Ο Πόλεμος του Βιετνάμ—Πού Οδήγησε η Θρησκεία;
ΧΙΛΙΑΔΕΣ νεαρών Καθολικών, Προτεσταντών και μέλη άλλων θρησκειών επολέμησαν στο Βιετνάμ. Πολλοί ακόμη πολεμούν. Κληρικοί παρέχουν υπηρεσίες στους άνδρες που βρίσκονται στα πεδία των μαχών. Έπαιξε η θρησκεία κάποιον ρόλο στο να οδηγήση τους ανθρώπους σ’ αυτόν τον πόλεμο;
Ποια είναι η θέσις των Προτεσταντικών θρησκειών απέναντι της διαμάχης τώρα; Ο Ιησουίτης Ρόμπερτ Ντρίναν στο πρόσφατο βιβλίο του Βιετνάμ και Αρμαγεδδών τονίζει το «αίσθημα που σχεδόν ομοφώνως εκφράζουν οι Προτεστάνται θεολόγοι ότι ο πόλεμος του Βιετνάμ είναι ηθικώς αδικαιολόγητος.»2 Διάφορα Προτεσταντικά δόγματα έκαμαν προσφάτως δηλώσεις εναντίον του πολέμου.
Εβραϊκές θρησκευτικές οργανώσεις, επίσης, εναντιώθηκαν προσφάτως στον πόλεμο. Μια επικεφαλίς τον περασμένο Δεκέμβριο στο Ουάσιγκτων Πόστ έλεγε: «Η ΑΠΟΦΑΣΙΣ ΤΟΥ ΚΕΝΣΙΓΚΤΟΝ ΤΕΜΠΛ ΠΑΡΑΚΙΝΕΙ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ.» Η απόφασις επίεζε τον Πρόεδρο Νίξον να «ορίση και να ανακοινώση μια πλήρη αποχώρησι όλων των Αμερικανικών δυνάμεων που δρουν μέσα και πάνω από το Βιετνάμ, το Λάος και την Καμπότζη.»3
Η Καθολική Στάσις
Αλλά τι θα πούμε για τη στάσι των Ρωμαιοκαθολικών. Τον περασμένο Νοέμβριο οι Αμερικανοί επίσκοποι συγκεντρώθησαν σε μια εθνική συνέλευσι, και η επικεφαλίς του εξωφύλου των Τάιμ της Νέας Υόρκης ανέφερε: «ΟΙ ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΤΩΝ Η.Π.Α. ΖΗΤΟΥΝ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΙΝΔΟΚΙΝΑΣ.»4 Η απόφασις που υιοθετήθηκε από τους επισκόπους ετόνιζε την «καταστροφή της ανθρώπινης ζωής και των ηθικών αξιών,» και έλεγε: «Είναι η σταθερή μας πεποίθησις, επομένως, ότι ο ταχύς τερματισμός του πολέμου είναι ηθική επιταγή υψίστης σπουδαιότητος.»5
Ο βοηθός Επίσκοπος Τόμας Γκάμπλετον του Ντιτρόιτ εξήγησε ότι η απόφασις «σημαίνει ότι ο πόλεμος είναι άδικος.»6 Επομένως, είπε, όποιος συμφωνεί με τη στάσι των Καθολικών «δεν μπορεί να συμμετέχη σ’ αυτόν τον πόλεμον.»7
Από αυτά τα στοιχεία θα μπορούσε κανείς να συμπεράνη ότι η θρησκεία οδηγεί το ανθρώπινο γένος μακρυά από τον πόλεμο. Αλλά γιατί εκατοντάδες χιλιάδες νεαρών Καθολικών και Προτεσταντών επολέμησαν επί χρόνια στο Βιετνάμ; Ενήργησαν μήπως αντίθετα προς την καθοδήγησι που έλαβαν από τη θρησκεία των;
Συγκεχυμένη Καθοδήγησις
Στην πραγματικότητα η εναντίωσις της θρησκείας στον πόλεμο του Βιετνάμ δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όπως μπορεί να δείχνουν τα προηγούμενα. Επί παραδείγματι, ο Αρχιεπίσκοπος Φίλιπ Χάνναν της Νέας Ορλεάνης είπε ότι περιελαμβάνετο μεταξύ «ενός σημαντικού αριθμού επισκόπων που δεν υποστηρίζουν πλήρως την απόφασι» που υιοθετήθηκε προσφάτως από τους Αμερικανούς επισκόπους.8 Έτσι οι Καθολικοί βρίσκονται, όπως καταλαβαίνει κανείς, σε σύγχυσι όσον αφορά την καθοδήγησι που δίδεται ακόμη και σήμερα!
Το ίδιο συμβαίνει με τις Προτεσταντικές Θρησκείες. Το 1968 η Λουθηρανική Εκκλησία της Αμερικής πήρε μια θέσι επιδοκιμάζοντας επισήμως τους αντιρρησίας συνειδήσεως που καλούνται στο στρατό. Εν τούτοις, από τότε οι Λουθηρανοί μίλησαν επίσης υπέρ του πολέμου του Βιετνάμ. Επί παραδείγματι, στο τεύχος της ανοίξεως της Λουθηρανικής εκδόσεως Σπρινγκφέλντερ, ο καθηγητής και εφημέριος Μάρτιν Σάρλεμαν γράφει:
«Ακούμε να λένε ότι πρέπει ν’ αγαπούμε τον πλησίον μας σαν τον εαυτό μας. Βεβαίως αυτό είναι σωστό. Ποιος θα μπορούσε να αντείπη σ’ αυτό αφού είναι λόγος του Θεού; Αλλά υπάρχει κι’ ένα άλλο βήμα σ’ αυτό. . . . Η σχέσις μου προς ένα Βορειοβιετναμέζο στρατιώτη δεν είναι μια υπόθεσις μεταξύ εμού και αυτού. Ανάμεσα υπάρχουν δυο κατηγορίες αφοσιώσεως: Η δική μου για την πατρίδα μου και η δική του για την πατρίδα του. Έχω μια ευθύνη απέναντι στην πατρίδα μου που ξεπερνά το ενδιαφέρον μου γι’ αυτόν· και αυτό αληθεύει επίσης από μέρους του. Τώρα, όταν αυτός πληγωθή και χρειάζεται τη βοήθειά μου, τότε γίνεται πάλι ο πλησίον μου με την ηθική έννοια της Καινής Διαθήκης. Η σχέσις ανθρώπου προς άνθρωπον επιστρέφει.»9
Έτσι αυτός ο διάκονος ισχυρίζεται ότι η αφοσίωσις προς την πατρίδα εκμηδενίζει την εντολή του Χριστού να αγαπούμε τον πλησίον μας. Αυτό ασφαλώς πρέπει να προκαλή σύγχυσι στους ανθρώπους όταν η εκκλησία των εγκρίνη τους αντιρρησίας συνειδήσεως, κι εν τούτοις ένας διάκονος ενθαρρύνει το να μάχεται κανείς στον πόλεμο!
Θα μπορούσε κανείς να συμπεράνη ότι οι απόψεις αυτού του Λουθηρανού διακόνου είναι η εξαίρεσις σήμερα, και ότι η θρησκεία τώρα οδηγεί τους ανθρώπους μακρυά από τον πόλεμο του Βιετνάμ. Αλλά αλήθευε αυτό πέντε ή έξη χρόνια πριν;
Προηγούμενη Άποψις για τον Πόλεμο
Περισσότερο από πέντε χρόνια προηγουμένως ετέθησαν ερωτήσεις στους Ρωμαιοκαθολικούς ιερείς από την εταιρία Κάθολικ Πολς Ινκ. Ερωτήθησαν: Πρέπει οι Η.Π.Α. να υιοθετήσουν μια σταθερή πολιτική να νικήσουν στον πόλεμο του Βιετνάμ;
Οι ιερείς απήντησαν: Ναι—2.706· Όχι—371.10
Συχνά ιερείς μιλούσαν και ενεργούσαν με πλήρη υποστήριξι της προσπαθείας του πολέμου. Επί παραδείγματι, μια εφημερίς ανέφερε ότι ένας ιερεύς και δυο άλλοι κληρικοί προσπάθησαν «να πείσουν ένα όμιλο φοιτητών του Μπρούκλυν ότι η Βιβλική εντολή εναντίον του φόνου δεν εφηρμόζετο στον πόλεμο του Βιετνάμ.» Ο Ρόμπερτ Τζ. Μακναμάρα, ιερεύς ισχυρίσθηκε: «Αυτό που κάνομε εκεί είναι απαραίτητο για να εμποδίσωμε την ολιγαρχία.»11
Μερικοί ιερείς πήραν μια ακόμη πιο ενεργό θέσι στον πόλεμο. Μια μεγάλη εικόνα μιάμιση σελίδα εμφανίσθηκε στο περιοδικό Λάιφ με την επικεφαλίδα με μεγάλα γράμματα: «Ένας Γενναίος Ιερεύς Μαχόμενος Μόνος του.» Το άρθρο έλεγε: «Στην καρδιά του πολέμου η παραπάνω μορφή με το κράνος και το όπλο στο χέρι είναι ένα παράξενο και ενθαρρυντικό φαινόμενο—ένας Καθολικός ιερεύς που διεξάγει τον δικό του ιδιωτικό πόλεμο εναντίον των Βιετκόγκ.»12
Γιατί οι ιερείς σχεδόν ομοφώνως ευνοούσαν τον αγώνα για μια νίκη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ; Ισχυρή επιρροή ασκούσε αναμφιβόλως η καθοδήγησις που εδίδετο από τους επισκόπους των. Τον Νοέμβριο του 1966 οι Αμερικανοί επίσκοποι σε μια επίσημη δήλωσι είπαν: «Είναι λογικό να υποστηρίξωμε ότι η παρουσία μας στο Βιετνάμ είναι δικαιολογημένη. . . . Επαινούμε την ανδρεία των ανδρών μας στις ένοπλες δυνάμεις και εκφράζομε σ’ αυτούς το χρέος της ευγνωμοσύνης μας. . . . μπορούμε ευσυνείδητα να υποστηρίξωμε τη θέσι της χώρας μας κάτω από τις παρούσες συνθήκες.»13
Μερικοί επίσκοποι μίλησαν σχεδόν σαν να ήταν ο πόλεμος μια ιερή σταυροφορία. Ο αποθανών Φράνσις Καρδινάλιος Σπέλμαν είπε ότι τα στρατεύματα των Ηνωμένων Πολιτειών ήσαν «στρατιώτες του Χριστού»14 που εμάχοντο ένα πόλεμο για τον πολιτισμό και ότι κάτι «λιγώτερο από τη νίκη είναι αδιανόητο.»15 Σε άτομα που μπορεί να αμφισβητούσαν το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες υπεστήριζαν το δίκαιο, ο Σπέλμαν απαντούσε: «Η πατρίδα μου είτε έχει δίκαιο είτε άδικο.»16
Όσον αφορά την έκκλησι του Σπέλμαν για «νίκη,» ο Τζωρτζ Ρ. Νταίηβις, διάκονος της Εθνικής Χριστιανικής Εκκλησίας της Πόλεως της Ουάσιγκτων, D.C., είπε: «Συμφωνώ.»17 Άλλοι Προτεστάνται διάκονοι έδειξαν με διαφόρους τρόπους ότι συμφωνούν.
Ο Ρόμπερτ Μάμμυ, διάκονος της Χριστιανικής Επιστήμης, επιχειρηματολόγησε υπέρ του πολέμου λέγοντας σε μια ομάδα φοιτητών του πανεπιστημίου: «Ο φόνος πρέπει να γίνη με αγνή καρδιά, αλλιώς είναι ανήθικος φόνος. Αν οι στρατιώτες μας εδιδάσκοντο να μισούν τον εχθρό, τότε το να τον σκοτώσουν θα ήταν ανήθικη πράξις.»18
Οι κληρικοί επίσης έδειξαν την υποστήριξί των για τον πόλεμο με το να τιμούν αυτούς που πέθαναν στη μάχη. Ο Μάρτιν Χέρδερ, ένας Λουθηρανός πάστωρ από το Ντε Μόινς της Αιόβα, είπε σε μια κηδεία: «Όταν ένας στρατιώτης πεθαίνη στη γραμμή του καθήκοντος σ’ ένα δίκαιο πόλεμο [Βιετνάμ], όχι μόνο είναι ένας ένδοξος θάνατος στην υπηρεσία της Πατρίδος αλλ’ είναι κι’ ένα ευλογημένο τέλος γι’ αυτόν. . . . Είμαι βέβαιος ότι οι άγγελοι ήσαν έτοιμοι να μεταφέρουν την ψυχή του στον ουρανό και ότι τώρα απολαμβάνει ειρήνη.»19
Πού Έχει Οδηγήσει η Θρησκεία
Είναι προφανές ότι στα πρώτα στάδιά του οι εκκλησίες των Ηνωμένων Πολιτειών υπεστήριζαν τον πόλεμο του Βιετνάμ. Και σε τι ωδήγησε αυτό;
Πρώτα απ’ όλα ωδήγησε τα μέλη της αυτής θρησκείας να σκοτώνουν ο ένας τον άλλον στο πεδίο της μάχης. Υπάρχουν, παραδείγματος χάριν, κατά προσέγγισιν ένα εκατομμύριο Καθολικοί στο Βόρειο Βιετνάμ. Ποια στάσι κράτησαν οι ιερείς εκεί; Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης ανέφεραν: «Ο πάστωρ της Εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου της Παδούης στο Ανόι, Αιδεσιμώτατος Ιωσήφ Νγκουγιέν Βαν Κούε,. . . είπε ότι τακτικά ευλογούσε τους νεαρούς Καθολικούς που ενώνονταν με τις [Βορειοβιετναμικές] ένοπλες δυνάμεις.»20 Έτσι μέλη της ιδίας εκκλησίας εσκότωσαν ο ένας τον άλλον στο πεδίο της μάχης στο Βιετνάμ και με την ευλογία του κλήρου!
Εν τούτοις, όπως παρετηρήσαμε προηγουμένως, τελευταίως έγινε μια αλλαγή. Πράγματι, εξεδόθη μια «Έκκλησις για Μετάνοια και Δράσι» από πολλά δόγματα, η οποία παρακινεί να τεθή τέλος στον πόλεμο.21
Αλλά γιατί άλλαξαν τις απόψεις των οι θρησκευτικοί αρχηγοί; Η απάντησις σ’ αυτό το ερώτημα θα βοηθήση ν’ αποκαλυφθή τι καθορίζει συχνά τη θέσι που παίρνει η θρησκεία επί διαφόρων θεμάτων, και επομένως που οδηγεί το ανθρώπινο γένος.
[Εικόνα στη σελίδα 6]
Μερικοί ιερείς έλαβαν ενεργό μέρος στον πόλεμο, όπως έκαμε αυτός του οποίου την εικόνα είχε το περιοδικό «Λάιφ»
[Εικόνα στη σελίδα 7]
Μιλώντας για τον πόλεμο του Βιετνάμ ο Καρδινάλιος Σπέλμαν είπε ότι τα στρατεύματα των Ηνωμένων Πολιτειών ήσαν «στρατιώτες του Χριστού»