Αξιόλογοι Αρχαιολογικοί Χώροι στην Αττική—Μέρος Ι
ΒΡΑΥΡΩΝΑ
Μια από τις 12 αρχαίες πόλεις της Αττικής που βρίσκεται στην περιοχή της λεγόμενης Παραλίας ή Ακτής. Πήρε το όνομά της από τον παλιό ήρωα της Αττικής Βραύρωνα, και σήμερα έχει κτιστεί συνοικισμός με την ονομασία Βραώνα ή Βραυρώνα.
Στη Βραυρώνα υπήρχε ναός της Βραυρωνίας Άρτεμης και το άγαλμα της θεάς, το οποίο κατά την παράδοση μετέφερε από την Ταυρίδα η Ιφιγένεια με τον Ορέστη, το άρπαξε όμως ο Ξέρξης και το μετέφερε στα Σούσα στη διάρκεια των Περσικών πολέμων. Επίσης εκεί τελούνταν γιορτή προς τιμή της Άρτεμης, τα Βραυρώνια και κάθε πέντε χρόνια τα Διονύσια προς τιμή του προστάτη των αγροτών Διόνυσου.
ΜΑΡΑΘΩΝΑΣ (ΤΥΜΒΟΣ)
Ο τύμβος του Μαραθώνα είναι το κυριότερο αρχαίο μνημείο που σώζεται στην πεδιάδα του Μαραθώνα. Βρίσκεται στο μέσο της πεδιάδας, μισό χιλιόμετρο από την ακτή και ονομάζεται τώρα από τους κατοίκους «Ο Σωρός». Ο τύμβος είναι επιτύμβιος τεχνητός γήλοφος, και αναγέρθηκε προς τιμή των 192 Αθηναίων, που έπεσαν στην περίφημη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ., εναντίον των Περσών. Έχει ύψος 9 μέτρα και διάμετρο 50, και αποτελείται από χώμα και άμμο. Στον τύμβο είχαν τοποθετηθεί δέκα επιτύμβιες στήλες, που έφεραν τα ονόματα των Αθηναίων, από τις δέκα φυλές της Αττικής. Οι στήλες αυτές σώζονταν ακόμη και μέχρι τις μέρες του Παυσανία, που τις περιέγραψε, δηλαδή εξακόσια χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα. Κοντά στον τύμβο αναγέρθηκε και τρόπαιο στο οποίο χαράχθηκε το επίγραμμα του Σιμωνίδη: «Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι—χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν». Στον τύμβο έγιναν ανασκαφές αρχικά από τον Γερμανό Σλήμαν το 1884, και από το 1890 και έπειτα από την Εταιρία των Αρχαιοτήτων Ελλάδας. Οι ανασκαφές απέδειξαν ότι το έδαφος που ήταν καλυμμένο από τεχνητό γήλοφο ήταν στρωμένο με αποτεφρωμένα οστά και διάφορα άλλα αντικείμενα που προσφέρονταν κατά την επικήδεια τελετή.