«Σχολική Ανησυχία»—Το Τίμημα του Επιτεύγματος;

Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Γερμανία

Η ΛΕΞΗ «Schulangst» είναι μια λέξη που επινοήθηκε στα Γερμανικά για να περιγράψει ένα πρόβλημα που αποκτάει συνεχώς διεθνή χαρακτήρα. Και παρ’ όλο που μια μετάφραση της λέξης αυτής δεν θα καταφέρει να περιλάβει όλες τις λεπτές παραλλαγές της έννοιας, γενικά σημαίνει «σχολική ανησυχία».

Πριν από δέκα χρόνια ο Γερμανός παιδίατρος Δρ Έκχαρτ Σρίκελ είπε: «Παραπάνω από τα δυο τρίτα των παιδιών που νοσηλεύω δεν είναι από οργανική άποψη άρρωστα με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης. Είναι άρρωστα εξαιτίας του σχολείου». Το ιατρικό περιοδικό Ντόιτσε Έρζτεμπλαττ ισχυρίζεται ότι από τότε έχει αυξηθεί δέκα φορές ο αριθμός των παιδιών που πηγαίνουν στο γιατρό για δυσκολίες που σχετίζονται με το σχολείο!

Πράγματι, αν θα πρέπει να πιστέψουμε τον Γερμανικό Σύνδεσμο Νεαρών Δασκάλων, το σύστημα δημοτικής εκπαίδευσης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας βρίσκεται σε κρίση. Ο Σύνδεσμος υποδεικνύει ότι υπάρχουν 280.000 σπουδαστές οι οποίοι κάθε χρόνο αποτυχαίνουν να πάρουν προβιβάσιμους βαθμούς—σχεδόν ένας σπουδαστής στους 30—καθώς και ότι 18.000 σπουδαστές κάθε χρόνο αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν για λόγους που έχουν σχέση με το σχολείο. Εκατοντάδες από αυτούς πετυχαίνουν στην απόπειρά τους κάθε χρόνο.

Οι Αιτίες της

Ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας που προξενεί τη σχολική ανησυχία είναι η διαδεδομένη πίεση για να πετύχει κανείς. Τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι λένε στους νεαρούς στη Γερμανία ότι αν επιθυμούν να εισαχθούν σε πανεπιστήμιο ή να βρουν μια εργασία που αξίζει, θα πρέπει να έχουν εξαιρετικά μεγάλους βαθμούς. Για πολλά παιδιά, ωστόσο, ο φόβος της πιθανής αποτυχίας δημιουργεί εντάσεις που συχνά τα κάνουν να αποτυχαίνουν! Όπως προειδοποιεί ο Γερμανός Καθηγητής Βάλτερ Λάιμπρεχτ: «Εμείς οι γονείς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το μόνο που μπορεί να κάνει η υπερβολική φιλοδοξία από μέρους μας είναι να βλάψει τα παιδιά μας».

Αληθεύει ότι, οι βαθμοί μπορούν να διεγείρουν τους σπουδαστές ώστε να κάνουν έξοχη εργασία και μπορεί να επισημαίνουν και τους τομείς όπου χρειάζονται βελτίωση. Και αν ένας γονέας δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για την εκπαίδευση του παιδιού του, τότε ο νεαρός μπορεί να χάσει το κίνητρο για τη μάθηση. Παρ’ όλα αυτά, ο Λάιμπρεχτ καταδικάζει «τη σκληρή πίεση για βαθμούς». Η πάρα πολύ μεγάλη έμφαση για τους βαθμούς μπορεί να κάνει τα παιδιά μέσης ή και ανώτερης νοημοσύνης να αισθάνονται κατώτερα. «Όταν οι βαθμοί γίνονται μοχλός για να χρησιμοποιηθεί πίεση», λέει το Γερμανικό περιοδικό Έλτερν, «μην αφήνοντας κανένα περιθώριο για ατομική ανάπτυξη, όταν διαταράσσουν την κοινωνική ισορροπία, τότε υπάρχει κάτι το απαίσιο στο σύστημά μας. Και εκείνοι που υποφέρουν είναι τα παιδιά μας».

Οι οικογένειες που υποφέρουν από διχόνοια ή έχουν διαλυθεί από διαζύγιο ή χωρισμό μπορούν επίσης να εκθρέψουν τη σχολική ανησυχία. Τα παιδιά σε τέτοιες οικογένειες συχνά αισθάνονται σαστισμένα, αναστατωμένα ή και ότι δεν τα αγαπούν. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Δρ Γκέρχαρτ Νίσσεν, διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής για Νεαρούς του Πανεπιστημίου Βέρτσμπουργκ Γιούλιους-Μαξιμίλιανς, εξηγεί: «Μπορεί να παρατηρηθεί ότι οι σπουδαστές αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν μόνον όταν υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στις σχέσεις γονέα-παιδιού ή στη δομή της προσωπικότητας του παιδιού».—Τα πλάγια γράμματα δικά μας.

Ωστόσο ένας άλλος παράγοντας που προξενεί σχολική ανησυχία αποκαλύπτεται από έναν 11χρονο: «Είμαι βέβαιος ότι θα μπορούσα να λύσω το πρόβλημα που παρουσιάζει ο δάσκαλος, αν απλά και μόνο μπορούσα να το κατανοήσω». Ιδιαίτερα από το τέλος της δεκαετίας του 1960 η απλότητα που υπήρχε στα Γερμανικά σχολεία έχει δώσει προοδευτικά τη θέση της στη σύνθετη επιστημονική και τεχνική φρασεολογία. Η σχολική ανησυχία είναι η φυσική συνέπεια της πίεσης που δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο.

Ακόμη και η παρατεταμένη παρακολούθηση τηλεόρασης μπορεί να είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει σ’ αυτό. Ένας εκπαιδευτής ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι που παρακολουθούν τηλεόραση τείνουν να ξεχνούν γρήγορα αυτά που βλέπουν έτσι ώστε μπορούν να συγκεντρώνονται καλύτερα πάνω σ’ αυτά που τους παρουσιάζονται μετά. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Τείνουν επίσης να ξεχνούν γρήγορα και τα μαθήματα του σχολείου!

Κατά καιρούς, οι σπουδαστές υποβάλλονται σε «απειλές, εκβιασμούς και κακή μεταχείριση». Γι’ αυτό η Χαμπούργκερ Αμπέντμπλαντ παρατήρησε περαιτέρω: «Συχνά ο φόβος του σχολείου είναι επίσης και ο φόβος της βίας από τους συμμαθητές . . . Οι σπουδαστές αντιδρούν στην πίεση με βία».

Πολύ Υψηλό Τίμημα;

Παρ’ όλο που η λέξη για τη σχολική ανησυχία επινοήθηκε στη Γερμανία κατά κανένα τρόπο δεν περιορίζεται στη Γερμανία. Είναι απλώς άλλη μια ανησυχητική ένδειξη ότι πολλά σχολεία αποτυχαίνουν στις απαιτήσεις. Το ακαδημαϊκό επίτευγμα είναι καλό. Αλλά όταν τα παιδιά αναπτύσσουν ένα σχεδόν νοσηρό φόβο για το σχολείο, τότε οι γονείς θα πρέπει να αναρωτηθούν μήπως το τίμημα για το επίτευγμα είναι πάρα πολύ ψηλό.

Στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, ωστόσο, τα σχολεία αγωνίζονται να διδάξουν ακόμη και τις πιο βασικές ικανότητες, όπως είναι η ανάγνωση και η γραφή. Σε ποια έκταση ανταποκρίνεται ο Τρίτος Κόσμος, δηλαδή το σύνολο των αναπτυσσόμενων εθνών του κόσμου, σ’ αυτή την πρόκληση;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]

Η πίεση από δασκάλους και γονείς για επιτυχία κάνει πολλούς νεαρούς να έχουν ένα σχεδόν νοσηρό φόβο για το σχολείο