“Θα Εξακολουθήσετε να Ζείτε”, Όπως ο Ιερεμίας;

1, 2. Γιατί είναι λογικό να μας απασχολεί τόσο η ατομική μας πορεία όσο και η οικογένειά μας;

ΑΦΟΥ ο Ιησούς του Ναυή πρότρεψε τους Ισραηλίτες να διαλέξουν ποιον θα υπηρετούσαν, είπε: «Όσο για εμένα και το σπιτικό μου, εμείς θα υπηρετούμε τον Ιεχωβά». (Ιησ. Ναυή 24:15) Ο Ιησούς του Ναυή ήταν αποφασισμένος να παραμείνει όσιος στον Θεό και είχε τη βεβαιότητα ότι και η οικογένειά του θα παρέμενε όσια. Πολύ αργότερα, καθώς πλησίαζε η καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ο Ιερεμίας είπε στον Βασιλιά Σεδεκία ότι, αν παραδινόταν στους Βαβυλωνίους, “αυτός και το σπιτικό του θα εξακολουθούσαν να ζουν”. (Ιερ. 38:17) Η κακή επιλογή του βασιλιά επηρέασε τον ίδιο, τις συζύγους του και τους γιους του. Είδε τους γιους του να θανατώνονται, και στη συνέχεια τον τύφλωσαν και τον πήραν αιχμάλωτο στη Βαβυλώνα.​—Ιερ. 38:18-23· 39:6, 7.

² Η καθεμιά από τις δύο παραπάνω φράσεις με τα πλάγια γράμματα περιλαμβάνει άμεσα ένα μόνο άτομο. Γίνεται λόγος όμως και για την οικογένειά του. Αυτό είναι λογικό. Ο κάθε ενήλικος είναι υπόλογος ατομικά στον Θεό. Ωστόσο, οι περισσότεροι Ισραηλίτες είχαν οικογένεια. Και για τους Χριστιανούς επίσης ο θεσμός της οικογένειας έχει μεγάλη σημασία. Το διαπιστώνουμε αυτό από όσα διαβάζουμε στη Γραφή και από όσα εξετάζουμε στις συναθροίσεις σχετικά με το γάμο, την ανατροφή των παιδιών και το σεβασμό για τα μέλη της οικογένειάς μας.​—1 Κορ. 7:36-39· 1 Τιμ. 5:8.

ΜΙΑ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΗ ΕΝΤΟΛΗ

3, 4. Πώς διέφερε η κατάσταση του Ιερεμία από των περισσοτέρων, και πώς ωφελήθηκε αυτός;

³ Ο Ιερεμίας ήταν ένας από αυτούς που “εξακολούθησαν να ζουν” εκείνη την εποχή. Επέζησε από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, παρότι η προσωπική του κατάσταση διέφερε από των περισσοτέρων. (Ιερ. 21:9· 40:1-4) Ο Θεός τού είπε να μην παντρευτεί, να μην αποκτήσει παιδιά και να απέχει από κάποιες άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής των Ιουδαίων εκείνου του καιρού.​—Διαβάστε Ιερεμίας 16:1-4.

⁴ Στην εποχή και στον πολιτισμό του Ιερεμία, ο γάμος και η τεκνοποίηση αποτελούσαν το φυσιολογικό τρόπο ζωής. Αυτό έκαναν οι περισσότεροι Ιουδαίοι άρρενες, και έτσι η προγονική τους γη παρέμενε στη φυλή και στην οικογένειά τους.a (Δευτ. 7:14) Γιατί θα έπρεπε ο Ιερεμίας να αποτελέσει εξαίρεση; Λόγω των όσων επρόκειτο να συμβούν, ο Θεός τού είπε να μη συμμετέχει στις συνηθισμένες περιστάσεις θλίψης ή χαράς. Δεν έπρεπε να παρηγορεί πενθούντες ούτε να τρώει μαζί τους μετά την κηδεία ούτε και να συμμετέχει στην ευθυμία των Ιουδαϊκών γάμων. Αυτά τα συμπόσια και οι χαρές θα τελείωναν σύντομα για όλους. (Ιερ. 7:33· 16:5-9) Η πορεία ζωής του Ιερεμία έκανε το άγγελμά του πιο πιστευτό και τόνιζε πόσο βαριά θα ήταν η επερχόμενη κρίση. Τελικά αυτή η συμφορά ήρθε. Φαντάζεστε πώς ένιωθαν όσοι έφτασαν στο σημείο να γίνουν κανίβαλοι ή όσοι έβλεπαν τα πτώματα προσφιλών τους να σαπίζουν στο δρόμο; (Διαβάστε Ιερεμίας 14:16· Θρ. 2:20) Επομένως, ο ανύπαντρος Ιερεμίας δεν ήταν αξιολύπητος. Μολονότι η 18μηνη πολιορκία και το μακελειό της θα ξεκλήριζαν οικογένειες, ο Ιερεμίας δεν θα υφίστατο την απώλεια συζύγου ή παιδιών.

5. Επηρεάζουν τους Χριστιανούς οι οδηγίες των εδαφίων Ιερεμίας 16:5-9;

⁵ Μήπως τα εδάφια Ιερεμίας 16:5-9 ισχύουν και για εμάς; Όχι. Οι Χριστιανοί προτρέπονται “να παρηγορούν εκείνους που περνούν οποιοδήποτε είδος θλίψης” αλλά και “να χαίρονται με όσους χαίρονται”. (2 Κορ. 1:4· Ρωμ. 12:15) Ο Ιησούς παρευρέθηκε σε έναν γάμο και συνέβαλε στη χαρά της περίστασης. Εντούτοις, σε αυτό το πονηρό σύστημα πραγμάτων πρόκειται να συμβούν σοβαρά γεγονότα. Οι Χριστιανοί μπορεί μάλιστα να υποστούν κακουχίες και στερήσεις. Ο Ιησούς τόνισε ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι χρειαστεί προκειμένου να υπομείνουμε και να διατηρήσουμε την πίστη μας, όπως οι αδελφοί μας που έφυγαν από την Ιουδαία τον πρώτο αιώνα. Συνεπώς, η αγαμία, ο γάμος και η τεκνοποίηση είναι ζητήματα που αξίζουν σοβαρή σκέψη.​—Διαβάστε Ματθαίος 24:17, 18.

6. Ποιοι μπορούν να ωφεληθούν από την οδηγία που έδωσε ο Θεός στον Ιερεμία;

⁶ Τι μαθαίνουμε εμείς από την εντολή που δόθηκε στον Ιερεμία να μην παντρευτεί και να μην κάνει παιδιά; Σήμερα, μερικοί όσιοι Χριστιανοί δεν είναι παντρεμένοι ή δεν έχουν παιδιά. Τι μπορούν να διδαχτούν αυτοί από την περίπτωση του Ιερεμία; Και γιατί πρέπει να προσέξουν αυτό το χαρακτηριστικό της ζωής του Ιερεμία ακόμη και οι Χριστιανοί που είναι παντρεμένοι και έχουν παιδιά;

7. Τι αξίζει να εξετάσουμε σήμερα όσον αφορά το γεγονός ότι ο Ιερεμίας έπρεπε να παραμείνει άτεκνος;

⁷ Ας εξετάσουμε πρώτα το γεγονός ότι ο Ιερεμίας έπρεπε να παραμείνει άτεκνος. Ο Ιησούς δεν παρήγγειλε στους ακολούθους του να μην τεκνοποιούν. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι εξήγγειλε «αλίμονο» για τις γυναίκες που θα ήταν έγκυες ή θα θήλαζαν στη διάρκεια της θλίψης η οποία επήλθε στην Ιερουσαλήμ το 66-70 Κ.Χ. Εκείνος ο καιρός θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολος για αυτές λόγω της κατάστασής τους. (Ματθ. 24:19) Σήμερα αναμένουμε μια μεγαλύτερη θλίψη. Αυτό αποτελεί επιπρόσθετη παράμετρο που πρέπει να λάβουν υπόψη οι έγγαμοι Χριστιανοί προκειμένου να αποφασίσουν αν θα κάνουν παιδιά ή όχι. Δεν συμφωνείτε ότι είναι ολοένα και πιο δύσκολο να αντιμετωπίσει κανείς αυτούς τους κρίσιμους καιρούς; Αρκετά ζευγάρια ομολογούν ότι είναι πολύ δύσκολο να αναθρέψει κανείς παιδιά που “θα εξακολουθήσουν να ζουν” μετά το τέλος του παρόντος συστήματος. Παρότι η απόφαση για το αν θα κάνει παιδιά ένα ζευγάρι εναπόκειται στους δυο τους, ασφαλώς αξίζει να εξετάσουν την περίπτωση του Ιερεμία. Τι μαθαίνουμε, όμως, από την εντολή που έδωσε ο Θεός στον Ιερεμία να μην παντρευτεί καν;

ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΑΜΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΕΜΙΑ

8. Γιατί μπορούμε να πούμε ότι ο γάμος δεν αποτελεί απαίτηση για να ευαρεστήσει κανείς τον Θεό;

⁸ Όταν ο Θεός είπε στον Ιερεμία να μην παντρευτεί, δεν έθεσε έναν κανόνα για όλους τους υπηρέτες του. Ο γάμος είναι καλός θεσμός. Ο Ιεχωβά τον θέσπισε για να κατοικηθεί η γη και για να αντλούν από αυτόν οι άνθρωποι μεγάλη ικανοποίηση και ευχαρίστηση. (Παρ. 5:18) Εντούτοις, στις ημέρες του Ιερεμία δεν ήταν όλοι παντρεμένοι. Την εποχή που προφήτευε εκείνος, ίσως υπήρχαν κάποιοι ευνούχοι που είχαν συνδεθεί με το λαό του Θεού.b Και ασφαλώς υπήρχαν επίσης άτομα σε κατάσταση χηρείας. Επομένως, ο Ιερεμίας δεν ήταν ο μόνος αληθινός λάτρης που δεν είχε σύντροφο. Φυσικά, είχε λόγο που δεν παντρεύτηκε, όπως και μερικοί Χριστιανοί σήμερα.

9. Ποια θεόπνευστη συμβουλή για το γάμο πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά;

⁹ Πολλοί Χριστιανοί παντρεύονται, αλλά όχι όλοι. Όπως γνωρίζετε, ο Ιησούς δεν παντρεύτηκε, και επιπλέον είπε ότι μερικοί μαθητές του θα είχαν το χάρισμα να “αφήσουν χώρο” στη διάνοια και στην καρδιά τους για την αγαμία. Πρότρεψε όσους μπορούσαν να το κάνουν αυτό να ενεργήσουν ανάλογα. (Διαβάστε Ματθαίος 19:11, 12) Συνεπώς, το σωστό είναι να λέμε επαινετικά, και όχι πειραχτικά, λόγια σε κάποιο άτομο που μένει άγαμο για να κάνει περισσότερα στην υπηρεσία του Θεού. Φυσικά, μερικοί Χριστιανοί είναι άγαμοι, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα, λόγω περιστάσεων. Για παράδειγμα, ίσως δεν έχουν βρει έναν κατάλληλο Χριστιανό σύντροφο και είναι αποφασισμένοι να τηρήσουν τον κανόνα που έχει θέσει ο Θεός να παντρευόμαστε «μόνο εν Κυρίω», πράγμα αξιέπαινο. (1 Κορ. 7:39) Υπάρχουν δε και υπηρέτες του Θεού που έχουν χηρέψει και ως εκ τούτου ζουν μόνοι.c Αυτοί δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούν το ενδιαφέρον που εκδηλώνει από αρχαιοτάτων χρόνων ο Θεός, καθώς και ο Ιησούς, για τα μεμονωμένα άτομα.​—Ιερ. 22:3· διαβάστε 1 Κορινθίους 7:8, 9.

10, 11. (α) Τι βοήθησε τον Ιερεμία να επιτύχει ως άγαμος; (β) Πώς δείχνουν σύγχρονες εμπειρίες ότι όσοι είναι ανύπαντροι μπορούν να έχουν ανταμειφτική ζωή;

¹⁰ Γι’ αυτό λοιπόν, καθώς ο Ιερεμίας παρέμενε άγαμος, μπορούσε να βασίζεται στον Θεό για ενίσχυση. Πώς; Θυμηθείτε ότι έβρισκε ευχαρίστηση στο λόγο του Ιεχωβά. Αυτό θα του έδινε δύναμη και σιγουριά καθώς τη μια δεκαετία μετά την άλλη έμενε προσηλωμένος στη θεόδοτη διακονία του. Επιπλέον, ο Ιερεμίας απέφευγε επιμελώς τη συντροφιά εκείνων που θα μπορούσαν να τον χλευάσουν επειδή ήταν άγαμος. Ήταν διατεθειμένος να “κάθεται ολομόναχος” παρά να συναναστρέφεται άτομα με τέτοιες τάσεις.​—Διαβάστε Ιερεμίας 15:17.

¹¹ Πολλοί άγαμοι Χριστιανοί​—άντρες και γυναίκες, είτε νεαροί είτε μεγαλύτεροι—​ακολουθούν το καλό παράδειγμα του Ιερεμία. Αρκετές εμπειρίες δείχνουν πόσο ωφέλιμο είναι να παραμένει κανείς απορροφημένος στην υπηρεσία του Θεού, να έχει μεγάλη συμμετοχή σε ουσιαστικές πνευματικές δραστηριότητες. Λόγου χάρη, μια αδελφή που υπηρετεί σε κινεζόφωνη εκκλησία λέει: «Το σκαπανικό δίνει κατεύθυνση στη ζωή μου. Ως άγαμη, έχω πολυάσχολη, δραστήρια ζωή, κάτι που με βοηθάει να αποφεύγω τη μοναξιά. Νιώθω ικανοποίηση στο τέλος της κάθε μέρας επειδή αντιλαμβάνομαι ότι η διακονία μου βοηθάει πραγματικά τους ανθρώπους. Αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά». Μια 38χρονη σκαπάνισσα αναφέρει: «Νομίζω ότι το μυστικό της ευτυχίας είναι να μπορείς να απολαμβάνεις τις θετικές πλευρές της όποιας κατάστασης». Μια ανύπαντρη Χριστιανή από τη νότια Ευρώπη είπε με ειλικρίνεια: «Μπορεί η ζωή μου να μην έχει εξελιχθεί όπως ακριβώς τη σχεδίαζα, αλλά είμαι ευτυχισμένη και θα συνεχίσω να είμαι».

12, 13. (α) Ποια είναι η ρεαλιστική άποψη για την αγαμία και το γάμο; (β) Τι καταδεικνύουν σχετικά με την αγαμία η ζωή και οι συμβουλές του Παύλου;

¹² Άραγε σκέφτηκε ποτέ και ο Ιερεμίας ότι η ζωή του δεν εξελίχθηκε όπως τη σχεδίαζε καθώς μεγάλωνε; Πιθανόν, όμως, να διέκρινε σοφά ότι το ίδιο αληθεύει και για πολλούς που παντρεύονται και κάνουν παιδιά. Μια σκαπάνισσα από την Ισπανία έκανε την εξής διαπίστωση: «Ξέρω παντρεμένους που είναι ευτυχισμένοι και άλλους που είναι δυστυχισμένοι. Αυτό το γεγονός με πείθει ότι η ευτυχία μου δεν εξαρτάται από το αν θα παντρευτώ στο μέλλον ή όχι». Αναμφίβολα, η περίπτωση του Ιερεμία​—μαζί με χιλιάδες άλλες—​αποδεικνύει ότι ένα άγαμο άτομο είναι δυνατόν να ζει πλήρη, ανταμειφτική, ευτυχισμένη ζωή. Περαιτέρω επιβεβαίωση αυτού του γεγονότος μάς δίνει ο απόστολος Παύλος, ο οποίος έγραψε: «Λέω . . . στα ανύπαντρα άτομα και στις χήρες ότι είναι καλό για αυτούς να παραμείνουν όπως είμαι και εγώ». (1 Κορ. 7:8) Ο Παύλος ίσως να ήταν χήρος. Είτε ισχύει αυτό, όμως, είτε όχι, τον καιρό που έκανε τόσο πολλά στην ιεραποστολική υπηρεσία δεν ήταν παντρεμένος. (1 Κορ. 9:5) Δεν είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι η αγαμία του αποτελούσε πλεονέκτημα; Στην περίπτωσή του, σήμαινε «συνεχή υπηρεσία προς τον Κύριο χωρίς περισπασμούς», μέσω της οποίας επιτέλεσε πολύ και ωφέλιμο έργο.​—1 Κορ. 7:35.

¹³ Ο Θεός ενέπνευσε τον Παύλο να προσθέσει και κάτι ακόμη: «Εκείνοι που παντρεύονται θα έχουν θλίψη στη σάρκα τους». Τον κατηύθυνε επίσης να συμπεριλάβει την εξής βαθιά αλήθεια: «Αν κανείς . . . στέκεται σταθερός στην καρδιά του . . . να κρατήσει τη δική του παρθενία, θα κάνει καλά. Συνεπώς, και αυτός που δίνει την παρθενία του σε γάμο κάνει καλά, αλλά αυτός που δεν τη δίνει σε γάμο θα κάνει καλύτερα». (1 Κορ. 7:28, 37, 38) Ο Ιερεμίας δεν είχε υπόψη του αυτά τα λόγια, αλλά η πορεία που διακράτησε επί δεκαετίες αποδεικνύει ότι η αγαμία δεν χρειάζεται να αποτελεί εμπόδιο για μια ικανοποιητική ζωή στην υπηρεσία του Θεού. Στην πραγματικότητα, μπορεί να συμβάλει πάρα πολύ σε μια ζωή γεμάτη νόημα, επικεντρωμένη στην αληθινή λατρεία. Αν και ο Βασιλιάς Σεδεκίας ήταν παντρεμένος, δεν άκουσε τη συμβουλή του Ιερεμία ώστε να “εξακολουθήσει να ζει”, ενώ ο ανύπαντρος προφήτης ακολούθησε μια πορεία που του επέτρεψε να το κάνει αυτό.

ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΤΕ ΚΑΙ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΘΕΙΤΕ

14. Τι τονίζει η σχέση που υπήρχε μεταξύ της οικογένειας του Ακύλα και του Παύλου;

¹⁴ Όπως προαναφέρθηκε, οι περισσότεροι άνθρωποι στην εποχή του Ιερεμία παντρεύονταν και είχαν δικό τους σπιτικό. Κάτι παρόμοιο συνέβαινε και στην εποχή του Παύλου. Προφανώς, οι περισσότεροι Χριστιανοί που είχαν οικογένεια δεν ήταν σε θέση να υπηρετήσουν σε άλλες χώρες όπως ο Παύλος, αλλά είχαν πολλά να κάνουν στον τόπο τους. Μεταξύ άλλων μπορούσαν να αποτελούν ευλογία για τους ανύπαντρους αδελφούς και αδελφές. Θυμηθείτε πως, όταν ο Παύλος πήγε στην Κόρινθο, ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα τον καλοδέχτηκαν στο σπίτι τους και συνεργάστηκαν μαζί του στο κοινό τους επάγγελμα. Αλλά δεν έκαναν μόνο αυτό. Η φιλία που του πρόσφεραν ως οικογένεια ήταν αναμφίβολα αναζωογονητική. Σκεφτείτε τα ευχάριστα γεύματα καθώς και τις άλλες περιστάσεις στις οποίες απολάμβαναν θερμή συναναστροφή. Ωφελούνταν άραγε και ο Ιερεμίας από παρόμοιες συντροφιές; Παρότι χρησιμοποιούσε την αγαμία του στην υπηρεσία του Θεού, δεν πρέπει να νομίζουμε ότι ήταν ερημίτης. Πιθανώς είχε εγκάρδιες σχέσεις με οικογένειες αφοσιωμένων υπηρετών του Θεού, ίσως με την οικογένεια του Βαρούχ, του Αβδέ-μέλεχ και άλλων.​—Ρωμ. 16:3· διαβάστε Πράξεις 18:1-3.

15. Πώς μπορούν οι Χριστιανικές οικογένειες να βοηθήσουν πολύ τους ανύπαντρους Χριστιανούς;

¹⁵ Και σήμερα οι άγαμοι Χριστιανοί ωφελούνται από θερμή συναναστροφή παρόμοια με εκείνη που πρόσφερε στον Παύλο η οικογένεια του Ακύλα. Αν εσείς έχετε οικογένεια, φροντίζετε να κάνετε παρέα με ανύπαντρα άτομα; Μια αδελφή εξέφρασε τα αισθήματά της ως εξής: «Έχω βγει από τον κόσμο και δεν θέλω να γυρίσω πίσω. Παρ’ όλα αυτά, έχω ακόμη την ανάγκη να με φροντίζουν και να με αγαπούν. Προσεύχομαι να προμηθεύει ο Ιεχωβά επιπρόσθετη πνευματική τροφή και ενθάρρυνση για εμάς τους άγαμους Χριστιανούς. Δεν είμαστε αόρατοι, και δεν έχουμε όλοι τη διακαή επιθυμία να παντρευτούμε. Ωστόσο, φαίνεται ότι κατά κάποιον τρόπο έχουμε αφεθεί να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας. Φυσικά, μπορούμε ανά πάσα στιγμή να στραφούμε στον Ιεχωβά, αλλά όταν χρειάζεται να μιλήσουμε σε έναν άνθρωπο, μπορούμε να υπολογίζουμε στην πνευματική μας οικογένεια;» Χιλιάδες άγαμοι αδελφοί και αδελφές μπορούν να απαντήσουν ειλικρινά ναι. Απολαμβάνουν όντως τέτοια ανθρώπινη επικοινωνία στην εκκλησία τους. Ο κύκλος των φίλων τους δεν περιορίζεται σε άτομα της ηλικίας τους. Επειδή ενδιαφέρονται για τους άλλους, κάνουν φιλίες με άτομα διαφόρων ηλικιών, μεταξύ αυτών με ηλικιωμένους καθώς και νεαρούς από τις Χριστιανικές οικογένειες της περιοχής τους.

16. Ποια απλά πράγματα μπορείτε να κάνετε για να αναζωογονήσετε τους ανύπαντρους Χριστιανούς της εκκλησίας σας;

¹⁶ Με λίγο προγραμματισμό, μπορείτε να είστε πηγή αναζωογόνησης για τους άγαμους, περιλαμβάνοντάς τους μερικές φορές στις οικογενειακές σας δραστηριότητες, όπως στη βραδιά Οικογενειακής Λατρείας. Καλώντας κάποιον ανύπαντρο αδελφό ή αδελφή σε ένα οικογενειακό γεύμα, του προσφέρετε πολύ περισσότερα από ένα πιάτο καλό φαγητό. Μήπως μπορείτε να πάρετε την πρωτοβουλία να συνεργαστείτε στη διακονία; Ή να καλέσετε ένα άγαμο άτομο να συμμετάσχει με την οικογένειά σας σε εργασίες συντήρησης της Αίθουσας Βασιλείας ή ίσως να πάτε κάποια φορά για ψώνια μαζί; Μερικές οικογένειες προσκαλούν χήρους, χήρες ή άγαμους σκαπανείς να συνταξιδέψουν σε μια συνέλευση ή να πάνε μαζί κάποια εκδρομή. Τέτοια συναναστροφή αποδεδειγμένα προσφέρει αμοιβαία αναζωογόνηση.

17-19. (α) Γιατί χρειάζεται να εκδηλώνουν ισορροπία και αγάπη όσοι κάνουν διευθετήσεις για τη φροντίδα των ηλικιωμένων ή ανήμπορων γονέων τους; (β) Ποιο πρακτικό δίδαγμα αντλούμε από ό,τι έκανε ο Ιησούς για τη φροντίδα της μητέρας του;

¹⁷ Ένας άλλος τομέας που πρέπει να εξετάσουμε όσον αφορά τους ανύπαντρους αδελφούς και αδελφές είναι η φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων. Την εποχή του Ιησού, μερικοί επιφανείς Ιουδαίοι απέφευγαν με πανουργία τη φροντίδα των γονέων τους. Ισχυρίζονταν ότι οι θρησκευτικές υποχρεώσεις που επέβαλλαν οι ίδιοι στον εαυτό τους προηγούνταν από τις θεόδοτες υποχρεώσεις προς τους γονείς τους. (Μάρκ. 7:9-13) Κάτι τέτοιο δεν πρέπει να συμβαίνει στις Χριστιανικές οικογένειες.​—1 Τιμ. 5:3-8.

¹⁸ Τι γίνεται, όμως, όταν οι ηλικιωμένοι γονείς έχουν περισσότερα από ένα παιδιά στην αλήθεια; Αν κάποιο από αυτά είναι ανύπαντρο, πρέπει αναπόφευκτα να επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας τους; Μια αδελφή από την Ιαπωνία γράφει: «Θα ήθελα να παντρευτώ, αλλά δεν μπορώ επειδή έχω την ευθύνη της φροντίδας των γονέων μου. Είμαι βέβαιη ότι ο Ιεχωβά καταλαβαίνει την πίεση που προκαλεί αυτή η φροντίδα, καθώς και το συναισθηματικό πόνο των άγαμων ατόμων». Μήπως αυτή η αδελφή έχει παντρεμένα αδέλφια τα οποία έχουν αποφασίσει ερήμην της ότι εκείνη πρέπει να φροντίσει τους γονείς; Τέτοιες περιπτώσεις μάς θυμίζουν ότι και ο Ιερεμίας είχε αδέλφια που δεν του συμπεριφέρθηκαν δίκαια.​—Διαβάστε Ιερεμίας 12:6.

¹⁹ Ο Ιεχωβά καταλαβαίνει τα άγαμα άτομα και συμπονάει όσους βιώνουν πιεστικές καταστάσεις. (Ψαλμ. 103:11-14) Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι ή οι ανήμποροι γονείς είναι γονείς όλων των παιδιών τους, όχι μόνο των ανύπαντρων. Βέβαια, μερικά από τα παιδιά τους μπορεί να είναι παντρεμένα και να έχουν δικά τους παιδιά. Αυτό, όμως, δεν καταργεί τους δεσμούς στοργής με τους γονείς τους ούτε τα απαλλάσσει από το Χριστιανικό καθήκον που έχουν να τους βοηθούν όταν χρειάζονται φροντίδα. Θυμόμαστε ότι ο Ιησούς, ακόμη και την ώρα που πέθαινε πάνω στο ξύλο, είχε συναίσθηση του καθήκοντός του και έκανε διευθετήσεις για τη φροντίδα της μητέρας του. (Ιωάν. 19:25-27) Η Γραφή δεν μας δίνει λεπτομερείς κανόνες για το πώς πρέπει να μοιράζεται η φροντίδα των ηλικιωμένων ή ανήμπορων γονέων, ούτε και υποδηλώνει ότι τα ανύπαντρα παιδιά έχουν αυτομάτως μεγαλύτερη ευθύνη για τη φροντίδα τους. Οι λεπτομέρειες σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα πρέπει να διευθετηθούν με λογικότητα και αλληλοκατανόηση εκ μέρους όλων όσων περιλαμβάνονται, οι οποίοι πρέπει να λάβουν υπόψη τους το παράδειγμα που έθεσε ο Ιησούς φροντίζοντας για τη μητέρα του.

20. Πώς βλέπετε εσείς τη συναναστροφή με τα ανύπαντρα άτομα της εκκλησίας σας;

²⁰ Υπό θεϊκή έμπνευση, ο Ιερεμίας προείπε ότι τα μέλη του λαού του Ιεχωβά θα έβρισκαν συντροφιά μεταξύ τους και ότι θα συνδέονταν με δεσμούς αδελφοσύνης. (Ιερ. 31:34) Μπορούμε να πούμε ότι απολαμβάνουμε ήδη τέτοια εξαίρετη συντροφιά στη Χριστιανική εκκλησία, περιλαμβανομένης και της συντροφιάς με τους άγαμους αδελφούς και αδελφές μας. Οπωσδήποτε, όλοι θέλουμε να αναζωογονούμε αυτούς τους αδελφούς και να μας αναζωογονούν και εκείνοι, καθώς και να τους δούμε να “εξακολουθήσουν να ζουν”.