Η Καθολική Εκκλησία στην Ισπανία—Οι Αντιφάσεις

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ισπανία

«Σπανίως είναι τα πράγματα έτσι όπως φαίνονται». Αυτή η παρατήρηση του Σερ Γουίλιαμ Γκίλμπερτ ταιριάζει απόλυτα στο ναό της Σαγκράδα Φαμίλια στη Βαρκελώνη (ο οποίος εικονίζεται στη σελίδα 10). Οι μεγαλόπρεποι πύργοι του περικλείουν ένα άδειο εσωτερικό—έπειτα από εκατό χρόνια κατασκευής, ο ναός εξακολουθεί να αποτελείται μόνο από τα εξωτερικά ντουβάρια. Και ο Ισπανικός Καθολικισμός είναι ένα παράξενο μείγμα ισχύος και κενότητας, όπως αποκαλύπτουν τα σχόλια των ακόλουθων Ισπανών:

«Ιωάννης ΚΓ΄; Γνωστό όνομα. Μήπως ήταν κανένας βασιλιάς;» είπε η Κριστίνα, μια Ισπανή έφηβη που δεν είχε ακούσει ποτέ της γι’ αυτόν το διάσημο πάπα.

Ένας ταξιτζής στη Μαδρίτη, ο Χοσέ Λουίς, και η γυναίκα του, η Ιζαμπέλ, εμφανίστηκαν—μια από τις σπάνιες φορές—στην εκκλησία της ενορίας για να βαφτίσουν το γιο τους. «Γιατί θέλετε να βαφτίσετε το γιο σας;» τους ρώτησαν. «Επειδή είμαστε Καθολικοί», απάντησε ο πατέρας. Όμως, όταν τον πίεσαν, παραδέχτηκε ότι κατά κύριο λόγο ήθελε να αποφύγει προβλήματα με την οικογένεια.

ΟΤΑΝ κάποιος επισκεφτεί την Ισπανία στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας μπορεί να εντυπωσιαστεί από τις θρησκευτικές πομπές που γίνονται σε διάφορες πόλεις σ’ ολόκληρη τη χώρα. Ωστόσο, μερικοί Ισπανοί—ιδιαίτερα οι νεότεροι—μπορεί να γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα, αν όχι τίποτα, για τη θρησκεία στην οποία λένε ότι ανήκουν.

Την αμάθεια ως προς τη θρησκεία τη συνοδεύει συχνά η αδιαφορία για τη θρησκεία. Για τους περισσότερους Ισπανούς, μολονότι το βάφτισμα, ο γάμος και ο ενταφιασμός τους είναι πράγματα που γίνονται από την εκκλησία—και πράγματι αυτοί θεωρούν τους εαυτούς τους Καθολικούς—το να ζουν σε αρμονία με τα διατάγματα της Ρώμης είναι άλλη υπόθεση.

Οι γονείς μπορεί να βαφτίζουν τα παιδιά τους, αλλά σπάνια νιώθουν υποχρεωμένοι να τους διδάξουν τις Καθολικές δοξασίες. Παρόμοια και τα αντρόγυνα δίνουν στους όρκους τους επισημότητα μέσω της εκκλησίας, αλλά σπάνια νιώθουν ότι πρέπει να ακολουθούν τις εκκλησιαστικές διδασκαλίες σε θέματα γάμου. Και το 10 τοις εκατό εκείνων που λένε ότι είναι Καθολικοί δεν πιστεύουν καν σ’ έναν Θεό ο οποίος είναι ξεχωριστό πρόσωπο.

Αυτή η κατάσταση δεν προκαλεί και μεγάλη έκπληξη, αν σκεφτεί κανείς τη διαρκή, αλλά αντιφατική σχέση που έχει η Ισπανία με την εκκλησία. Η Ισπανία, για την οποία λέγεται ότι ήταν κάποτε «το φως [της συνόδου] του Τριδέντου, το σφυρί των αιρετικών και το σπαθί της Ρώμης», έχει επίσης προκαλέσει τον «πιο αιματοβαμμένο διωγμό που υπέστη η Καθολική Εκκλησία σ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της», δηλώνει ένας καθηγητής της σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ντέουστο, στη Βιζκάγια.

Το 16ο αιώνα, τα χρήματα και τα στρατεύματα της Ισπανίας υπερασπίστηκαν τον Καθολικισμό στην Ευρώπη από το ρεύμα του Προτεσταντισμού, αλλά το 1527, ο στρατός του Ισπανού βασιλιά και Άγιου Ρωμαίου αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄ λεηλάτησε ανελέητα τη Ρώμη και το ίδιο το Βατικανό.a Ο Κάρολος, όπως κι άλλοι Ισπανοί ηγεμόνες, αγνοούσε χωρίς ενδοιασμούς όποιο διάταγμα του Βατικανού δεν του άρεσε.

Η ανεξάρτητη κι εντούτοις περιοριστική μορφή του Καθολικισμού στην Ισπανία οφείλει αυτές τις αντιφάσεις σε μια μοναδική σχέση Εκκλησίας-Πολιτείας, που σφυρηλατήθηκε όταν και οι δύο βρίσκονταν στο ζενίθ της δύναμής τους.

[Υποσημειώσεις]