή άσκηση, και κατάλληλη διατροφή περισσότερο από όσο ποτέ. Αν έχετε παραμελήσει την υγεία σας, τότε μια γενική εξέταση από τον οικογενειακό γιατρό, θα ήταν πολύ κατάλληλη.

Αναβάλλετε τις σημαντικότερες αποφάσεις: Αν είναι δυνατόν, γιατί να μην περιμένετε μέχρις ότου θα έχετε σκεφθεί τα πράγματα πιο καθαρά, προτού αποφασίσετε αν θα πουλήσετε το σπίτι σας ή αν θα αλλάξετε το επάγγελμα σας;—Παροιμίαι 21:5.

Να λαμβάνετε υπόψη τους άλλους: Προσπαθήστε να είστε υπομονετικός. Συνειδητοποιήστε ότι είναι δυσάρεστο γι’ αυτούς. Μη γνωρίζοντας τι να πουν, ίσως να λένε αδέξια εσφαλμένα πράγματα.

Μην είστε υπερβολικά ανήσυχος. Ίσως βρείτε τον εαυτό σας να αναρωτιέται, ‘Τι θα απογίνω τώρα;’ Η Βίβλος συμβουλεύει να φροντίζουμε για τη σημερινή μέρα. «Το να ζω από μέρα σε μέρα αληθινά με βοηθάει», εξηγεί μια χήρα.—Ματθαίος 6:25-34.