Δάση Μέσα στη Θάλασσα

Το όνομά μου είναι Γκαριμπάλντι. Αυτό είναι το σπίτι μου. Δεν είναι υπέροχο;

Οι άνθρωποι κάποτε προσπαθούσαν να με πιάσουν και να με κλείσουν μέσα σ’ ένα μικρό ενυδρείο. Φαντάζεστε τι θα πάθαινα; Θα πέθαινα από κλειστοφοβία. Συγνώμη για τη βαριά κουβέντα, αλλά με τρομάζει φοβερά ο κλειστός χώρος.

Αλλά, τώρα είμαι ασφαλής. Έγινα το θαλάσσιο σύμβολο της Καλιφόρνιας και τώρα βρίσκομαι κάτω από προστασία.

Αν θέλετε να ξεναγηθείτε στο όμορφο σπίτι μου και να συναντήσετε μερικούς από τους γείτονές μου, τότε κάντε τον κόπο, παρακαλώ, να διαβάσετε για τα

ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ στέκουν άφωνοι, εκεί κοντά στις ακτές της Καλιφόρνιας, ατενίζοντας με κατάπληξη τις συστάδες από γιγάντιες σεκόγιες. Ανάμεσα σ’ αυτούς κι εσύ, περιζωσμένος από τους τεράστιους κορμούς που υψώνονται στα ουράνια, με τις θολωτές φυλλωσιές ψηλά πάνω από το κεφάλι σου, τις ηλιαχτίδες να πέφτουν λοξά διαπερνώντας αυτόν τον καταπράσινο θόλο, νιώθεις μικρός κι ασήμαντος. Όλη αυτή η ησυχία, η γαλήνη, οι αχτίδες του ήλιου να σκίζουν την πυκνή σκιά του μεγάλου δάσους που σε περιστοιχίζει, σε κάνουν να χάνεσαι μέσα σ’ ένα αίσθημα κατανυκτικού δέους. Πολλοί μιλούν γι’ αυτά τα δάση με τις γιγάντιες σεκόγιες.

Δεν ασχολούνται, όμως, τόσο πολλοί με ένα άλλο είδος τεράστιων δασών. Αυτά τα δάση στέκουν όχι κοντά στην ακτή, αλλά στα ανοιχτά της Καλιφόρνιας. Κι εκεί, επίσης, υπάρχουν φυτά που υψώνονται σχηματίζοντας ψηλές θολωτές σκιάδες, κι εκεί υπάρχουν αχτίδες φωτός που διαπερνούν τη ζοφερή σκιά τού δάσους. Κι εκεί υπάρχει ηρεμία, γαλήνη, φως που προσθέτει αλησμόνητη ομορφιά στο δάσος που σε περιτριγυρίζει—και παρόμοια αισθήματα θαυμασμού και δέους σε κατακλύζουν.

Αυτό το δάσος δεν έχει δέντρα, αλλά θαλλούς· δεν έχει κορμούς, αλλά στύπες· δεν έχει φύλλα σαν κι αυτά που ξέρουμε αλλά φύλλα λογχοειδή· δεν έχει ρίζες, αλλά άγκιστρα. Αυτό το δάσος βρίσκεται μέσα στη θάλασσα. Το όνομά του είναι αστείο, Μακρόκυστης η αχλαδοφόρος (Macrocystis pyrifera), αλλά οι περισσότεροι το ξέρουν σαν γιγάντιο κελπ (φαιοφύκος Λαμιναρία)—ένα καστανό φύκι που χαρακτηρίζεται σαν «το μεγαλύτερο και ταχύτερα αυξανόμενο θαλασσινό φυτό στον κόσμο». Αυτοί που επισκέπτονται τα δάση του πρέπει να πάρουν μαζί τους το οξυγόνο τους, γι’ αυτό και φορούν εξοπλισμό δύτη και επίσης φορούν εφαρμοστές λαστιχένιες αδιάβροχες στολές για να προστατευτούν από το κρύο της θάλασσας. Κι αν θέλουν να διατηρήσουν κάτι περισσότερο από αναμνήσεις, θα πρέπει να πάρουν μαζί τους τις υποβρύχιες φωτογραφικές τους μηχανές και τεχνητό φωτισμό.

Το γιγάντιο κελπ έχει μια τόσο μικρή αρχή που θα την έβλεπες μόνο με το μικροσκόπιο. Σε βάθος τριάντα μέτρων, τα ζωοσπόρια πιάνονται πάνω στους βράχους και αναπτύσσονται σε μικροσκοπικά αρσενικά και θηλυκά σποριάγγεια, τα οποία συνδυάζουν τα σπερματοζωάρια και τα ωάρια για να παράγουν ένα ‘έμβρυο’. Από αυτά τα ‘έμβρυα’ αναπτύσσονται προς τα πάνω οι θαλλοί· οι σωληνωτοί μίσχοι αναπτύσσονται προς τα κάτω. Οι θαλλοί τραβούν για την επιφάνεια και το φως του ήλιου, ενώ οι μίσχοι προσκολλιούνται σφιχτά γύρω από τους βράχους για να συγκρατήσουν τα φυτά στη θέση τους. Καθώς αυτοί οι μίσχοι, που ονομάζονται απτικά όργανα, μεγαλώνουν, σχηματίζουν θυσάνους και είναι γνωστοί σαν άγκιστρα.

Καθώς οι θαλλοί αναπτύσσονται, αποκτούν λογχοειδή φύλλα που έχουν κύστεις γεμάτες αέρα και που κατευθύνονται προς την επιφάνεια της θάλασσας. Εκεί συνεχίζουν να αναπτύσσονται και απλώνονται για να σχηματίσουν πυκνόφυλλους θόλους. Ο θαλλός μπορεί να ζήσει μόνο έξι μήνες και τότε ένας καινούριος αναπτύσσεται από το άγκιστρο. Ολόκληρο το φυτό κελπ μπορεί να ζήσει για πέντε ή περισσότερα χρόνια. Μέσω όλου αυτού του λυγερού σώματος, που αποτελείται από λογχοειδή φύλλα, στύπες και άγκιστρα, το φυτό απορροφά τις θρεπτικές του ουσίες.

Και οι θαλλοί μεγαλώνουν εξήντα πόντους κάθε μέρα! Μπορεί να φτάσουν τα τριάντα ή περισσότερα μέτρα στην προσπάθειά τους να βγουν στην επιφάνεια, και κατόπιν μεγαλώνουν άλλα τριάντα μέτρα για να σχηματίσουν τον πλωτό θόλο. Μέσα από αυτούς τους θόλους του πλωτού κελπ είναι που εισχωρεί το ηλιόφως για να προσθέσει αιθέρια ομορφιά, μια απόκοσμη αίσθηση, σ’ αυτό το υποβρύχιο βασίλειο.

Τα λιβάδια που σχηματίζονται από το κελπ σφύζουν από ζωή. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ένα και μόνο ώριμο φυτό κελπ μπορεί να συντηρήσει πάνω από ένα εκατομμύριο οργανισμούς. Μόνο στα άγκιστρα ζουν πάνω από 178 είδη—καβούρια, γυμνοβράγχια, οφίουροι, σκουλήκια και άλλα. Συνολικά, υπολογίζεται ότι 800 είδη ζουν μέσα και γύρω από τα λιβάδια των κελπ χρησιμοποιώντας αυτό το φυτό σαν τροφή, κατοικία, και περιοχή κυνηγιού. Αστερίες, θαλάσσιες ανεμώνες, μέδουσες, σμέρνες και πολλά ψάρια συχνάζουν στις πρασιές που σχηματίζονται από το κελπ. Ένας ιδιαίτερα ευερέθιστος φιλαράκος είναι ο ζωηρόχρωμος πορτοκαλί γκαριμπάλντι—που έχει διακριθεί σαν το θαλάσσιο σύμβολο της Καλιφόρνιας.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, πολλά από τα δάση του κελπ στην Καλιφόρνια πλησίαζαν στην εξαφάνιση. Αν και οι θερμές θάλασσες σκοτώνουν το κελπ και τα ισχυρά κύματα το αποκολλούν από τα άγκιστρά του, η κύρια απειλή ερχόταν από τον αχινό της θάλασσας. Όπως, βέβαια, συχνά συμβαίνει, και εδώ τελικά έφταιγε ο άνθρωπος. Το δελτίο τύπου της Kelco Corporation εξηγεί:

«Οι αχινοί είναι πλάσματα που ζουν στα θαλάσσια δάση και τρέφονται από τα άγκιστρα, τους θαλλούς και τα νεαρά βλαστίδια του κελπ. Ο αποδεκατισμός του λουτρ (ενυδρίδα), που είναι ο πιο αποτελεσματικός φυσικός εχθρός του αχινού και που έγινε μέσω εξοντωτικού κυνηγιού σε προηγούμενα χρόνια, διατάραξε την οικολογική ισορροπία στα λιβάδια του κελπ. Οι αχινοί, που ήταν πια ελεύθεροι να ικανοποιούν την όρεξή τους σε βάρος του κελπ, άρχισαν να αναπαράγονται ανεξέλεγκτα και καταβρόχθιζαν μεγάλα κομμάτια από τα δάση του κελπ. Σύμφωνα με παρατηρήσεις, οι αχινοί προχωρούσαν μέχρι 10 μέτρα το μήνα κατατρώγοντας τα λιβάδια του κλπ».

Αλλά και πάλι ο άνθρωπος ήταν εκείνος που έδωσε τη λύση. Το λουτρ έγινε είδος κάτω από προστασία, αυξήθηκε σε αριθμό και σαν αποτέλεσμα μειώθηκαν οι αχινοί και τα δάση του κελπ ξανάνιωσαν. Όπως αναφέρει η Kelco: «Σήμερα, τα δάση του κελπ κοντεύουν να φτάσουν την έκταση που είχαν πριν από εξήντα χρόνια περίπου. Η οικολογική ισορροπία έχει αποκατασταθεί και ένας φυσικός πόρος που βρισκόταν σε κίνδυνο έχει ξαναγεννηθεί».

Και, με το ξανάνιωμα των δασών του κελπ, οι δύτες και πάλι έχουν την ευκαιρία να γλιστρήσουν στις ζούγκλες του κελπ και μέσα από τον φακό των φωτογραφικών τους μηχανών να μας χαρίσουν ένα μικρό μέρος από τους θησαυρούς που βρίσκονται σ’ αυτά τα δάση της θάλασσας.

[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 17]

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Λουτρ

Αχινοί της Θάλασσας

Άγκιστρο