Κεφάλαιο 12
Ο Θάνατος Δεν Είναι Ένας Ανίκητος Εχθρός
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ είναι ένας εχθρός της ζωής. Κάθε κηδεία δείχνει ότι ο θάνατος είναι σαν βασιλιάς που έχει κατακτήσει τα πάντα. (Ρωμαίους 5:14) Μερικά δέντρα ζουν περισσότερο από 1.000 χρόνια· μερικά ψάρια 150· κι όμως τα χρόνια του ανθρώπου είναι μόνο 70 ή 80 προτού τον καταπιεί ο θάνατος.—Ψαλμός 90:10.
2 Έχει δίκιο η Βίβλος που παρουσιάζει το θάνατο σαν εχθρό. Μολονότι φαίνεται πως έχουμε μια ενδόμυχη επιθυμία να ζούμε και να μαθαίνουμε για πάντα, όσα και αν μάθει ένας άνθρωπος, οποιεσδήποτε και αν είναι οι ικανότητες του, όσο πολύ κι αν τον θεωρούν σπουδαίο οι φίλοι και οι συγγενείς του, στο τέλος τον καταπίνει ο θάνατος. (Εκκλησιαστής 3:11· 7:2) Οι περισσότεροι άνθρωποι, επειδή παραδέχονται ότι ο θάνατος είναι εχθρός, προσπαθούν απελπισμένα να καθυστερήσουν τη νίκη του. Άλλοι επιζητούν με μανία όλες τις απολαύσεις που μπορούν να έχουν από τη ζωή πριν νικηθούν.
3 Σ’ όλη την ιστορία, όμως, πολλοί άνθρωποι πίστεψαν ότι υπάρχει ζωή μετά θάνατο. Ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων δίδαξε ότι έχουμε μια αθάνατη ψυχή που επιζεί από το σώμα. Είναι αλήθεια αυτό; Το ενδιαφέρον γι’ αυτό έχει κεντριστεί από πρόσφατες ιστορίες ανθρώπων που υποτίθεται ότι πέθαναν, ξανάζησαν και αργότερα περιέγραψαν τι είδαν πέρα από την πύλη του θανάτου. Ζουν οι νεκροί κάπου; Μπορεί ο θάνατος να νικηθεί ;
Η ΠΡΩΤΗ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ
4 Η Αγία Γραφή δείχνει ότι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν για να ζουν, όχι να πεθαίνουν. Ο Θεός έβαλε τον Αδάμ και την Εύα σ’ ένα ευχάριστο κήπο όπου μπορούσαν ν’ απολαμβάνουν τη ζωή. Ξεχώρισε ένα από τα δέντρα σαν το «δέντρον της ζωής». Πιθανόν, αν ο Αδάμ και η Εύα απόδειχναν την εκτίμηση και την οσιότητά τους στον Θεό, θα τους άφηνε να φάνε απ’ αυτό το δέντρο, πράγμα που θα συμβόλιζε ότι τους δώριζε αιώνια ζωή. (Γένεσις 1:30· 2:7-9) Όμως, ο Αδάμ και η Εύα διάλεξαν να παρακούσουν τον Θεό. Η αμαρτία τους έφερε πάνω τους την καταδίκη του θανάτου.—Γένεσις 3:17-19.
5 Για να καταλάβουμε αν ο θάνατος είναι πράγματι ένας ανίκητος εχθρός, πρέπει να δούμε τι αποτέλεσμα είχε ο θάνατος στον Αδάμ και στην Εύα. «Πέθαναν» τελείως ή μήπως ο «θάνατος» ήταν απλώς μια μετάβαση σ’ ένα διαφορετικό είδος ζωής;
6 Αφού ο Αδάμ ασύνετα αμάρτησε, ο Ιεχωβά τήρησε τον δίκαιο λόγο του. Είπε στον Αδάμ:
«Εν τω ιδρώτι του προσώπου σου θέλεις τρώγει τον άρτον σου, εωσού επιστρέψης εις την γην, εκ της οποίας ελήφθης· επειδή γη είσαι, και εις γην θέλεις επιστρέψει».—Γένεσις 3:19.
Τι σήμαινε αυτό για τον Αδάμ και για μας σήμερα;
7 Η πιο παλιά αφήγηση της δημιουργίας του Αδάμ μάς λέει: «Και έπλασε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπον από χώματος εκ της γης· και ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού πνοήν ζωής, και έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν». (Γένεσις 2:7) Σκεφθείτε τι σημαίνει αυτό. Προτού τον δημιουργήσει ο Θεός από το χώμα, ο Αδάμ δεν υπήρχε. Έτσι αφού πέθανε κι επέστρεψε στο χώμα, δεν θα υπήρχε πια Αδάμ.—Γένεσις 5:3-5.
ΕΧΟΥΝ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ;
8 Πολλοί άνθρωποι μπορεί να εκπλαγούν με τη σκέψη ότι, με τον θάνατο ο Αδάμ, έπαψε να υπάρχει και ότι δεν είχε ψυχή που να πηγαίνει κάπου. Όμως, η καθορισμένη ποινή για την αμαρτία—που όριζε ότι ο Αδάμ θα πέθαινε και θα επέστρεφε στο χώμα—δεν περιλάμβανε κανέναν υπαινιγμό ότι θα συνέχιζε να ζει κάπου. Ο θάνατος είναι το αντίθετο της ζωής, είτε πρόκειται για άνθρωπο, είτε για ζώο. Και οι δυο έχουν το ίδιο πνεύμα, ή δύναμη ζωής. Η Αγία Γραφή σχολιάζει:
«Το συνάντημα των υιών των ανθρώπων είναι και το συνάντημα του κτήνους· και εν συνάντημα είναι εις αυτούς· καθώς αποθνήσκει τούτο, ούτως αποθνήσκει και εκείνος· και η αυτή πνοή είναι εις πάντας· και ο άνθρωπος δεν υπερτερεί κατ’ ουδέν το κτήνος·. . . Τα πάντα έγειναν εκ του χώματος και τα πάντα επιστρέφουσιν εις το χώμα».—Εκκλησιαστής 3:19, 20.
9 Μήπως αυτό σημαίνει ότι οι νεκροί δεν έχουν σκέψεις ή αισθήματα; Ο Εκκλησιαστής 9:4, 5 απαντάει: «Κύων ζων είναι καλήτερος παρά λέοντα νεκρόν. Διότι οι ζώντες γνωρίζουσιν ότι θέλουσιν αποθάνει, αλλ’ οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν». Όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει, «οι διαλογισμοί αυτού αφανίζονται,» δεν έχει την ικανότητα ούτε να αισθανθεί ούτε να εργαστεί.—Ψαλμός 146:3, 4· 31:17.
10 Αφού η Βίβλος μάς διαβεβαιώνει ότι οι νεκροί δεν έχουν συναίσθηση υπάρξεως και δεν αισθάνονται, αυτό σημαίνει ότι ο θάνατος τερματίζει τους πόνους και τα παθήματα. Ο Ιώβ, ένας πιστός δούλος του Θεού, το γνώριζε αυτό. Όταν υπέφερε από μια επώδυνη αρρώστια είπε:
«Δια τι δεν απέθανον από μήτρας; Και δεν εξέπνευσα άμα εξήλθον εκ της κοιλίας; Δια τι με υπεδέχθησαν τα γόνατα; Ή δια τι οι μαστοί, δια να θηλάσω; Διότι τώρα ήθελον κοιμάσθαι και ησυχάζει· ήθελον υπνώττει· τότε ήθελον είσθαι εις ανάπαυσιν».—Ιώβ 3:11-13.
11 Τι δείχνει εδώ για την ψυχή;
12 Με απλά λόγια, οι Γραφές διδάσκουν ότι η ψυχή σας είστε εσείς. Αυτό το δείχνει και το Γένεσις 2:7 που έχουμε ήδη διαβάσει. Θυμηθείτε ότι ο Θεός έπλασε το ανθρώπινο σώμα από χώμα. Έπειτα ο Θεός έδωσε ζωή και την πνοή που ήταν αναγκαία για να διατηρεί τη ζωή. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Σύμφωνα με τον ίδιο τον Λόγο του Θεού, ο άνθρωπος «έγεινεν εις ψυχήν ζώσαν [Εβραϊκά νέφες].» (Γένεσις 2:7) Στον Αδάμ δεν δόθηκε ψυχή, ούτε απέκτησε ψυχή. Ο Αδάμ ήταν ψυχή. Η Βίβλος, από την αρχή ως το τέλος είναι συνεπής με τη διδασκαλία αυτή. Ύστερα από πολλούς αιώνες, ο απόστολος Παύλος παρέθεσε το εδάφιο Γένεσις 2:7, γράφοντας: «Ο πρώτος άνθρωπος Αδάμ έγεινεν εις ψυχήν ζώσαν».—1 Κορινθίους 15:45.
13 Η Εβραϊκή λέξη νέφες και η Ελληνική λέξη ψυχή που βρίσκονται σ’ αυτά τα εδάφια, μεταφράζονται με διάφορους τρόπους. Τα εδάφια Ιεζεκιήλ 18:4 και Ματθαίος 10:28 θα τα βρείτε σε πολλές Βιβλικές μεταφράσεις, ν’ αποδίδονται σαν «ψυχή». Αλλού, οι ίδιες αυτές λέξεις, μεταφράζονται ως «όντα,» «δημιουργήματα,» ή «άτομα». Αυτές είναι σωστές μεταφράσεις των αρχικών λέξεων, και μια συμπαραβολή τους δείχνει ότι η ψυχή είναι το ίδιο το πλάσμα ή άτομο, και όχι κανένα αόρατο μέρος του ανθρώπου. Η Βίβλος χρησιμοποιεί τις ίδιες λέξεις που είχαν τα πρωτότυπα για τα ζώα, δείχνοντας ότι είναι ψυχές ή έχουν ζωή σαν ψυχές.—Γένεσις 2:19· Λευιτικόν 11:46· Αποκάλυψις 8:9.
14 Σαν ψυχή, ο Αδάμ ή οποιοσδήποτε από μας, μπορούσε να τρώει, να πεινάει και να κουράζεται. Στην αρχική Εβραϊκή γλώσσα, η Βίβλος λέει ότι οι ψυχές κάνουν όλα αυτά τα πράγματα. (Δευτερονόμιον 23:24· Παροιμίαι 19:15· 25:25) Ο Θεός, διατυπώνοντας μια απαγόρευση που εφαρμοζόταν στους Ισραηλίτες σχετικά με την εργασία μιας ορισμένης μέρας, διασαφήνισε ένα άλλο σπουδαίο σημείο σχετικά με την ψυχή, λέγοντας: «Και πάσα ψυχή, ήτις κάμη οποιανδήποτε εργασίαν εις αυτήν ταύτην την ημέραν, θέλω εξολοθρεύσει την ψυχήν εκείνην εκ μέσου του λαού αυτής.» (Λευϊτικόν 23:30) Επομένως, η Βίβλος, και εδώ και σε πολλά άλλα εδάφια, δείχνει ότι μια ψυχή μπορεί να πεθάνει.—Ιεζεκιήλ 18:4, 20· Ψαλμός 33:19.
15 Η γνώση αυτών των Βιβλικών προφητειών μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε τι αξία έχουν πρόσφατες ιστορίες για άτομα που οι άλλοι νόμιζαν ότι πέθαναν (επειδή απλώς δεν μπορούσαν να διαπιστωθούν χτύποι της καρδιάς ή εγκεφαλική δραστηριότητα), και τα οποία ξαναζωντάνεψαν και έπειτα είπαν ότι περιπλανιόνταν έξω από το σώμα τους. Μια πιθανότητα είναι ότι αυτοί μπορεί να είχαν παραισθήσεις που προξενήθηκαν από φάρμακα ή επειδή ο εγκέφαλος τους στερήθηκε οξυγόνο. Είτε αυτό είναι η πλήρης εξήγηση είτε όχι, γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι καμιά αόρατη ψυχή δεν εγκατέλειψε το σώμα.
16 Επίσης, αν οι νεκροί δεν έχουν καθόλου συναίσθηση υπάρξεως και δεν υπάρχει «ψυχή» που να εγκαταλείπει το σώμα, τότε δεν μπορεί να υπάρχει πύρινος άδης που να περιμένει τις ψυχές των κακών, έτσι δεν είναι; Όμως, πολλές εκκλησίες διδάσκουν ότι οι κακοί θα βασανίζονται μετά το θάνατό τους. Μερικοί άνθρωποι, όταν έμαθαν την αλήθεια για τους νεκρούς, δικαιολογημένα απόρησαν και ρώτησαν: ‘Γιατί η θρησκεία μας δεν μας είπε την αλήθεια για τους νεκρούς;’ Ποια είναι η δική σας αντίδραση;—Παράβαλε με Ιερεμία 7:31.
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ;
17 Αν το μέλλον για τους ανθρώπους που ζουν τώρα ήταν να μείνουν για πάντα νεκροί χωρίς συναίσθηση υπάρξεως, τότε ο θάνατος θα ήταν ένας ανίκητος εχθρός. Αλλά η Βίβλος δείχνει ότι δεν είναι.
18 Το άμεσο μέλλον για έναν άνθρωπο μετά το θάνατο είναι ο τάφος. Οι γλώσσες στις οποίες γράφτηκε η Βίβλος είχαν μια ορισμένη λέξη για τον τόπο των νεκρών, τον κοινό τάφο της ανθρωπότητας. Στην Εβραϊκή λεγόταν Σιεόλ. Στην Ελληνική τον έλεγαν Άδη. Αυτές οι λέξεις μεταφράστηκαν σε μερικές Γραφές σαν: «τάφος,» «λάκκος» ή «άδης». Όπως κι αν αποδίδονται αυτές οι λέξεις, η σημασία τους στις αρχικές γλώσσες δεν είναι ένας πύρινος τόπος βασάνων, αλλά είναι ο τάφος των νεκρών, οι οποίοι δεν έχουν συναίσθηση υπάρξεως. Διαβάζουμε:
«Πάντα όσα εύρη η χειρ σου να κάμη, κάμε κατά την δύναμίν σου· διότι δεν είναι πράξις ούτε λογισμός ούτε γνώσις ούτε σοφία εν τω άδη [τον τάφο, Εξουσιοδοτημένη Μετάφραση], όπου υπάγεις».—Εκκλησιαστής 9:10.
Ο απόστολος Πέτρος μάς διαβεβαιώνει ότι στο θάνατο ακόμη και ο Ιησούς πήγε στον τάφο, στον Σιεόλ, στον Άδη.—Πράξεις 2:31· παράβαλε με Ψαλμό 16:10.
19 Βέβαια, ένας νεκρός άνθρωπος δεν έχει τη δύναμη ν’ αλλάξει την κατάστασή του. (Ιώβ 14:12) Ώστε το μόνο μέλλον που υπάρχει για τον άνθρωπο είναι θάνατος χωρίς συναίσθηση υπάρξεως για τον άνθρωπο; Για μερικούς, ναι. Η Βίβλος διδάσκει ότι όλοι εκείνοι που απορρίπτονται ολοκληρωτικά από τον Θεό θα μείνουν νεκροί για πάντα.—2 Θεσσαλονικείς 1:6-9.
20 Οι αρχαίοι Ιουδαίοι πίστευαν ότι εκείνοι που ήταν υπερβολικά κακοί θα είχαν αιώνιο θάνατο. Τέτοιους ανθρώπους οι Ιουδαίοι δεν τους έθαβαν. Αντίθετα έριχναν τα πτώματά τους σε μια κοιλάδα έξω από την Ιερουσαλήμ, στην οποία διατηρούσαν φωτιά για να καίνε τα σκουπίδια. Αυτή ήταν η Κοιλάδα του Εννώμ, ή Γέεννα. Ο Ιησούς παίρνοντας αφορμή απ’ αυτή τη συνήθεια χρησιμοποίησε τη Γέεννα σαν ένα σύμβολο ολοκληρωτικής καταστροφής, χωρίς καμιά ελπίδα για το μέλλον. (Ματθαίος 5:29, 30) Για παράδειγμα, είπε:
«Μη φοβηθείτε από των αποκτεινόντων το σώμα, την δε ψυχήν [ή την προοπτική να ζήσει σαν ψυχή] μη δυναμένων να αποκτείνωσι· φοβήθητε δε μάλλον τον δυνάμενον [τον Θεόν] και ψυχήν και σώμα να απολέση εν τη γεέννη».—Ματθαίος 10:28.
Τα λόγια του Ιησού, όμως, μας κάνουν να ελπίζουμε ότι πολλοί που έχουν πεθάνει θα ξαναζήσουν στο μέλλον, νικώντας έτσι το θάνατο.
ΝΙΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
21 Ο Θεός, σε μια από τις σπουδαιότερες πράξεις της ιστορίας, ανέστησε τον Ιησού Χριστό σε ζωή αφού ήταν νεκρός για μέρες. Ο Ιησούς έγινε ένα ζωντανό πνευματικό πλάσμα, όπως ήταν πριν έρθει στη γη. (1 Κορινθίους 15:42-45· 1 Πέτρου 3:18) Εκατοντάδες άνθρωποι είδαν τον Ιησού μετά την ανάστασή του. (Πράξεις 2:22-24· 1 Κορινθίους 15:3-8) Αυτοί οι μάρτυρες ήταν πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους υποστηρίζοντας την πίστη τους στην ανάσταση του Ιησού. Η ανάσταση του Ιησού αποδεικνύει ότι ο θάνατος δεν είναι ένας ανίκητος εχθρός. Η νίκη κατά του θανάτου είναι δυνατή!—1 Κορινθίους 15:54-57.
22 Και άλλες νίκες κατά του θανάτου είναι επίσης δυνατές. Άνθρωποι μπορούν να έρθουν ξανά σε ανθρώπινη ζωή πάνω στη γη. Ο Ιεχωβά, που δεν μπορεί να πει ψέματα, μας διαβεβαιώνει στον Λόγο του «ότι μέλλει να γείνη ανάστασις νεκρών, δικαίων [ανθρώπων που γνώριζαν και έκαναν το θέλημα του Θεού] και αδίκων [εκείνων που δεν ακολούθησαν τη δικαιοσύνη]».—Πράξεις 24:15.
23 Μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην ικανότητα του Θεού να ξαναφέρει νεκρά άτομα σε ανθρώπινη ζωή. Οι άνθρωποι μπορούν να καταγράψουν σε φιλμ ή βίντεο την εικόνα, τη φωνή και τους τρόπους ενός ατόμου. Δεν μπορεί ο Θεός να κάνει πολύ περισσότερα; Η μνήμη του είναι πολύ ευρύτερη από οποιαδήποτε ταινία, και γι’ αυτό μπορεί να αναδημιουργήσει τέλεια εκείνους που θέλει ν’ αναστήσει. (Ψαλμός 147:4) Αυτό το έχει ήδη αποδείξει. Η Βίβλος περιέχει αρκετές αφηγήσεις στις οποίες ο Θεός χρησιμοποίησε τον Γιο του για να ξαναφέρει νεκρούς ανθρώπους στη ζωή. Μπορείτε να διαβάσετε δύο απ’ αυτές τις συγκινητικές αφηγήσεις στο Ιωάννης 11:5-44 και Λουκάς 7:11-17. Πολύ λογικά, άνθρωποι που λάτρευαν τον Θεό στο παρελθόν πρόσμεναν τον καιρό στον όποιο ο Θεός θα τους θυμόταν και θα τους ανάσταινε. Αυτό θα ήταν σαν να τους ξύπναγε από έναν ύπνο στον οποίο δεν είχαν συναίσθηση υπάρξεως.—Ιώβ 14:13-15.
24 Εκείνες οι αναστάσεις στο παρελθόν θα χαροποίησαν πολύ συγγενείς και φίλους. Αλλά εκείνες οι αναστάσεις νίκησαν το θάνατο μόνο προσωρινά, γιατί οι αναστημένοι ξαναπέθαναν. Κι όμως, μας προσφέρουν μια συγκινητική προοπτική, γιατί η Βίβλος στρέφει την προσοχή μας σε μια μελλοντική ‘καλύτερη ανάσταση’. (Εβραίους 11:35) Αυτή θα είναι πολύ καλύτερη γιατί αυτοί που θα επιστρέψουν σε ζωή πάνω στη γη, δεν θα χρειαστεί να πεθάνουν πάλι. Αυτό θα είναι μια πολύ μεγαλύτερη νίκη κατά του θανάτου.—Ιωάννης 11:25, 26.
25 Αυτό που λέει η Βίβλος για το πώς ο Θεός μπορεί να νικήσει και θα νικήσει το θάνατο, δείχνει ασφαλώς το στοργικό του ενδιαφέρον για την ανθρωπότητα. Αυτό πρέπει να μας βοηθήσει να καταλάβουμε την προσωπικότητα του Ιεχωβά και να μας ελκύσει πιο κοντά σ’ αυτόν. Αυτές οι αλήθειες μάς βοηθάνε επίσης να είμαστε ισορροπημένοι, γιατί μας προφυλάνε από το νοσηρό φόβο του θανάτου που βασανίζει πολλούς. Μπορούμε να έχουμε την ευτυχισμένη ελπίδα ότι θα δούμε και πάλι τους πεθαμένους συγγενείς και τους αγαπημένους μας όταν με την ανάσταση νικηθεί ο θάνατος.—1 Θεσσαλονικείς 4:13· Λουκάς 23:43.
[Ερωτήσεις Μελέτης]
Γιατί πρέπει να εξετάσουμε τι είναι ο «εχθρός» θάνατος; (Ιώβ 14:1, 2) (1-3)
Πώς επήλθε ο θάνατος στο ανθρώπινο γένος; (4, 5)
Τι σήμαινε ο θάνατος για τον Αδάμ; (6, 7)
Πώς θα μπορούσατε να δείξετε από τη Βίβλο σε κάποιον αν οι νεκροί έχουν συναίσθηση υπάρξεως; (8-11)
Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, τι είναι «ψυχή»; (12, 13)
Μπορεί η ψυχή να πεθάνει, και ποια είναι τα σχετικά συμπεράσματα; (14-16)
Τι συμβαίνει σ’ ένα άτομο μετά το θάνατο; (17-20)
Πώς είναι δυνατή η νίκη κατά του θανάτου; (21, 22)
Γιατί το μέλλον μπορεί να είναι συγκινητικό; (23-25)
[Πλαίσιο στη σελίδα 117]
‘Είναι αξιοσημείωτο ότι η Καινή Διαθήκη δεν περιέχει καμιά διδασκαλία για πύρινο άδη. Υπάρχουν μερικές ενδείξεις στην Καινή Διαθήκη ότι ο τελικός προορισμός εκείνων που αρνούνται την προσφορά του Θεού για σωτηρία μπορεί να είναι εκμηδένιση μάλλον παρά αιώνια τιμωρία.’—«Λεξικό Χριστιανικής Θεολογίας», από τον Άλαν Ρίτσαρντσον.
[Εικόνα στη σελίδα 114]
ΧΩΜΑ
ΑΔΑΜ
ΧΩΜΑ
[Εικόνα στη σελίδα 119]
Η ανάσταση του Λαζάρου δείχνει ότι ο θάνατος μπορεί να νικηθεί