Υπεράσπιση της Θρησκευτικής Ελευθερίας στην Ινδία

Η ΑΠΟΦΑΣΗ της 11ης Αυγούστου 1986 του Ανώτατου Δικαστηρίου στο Νέο Δελχί εξέπληξε εκατομμύρια ανθρώπους. Σ’ έναν καιρό έξαρσης του εθνικισμού, σχεδόν κανείς δεν περίμενε ότι θα γινόταν σεβαστή η θρησκευτική ελευθερία μιας θρησκευτικής μειονότητας άγνωστης στους περισσότερους. Αλλά, μετά από προσεκτική εξέταση των γεγονότων, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας αποφάνθηκε ότι τα παιδιά των Μαρτύρων του Ιεχωβά δεν μπορούν να υποχρεωθούν να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο. Σ’ αυτήν την απόφαση-ορόσημο το δικαστήριο εκφράστηκε ως εξής:

«Στην προκειμένη περίπτωση, είμαστε πεπεισμένοι ότι η αποβολή των τριών παιδιών από το σχολείο με την αιτιολογία ότι, εξαιτίας της ενσυνείδητης θρησκευτικής τους πίστης, δεν συμμετέχουν στην αναπομπή του εθνικού ύμνου κατά τη διάρκεια της πρωινής συγκέντρωσης παρότι σηκώνονται με σεβασμό όταν ψάλλεται ο ύμνος, αποτελεί παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματός τους ‘της ελεύθερης συνείδησης και της ελεύθερης ομολογίας, άσκησης και διάδοσης της θρησκείας τους’».

Οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ινδίας Ο. Τσινάπα Ρέντυ και Μ. Μ. Ντατ ήταν εκείνοι που εκδίκασαν τη γνωστή τώρα πια ‘υπόθεση του εθνικού ύμνου’ με κατηγορούμενους Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Πώς Εγέρθηκε το Ζήτημα

Οι μισοί σχεδόν από τους 8.000 Μάρτυρες του Ιεχωβά που υπάρχουν στην Ινδία ζουν στη μικρή πολιτεία της Κεράλα, στο νοτιότερο τμήμα αυτής της αχανούς χώρας. Εκεί, στα περισσότερα σχολεία ψάλλεται καθημερινά ο εθνικός ύμνος. Στο σχολείο στο οποίο δημιουργήθηκε το προκείμενο ζήτημα, συνηθιζόταν να ψάλλουν τον ύμνο όλοι οι μαθητές μαζί. Όμως, τα παιδιά των Μαρτύρων του Ιεχωβά απλώς παράμεναν όρθια, καθώς οι υπόλοιποι μαθητές έψαλλαν. Όπως έλεγε η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου: «Κανείς δεν ενοχλούνταν. Κανείς δεν αισθανόταν άσχημα. Κανείς δεν το θεωρούσε ένδειξη ασέβειας ή αφιλοπατρίας. Άφηναν τα παιδιά ήσυχα και ελεύθερα να έχουν τις πεποιθήσεις τους». Αυτή ήταν η κατάσταση επί χρόνια.

Ώσπου ήρθε ο Ιούλιος του 1985. Ένα μέλος της Νομοθετικής Συνέλευσης της Πολιτείας αντιτάχθηκε σ’ αυτή την κατάσταση, διατυπώνοντας την προσωπική του γνώμη, ότι αν κάποιος αρνείται να ψάλλει τον εθνικό ύμνο αυτό είναι ένδειξη αφιλοπατρίας. Ακολούθησε συζήτηση του θέματος η οποία δημοσιεύτηκε σε πολλές σημαντικές εφημερίδες της χώρας.

Οι αρχές των περισσοτέρων σχολείων στην Κεράλα, οι οποίες μέχρι τότε ήταν φιλικές προς τα παιδιά των Μαρτύρων του Ιεχωβά, άρχισαν να φοβούνται εξαιτίας της ένστασης της Νομοθετικής Συνέλευσης και της δυσμενούς δημοσιότητας. Ως αποτέλεσμα, το ένα σχολείο μετά το άλλο έδιωχνε τα παιδιά των Μαρτύρων του Ιεχωβά.

Παιδιά Κατά Πολιτείας

Ο Β. Τζ. Εμάνουελ, του οποίου τα τρία ανήλικα παιδιά, Μπιτζόε, Μπίνου Μολ και Μπίντου, αποβλήθηκαν από το σχολείο, προσέφυγε στη δικαιοσύνη. Ο κ. Εμάνουελ είχε την πεποίθηση ότι ο νόμος ήταν με το μέρος του. Γνώριζε πως, σύμφωνα με το Άρθρο 25 παράγραφο 1 του Συντάγματος της Ινδίας, «όλα τα άτομα δικαιούνται εξίσου ελευθερία συνείδησης και έχουν το δικαίωμα να ομολογούν, να ασκούν και να διαδίδουν ελεύθερα τη θρησκεία τους».

Τελικά, ένα τμήμα του δικαστικού σώματος του Ανώτερου Δικαστηρίου της Κεράλα εξέτασε την υπόθεση, αλλά απόρριψε την έφεση του Β. Τζ. Εμάνουελ. Αυτό ήταν πραγματικά μια δυσάρεστη έκπληξη, επειδή το Σύνταγμα της Ινδίας δεν αναφέρει ότι η αναπομπή του εθνικού ύμνου είναι υποχρεωτική ως ένδειξη σεβασμού προς το Σύνταγμα. Το μόνο που αναφέρει είναι ότι οι πολίτες θα πρέπει να «συμμορφώνονται προς το Σύνταγμα και να σέβονται τα ιδεώδη και τους θεσμούς του, την Εθνική Σημαία και τον Εθνικό Ύμνο». Και δεν υπάρχει κανένας άλλος νόμος που να απαιτεί από όλους τους πολίτες της Ινδίας να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο.

Η υπόθεση εφεσιβλήθηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας. Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, αναιρώντας το Ανώτερο Δικαστήριο της Κεράλα, έλεγε: «Το Ανώτερο Δικαστήριο αυτοπαροδηγήθηκε και ξέφυγε από το θέμα. Εξέτασαν, με υπερβολική λεπτομέρεια, κάθε μια ξεχωριστά τις λέξεις και τις σκέψεις του Εθνικού Ύμνου και κατάληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Εθνικός Ύμνος δεν περιείχε καμία λέξη ή σκέψη η οποία θα ήταν δυνατό να προσβάλλει τις θρησκευτικές ευαισθησίες οποιουδήποτε». Ωστόσο, όπως πολύ σωστά παρατήρησε το Ανώτατο Δικαστήριο, «το ζήτημα δεν είναι καν αυτό».

Το ζήτημα είναι θρησκευτικό, δηλαδή, είναι το δικαίωμα των ατόμων να απολαμβάνουν ελευθερία λατρείας. Είναι γεγονός ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν ψάλλουν τον εθνικό ύμνο καμιάς χώρας. Αυτοί οι εθνικοί ύμνοι είναι, στην πραγματικότητα, εγκωμιαστικά άσματα ή προσευχές μελοποιημένες, και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, για λόγους συνείδησης, αρνούνται να τους ψάλλουν. «Αυτοί απέχουν από το να τους ψάλλουν», εξηγούσε με πλήρη κατανόηση η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ινδίας, «λόγω του αδιάβλητου πιστεύω τους και της απόλυτης βεβαιότητάς τους ότι η θρησκεία τους δεν τους επιτρέπει να συμμετέχουν σε οποιεσδήποτε τελετουργικές πράξεις εκτός από τις προσευχές τους στον Θεό τους Ιεχωβά».

Είναι αξιοσημείωτο ότι το Σύνταγμα της Ινδίας εγγυάται «ελευθερία λόγου και έκφρασης», η οποία περιλαμβάνει την ελευθερία να παραμένει κάποιος σιωπηλός. Αυτό ακριβώς έκαναν και τα παιδιά όταν ψαλλόταν ο ύμνος, κατά τη διάρκεια της πρωινής συγκέντρωσης στο σχολείο—παράμεναν σιωπηλά. Εντούτοις οι εκπαιδευτικές αρχές της Κεράλα είχαν, ουσιαστικά, θέσει τη σιωπή υπό απαγόρευση. Έτσι, εγέρθηκε το ερώτημα αν αυτή η απαγόρευση συμβιβαζόταν με τα δικαιώματα που εγγυάται το Σύνταγμα.

Το Ανώτατο Δικαστήριο κατάληξε σχετικά μ’ αυτό: «Μπορούμε να πούμε ότι ο νόμος δεν περιέχει καμιά διάταξη που να υποχρεώνει κάποιον να ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο, ενώ ταυτόχρονα πιστεύουμε ότι το να παραμένει κάποιος όρθιος με σεβασμό όταν ψάλλεται ο Εθνικός Ύμνος χωρίς να συμμετέχει στην αναπομπή δεν αποτελεί ένδειξη ασέβειας προς τον Εθνικό Ύμνο».

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το καθήκον κάθε πολίτη, σύμφωνα με το Σύνταγμα, είναι να ‘σέβεται τον Εθνικό Ύμνο’. Αναφορικά μ’ αυτόν το σεβασμό, η Πράξη Παρεμπόδισης της Προσβολής της Εθνικής Τιμής του 1971 λέει: «Οποιοσδήποτε εμποδίζει εσκεμμένα την αναπομπή του Εθνικού Ύμνου ή προκαλεί διατάραξη σε οποιαδήποτε συγκέντρωση στην οποία λαμβάνει χώρα η αναπομπή του Εθνικού Ύμνου θα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι και τριών ετών, ή με πρόστιμο, ή και με τα δύο». Αλλά, τα παιδιά των Μαρτύρων του Ιεχωβά δεν εμπόδισαν ποτέ κανέναν να ψάλλει τον εθνικό ύμνο. Δεν προκάλεσαν ποτέ διατάραξη σε κάποια συγκέντρωση στην οποία λάβαινε χώρα η αναπομπή εθνικού ύμνου.

Απειλή για την Εθνική Ενότητα;

Ένα από τα επιχειρήματα της Πολιτείας [της Κεράλα] ήταν ότι η αναπομπή του εθνικού ύμνου ήταν βασικό στοιχείο για την ενότητα και την ακεραιότητα της χώρας. Ωστόσο, συμβάλλει πραγματικά στην ενότητα ή στην ακεραιότητα μιας χώρας ο εξαναγκασμός των πολιτών της να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο;

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο εθνικός ύμνος της Ινδίας είναι γραμμένος στη γλώσσα μόνο μιας από τις πολιτείες που αποτελούν τη χώρα κι έτσι η πλειοψηφία των Ινδών που τον ψάλλουν δεν τον καταλαβαίνουν. Συνεπώς, για την πλειοψηφία, η αναπομπή του εθνικού ύμνου προφανώς δεν έχει κανένα νόημα και, στην ουσία, αποτελεί μια τελετουργική πράξη χωρίς περιεχόμενο. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν συμμετέχουν σε τέτοιες τελετουργικές πράξεις. Προσεύχονται μόνο στον Θεό τους, τον Ιεχωβά.

Ένα άλλο επιχείρημα που εκφράστηκε ήταν και το ότι αν η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου ήταν ευνοϊκή για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια της χώρας. Όμως, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Ινδία είναι μια μικρή μειονότητα, αριθμούν μόνο γύρω στα 8.000 άτομα. Θα μπορούσε ποτέ μια τόσο μικρή ομάδα να αποτελεί απειλή για ένα κράτος με πληθυσμό πάνω από 800 εκατομμύρια ανθρώπους; Εκτός από αυτό, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι γνωστοί σε ολόκληρο τον κόσμο για την εντιμότητά τους και την υπακοή τους στους νόμους των κυβερνήσεων στις οποίες ανήκουν.

Στη Νιγηρία, ένας δικηγόρος είπε: ‘Οι Μάρτυρες είναι πολίτες που πληρώνουν τους φόρους τους και που υπακούν στους νόμους. Οποιοσδήποτε Μάρτυρας που έχει τη δύναμη να είναι έντιμος με τη θρησκεία του, μέχρι του σημείου να την υπακούει διακινδυνεύοντας να χάσει ορισμένα προνόμια, θα είναι εξίσου έντιμος και στην πλειονότητα άλλων πραγμάτων. Ο λόγος για τον οποίο αρνείται να κλέψει χρήματα από την κυβέρνηση, ενώ οι άλλοι συνάδελφοί του που ψάλλουν τον εθνικό ύμνο καταχρώνται χρηματικά κεφάλαια, είναι το ότι η Αγία Γραφή, που του ζητάει να μην ψάλλει τον εθνικό ύμνο, του λέει επίσης πως δεν πρέπει να κλέβει’.

Αξιοσημείωτη είναι η τελευταία πρόταση της απόφασης-ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου. Έλεγε: «Θα θέλαμε απλώς να προσθέσουμε: η παράδοσή μας διδάσκει ανεκτικότητα· η φιλοσοφία μας διδάσκει ανεκτικότητα· το σύνταγμά μας εφαρμόζει ανεκτικότητα· ας μην καταστρέψουμε αυτή την εικόνα». Θα σεβαστούν η κυβέρνηση και οι ηγέτες αυτήν τη θαυμάσια σκέψη; Θα παραμείνει τελεσίδικη η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου; Αυτό μόνο ο χρόνος μπορεί να το δείξει.

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Τα τρία παιδιά που αρνήθηκαν με σεβασμό να πάρουν μέρος σε μια πατριωτική εθιμοτυπία

Η αφιερωμένη οικογένεια των τριών παιδιών

Τα μέλη αυτής της οικογένειας διάβασαν για την υπόθεση του δικαστηρίου, μελέτησαν την Αγία Γραφή και βαφτίστηκαν