Αίμα—Ζωτικό για τη Ζωή

Πώς μπορεί το αίμα να σώσει τη ζωή σας; Χωρίς αμφιβολία, αυτό το ερώτημα σας ενδιαφέρει επειδή το αίμα συνδέεται με τη ζωή σας. Το αίμα μεταφέρει οξυγόνο σ’ όλο σας το σώμα, αποβάλλει το διοξείδιο του άνθρακα, σας επιτρέπει να προσαρμόζεστε στις αλλαγές της θερμοκρασίας και σας βοηθάει να καταπολεμάτε τις ασθένειες.

Η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη ζωή και στο αίμα είχε επισημανθεί πολύ καιρό πριν ο Γουίλιαμ Χάρβεϊ χαρτογραφήσει το κυκλοφορικό σύστημα, γεγονός που συνέβη το 1628. Ο βασικός ηθικός κώδικας των κυριότερων θρησκειών τονίζει την ύπαρξη ενός Ζωοδότη, ο οποίος έχει εκφράσει την άποψή του σχετικά με τη ζωή και το αίμα. Ένας Ιουδαίος Χριστιανός δικηγόρος είπε γι’ αυτόν: «Αυτός δίδει εις πάντας ζωήν και πνοήν και τα πάντα. Διότι εν αυτώ ζώμεν και κινούμεθα και υπάρχομεν».a

Οι άνθρωποι που πιστεύουν σ’ έναν τέτοιο Ζωοδότη έχουν την πεποίθηση ότι οι οδηγίες του είναι για το διαρκές καλό μας. Ένας Εβραίος προφήτης τον περιέγραψε ως τον ‘διδάσκοντά σε δια την ωφέλειάν σου, τον οδηγώντα σε δια της οδού δι’ ης έπρεπε να υπάγης’.

Αυτή η διαβεβαίωση, που δίνεται στο εδάφιο Ησαΐας 48:17, αποτελεί μέρος της Αγίας Γραφής, ενός βιβλίου που χαίρει σεβασμού επειδή περιέχει ηθικές αξίες οι οποίες μπορούν να μας ωφελήσουν όλους. Τι λέει αυτό το βιβλίο για τη χρήση αίματος από τους ανθρώπους; Δείχνει πώς μπορούν να σωθούν ζωές με το αίμα; Στην πραγματικότητα, η Αγία Γραφή δείχνει σαφώς ότι το αίμα δεν είναι απλώς ένα περίπλοκο βιολογικό υγρό. Αναφέρει τη λέξη αίμα σε 400 και πλέον περιπτώσεις, και μερικές απ’ αυτές τις αναφορές σχετίζονται με τη διάσωση της ζωής.

Σε μια από τις πρώτες αναφορές, ο Δημιουργός διακήρυξε: «Παν κινούμενον, το οποίον ζη, θέλει είσθαι εις σας προς τροφήν· . . . Κρέας όμως με την ζωήν αυτού, με το αίμα αυτού, δεν θέλετε φάγει». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Εξάπαντος το αίμα σας, το αίμα της ζωής σας, θέλω εκζητήσει», και κατόπιν καταδίκασε το φόνο. (Γένεσις 9:3–6) Αυτά τα λόγια τα είπε στον Νώε, έναν κοινό μας πρόγονο, σεβαστό από Εβραίους, Μουσουλμάνους και Χριστιανούς. Έτσι, όλη η ανθρωπότητα πληροφορήθηκε ότι, σύμφωνα με την άποψη του Δημιουργού, το αίμα αντιπροσωπεύει τη ζωή. Αυτή δεν ήταν απλώς μια διαιτητική διάταξη. Είναι σαφές ότι περιλαμβανόταν μια ηθική αρχή. Το ανθρώπινο αίμα έχει μεγάλη σημασία και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται εσφαλμένα. Αργότερα, ο Δημιουργός πρόσθεσε λεπτομέρειες από τις οποίες μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα τα ηθικά ζητήματα που συσχετίζει αυτός με το αίμα.

Ο Θεός αναφέρθηκε και πάλι στο αίμα όταν έδωσε το Νόμο στον αρχαίο Ισραήλ. Μολονότι πολλοί άνθρωποι σέβονται τη σοφία και την ηθική που εμπεριέχει αυτός ο Νόμος, λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν τις σοβαρές διατάξεις του περί αίματος. Για παράδειγμα: «Όστις άνθρωπος εκ του οίκου Ισραήλ ή εκ των ξένων των παροικούντων μεταξύ σας φάγη οιονδήποτε αίμα, θέλω στήσει το πρόσωπόν μου εναντίον εκείνης της ψυχής ήτις τρώγει το αίμα, και θέλω εξολοθρεύσει αυτήν εκ μέσου του λαού αυτής· διότι η ζωή της σαρκός είναι εν τω αίματι». (Λευιτικόν 17:10, 11) Ο Θεός εξήγησε κατόπιν τι έπρεπε να κάνει ένας κυνηγός μ’ ένα νεκρό ζώο: «Θέλει χύσει το αίμα αυτού και θέλει σκεπάσει αυτό με χώμα. . . . Δεν θέλετε φάγει αίμα ουδεμιάς σαρκός· διότι η ζωή πάσης σαρκός είναι το αίμα αυτής· πας ο τρώγων αυτό θέλει εξολοθρευθή».—Λευιτικόν 17:13, 14.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν τώρα ότι ο Ιουδαϊκός Νόμος συνέβαλλε στην καλή υγεία. Παραδείγματος χάρη, απαιτούσε να αφοδεύουν οι άνθρωποι έξω από το στρατόπεδο και να καλύπτουν τα περιττώματά τους, καθώς επίσης να μην τρώνε κρέας από το οποίο υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να πάθουν κάποια αρρώστια. (Λευιτικόν 11:4–8, 13· 17:15· Δευτερονόμιον 23:12, 13) Μολονότι ο νόμος για το αίμα είχε ορισμένες πλευρές που σχετίζονταν με την υγεία, περιλάμβανε πολύ περισσότερα πράγματα. Το αίμα είχε συμβολική σημασία. Αντιπροσώπευε τη ζωή που παρέχει ο Δημιουργός. Με το να μεταχειρίζονται το αίμα ως κάτι το εξαιρετικό, οι άνθρωποι έδειχναν ότι βασίζονταν σ’ αυτόν για ζωή. Ναι, ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν έπρεπε να εισάγουν στο σώμα τους αίμα δεν ήταν το γεγονός ότι θα έκαναν κακό στην υγεία τους, αλλά ότι το αίμα είχε εξαιρετική σημασία για τον Θεό.

Ο Νόμος ανέφερε επανειλημμένα ότι ο Δημιουργός απαγόρευε το να εισάγει κανείς αίμα στο σώμα του για να συντηρήσει τη ζωή του. «Δεν θέλεις τρώγει [αίμα]· επί την γην θέλεις χύνει αυτό ως ύδωρ. Δεν θέλεις τρώγει αυτό· δια να ευημερής, συ και τα τέκνα σου μετά σε, όταν πράττης το αρεστόν».—Δευτερονόμιον 12:23–25· 15:23· Λευιτικόν 7:26, 27· Ιεζεκιήλ 33:25.b

Αντίθετα με το σκεπτικό ορισμένων ανθρώπων σήμερα, ο νόμος του Θεού για το αίμα δεν μπορούσε να αγνοηθεί απλώς και μόνο επειδή θα ανέκυπτε κάτι το επείγον. Σε μια κρίσιμη περίπτωση, στη διάρκεια μιας μάχης, μερικοί Ισραηλίτες στρατιώτες σκότωσαν ζώα και τα ‘έτρωγαν με το αίμα’. Μήπως, εξαιτίας του επείγοντος της περίπτωσης, ήταν επιτρεπτό να συντηρήσουν τη ζωή τους με αίμα; Όχι. Ο αρχηγός τους τόνισε ότι και σ’ εκείνη την περίπτωση, αυτό που έκαναν ήταν σοβαρό σφάλμα. (1 Σαμουήλ 14:31–35) Συνεπώς, αν και η ζωή είναι πολύτιμη, ο Ζωοδότης μας ποτέ δεν είπε ότι θα μπορούσαν να αγνοηθούν οι κανόνες του σε επείγουσες περιπτώσεις.

ΤΟ ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΗΘΙΝΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ

Ποια είναι η άποψη της Χριστιανοσύνης σχετικά με το ζήτημα της διάσωσης της ανθρώπινης ζωής με αίμα;

Ο Ιησούς ήταν ένας άντρας ακεραιότητας, γι’ αυτό και χαίρει τόσο μεγάλης εκτίμησης. Ήξερε πως ο Δημιουργός είχε πει ότι το να εισάγει κανείς αίμα στο σώμα του ήταν εσφαλμένο και ότι αυτός ο νόμος ήταν δεσμευτικός. Επομένως, έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι ο Ιησούς θα τηρούσε το νόμο περί αίματος, έστω κι αν υφίστατο πίεση για να ενεργήσει διαφορετικά. Ο Ιησούς «αμαρτίαν δεν έκαμεν, ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού». (1 Πέτρου 2:22) Μ’ αυτόν τον τρόπο, έθεσε το υπόδειγμα για τους ακολούθους του, στον οποίο περιλαμβανόταν κι ένα υπόδειγμα σεβασμού για τη ζωή και το αίμα. (Αργότερα, θα εξετάσουμε πώς το αίμα του ίδιου του Ιησού σχετίζεται μ’ αυτό το ζωτικό θέμα που επηρεάζει τη ζωή σας.)

Σημειώστε τι συνέβη όταν, χρόνια μετά το θάνατο του Ιησού, ανέκυψε ένα ερώτημα για το αν κάποιος που γινόταν Χριστιανός έπρεπε να τηρεί όλους τους νόμους του Ισραήλ. Αυτό συζητήθηκε σε μια σύσκεψη του Χριστιανικού κυβερνώντος σώματος, το οποίο περιλάμβανε και τους αποστόλους. Ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, ο Ιάκωβος, αναφέρθηκε σε συγγράμματα που περιείχαν τις εντολές περί αίματος οι οποίες είχαν δοθεί στον Νώε και στο έθνος Ισραήλ. Θα ήταν αυτές δεσμευτικές για τους Χριστιανούς;—Πράξεις 15:1–21.

Η απόφαση που πάρθηκε σ’ εκείνη τη συνάντηση στάλθηκε σ’ όλες τις εκκλησίες: Οι Χριστιανοί δεν είναι υποχρεωμένοι να τηρούν το Νόμο που δόθηκε στον Μωυσή, αλλά είναι ‘αναγκαίο’ να ‘απέχουν από ειδωλόθυτα, από αίμα, από πνικτό [κρέας από το οποίο δεν έχει στραγγιστεί το αίμα] και από πορνεία’. (Πράξεις 15:22–29) Οι απόστολοι δεν θέσπισαν μια απλή τελετουργική ή διαιτητική διάταξη. Το διάταγμα αυτό έθετε θεμελιώδεις ηθικούς κανόνες, με τους οποίους συμμορφώνονταν οι πρώτοι Χριστιανοί. Περίπου μια δεκαετία αργότερα, αυτοί αναγνώριζαν ότι έπρεπε να εξακολουθούν «να απέχωσιν από του ειδωλοθύτου και του αίματος . . . και πορνείας».—Πράξεις 21:25.

Όπως ξέρετε, εκατομμύρια άτομα πηγαίνουν σε διάφορες εκκλησίες. Προφανώς, οι περισσότεροι απ’ αυτούς θα συμφωνούσαν ότι η Χριστιανική ηθική περιλαμβάνει το να μη δίνουν λατρεία σε είδωλα και το να μη συμμετέχουν σε χονδροειδή ανηθικότητα. Εντούτοις, αξίζει να προσέξουμε ότι οι απόστολοι έθεσαν την αποχή από αίμα στο ίδιο υψηλό ηθικό επίπεδο με την αποχή απ’ αυτά τα αδικήματα. Το διάταγμα που εξέδωσαν τέλειωνε με τα λόγια: ‘Αν φυλάγεστε προσεκτικά απ’ αυτά τα πράγματα, θα ευημερείτε. Καλή σας υγεία!’—Πράξεις 15:29, ΜΝΚ.

Επί πολύ καιρό, το αποστολικό διάταγμα θεωρούνταν δεσμευτικό. Ο Ευσέβιος μιλάει για μια νεαρή γυναίκα προς τα τέλη του δεύτερου αιώνα η οποία, προτού πεθάνει από τα βασανιστήρια, τόνισε ότι οι Χριστιανοί «δεν επιτρέπεται να τρώνε ούτε το αίμα των άλογων ζώων». Αυτή δεν ασκούσε το δικαίωμα που είχε να πεθάνει. Ήθελε να ζήσει, αλλά δεν επρόκειτο να συμβιβάσει τις αρχές της. Δεν τρέφετε εσείς σεβασμό για τα άτομα που θέτουν τις αρχές πάνω από το προσωπικό όφελος;

Ο επιστήμονας Τζόζεφ Πρίστλεϊ κατέληξε στο συμπέρασμα: «Φαίνεται ότι η απαγόρευση της βρώσης αίματος, που διατυπώθηκε στον Νώε, είναι υποχρεωτική για όλους τους απογόνους του . . . Αν ερμηνεύσουμε [την] απαγόρευση των αποστόλων με βάση τα όσα έκαναν οι πρώτοι Χριστιανοί—και είναι πρακτικά αδύνατο να μην είχαν κατανοήσει σωστά τη φύση και την έκτασή της—δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε ότι αυτή επρόκειτο να είναι απόλυτη και μόνιμη· γιατί το αίμα δεν το έτρωγε κανένας Χριστιανός επί πολλούς αιώνες».

ΤΙ ΘΑ ΠΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΩΣ ΦΑΡΜΑΚΟΥ;

Θα περιλάμβανε η Γραφική απαγόρευση περί αίματος τις ιατρικές χρήσεις, λόγου χάρη τις μεταγγίσεις, οι οποίες ασφαλώς δεν ήταν γνωστές τον καιρό του Νώε, του Μωυσή ή των αποστόλων;

Μολονότι οι σύγχρονες μέθοδοι θεραπείας που περιλαμβάνουν τη χρήση αίματος δεν υπήρχαν τότε, η φαρμακευτική χρήση του αίματος δεν είναι κάτι το σύγχρονο. Επί 2.000 χρόνια περίπου, στην Αίγυπτο και αλλού, το ανθρώπινο «αίμα θεωρούνταν η τελειότερη θεραπεία για τη λέπρα». Ένας γιατρός αποκάλυψε τη μέθοδο που εφαρμόστηκε για τη θεραπεία του γιου του Βασιλιά Εσαραδδών, τον καιρό που το έθνος της Ασσυρίας πρωτοστατούσε στην τεχνολογία: «[Ο πρίγκιπας] πάει πολύ καλύτερα· ο κύριός μου, ο βασιλιάς, μπορεί να χαίρεται. Αρχίζοντας από την 22η μέρα, [του] δίνω να πίνει αίμα, και θα [το] πίνει επί 3 μέρες. Επί 3 ακόμη μέρες, θα [του] δίνω [αίμα] για εσωτερική χρήση». Ο Εσαραδδών είχε δοσοληψίες με τους Ισραηλίτες. Εντούτοις, επειδή οι Ισραηλίτες είχαν το Νόμο του Θεού, δεν έπιναν ποτέ αίμα ως φάρμακο.

Χρησιμοποιούνταν το αίμα ως φάρμακο, στους ρωμαϊκούς χρόνους; Ο Πλίνιος (σύγχρονος των αποστόλων), που ασχολήθηκε με ζητήματα της φύσης, και ο Αρεταίος, που ήταν γιατρός και έζησε το δεύτερο αιώνα, αναφέρουν ότι το ανθρώπινο αίμα χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία της επιληψίας. Ο Τερτυλλιανός έγραψε αργότερα: «Σκεφτείτε εκείνους οι οποίοι, με βουλιμία, παίρνουν το φρέσκο αίμα των εγκληματιών που σκοτώνονται στους αγώνες στην αρένα . . . για να θεραπεύσουν την επιληψία τους». Αυτούς τους αντιπαρέβαλε με τους Χριστιανούς, οι οποίοι «δεν έχουν ούτε αίμα ζώων στα γεύματά [τους] . . . Στις δίκες των Χριστιανών τούς προσφέρετε λουκάνικα γεμάτα με αίμα. Ξέρετε πολύ καλά, βέβαια, ότι [κάτι τέτοιο] είναι παράνομο γι’ αυτούς». Συνεπώς, οι πρώτοι Χριστιανοί προτιμούσαν να αντιμετωπίσουν το θάνατο, παρά να εισαγάγουν αίμα στο σώμα τους.

«Το αίμα, στην πιο καθημερινή του χρήση, δεν έπαψε . . . να είναι της μόδας ως απαραίτητο μέρος της ιατρικής και της μαγείας», αναφέρει το βιβλίο Σάρκα και Αίμα (Flesh and Blood). «Για παράδειγμα, το 1483, ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας ήταν ετοιμοθάνατος. ‘Κάθε μέρα χειροτέρευε και τα φάρμακα δεν τον ωφελούσαν καθόλου, όσο παράξενα κι αν ήταν· γιατί πίστευε ακράδαντα ότι θα ανάρρωνε με το ανθρώπινο αίμα που έπαιρνε από ορισμένα παιδιά και το κατάπινε’».

Τι θα πούμε για τη μετάγγιση αίματος; Τα πειράματα μετάγγισης άρχισαν γύρω στις αρχές του 16ου αιώνα. Ο Τόμας Μπάρτολιν (1616–1680), καθηγητής της ανατομίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, διαμαρτυρήθηκε: ‘Φαίνεται πως εκείνοι που προτείνουν την εσωτερική χρήση ανθρώπινου αίματος για τη θεραπεία ασθενειών το χρησιμοποιούν εσφαλμένα και διαπράττουν σοβαρή αμαρτία. Τους κανίβαλους τους καταδικάζουμε. Γιατί δεν απεχθανόμαστε εκείνους που μολύνουν τον οισοφάγο τους με ανθρώπινο αίμα; Παρόμοια περίπτωση είναι και η λήψη ξένου αίματος από μια κομμένη φλέβα, είτε μέσω του στόματος είτε με όργανα μετάγγισης. Οι πρωτουργοί αυτής της μεθόδου θα πρέπει να τρέμουν το θεϊκό νόμο, που απαγορεύει τη βρώση αίματος’.

Επομένως, σκεπτόμενοι άνθρωποι σε περασμένους αιώνες κατανοούσαν ότι ο Γραφικός νόμος εφαρμοζόταν για την εισαγωγή αίματος στις φλέβες, ακριβώς όπως εφαρμοζόταν για τη λήψη αίματος από το στόμα. Ο Μπάρτολιν κατέληξε: «Και οι δυο αυτοί τρόποι λήψης [αίματος] έχουν έναν και τον αυτό σκοπό, δηλαδή τη θρέψη και την ανάρρωση ενός άρρωστου σώματος μέσω του αίματος».

Η σύντομη αυτή εξέταση μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε την αμετάπειστη θρησκευτική στάση που παίρνουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αυτοί θεωρούν εξαιρετικά πολύτιμη τη ζωή και ζητούν καλή ιατρική περίθαλψη. Αλλά είναι αποφασισμένοι να μην παραβιάσουν τον κανόνα του Θεού, που ήταν και είναι αμετάβλητος: Εκείνοι που σέβονται τη ζωή ως δώρο από τον Δημιουργό δεν προσπαθούν να συντηρήσουν τη ζωή εισάγοντας αίμα στο σώμα τους.

Ωστόσο, χρόνια τώρα, προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι το αίμα σώζει ζωές. Οι γιατροί μπορούν να αναφέρουν περιπτώσεις στις οποίες κάποιος υπέστη οξεία απώλεια αίματος, αλλά του έγινε μετάγγιση και τότε η κατάστασή του βελτιώθηκε ταχύτατα. Γι’ αυτό, ίσως αναρωτηθείτε: ‘Πόσο σοφό ή άσοφο είναι αυτό από ιατρική άποψη;’ Προβάλλονται ιατρικές αποδείξεις για να υποστηρίξουν τη θεραπεία που περιλαμβάνει αίμα. Επομένως, οφείλετε να ενημερωθείτε για τα γεγονότα, ώστε να κάνετε επιλογή κατόπιν διαφώτισης σχετικά με το αίμα, δηλαδή έχοντας λάβει τις απαραίτητες πληροφορίες γύρω απ’ αυτό το ζήτημα.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Οι εντολές που εκτίθενται με ακριβή και μεθοδικό τρόπο [στο 15ο κεφάλαιο των Πράξεων] κρίνονται επιβεβλημένες, δίνοντας έτσι την ισχυρότατη απόδειξη ότι οι απόστολοι δεν είχαν στο νου τους μια διευθέτηση ή ένα μέτρο που θα ίσχυε προσωρινά».—Καθηγητής Εντουάρ Ρος, Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 5]

Ο Μαρτίνος Λούθηρος τόνισε την εφαρμογή που έχει το αποστολικό διάταγμα: «Αν εμείς τώρα θέλουμε να έχουμε μια εκκλησία που συμμορφώνεται με αυτή τη σύνοδο . . . πρέπει να διδάσκουμε και να τονίζουμε διαρκώς ότι στο εξής κανένας άρχοντας, κύριος, αστός ή χωρικός δεν πρέπει να τρώει χήνα, λαγό, ελάφι ή χοιρινό μαγειρεμένο με αίμα . . . Όσο για τους αστούς και τους χωρικούς, αυτοί πρέπει ιδιαίτερα να απέχουν από τα κόκκινα λουκάνικα και από τα λουκάνικα με αίμα».

[Ευχαριστίες]

Woodcut by Lucas Cranach

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Ο Θεός και οι άνθρωποι βλέπουν τα πράγματα με πολύ διαφορετικό τρόπο. Ό,τι φαίνεται σπουδαίο στα δικά μας μάτια πολύ συχνά δεν έχει αξία σύμφωνα με την εκτίμηση της άπειρης σοφίας· και ό,τι φαίνεται ασήμαντο σ’ εμάς συχνά έχει πολύ μεγάλη σπουδαιότητα για τον Θεό. Έτσι είχαν τα πράγματα από την αρχή».—«Έρευνα για τη Νομιμότητα της Βρώσης Αίματος» («An Enquiry Into the Lawfulness of Eating Blood»), Αλεξάντερ Πίρι, 1787.

[Εικόνα στη σελίδα 3]

Medicine and the Artist by Carl Zigrosser / Dover Publications

[Εικόνα στη σελίδα 4]

Σε μια ιστορική σύσκεψη, το Χριστιανικό κυβερνών σώμα επιβεβαίωσε ότι ο νόμος του Θεού περί αίματος εξακολουθεί να είναι δεσμευτικός

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Άσχετα με τις συνέπειες, οι πρώτοι Χριστιανοί αρνούνταν να παραβιάσουν το νόμο του Θεού περί αίματος

[Ευχαριστίες]

Painting by Gérôme, 1883, courtesy of Walters Art Gallery, Baltimore