Ο Κούκος—Ένας Συμπαθητικός Πονηρούλης;

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στις Βρεταννικές Νήσους

ΣΤΗ Ρωσία τον λένε κουκούσμπκα, στη Γερμανία κούκουκ, στη Γαλλία κούκου, στην Ολλανδία κέκεκ και στην Ιαπωνία κακ-κο. Ωστόσο, με όποιο όνομα κι αν είναι γνωστό, είτε στην Σκωτία είτε στις πλαγιές του όρους Φούτζι, είναι το ίδιο πουλί ο κοινός κούκος.

Με πλήρες το φτέρωμά του είναι ένα όμορφο πουλί, σχεδόν μέγεθος του περιστεριού, ζυγίζει όμως λιγότερο από 113 γραμμάρια (4 ουγγιές). Έχει χρώμα ανοιχτό σταχτί και φορά ένα χαρακτηριστικό ραβδωτό γιλέκο, με άσπρες βούλες και λεπτές ραβδώσεις στη μακρυά του ουρά. Ανάμεσα στις φωνές των πουλιών, το δικό του «κουκ-ου» είναι μοναδικό.

Αν και είναι πολύ όμορφο πουλί, έχει μερικά χαρακτηριστικά που τον κάνουν να φαίνεται κάπως πονηρούλης. Ο κοινός κούκος αφήνει τα αυγά του στις φωλιές άλλων πουλιών και ποτέ δεν στενοχωρείται να χτίση μια δική του φωλιά.

Εκλογή Θετών Γονέων

Το θηλυκό του κούκου διαλέγει κάποιο άλλο πουλί για θετό γονέα του νεογνού του. Παρακολουθεί τις δραστηριότητες του χτισίματος της φωλιάς του θετού γονέα που έχει διαλέξει, και αφού εκείνος τοποθετήσει ένα ή περισσότερα από τα δικά του αυγά στη φωλιά, ο κούκος τοποθετεί ένα δικό του αυγό όταν το άλλο πουλί απουσιάζη. Δεδομένου ότι το θηλυκό του κούκου γεννά 12 μέχρι 20 αυγά σε μια εποχή, πρέπει να βρη κάμποσους θετούς γονείς.

Μ’ ένα μυστηριώδη τρόπο, το θηλυκό καταφέρνει να μεταμφιέση τα αυγά του αρκετά ώστε να μοιάζουν με του θετού γονέως που διάλεξε. Τα αυγά του κούκου έχουν πέντε αποχρώσεις από το καφέ έως το πράσινο, και μια ποικιλία από κηλίδες και σημάδια, μπορεί να έχουν δε το σχήμα του αχλαδιού ή να είναι σφαιρικά, όμως είναι μικρά σε σχέση με το μέγεθος του πουλιού.

Η απάτη, όμως, φαίνεται, δεν σταματά εκεί. Μερικοί παρατηρητές λέγουν ότι παίρνει ένα από τα αρχικά αυγά από τη φωλιά του θετού γονέως και είτε το τρώγει είτε το πετάει καθώς φεύγει πετώντας.

Ανατροφή των Νεαρών Κούκων

Η περίοδος εκκολάψεως του αυγού του κούκου είναι μόνο 121⁄2 μέρες, έτσι συχνά αυτό το αυγό «σκάζει» πρώτο στη φωλιά. Φαίνεται ότι ο νεαρός κούκος, περί τις 10 ώρες μετά την εκκόλαψι του αυγού, δεν ανέχεται τίποτε να τον εγγίζη και, ενστικτωδώς, κάνει απελπισμένες προσπάθειες να βγάλη τα άλλα αυγά ή νεογνά έξω από τη φωλιά. Στη ράχη του νεογνού κούκου βρίσκεται μια πολύ ευαίσθητη κοιλότης όπου μέσα προσπαθεί να βάλη τα αυγά ή τους νεοσσούς που τον προκαλούν και, κατόπιν, με πολλή προσπάθεια και χρησιμοποιώντας τις χωρίς πτίλωμα φτερούγες του και τα άκαμπτα πόδια του, πετά το φορτίο έξω από τη φωλιά, και έτσι μένει ο μόνος κάτοικος. Σπάνια αποτυγχάνει, αν και ο νεαρός κούκος είναι τυφλός, γυμνός και φαινομενικά αβοήθητος. Το ένστικτο, για να απαλλαγή από όλους τους αντιπάλους που θα συναγωνίζοντο μαζί του την ώρα της διατροφής, είναι ισχυρό.

Η επιτακτική κραυγή του «τσιζ, τσιζ, τσιζ» είναι τόσο εντυπωσιακά ισχυρή, ώστε όχι μόνο οι θετοί γονείς του καταναλώνουν όλο τους τον χρόνο να ψάχνουν να βρίσκουν τροφή, αλλά και άλλα πουλιά επίσης αισθάνονται αναγκασμένα να ρίχνουν μεζεδάκια, που προορίζονται για τα δικά τους παιδιά, στο πάντα ανοιχτό στόμα του νεογνού κούκου. Επειδή συχνά παραγεμίζει με το σώμα του την εύθραυστη φωλιά που δεν φτιάχτηκε γι’ αυτόν, φέρει πολύ βαρέως οποιαδήποτε εισβολή, σφυρίζοντας προκλητικά, τσιμπώντας άγρια το ανθρώπινο χέρι και μερικές φορές ακόμη και το πουλί που μόλις τον τάισε!

Φαίνεται παράξενο που το ένστικτο των θετών γονέων, για την ανατροφή αυτού του νεοσσού που δεν είναι αγαπητός, είναι τόσο έντονο. Όμως, οποιαδήποτε πιθανή αντίληψις του γεγονότος ότι αυτός ο νεοσσός δεν είναι δικό τους παιδί, προφανώς εξαφανίζεται μέσα στον αγώνα για τη διατροφή του στις αναγκαίες 20 περίπου μέρες, πριν μπορέση να φροντίση μόνος του τον εαυτό του.

Τα Μυστήρια της Μεταναστεύσεως

Όταν αλλάζουν οι εποχές, οι κούκοι ταξιδεύουν από τις Βρεταννικές Νήσους στην Αφρική. Αλλά τα μικρά συχνά ακολουθούν εβδομάδες μετά τους γονείς τους. Πώς, μαζί με άλλους μετανάστες, βρίσκουν τον δρόμο τους πάνω από αχανείς εκτάσεις γης και θάλασσας, συχνά πετώντας σε μεγάλα ύψη όπου μπορεί να σπανίζη το οξυγόνο; Επίσης, πώς αντιμετωπίζουν ψυχρά και ψηλά ρεύματα αέρος—και όμως φτάνουν στον προορισμό τους με την ακρίβεια ταξιδιού που κατευθύνεται από ηλεκτρονικό υπολογιστή; Μόνον ο Δημιουργός γνωρίζει.

Την άνοιξι ξαναβρίσκουν τον δρόμο της επιστροφής. Κάθε χρόνο τα ενήλικα πουλιά επιστρέφουν στην ακριβή περιοχή όπου έμεναν το προηγούμενο καλοκαίρι. Κάθε αρσενικό ανακοινώνει την άφιξί του με επίμονες επισκέψεις, με τις οποίες διεκδικεί ένα μέρος γης σαν πηγή διατροφής του.

Όσο για το θηλυκό, ποιους θα διαλέξη για θετούς γονείς του μικρού του; Πετρίτες, κορυδαλλοί, ωδικά πτηνά, σουσουράδες, ποταμίτες, σπίνοι και άλλα πουλιά έχουν γίνει ακούσιοι γονείς αυτών των λαίμαργων νεογνών του κούκου. Αλλά το θηλυκό θυμάται το είδος που μεγάλωσε το ίδιο όταν ήταν μικρό και διαλέγει το ίδιο είδος για να εκκολάψη τα αυγά του και να αναθρέψη τα μικρά του.

Χρήσιμες Συνήθειες Διατροφής

Παρά τα πολλά άσχημα χαρακτηριστικά του, ο κοινός κούκος έχει και μερικές χρήσιμες συνήθειες. Επειδή είναι πάντα λαίμαργος, αυτή η ακόρεστη επιθυμία για τροφή προφανώς είναι η αιτία που τρώγει καταστρεπτικά ζωύφια που άλλα πουλιά δεν αγγίζουν καν. Αυτά τα ζωύφια, όπως η «τίγρις» η λευκοϊκτίς, ο σκώρος με τη χρυσή ουρά έχουν ερεθιστικές τρίχες που τα προστατεύουν από άλλα πουλιά, αλλά όμως δεν φοβίζουν τον πεινασμένο κούκο. Παρομοίως, άλλες δύο κάμπιες, όπως ο «σκώρος της κίσσας» και η «μύγα των φραγκοστάφυλλων,» έχουν προστατευτικό χρωματισμό που εκφοβίζει τα άλλα πουλιά, όχι όμως και τον κούκο, που τα βρίσκει πολύ της αρεσκείας του. Σκαθάρια, σκουλήκια, σαρανταποδαρούσες—όλα τα καταβροχθίζει λαίμαργα αυτό το πάντα πεινασμένο πουλί.

Σύμφωνα με τις ανθρώπινες αρχές, ο κούκος μπορεί να χαρακτηρισθή πονηρούλης. Όμως, δεν είναι άνθρωπος. Ο τρόπος με τον οποίο επιβάλλει τη φροντίδα των παιδιών του μπορεί να φαίνεται συγκλονιστικός, αλλά τα άλλα πουλιά δεν παραπονούνται. Ο κούκος ζη σύμφωνα με το σχέδιο που πρόβλεψε γι’ αυτόν ο Δημιουργός, συνεισφέροντας και αυτός στην ισορροπία της φύσεως. Και, παράλληλα, συνεχίζει να ζη μ’ ένα τρόπο που μαγεύει όσους τον παρατηρούν και αυτό, επίσης, αποτελεί προφανώς τον σκοπό του Δημιουργού του.