Γνωρίστε το Μικρότερο Ελάφι του Κόσμου

ΗΤΑΝ το έτος 1935. Ένας Χιλιανός αγρότης όργωνε το χωράφι του στην όμορφη ορεινή περιοχή του Κιουρίκο. Ξαφνικά, άκουσε τους σκύλους να κυνηγούν κάτι που αυτός υπέθεσε ότι ήταν κουνέλι. Φανταστείτε την έκπληξή του όταν ένα ζώο στο μέγεθος ενός μπηγκλ (αγγλικό λαγωνικό), που έμοιαζε κάπως με κατσίκι, έτρεξε γρήγορα μέσα από το δάσος και ζήτησε καταφύγιο ανάμεσα στα πόδια του. Στρέφοντας το βλέμμα του στο τρεμάμενο ζώο, ο αγρότης αναγνώρισε ότι αυτό ήταν ένα πούντου, το μικρότερο ελάφι στον κόσμο.

Σπάνια μπορεί να δει κανείς αυτό το ακίνδυνο μικρό ελάφι, επειδή ζει σε απομονωμένες ορεινές περιοχές. Αποτολμά να βγει μόνο όταν πρόκειται να φάει φρούτα, φύλλα, και άλλα φυτά, αλλά γρήγορα τρέχει για να κρυφτεί όταν οι οξείες αισθήσεις του της ακοής και της όρασης το προειδοποιούν ότι υπάρχει κίνδυνος. Το πούντου προτιμά τις περιοχές που υπάρχουν πυκνά δάση, επειδή αν εκτεθεί κατευθείαν στο φως το ήλιου ακόμα και για τρεις ώρες, αυτό μπορεί να του προκαλέσει θάνατο.

Τόσο λίγα πράγματα είναι γνωστά γι’ αυτό το δειλό πλάσμα ώστε μόνο γύρω στις αρχές του αιώνα μας οι ζωολόγοι αντιλήφθηκαν ότι αυτό δεν είναι ούτε κατσίκα ούτε πρόβατο. Εξακρίβωσαν ότι είναι ελάφι επειδή μια φορά το χρόνο τα κέρατα του αρσενικού, που έχουν μήκος 6 ως 9 εκατοστά, πέφτουν. Στην πραγματικότητα υπάρχουν δυο είδη πούντου. Το ένα είδος, που το τρίχωμά του είναι κοκκινωπό, βρίσκεται σε αφθονία στη νότια Χιλή και στην Αργεντινή. Τα ξαδέλφια τους στο βορρά, βρίσκονται στις ζούγκλες της Κολομβίας, του Περού και του Ισημερινού και είναι λίγο σκουρότερα στο χρώμα. Το πούντου, που έχει περίπου 40 εκατοστά ύψος και από 70 μέχρι 80 εκατοστά μήκος, ζυγίζει γύρω στα 10 κιλά όταν είναι σε πλήρη ανάπτυξη. Το ζώο έχει ένα έντονο σφηνοειδές σχήμα αφού τα μπροστινά του πόδια είναι λίγο κοντύτερα από τα πίσω του.

Το Μικρό που Κατορθώνει να Ζήσει ενώ Απειλείται

Παρ’ ότι το πούντου είναι πάρα πολύ φοβιτσιάρικο, προφανώς συμπαθεί τους ανθρώπους και μπορεί να φτάσει στο σημείο να τους εμπιστευθεί. Πολλά πούντου έχουν ακολουθήσει πρόβατα ή βόδια όταν επιστρέφουν από τους βοσκότοπους, με αποτέλεσμα να κυνηγηθούν από τα σκυλιά των αγροτών. Συχνά, οι ερευνητές που κερδίζουν την εμπιστοσύνη ενός πούντου, ανταμείβονται από τον καινούριο τους φίλο μ’ ένα γλείψιμο στα χέρια τους ή στο πρόσωπο. Ένας κτηνίατρος ερευνητής έπιασε φιλία μ’ ένα θηλυκό πούντου το οποίο πήδησε πάνω στα γόνατά του, του χάιδεψε το πρόσωπο και κατόπιν τον έσπρωξε με το κεφάλι του προς τη φωλιά του, προφανώς για να του δείξει το νεογέννητό του.

Ενώ το πούντου έχει φυσικούς εχθρούς όπως την αλεπού, το πούμα, τους αγριόγατους και τις κουκουβάγιες, ο μεγαλύτερός του εχθρός είναι ο άνθρωπος. Τα περασμένα χρόνια αυτό το μικρό ελάφι περιπλανιόταν πιο ελεύθερα, και χρησιμοποιούσε την ταχύτητά του και την εξυπνάδα του για να ξεφεύγει από τα αρπακτικά ζώα. Το πούντου είναι ξακουστό για την ικανότητά του να μπερδεύει τα ίχνη του ή να κολυμπά αντίθετα προς το ρεύμα του ποταμού και έτσι να εξαπατά την αλεπού ή το πούμα. Αλλά τώρα, με την καταστροφή των δασών από τον άνθρωπο, η επικράτεια των πούντου ελαττώνεται σταθερά. Έτσι, το πούντου είναι αναγκασμένο να ζει σε τρύπες ανάμεσα στους πυκνόφυλλους θάμνους. Επειδή είναι νοικοκυρεμένο ζώο, έχει ξεχωριστά μέρη μέσα στην τρύπα του για να τρώει, να κοιμάται και να αφήνει τα περιττώματά του και τα μέρη αυτά δεν τα αλλάζει σ’ όλη του τη ζωή. Το κλειδί της επιβίωσής του βρίσκεται στο γεγονός ότι είναι πολύ καλά εξοικειωμένο με τη φωλιά του. Αν και το πούντου είναι γρήγορος δρομέας και αρκετά καλός κολυμβητής, στους ανοιχτούς χώρους είναι εύκολη λεία. Αλλά αυτό δεν ισχύει όταν το πούντου βρίσκεται μέσα στην τρύπα του, όπου κάποιος ερευνητής λέει, «τρέχει σαν σφαίρα», αφήνοντας πίσω του αυτόν που τον κυνηγά.

Αν και το κυνήγι του πούντου απαγορεύεται, μερικοί ασυνείδητοι έχουν μάθει να πιάνουν ή να σκοτώνουν αυτό το μικρό ειρηνικό ζώο. Αυτοί οι κυνηγοί υποκινιούνται από την επιθυμία τους για την πλούσια γούνα του ζώου, το νόστιμο κρέας του, ή για την τιμή που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν οι ζωολογικοί κήποι για ένα υγιές ζώο σαν κι αυτό. Έχουν εκπαιδεύσει μικρούς σκύλους για να αιφνιδιάζουν τα πούντου και να τα βγάζουν έξω από τις τρύπες τους στον ανοιχτό χώρο. Αλλά αφού τα πούντου κολυμπούν γρηγορότερα από ένα σκύλο, κατευθύνονται προς τον κοντινότερο ποταμό, όπου οι άνθρωποι που βρίσκονται σε βάρκες τα περιμένουν και τα πιάνουν. Τα ζώα συνήθως τραυματίζονται και σύμφωνα με κάποιον ερευνητή, περίπου το 80 τοις εκατό πεθαίνουν απλώς από φόβο.

Βλέπετε, η αδυναμία του πούντου είναι η δειλία. Όταν φοβάται, τα μάτια του φαίνεται να γεμίζουν δάκρυα, τρέμει ολόκληρο, το τρίχωμά του σηκώνεται όρθιο και συχνά το ζώο πεθαίνει από καρδιακή προσβολή. Γι’ αυτό το λόγο, αν και υπάρχουν πούντου που έχουν εξημερωθεί από αγροτικές οικογένειες και πανεπιστήμια, αυτά τα ελάφια δεν φαίνεται να μπορούν να ζήσουν για πολύ στην αιχμαλωσία. Συχνά πεθαίνουν χωρίς καμιά προφανή αιτία, θύματα της έντασης που προκαλεί η αιχμαλωσία. Το πούντου αγαπά την ελευθερία.

Υπήρχε ο φόβος ότι το πούντου σύντομα θα έμπαινε στη λίστα των θηλαστικών που εξαφανίστηκαν μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα και στην οποία βρίσκονται ήδη 68 είδη. Εντούτοις, πρόσφατες μελέτες που έγιναν από έναν ερευνητή που εργάζεται για το World Wildlife Foundation (Παγκόσμιο Ίδρυμα Προστασίας Άγριων Ζώων) δηλώνει ότι το πούντου, τελικά, μπορεί να επιζήσει. Πώς; Με το να μάθει να προσαρμόζεται στις καινούριες περιστάσεις διαρρυθμίζοντας ανάλογα τη φωλιά του. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με το Χιλιανό λιοντάρι των βουνών ή το πούμα, τα οποία σίγουρα βρίσκονται σε κίνδυνο εξαφάνισης. Πόσο συχνά είναι αληθινό ότι σε καιρούς έντασης ή αλλαγής συνθηκών, είναι καλύτερα να είναι κάποιος προσαρμοστικός και φιλικός παρά βίαιος και επιθετικός!

Ας ελπίσουμε ότι το πούντου θα μπορέσει να επιζήσει ώσπου να έλθει το ειρηνικό νέο σύστημα, οπότε αυτά τα ζώα, μακριά από τις προστατευτικές τους τρύπες, θα μπορούν να απολαμβάνουν την ελευθερία στην ύπαιθρο χωρίς φόβο. Θα είστε εκεί για να γνωρίσετε το μικρότερο ελάφι του κόσμου;

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 26]

New York Zoological Society photos