Μια Εκπληκτική Αντιστροφή

ΟΙ προτάσεις των Η.Π.Α. προς το Πεκίνο και τη Μόσχα ήσαν αξιοσημείωτες αυτές καθ’ εαυτές. Αλλά μια ακόμη πιο εκπληκτική αλλαγή είχε προηγηθή από αυτό. Ποια;

Γυρίστε πίσω μόλις μια ή δυο δεκαετίες στο παρελθόν. Θυμάστε πώς, σε όλον τον Δυτικό κόσμο, ο Κομμουνισμός κατεδικάζετο τακτικά και βίαια ως «άθεος Μπολσεβικισμός;»

Ποιες ήσαν οι κύριες πηγές αυτής της επικρίσεως; Ήσαν οι εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου ιδιαίτερα οι εκκλησίες της Δύσεως. Εν τούτοις μια εκπληκτική αντιστροφή έχει λάβει χώραν. Για να εκτιμήσετε πόσο μεγάλη υπήρξε αυτή η αλλαγή, εξετάστε αυτό:

Θρησκευτικός «Ψυχρός Πόλεμος» Εναντίον του Κομμουνισμού

Το 1937 ο Πάπας Πίος ΙΑ΄ εδημοσίευσε μια εγκύκλιο (Divini Redemptoris) στην οποία έλεγε: «Εφ’ όσον ο Κομμουνισμός είναι ουσιαστικώς κακός, όποιος θέλει να σώση τη Χριστιανοσύνη και τον πολιτισμό από την καταστροφή πρέπει ν’ απέχη από το να τον βοηθή στην εκτέλεσι οποιουδήποτε σχεδίου.»—Νέα Καθολική Εγκυκλοπαιδεία (1967, Τόμ. IV σελ. 924)

Αυτό ήταν στην πραγματικότητα, μια επίσημη διακήρυξις πολέμου εκ μέρους του Βατικανού εναντίον του Κομμουνισμού. Τι ακολούθησε;

Στη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, η Ναζιστική Γερμανία ξαφνικά διέρρηξε τη συνθήκη της με την Ρωσία, και στις 22 Ιουνίου 1941 επετέθη εναντίον της Σοβιετικής Ενώσεως. Ο Ρωμαιοκαθολικός επίσκοπος του Άιχστετ της Γερμανίας εξέδωσε τότε μια ποιμαντορική επιστολή αποκαλώντας τη Γερμανική εισβολή «μια σταυροφορία, έναν ιερό πόλεμο. . .για την πίστι και την εκκλησία.»—Η Καθολική Εκκλησία και η Ναζιστική Γερμανία (1964), υπό Γκύντερ Λούη, σελ 230, 231.

Ομοίως στην Ιταλία, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντίνι ανεφέρθη στη «Μπολσεβικική Ρωσία» σαν μια «χωρίς περιορισμούς χώρα, όπου ο Σατανάς φαίνεται να έχη βρη τα όργανα του και τους καλύτερους συνεργάτες του,» και προσευχήθηκε να ευλογήση ο Θεός τους Ιταλούς και Γερμανούς στρατιώτας, οι οποίοι, «σ’ αυτή την αποφασιστική ώρα, υπερασπίζονται το ιδανικό της ελευθερίας μας εναντίον του Ερυθρού βαρβαρισμού.»—Ο Πίος ΙΒ΄ και το Τρίτο Ράιχ (1966) υπό Σαούλ Φρήντλεντερ, σελ. 79.

Η Γερμανική εισβολή απέτυχε, και ο πόλεμος έληξε με τη Ρωσία μεταξύ των νικηφόρων Συμμαχικών δυνάμεων.

Αλλ’ η εναντίωσις της Καθολικής Εκκλησίας έγινε ακόμα πιο σκληρή. Όταν η μεταπολεμική Ιταλία έφθασε να έχη το πολυπληθέστερο Κομμουνιστικό Κόμμα έξω από τη Σοβιετική Ένωσι, το Βατικανό εξέδωσε μια νέα διακήρυξι. Το 1949 έβγαλε διάταγμα ότι, όχι μόνο αυτοί που εγγράφονται στο Κομμουνιστικό κόμμα, αλλ’ ακόμη και όποιος ‘έδειχνε εύνοια στο Κομμουνιστικό κόμμα’ θα έπρεπε να αφορίζεται.

Μολονότι αυτό το διάταγμα ποτέ δεν εφαρμόσθηκε σαφώς, μια σταθερή επίθεσις από επικρίσεις συνέχισε να ρέη από τις θρησκευτικές αρχές σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950. Το 1955 ο Ρίτσαρντ Νίξον, τότε αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, επήνεσε την Καθολική Εκκλησία ως «ένα από τα κυριώτερα προπύργια εναντίον του Κομμουνισμού.» Μολονότι όχι τόσο έντονα, και οι Προτεσταντικές οργανώσεις εξέφρασαν παρόμοια εχθρότητα εναντίον του παγκοσμίου Κομμουνισμού.

Μια Θρησκευτική Μεταβολή

Κατόπιν, ξαφνικά στις αρχές του 1963 άρχισε ένα «ξεπάγωμα.» Εκείνο το έτος οι παγερές σχέσεις μεταξύ Βατικανού και Κομμουνισμού άρχισαν να θερμαίνωνται.

Ένα από τα κύρια σημεία του «ξεπαγώματος» συνέβη με την εγκύκλιο Επί Γης Ειρήνη του Πάπα Ιωάννου ΚΓ΄. Σ’ αυτήν έλεγε, στην πραγματικότητα, ότι η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να περιμένη τη διευθέτησι ιδεολογικών ανταγωνισμών, αγώνων πολιτικών δυνάμεων ή ακόμη τον θρίαμβο της θρησκείας επί του αθεϊσμού.

Κατόπιν, προς κατάπληξιν των συντηρητικών στοιχείων, ο πάπας έδωσε συνέχεια σ’ αυτό με το να δεχθή σε ιδιαίτερη ακρόασι τη θυγατέρα και τον γαμβρό του τότε Κομμουνιστού αρχηγού Κρούστσεφ.

Το επόμενο έτος, στις 15 Σεπτεμβρίου 1964, το Βατικανό υπέγραψε μια σπουδαία συνθήκη με το Κομμουνιστικό καθεστώς της Ουγγαρίας—και αυτό μόλις δέκα πέντε χρόνια μετά το διάταγμα του Βατικανού περί αφορισμού οποιουδήποτε που ‘θα έδειχνε εύνοια στον Κομμουνισμό.’ Η Ρώμη επέτρεψε τώρα στους Καθολικούς ιερείς στην Ουγγαρία να δίνουν τον όρκο αφοσιώσεως στην Κομμουνιστική κυβέρνησι της Ουγγαρίας.

Και άλλες ‘βολιδοσκοπήσεις ειρήνης’ έγιναν. Την άνοιξι του 1966, επί παραδείγματι, ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ συνέχισε το «ξεπάγωμα» με το να παραχωρήση παπική ακρόασι στον Σοβιετικό Υπουργό των Εξωτερικών Αντρέυ Γκρομύκο. Περιγράφοντας την ακρόασι το περιοδικό Νιούσγουηκ αναφέρει ότι ο πάπας, «με πλατύ χαμόγελο, συνήντησε τον Γκρομύκο στη θύρα της βιβλιοθήκης και έτεινε και τα δύο χέρια του σε χαιρετισμό.» Τα έτη που ακολούθησαν είδαν συνεχείς διαπραγματεύσεις του Βατικανού με Κομμουνιστικές χώρες.

Έτσι, τώρα το 1972, όταν έγιναν οι διασκέψεις κορυφής του Πεκίνου και της Μόσχας, δεν ακούσθηκε ούτε ένας ψίθυρος αποδοκιμασίας από τους αρχηγούς των εκκλησιών. Μια εκπληκτική μεταμόρφωσις έλαβε έτσι χώραν. Οι «Ερυθροί βάρβαροι» του Κομμουνισμού έγιναν ξαφνικά κοινωνικώς δεκτοί, σεβαστοί. Η «άθεη» ιδεολογία του Κομμουνισμού, που ισχυρίζεται ότι η θρησκεία είναι το «όπιον του λαού,» δεν θεωρείται πλέον σαν ένα σοβαρό εμπόδιο στις εγκάρδιες σχέσεις.

Η αλλαγμένη στάσις των θρησκευτικών αρχηγών βρήκε το παράλληλό της στις πολιτικές δυνάμεις της Δύσεως. Απευθυνόμενος από τηλεοράσεως από την Μόσχα στον Ρωσικό λαό, επί παραδείγματι, ο Πρόεδρος Νίξον ετόνισε ότι η Σοβιετική Ένωσις και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να θεωρούν αλλήλας όχι πλέον ως ‘εχθρούς’ αλλά ως ‘ειρηνικούς συναγωνιστάς.’

Στη «Διακήρυξι των Αρχών» και οι δύο χώρες συνεφώνησαν ότι «οι διαφορές στην ιδεολογία και στα κοινωνικά συστήματα [τα οποία, βεβαίως περιλαμβάνουν θρησκευτικά συστήματα και απόψεις] . . . δεν είναι εμπόδια στην αμοιβαία ανάπτυξι των ομαλών σχέσεων.»

Αυτά που φαίνονται ότι ήσαν πελώριοι φραγμοί φαίνονται να έχουν υπερπηδηθή. Η προσοχή τώρα συγκεντρώνεται σε ένα «Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ασφαλείας,» το οποίον έχει συμφωνηθή από τις παγκόσμιες δυνάμεις για το 1973. Και η Γαλλική εφημερίς Λε Μοντ (25-26 Ιουνίου 1972) παραθέτει τα λόγια του Μονσινιόρ Καζαρόλι, αρχηγού της διπλωματίας του Βατικανού, όταν είπε ότι «το Βατικανό προτείνει να συμμετάσχη» και ήδη συνιστά τι θα έπρεπε να περιέχη η ημερησία διάταξις, περιλαμβανομένης και μιας ισορροπημένης μειώσεως των στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου Βαρσοβίας.

Τι θα φέρουν οι προσεχείς μήνες; Είναι μήπως αυτά που έχομε ιδή απλώς ένας συνηθισμένος πολιτικός ελιγμός, απλή ‘βιτρίνα’ ή είναι κάτι μεγάλο που συντελείται; Υπάρχει λόγος για να πιστεύομε ότι το τελευταίο συμβαίνει.

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ υπογράφει την εγκύκλιο «Επί γης Ειρήνη» στις 11 Απριλίου 1963, αρχίζοντας το «ξεπάγωμα» της στάσεως του Βατικανού απέναντι του Κομμουνιστικού κόσμου

[Εικόνες στη σελίδα 8]

Ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ συνέχισε το «ξεπάγωμα» με την παπική ακρόασι που έδωσε στον Σοβιετικό υπουργό των Εξωτερικών Αντρέυ Γκρομύκο