Γιατί οι Θρησκευτικοί Ηγέται Ανησυχούν;
ΟΙ ΗΓΕΤΑΙ κάθε μεγάλης θρησκείας του Χριστιανικού κόσμου ανησυχούν. Ο Καναδός διάκονος Μπρους Μακ Λεόντ είπε: «Η εκκλησία δεν ενεργεί τώρα όπως συνήθιζε να ενεργή άλλοτε και όλοι είναι φοβισμένοι.»
Δεν είναι μόνον οι αλλαγές των εκκλησιαστικών διδασκαλιών ή των τελετών που ανησυχούν τους κληρικούς. Τους ανησυχεί ένα πολύ σοβαρώτερο είδος αλλαγής. Ποιο είναι αυτό;
Για πρώτη φορά στους αιώνες, σχεδόν κάθε καθιερωμένη θρησκεία του Χριστιανικού κόσμου βλέπει τις τάξεις των κληρικών της να λιγοστεύουν. Κάθε έτος όλο και περισσότεροι παραιτούνται. Ο αριθμός των εγγραφόμενων στα περισσότερα σεμινάρια μειώνεται ακόμη ταχύτερα. Και τώρα υπάρχει επίσης μια πτώσις στα ακροατήρια των εκκλησιών. Ως εκ τούτου, πολλοί θρησκευτικοί ηγέται φοβούνται ότι οι εκκλησίες των πεθαίνουν!
Είναι αλήθεια, ότι σεις προσωπικώς πιθανόν να μην τα έχετε παρατηρήσει όλ’ αυτά. Ή πιθανόν η κοινότης σας, η εκκλησία σας, να μην έχη επηρεασθή σε τόσο μεγάλο βαθμό. Αλλ’ αυτή η θρησκευτική παρακμή προχωρεί σε όλο τον κόσμο. Τίποτε παρόμοιο δεν έχει συμβεί στους αιώνες. Ένας πρώην σύμβουλος του Πάπα Πίου ΙΒ’ είπε για την εκκλησία του: «Η κρίσις που διατρέχει η Εκκλησία είναι σοβαρώτερη από την Προτεσταντική Μεταρρύθμισι.»
Προτού σχολιάσωμε γιατί συμβαίνουν όλ’ αυτά, ας δούμε πρώτα τι συμβαίνει. Όταν εξετάζωμε τα γεγονότα, δείχνουν ότι η κατάστασις είναι πολύ σοβαρώτερη από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι υποψιάζονται.
Κληρικοί Που Παραιτούνται
Ένα από τα πιο ανησυχητικά προβλήματα για τους εκκλησιαστικούς ηγέτες είναι ο αυξανόμενος αριθμός των κληρικών που εγκαταλείπουν τώρα τη διακονία. Ο πολύ γνωστός Πρεσβυτεριανός λειτουργός Ντέιβιντ Πόλινγκ εδήλωσε ξηρά: «Είμεθα μάρτυρες της καταρρεύσεως ενός ιστορικού επαγγέλματος—του κληρικού.»
Επί αιώνες οι τάξεις των κληρικών ηύξαναν. Εν τούτοις, πριν από λίγα χρόνια η αύξησις ελαττώθηκε, κατόπιν σταμάτησε. Τώρα συμβαίνει το αντίστροφο! Στα τελευταία λίγα χρόνια όλο και περισσότεροι κληρικοί διαφόρων θρησκειών παραιτούνται. Το περασμένο έτος, 1969, είδε τη μεγαλύτερη έξοδο απ’ όλες.
Ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ είπε ότι οι λιποταξίες των Καθολικών ιερέων ήταν ο «ακάνθινος στέφανός» του. Αλλ’ η εκκλησία του δεν είναι καθόλου μόνη. Στο βιβλίο, Τα τελευταία Χρόνια της Εκκλησίας (στην Αγγλική), ο Κληρικός Πόλινγκ παρατηρεί ορθώς: «Η απογοήτευσις των διακόνων και η γενική αποσύνθεσις των γραμμών των είναι εξίσου πλήρης στις Προτεσταντικές εκκλησίες, αν και όχι τόσο φανερή λόγω των πολλών διαιρέσεων και δογμάτων.»
Η τάσις, λοιπόν, είναι η ίδια παντού. Παραδείγματος χάριν, στην Ελλάδα μερικές επισκοπές της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας παρουσιάζουν έλλειψι κληρικών κατά 50 τοις εκατό. Ο Κυριακάτικος Κήρυξ του Σύδνεϋ αναφέρει ότι σε κάθε επισκοπή της Βορείου Ελλάδος «ένα τέταρτον όλων των ενοριών (ιερατικών θέσεων) ήσαν κενές. . .. Με το να χηρεύουν 250 τέτοιες θέσεις κάθε χρόνο, η κατάστασις χειροτέρευε σταθερά.»
Η Σουηδία είχε μια πτώσι του αριθμού των ιερέων της Κρατικής Εκκλησίας. Αλλ’ οι λεγόμενες «Ελεύθερες Εκκλησίες» επίσης έχουν τώρα απότομες απώλειες. Σημειώστε αυτό το παράδειγμα :
1962 1968
Διάκονοι Βαπτισταί 324 256
Αξιωματούχοι του Στρατού της Σωτηρίας 1326 1055
Ποιμένες Ιεραποστολικού Συνδέσμου 625 617
Η κατάστασις στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι εντυπωσιακή. Το περιοδικό Νιούσγουηκ την περιέγραψε ως εξής:
«Οπουδήποτε κι’ αν στρέφωνται, οι επίσκοποι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αντιμετωπίζουν στατιστικές που υπογραμμίζουν ό,τι πολλοί απ’ αυτούς—από προσωπική πείρα—ήδη γνωρίζουν: ότι όλο και περισσότεροι από τους ιερείς των εγκαταλείπουν τη διακονία . . . Στην προσεχή δεκαετία, προλέγει ο κοινωνιολόγος Πατήρ Άντριου Γκρήλυ, η εκκλησία στην Αμερική μπορεί πιθανώτατα να χάση τους μισούς από τους 59.000 ιερείς της.»
Μια έκθεσις έδειξε ότι ο αριθμός των Αμερικανών ιερέων, που εγκατέλειψαν τη διακονία στο 1968, υπερέβη κατά 31 τοις εκατό τον αριθμό παρόμοιας περιόδου του 1967. Και η εφημερίς Σημερινό Σικάγο έγραψε : «Εκείνο που τότε [προ δύο ετών] ήταν ένα μικρό στάξιμο Ρωμαιοκαθολικών κληρικών που εγκατέλειψαν την θρησκευτική ζωή, τώρα διογκώθη σε ρεύμα που απειλεί να γίνη χείμαρρος.»
Απ’ όλο τον Καθολικό κόσμο έρχονται παρόμοιες εκθέσεις. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης γράφουν για την Ολλανδία: «Ο αριθμός των ιερέων που εγκαταλείπουν τη διακονία είναι πενταπλάσιος του έτους 1965.» Για το 1968, εδόθησαν οι ακόλουθοι αριθμοί στη χώρα αυτή:
Ιερείς που εγκατέλειψαν τη διακονία 196
Ιερείς που πέθαναν 189
Σύνολον—385
Ιερείς νεοδιωρισμένοι 145
Έλλειμμα του 1968—240
Σύμφωνα με την Καθολική πηγή Χέρντερ Κορεσπόντενς, «όπου υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, είναι ανησυχητικά.» Στην επισκοπή Χάαρλεμ της Ολλανδίας, «ο Βικάριος-Μονσινιόρ» Χ, Τζουίπερς λέγει: «Στο 1968, 46 ιερείς της επισκοπής μας άφησαν το επάγγελμα. . . . Στο ίδιο έτος δυο μόνον ιερείς διωρίσθησαν.»
Μια επίσημη έρευνα στη Βραζιλία απεκάλυψε ότι 643 Βραζιλιανοί ιερείς άφησαν την υπηρεσία τους από το 1960 έως το 1968. Η εφημερίς Ελ Κομέρσιο του Περού αναφέρει: «Η εκκλησία του Περού είναι αποδεκατισμένη,» σημειώνοντας ότι υπάρχουν τώρα «μόλις 400 Περουβιανοί ιερείς για έναν πληθυσμό που πλησιάζει τα 14 εκατομμύρια.» Στη διάρκεια του 1969 η Αργεντινή είδε τη χειρότερη κρίσι της ιστορίας της Καθολικής Εκκλησίας στη χώρα αυτή: 28 ιερείς παρητήθησαν μονομιάς στην αρχιεπισκοπή του Ροζάριο και μόνο.
Ως εν, τούτου, η ανησυχία των εκκλησιαστικών ηγετών είναι επαρκώς δικαιολογημένη. Πράγματι, εάν ήσαστε ο πλοίαρχος ενός μεγάλου επιβατηγού υπερωκεανίου, δεν θα ανησυχούσατε αν βλέπατε όλο και περισσότερους από το πλήρωμά σας να εγκαταλείπουν το πλοίο;
Μεγαλύτερη Πτώσις
Πολλοί εκκλησιαστικοί ηγέται είναι ακόμη περισσότερο ανήσυχοι για ό,τι συμβαίνει στα σεμινάρια των περισσοτέρων θρησκειών, όπου εκπαιδεύονται, μέλλοντες κληρικοί. Ο Ντέιβιντ Πόλινγκ λέγει στο βιβλίο Τα Τελευταία Χρόνια της Εκκλησίας (στην Αγγλική):
«Αν εκείνοι που παρατηρούν την εκκλησία είχαν τηρήσει ένα αρχείο ή ένα ημερολόγιο των πρώτων προειδοποιητικών σημείων της παρακμής στον εκκλησιαστικό έλεγχο, θα μπορούσαν να είχαν σημειώσει πρώτα το κατρακύλισμα στις εγγραφές των σεμιναρίων. Εκείνο που έχει γίνει μια ανησυχητική πτώσις κατά τα τελευταία χρόνια, άρχισε προ δεκαετίας απλώς με μια ελαφρά μείωσι από έτος σε έτος.
«Τώρα λοιπόν τα σεμινάρια κλείνουν, και μερικά σπεύδουν σε συγχωνεύσεις που ψυχορραγούν.»
Παρομοίως, το περιοδικό Δη Ωστράλιαν έγραψε προ ολίγων μόνον μηνών: «Εν τούτοις, ακόμη περισσότερο εντυπωσιακή από τη λιποταξία από το ιερατείο, είναι η πτώσις κατά 25 τοις εκατό στον αριθμό των ανδρών που σπουδάζουν για να γίνουν ιερείς, στα περασμένα τέσσερα χρόνια [στην Αυστραλία] . . . με ενδείξεις περαιτέρω σημαντικής πτώσεως αυτό το έτος.» Στη Χιλή, το περιοδικό Μενσάχε λέγει: «Σήμερα τα μεγάλα σεμινάρια φαίνονται σαν άδειες στρατώνες.» Στη Γαλλία, ο αρχιεπίσκοπος της Λυώνος απεκάλυψε μια πτώσι 41 τοις εκατό στον αριθμό των εισαχθέντων στα εκεί Καθολικά σεμινάρια το 1969. Στην Αγγλία, ο αριθμός αυτών που γίνονται Αγγλικανοί ιερείς εμειώθη κατά 22 τοις εκατό στα τελευταία πέντε χρόνια.
Παρόμοιες συνθήκες έχουν πλήξει και τα θρησκευτικά τάγματα. Ο Αστήρ της πόλεως Ουίνδσορ στον Καναδά, αναφέρει τα εξής από την Ιρλανδία: «Πολλά γυναικεία μοναστήρια της Ιρλανδίας θα υποχρεωθούν να μετατραπούν σε ξενοδοχεία στα προσεχή δέκα χρόνια, όπως εσχάτως είπε ένας Φραγκισκανός ιερεύς.»
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Επίσημος Καθολικός Οδηγός 1969 έδειξε μια τεραστία μείωσι από 9.175 μοναχές εν σχέσει, με το προηγούμενο έτος. Ο Καθολικός κληρικός Έρνεστ Μπαρτέλλ, του Πανεπιστημίου της Νοτρ Ντάμ, εδήλωσε: «Όλα τα θρησκευτικά τάγματα είχαν μεγάλη πτώσι στις νέες εγγραφές. Γνωρίζω ένα τάγμα που έχει ένα νέο κτίριο προορισμένο για την εκπαίδευσι, 100 κοριτσιών, και τώρα έχει μόνο τέσσερα.» Παρόμοιες εκθέσεις έρχονται σχεδόν από κάθε χώρα του Χριστιανικού κόσμου.
Τα Ακροατήρια των Εκκλησιών Μειώνονται
Οι αυξανόμενες απώλειες στις τάξεις των κληρικών ταιριάζουν με τις απώλειες των εκκλησιαστικών ακροατηρίων. Δεν είναι μόνον το ’πλήρωμα’ που εγκαταλείπει το πλοίο· το ίδιον κάνουν και οι ’επιβάται’!
Η παρακολούθησις των εκκλησιών στην Αγγλία είδε μια φανταστική πτώσι: μόνον 8 από κάθε 100 βαπτισμένους παρακολουθούν τώρα τις λειτουργίες της Αγγλικανικής εκκλησίας το Πάσχα! Ως προς τον Καναδά, χαρακτηριστική είναι η εξής έκθεσις που δημοσιεύθηκε στο Νταίηλυ Σταρ του Τορόντο: «Αν τα μέλη των 150 Ηνωμένων εκκλησιών στο Μητροπολιτικό Τορόντο εξακολουθήσουν την ανησυχητική τους μείωσι, δεν θ’ απομείνουν εκκλησίες ή μέλη μέσα σε 15 χρόνια.» Επίσης, η Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία υπολογίζει ότι κάθε χρόνο χάνει 50.000 μέλη.
Από την Ολλανδία το Ντε Στεμ αφηγείται: «Η παρακολούθησις των εκκλησιών στην Ολλανδία μειώνεται, όχι μόνον στους Ρωμαιοκαθολικούς, αλλ’ επίσης και τους Προτεστάντες.» Η Καθολική ενορία του Τζέιστ δίνει την εξής χαρακτηριστική έκθεσι:
Έτος Αριθμός Ακροατών
1965 1,639
1966 1,426
1967 1,208
1968 983
1969 832
Τέτοιες μειώσεις στην παρακολούθησι αντανακλούν τη στάσι που έχουν οι άνθρωποι έναντι της θρησκείας σ’ αυτή την εποχή. Μια σφυγμομέτρησις της κοινής γνώμης που έκαμε το Πρακτορείο Γκάλλοπ στο 1957 διεπίστωσε ότι μόνο 14 τοις εκατό απ’ όσους έδωσαν συνέντευξι είχαν τη γνώμη ότι η θρησκεία έχανε την επιρροή της. Αλλά στο 1969 μια παρόμοια σφυγμομέτρησις διεπίστωσε ότι πενταπλάσιοι—70 τοις εκατό—είπαν ότι η θρησκεία έχανε την επιρροή της!
Αυτό επηρεάζει την οικονομική ενίσχυσι που παρέχουν οι άνθρωποι στις εκκλησίες και στα σχολικά τους συστήματα. Παραδείγματος χάριν στα περασμένα έξη χρόνια πάνω από 1.000 Καθολικά ενοριακά σχολεία των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν κλείσει. Οι εγγραφές εμειώθησαν κατά 771.000—14 τοις εκατό.
Τι Επιφυλάσσει το Μέλλον;
Όταν οι εκκλησιαστικοί, ηγέται κοιτάζουν το μέλλον, γίνονται περισσότερο κατηφείς. Η εφημερίς Ο Δυτικός Αυστραλός παρέθεσε τα λόγια του κληρικού Δαβίδ Γούντροφ, που είπε: «Τώρα δεν μπορεί τίποτε να σταματήση την αποσύνθεσι των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων και οργανισμών.»
Ο επίσκοπος Ραλφ Ντην, ο οποίος με αηδία εγκατέλειψε το λειτούργημά του ως παγκοσμίου εκτελεστικού αξιωματούχου της Αγγλικανικής Εκκλησίας, εδήλωσε: «Η εκκλησία, όπως είναι ωργανωμένη σήμερα, πιθανόν να έχη παύσει να υπάρχη μετά παρέλευσι 10 ετών.» Ο διάδοχός του, ο Επίσκοπος Χόουη, συνεφώνησε.
Ένα άρθρο του Καθολικού ιερέως Τζούστ Ρεούτεν στο Λίμπουργκς Ντάγκμπλαντ της Ολλανδίας είχε τίτλο: «Η Τελευταία Στιγμή της Εκκλησίας Έφθασε.» Αυτός είπε:
«Εννοώ πράγματι ότι η τελευταία στιγμή της εκκλησίας στην Ολλανδία έφθασε. Έχω δυο λόγους γι’ αυτό: Πρώτον, δεν προβάλλει νέα γενεά διακόνων, και δεύτερον, η ομάς ανθρώπων, που περιλαμβάνεται στα όρια ηλικίας 18 έως 35 ετών, αποστατεί από την εκκλησία.»
Ο πάπας Παύλος ς’ εκφράζει επίσης συχνά ανησυχία, δηλώνοντας εσχάτως : «Η εκκλησία λαμβάνει πείραν μιας περιόδου αναταραχής αυτοκριτικής, ακόμη και αυτοκατεδαφίσεως θα έλεγε κανείς.» Είπε ότι αυτή ’σταυρώνεται.’
Ναι, οι ’κυβερνήται’ της θρησκείας ανησυχούν. Αν όμως ήσαστε σεις ο κυβερνήτης ενός πλοίου, δεν θ’ ανησυχούσατε επίσης βλέποντας τόσον το πλήρωμά σας όσον και τους επιβάτας σας να εγκαταλείπουν το πλοίο;
Γιατί λαμβάνουν χώραν τα καταπληκτικά αυτά γεγονότα; Τι ωδήγησε σ’ αυτή την ταχεία παρακμή; Πού θα καταλήξη;
[Εικόνα στη σελίδα 5]
Ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ λέγει ότι οι λιποταξίες των ιερέων είναι ο «ακάνθινος στέφανός» του
[Εικόνα στη σελίδα 7]
Το περιοδικό «Τάιμ» λέγει! 10.000 επαρχιακές εκκλησίες της Αγγλίας είναι μια θλιβερή υπενθύμησις ενός τρόπου ζωής που χάνεται . . ..Κάθε χρόνο το εκκλησίασμά των ελαττώνεται