Τι Πρέπει να Ξέρουν οι Γυναίκες για τον Καρκίνο του Μαστού

Ο ΑΡΙΘΜΟΣ των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού αυξάνει σε όλες τις ηπείρους. Σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, ως το έτος 2000, κάθε χρόνο θα γίνεται διάγνωση περίπου ενός εκατομμυρίου καινούριων περιπτώσεων καρκίνου του μαστού σε όλο τον κόσμο.

Υπάρχει καμιά γυναίκα που να μην κινδυνεύει να πάθει αυτή την αρρώστια; Μπορεί να γίνει κάτι για την πρόληψή της; Επίσης, τι είδους παρηγοριά και υποστήριξη χρειάζονται εκείνες που πολεμούν αυτόν τον εχθρό;

Η πλειονότητα των περιπτώσεων καρκίνου του δέρματος προκαλείται από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Η πλειονότητα των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα προκαλείται από το κάπνισμα. Αλλά δεν διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μια και μοναδική αιτία για τον καρκίνο του μαστού.

Ωστόσο, με βάση τις πρόσφατες έρευνες, γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ορμονικοί παράγοντες μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο στον καρκίνο του μαστού. Οι γυναίκες στην περίπτωση των οποίων ισχύουν αυτοί οι παράγοντες μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.

Το Ιστορικό της Οικογένειας

Η γυναίκα στην οικογένεια της οποίας υπάρχει ένα μέλος με καρκίνο του μαστού, λόγου χάρη η μητέρα της, η αδελφή της ή ακόμα και η θεία ή η γιαγιά από την πλευρά της μητέρας της, έχει αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσει και η ίδια καρκίνο του μαστού. Αν την αρρώστια την είχαν αρκετές από αυτές, ο κίνδυνος που διατρέχει η ίδια είναι μεγαλύτερος.

Η Δρ Πατρίσια Κέλι, επιστήμονας της γενετικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, λέει στο Ξύπνα! ότι, ενώ οι κληρονομικοί παράγοντες παίζουν ρόλο, ίσως ευθύνονται μόνο για το 5 με 10 τοις εκατό του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού. «Πιστεύουμε», εξηγεί η ίδια, «ότι αρκετές άλλες περιπτώσεις οφείλονται σε όχι και τόσο ισχυρούς κληρονομικούς παράγοντες που επενεργούν σε συνδυασμό με το περιβάλλον». Συνήθως τα μέλη μιας οικογένειας, που έχουν τα ίδια γονίδια, ζουν επίσης στο ίδιο περιβάλλον.

Οι Περιβαλλοντικοί Παράγοντες

«Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχουν περιβαλλοντικοί παράγοντες, με την πλατιά έννοια του όρου, που συνδέονται» με την πρόκληση της νόσου, είπε η Ντέβρα Ντέιβις, μια εμπειρογνώμονας, σχόλια της οποίας αναφέρθηκαν στο περιοδικό Επιστήμη (Science). Εφόσον ο μαστός της γυναίκας είναι από τα πιο ευαίσθητα στην ακτινοβολία μέρη του σώματος, οι γυναίκες που εκτίθενται σε ιοντίζουσα ακτινοβολία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού. Το ίδιο ισχύει και για εκείνες που εκτίθενται σε τοξικές χημικές ουσίες.

Ένας άλλος περιβαλλοντικός παράγοντας είναι η διατροφή. Μερικοί λένε ότι ο καρκίνος του μαστού μπορεί να αποτελεί νόσο που οφείλεται σε ανεπάρκεια βιταμινών και επισημαίνουν την έλλειψη βιταμίνης D. Αυτή η βιταμίνη βοηθάει το σώμα να αφομοιώνει το ασβέστιο, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των κυττάρων.

Άλλες μελέτες συνδέουν τα λίπη στη διατροφή με τον καρκίνο του μαστού, θεωρώντας, όχι ότι αυτά ευθύνονται, αλλά ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξή του. Το περιοδικό Ο Καταναλωτής, της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA Consumer) ανέφερε ότι το υψηλότερο ποσοστό θανάτων από καρκίνο του μαστού υπήρχε σε χώρες σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου είναι μεγάλη η κατανάλωση σε λίπη και ζωικές πρωτεΐνες. Έκανε το εξής σχόλιο: «Κατά παράδοση οι Γιαπωνέζες παρουσιάζουν χαμηλό κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του μαστού, αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται ραγδαία παράλληλα με τη ‘δυτικοποίηση’ των συνηθειών διατροφής· δηλαδή από μια διατροφή φτωχή σε λίπη σε μια πλούσια σε λίπη».

Μια πρόσφατη μελέτη υποστηρίζει ότι ο πραγματικός κίνδυνος ίσως είναι ο μεγάλος αριθμός θερμίδων που καταναλώνονται σε μια διατροφή πλούσια σε λίπη. Το περιοδικό Επιστημονικά Νέα (Science News) δήλωσε: «Κάθε παραπανίσια θερμίδα αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του μαστού, και μάλιστα κάθε παραπανίσια θερμίδα προερχόμενη από λίπη συνεπάγεται περίπου 67 τοις εκατό περισσότερο κίνδυνο από ό,τι οι θερμίδες από άλλες πηγές». Οι παραπανίσιες θερμίδες μπορούν να φέρουν παραπανίσια κιλά, και λέγεται ότι σε ιδιαίτερα υπέρβαρες γυναίκες ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού είναι τρεις φορές υψηλότερος, ειδικά σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυσή τους. Το λίπος του σώματος παράγει οιστρογόνο, μια θηλυκή ορμόνη που μπορεί να επιδράσει δυσμενώς στο μαστικό ιστό, οδηγώντας σε καρκίνο.

Το Προσωπικό Ιστορικό και οι Ορμόνες

Στο εσωτερικό του μαστού της γυναίκας βρίσκεται ένα πλούσιο σε ορμόνες περιβάλλον που προκαλεί αλλαγές στο μαστό σε όλη τη διάρκεια της ζωής της. Ο Δρ Πολ Κρι, χειρουργός ογκολόγος, γράφει στο Εβδομαδιαίο Περιοδικό του Αυστραλού Γιατρού (Australian Dr Weekly): «Σε μερικές γυναίκες, όμως, η έκθεση του μαστικού ιστού σε παρατεταμένη ορμονική διέγερση . . . θα πυροδοτήσει μια σειρά κυτταρολογικών αλλαγών που τελικά θα καταλήξουν σε κακοήθη [καρκινώδη] μετατροπή». Για το λόγο αυτόν, πιστεύεται ότι οι γυναίκες με πρώιμη εμμηναρχή, γύρω στην ηλικία των 12, ή καθυστερημένη εμμηνόπαυση, γύρω στα 55, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.

Το κατά πόσον τα επιπρόσθετα οιστρογόνα που χορηγούνται μέσω της ERT (θεραπεία αποκατάστασης οιστρογόνων) είναι πιθανός συνδετικός κρίκος στον καρκίνο του μαστού αποτελεί θέμα πολύ αμφιλεγόμενο. Ενώ μερικές μελέτες υποδηλώνουν ότι η ERT δεν δημιουργεί αυξημένο κίνδυνο, άλλες μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος για όσες εφαρμόζουν πολύ καιρό αυτή τη θεραπεία. Το Βρετανικό Ιατρικό Δελτίο (British Medical Bulletin) του 1992, αναλύοντας τις μελέτες που είχε ανασκοπήσει, δήλωσε ότι υπάρχει η πιθανότητα «το μη αντισυλληπτικό οιστρογόνο να αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του μαστού κατά 30-50%» ύστερα από παρατεταμένη χρήση.

Εκθέσεις για τη σχέση ανάμεσα στα αντισυλληπτικά χάπια και στον καρκίνο του μαστού υποστηρίζουν ότι υπάρχει ελάχιστος κίνδυνος από τη χρήση τους. Εντούτοις, εδώ εμφανίζεται μια υποομάδα γυναικών για τις οποίες ο κίνδυνος είναι υψηλότερος. Οι νεότερες γυναίκες, οι γυναίκες που δεν έκαναν ποτέ παιδιά και εκείνες που επί μακρό χρονικό διάστημα χρησιμοποιούν χάπια για τον έλεγχο των γεννήσεων μπορεί να κινδυνεύουν να παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού ως και 20 τοις εκατό περισσότερο.

Ωστόσο, 3 στις 4 γυναίκες που έχουν καρκίνο του μαστού δεν μπορούν να καθορίσουν τίποτε συγκεκριμένο που να συνέβαλε στην προσβολή τους από αυτή τη νόσο. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι: Πρέπει οποιαδήποτε γυναίκα να πιστεύει ότι δεν κινδυνεύει από τον καρκίνο του μαστού; Το περιοδικό Ο Καταναλωτής, της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων αναφέρει: «Από τη σκοπιά του κλινικού γιατρού, πρέπει να θεωρείται ότι όλες οι γυναίκες διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του μαστού».

Συνεπώς, οι γυναίκες, ειδικά όσες είναι προχωρημένης ηλικίας, είναι ευπρόσβλητες από αυτή την αρρώστια. Η Δρ Κέλι εξηγεί ότι, αν και υπάρχουν διάφορες αιτίες που προκαλούν καρκίνο του μαστού, ‘μερικές από αυτές υφίστανται, όπως υποψιάζομαι, μόνο και μόνο επειδή μεγαλώνει η ηλικία και λαβαίνει χώρα μια ανώμαλη διαίρεση των κυττάρων’.

Γιατί Είναι Ευπρόσβλητες

Η εξέταση της δομής του γυναικείου μαστού εξηγεί γιατί είναι τόσο ευπρόσβλητος από τον καρκίνο. Μέσα σε αυτόν υπάρχουν πόροι, μικροσκοπικές δίοδοι, που οδηγούν το γάλα από τους γαλακτοπαραγωγούς θύλακες στη θηλή. Κατά μήκος αυτών των πόρων υπάρχουν κύτταρα που διαιρούνται και μεταβάλλονται διαρκώς, ανάλογα με το μηνιαίο κύκλο της γυναίκας, προετοιμάζοντάς την για την εγκυμοσύνη, την έκκριση γάλακτος και το θηλασμό του μωρού της. Μέσα σε αυτούς ακριβώς τους πόρους αναπτύσσεται τις περισσότερες φορές καρκίνος του μαστού.

Στο βιβλίο Εναλλακτικές Λύσεις: Νέες Εξελίξεις στον Πόλεμο με τον Καρκίνο του Μαστού (Alternatives: New Developments in the War on Breast Cancer), η ερευνήτρια Ρόουζ Κούσνερ εξηγεί: «Κάθε επαναλαμβανόμενη διαδικασία που διαρκώς αναστατώνεται από τη μια ή την άλλη διακοπή—έστω και αν αυτή είναι απολύτως φυσιολογική . . .—υπόκειται σε μεγαλύτερο κίνδυνο λαθών». Η ίδια αναφέρει επιπλέον: «Το υπερβολικά εργαζόμενο μαστικό κύτταρο το περιλούζει συνεχώς κάποια ορμόνη που το διατάζει ‘Σταμάτα να κάνεις αυτό. Άρχισε να κάνεις το άλλο’. Δεν είναι απορίας άξιο το ότι τόσο πολλά θυγατρικά κύτταρα τα χάνουν».

Ο καρκίνος του μαστού αρχίζει όταν ένα μη φυσιολογικό κύτταρο διαιρείται, χάνει τον έλεγχο του μηχανισμού ανάπτυξης και αρχίζει να πολλαπλασιάζεται. Αυτά τα κύτταρα δεν σταματούν να αναπαράγονται, και τελικά κατακλύζουν τον υγιή ιστό που τα περιβάλλει, μετατρέποντας ένα υγιές όργανο σε αρρωστημένο.

Μετάσταση

Όταν ο καρκίνος εμπερικλείεται στο μαστό, ο κακοήθης όγκος μπορεί να αφαιρεθεί. Όταν ο καρκίνος του μαστού έχει φτάσει σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος, καλείται μεταστατικός καρκίνος του μαστού. Αυτός είναι η πιο πιθανή αιτία θανάτου για όσες πάσχουν από καρκίνο του μαστού. Καθώς τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται μέσα στο μαστό και ο όγκος μεγαλώνει σε μέγεθος, μπορεί κάποια καρκινικά κύτταρα να φύγουν αθόρυβα και αθέατα από το μέρος όπου βρίσκεται ο αρχικός όγκος και να διαπεράσουν τοιχώματα αιμοφόρων αγγείων και λεμφαδένες.

Τότε αυτά τα κύτταρα του όγκου μπορούν να πάνε σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος. Αν διαφύγουν από τους αμυντικούς μηχανισμούς του ανοσολογικού συστήματος του σώματος, οι οποίοι περιλαμβάνουν τα φυσικά κύτταρα-φονείς που κυκλοφορούν τόσο στο αίμα όσο και στα λεμφικά υγρά, αυτά τα κακοήθη κύτταρα μπορούν να εγκατασταθούν σε ζωτικά όργανα, για παράδειγμα στο συκώτι, στους πνεύμονες και στον εγκέφαλο. Εκεί πληθαίνουν και εξαπλώνονται ξανά, αφού κάνουν αυτά τα όργανα καρκινώδη. Από τη στιγμή που αρχίζει η μετάσταση, απειλείται η ζωή της γυναίκας.

Επομένως, ένα μέσο επιβίωσης είναι να εντοπιστεί ο καρκίνος του μαστού σε αρχικό στάδιο εξέλιξης, προτού προλάβει να εξαπλωθεί. Τι μπορεί να κάνει η κάθε γυναίκα για να αυξήσει τις πιθανότητες για έγκαιρο εντοπισμό; Επιπλέον, μήπως υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει για να προληφτεί ο καρκίνος του μαστού;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

Τρεις στις 4 γυναίκες που έχουν καρκίνο του μαστού δεν μπορούν να καθορίσουν τίποτε συγκεκριμένο που να συνέβαλε στην προσβολή τους από αυτή τη νόσο