Γιατί Αποτελούν Σύγχρονη Μάστιγα;

«ΤΟ ΠΙΟ σπουδαίο πράγμα στη ζωή μου ήταν να είμαι αδύνατη», παραδέχτηκε η 34χρονη Άνι. Ο φόβος της μήπως παχύνει την οδήγησε σε μια υπερβολικά αυστηρή δίαιτα και στην απώλεια 30 κιλών σε λίγο χρόνο. «Έχασε πάρα πολύ βάρος και έμοιαζε σαν να είχε βγει από στρατόπεδο συγκέντρωσης», είπε ο άντρας της.

Μετά, εξαιτίας της φοβερής πείνας, άρχισε να τρώει ακατάσχετα. Κατόπιν, για να μην πάρει βάρος, χρησιμοποιούσε καθαρτικά και προκαλούσε εμετό για να αποβάλλει την τροφή. ‘Πώς είναι δυνατόν να έχει κανείς μια τόσο αηδιαστική συνήθεια;’ μπορεί να αναρωτιέστε.

«Είναι πιο εύκολο απ’ όσο νομίζετε», εκμυστηρεύτηκε η Άνι. «Απλούστατα ήθελα να είμαι αδύνατη. Οι γυναίκες δέχονται μεγάλη πίεση για να είναι κομψές. Βομβαρδιζόμουν από τα περιοδικά μόδας, που συνεχώς λένε ‘αδυνάτισε, αδυνάτισε, αδυνάτισε’. Ήμουν, λοιπόν, αποφασισμένη να γίνω πολύ αδύνατη και ελκυστική».

Έτσι, η Άνι πιάστηκε στην αμείλικτη λαβή των διαταραχών της διατροφής. Αυτές οι διαταραχές την κράτησαν παγιδευμένη δέκα ολόκληρα χρόνια. Όπως παρατήρησε η ίδια: «Ποτέ δεν φαντάζεσαι ότι θα καταλήξεις εκεί που όντως καταλήγεις». Η Άνι, όμως, δεν είναι η μοναδική. Είναι μία από τις περίπου ένα εκατομμύριο Αμερικανίδες που παρουσιάζουν είτε νευρική ανορεξία είτε βουλιμία κάθε χρόνο. Πολλοί άντρες, επίσης, εκδηλώνουν αυτές τις διαταραχές της διατροφής, και πολλοί άντρες είναι, επίσης, πολύ παχείς. Αλλά τι ακριβώς είναι αυτές οι διαταραχές;

Οι Διαταραχές

Η νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται από σοβαρή και παρατεταμένη ανικανότητα ή άρνηση κάποιου να φάει, λόγω συναισθηματικών συγκρούσεων. Δεν προκαλείται από σωματική πάθηση. Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους. Το άτομο—συνήθως η νεαρή γυναίκα—διακατέχεται από έντονο φόβο ότι θα γίνει παχύσαρκο και νιώθει πολύ παχύ ακόμα κι όταν έχει αδυνατίσει υπερβολικά. Η εμμηνόρροια σταματάει. Η γυναίκα αυτή αρνείται να διατηρήσει το βάρος της σε επίπεδο πάνω από το κατώτατο για την ηλικία και το ύψος της φυσιολογικό όριο.

Η βουλιμία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις ακατάσχετης πολυφαγίας, δηλαδή, ανεξέλεγκτης κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων τροφής σε λίγο χρόνο. Κατόπιν, ένας που πάσχει από βουλιμία προσπαθεί να απαλλαγεί από τις θερμίδες, μέσω εμετού που προκαλεί ο ίδιος, μέσω χρήσης καθαρτικών και διουρητικών ή μέσω έντονης άσκησης. Η διαρκής ανησυχία του ατόμου που πάσχει από βουλιμία είναι το σώμα και το βάρος του.

Η ψυχαναγκαστική υπερκατανάλωση τροφής χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη κατανάλωση τροφής, την οποία ακολουθούν ενοχές και αισθήματα ντροπής γι’ αυτή τη συμπεριφορά και για την επακόλουθη αύξηση βάρους. Απ’ ό,τι φαίνεται, το άτομο που πάσχει απ’ αυτή τη διαταραχή καταναλώνει περισσότερη τροφή από την κανονική όταν είναι αναστατωμένο ή συγκινημένο. Συχνά, το αποτέλεσμα είναι η παχυσαρκία, επειδή γενικά τα άτομα αυτά δεν αποβάλλουν την τροφή με καθαρτικά.

Όμως, απλώς η αύξηση ή η ελάττωση του βάρους σας, ή το να είστε υπέρβαροι ή αδύνατοι δεν σημαίνει ότι έχετε κάποια διαταραχή της διατροφής. Μπορεί να υπάρχουν γενετικές αιτίες ή αιτίες που σχετίζονται με τη λειτουργία του οργανισμού σας. Διαταραχή της διατροφής υπάρχει όταν η άποψη κάποιου για το φαγητό και για το βάρος έχει διαστραφεί. Τότε το άτομο τρώει—ή αρνείται να φάει—λόγω έντονων συναισθηματικών διαταραχών.

Παρατηρείται Αύξηση

Οι περισσότερες αυθεντίες αναφέρουν ότι υπάρχει αύξηση στις διαταραχές της διατροφής, μερικοί μάλιστα τις χαρακτηρίζουν επιδημία. Σ’ ένα άρθρο με τον τίτλο «Διαταραχές της Διατροφής: Συνέπειες για τη Δεκαετία του 1990», ορισμένοι ερευνητές εξήγησαν ότι αυτές οι διαταραχές «έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά σε συχνότητα από το 1970, και τώρα συναντιούνται συχνά στην κλινική πρακτική». Αναφέρεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν 150.000 άνθρωποι από επιπλοκές που σχετίζονται με τη νευρική ανορεξία και τη βουλιμία.

Η Άνι, πάντως, ανέρρωσε πλήρως. Ήταν τυχερή. Μέχρι και 21 τοις εκατό των ατόμων που εκδηλώνουν νευρική ανορεξία πεθαίνουν εξαιτίας αυτής της διαταραχής. Οι σκέψεις για αυτοκτονία είναι κοινές σ’ αυτούς που πάσχουν από βουλιμία, και αρκετοί γιατροί αναφέρουν ότι το ένα τρίτο των ασθενών τους έχουν προσπαθήσει να αφαιρέσουν τη ζωή τους.

Αυτές οι διαταραχές της διατροφής επηρεάζουν άτομα κάθε ηλικίας, κάθε εθνικής και φυλετικής ομάδας και αγγίζουν όλα τα κοινωνικά στρώματα. Η εξαπλουμένη αυτή μάστιγα έχει εισβάλει σε πολλές οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Στην Ιαπωνία, όπως αναφέρεται, η αύξηση «υπήρξε εντυπωσιακή» από το 1981. Στη Σουηδία, στη Βρετανία, στο Χονγκ Κονγκ, στη Νότια Αφρική, στην Αυστραλία και στον Καναδά σημειώθηκαν αυξήσεις.

Αλλά γιατί έχουν γίνει επιδημία οι διαταραχές της διατροφής στον 20ό αιώνα, ενώ υπάρχουν αναφορές γι’ αυτές επί εκατοντάδες χρόνια;

‘Ο Βωμός της Κομψότητας’

Ύστερα από 40 χρόνια ερευνών, η Δρ Χίλντα Μπραχ εξηγεί: «Τείνω να το συσχετίζω με την τρομερή έμφαση που δίνει η Μόδα στην κομψότητα. . . . Περιοδικά και ταινίες μεταφέρουν το ίδιο μήνυμα, αλλά πιο επίμονη είναι η τηλεόραση, που λέει και ξαναλέει κάθε μέρα ότι κάποιος μπορεί να είναι αγαπητός και αξιοσέβαστος μόνο αν είναι λεπτός».

Πριν από το 1900, το ντύσιμο με ρούχα της μόδας ήταν κάτι με το οποίο ασχολούνταν κυρίως οι πλούσιοι. Αλλά μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), η εμφάνιση των πολυκαταστημάτων, των γυναικείων περιοδικών και των φωτογραφιών μόδας δημιούργησε αυξημένο ενδιαφέρον για τη μόδα ανάμεσα στις γυναικείες μάζες. Κομψά ρούχα καινούριας μόδας έβγαιναν σε μαζική παραγωγή σε τυποποιημένα μεγέθη. Για να ντυθεί, όμως, μια γυναίκα μ’ αυτά, έπρεπε να έχει το «κατάλληλο» σώμα. Έτσι, οι σωματικές ατέλειες έγιναν πηγή απογοήτευσης και στενοχώριας για τις γυναίκες που δεν μπορούσαν να φορέσουν τέτοια μοντέρνα ρούχα.

Κατόπιν, το 1918, το πρώτο βιβλίο με δίαιτες που έγινε μπεστ σέλερ στην Αμερική συνέδεσε τον έλεγχο του βάρους με την αυτοεκτίμηση. Το παραπανίσιο βάρος στις γυναίκες άρχισε να θεωρείται ελάττωμα του χαρακτήρα και εμπόδιο για την προσαρμογή στην κοινωνία. Στο βιβλίο της Κορίτσια που Νηστεύουν (Fasting Girls), η Τζόαν Μπράμπεργκ εξηγεί ποιο ήταν το αποτέλεσμα: «Ουσιαστικά, μέχρι τη δεκαετία του 1920 η εξωτερική εμφάνιση είχε γίνει σπουδαιότερη από τον εσωτερικό χαρακτήρα, επειδή η σεξουαλική γοητεία είχε αντικαταστήσει την πνευματικότητα ως ‘το λαμπρό στολίδι’ της γυναίκας. . . . Πολλοί υιοθετούσαν την άποψη ότι το μέγεθος και το σχήμα του σώματος αποτελεί το μέτρο με το οποίο υπολογίζεται η αξία του ατόμου».

Έτσι, δημιουργήθηκε μια ψύχωση με τις δίαιτες και τη σωματική ομορφιά. Σήμερα, υπολογίζεται ότι, σε κάθε δεδομένη στιγμή, το 50 τοις εκατό των γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν δίαιτα, οι περισσότερες για λόγους εμφάνισης! Σε μια σφυγμομέτρηση που έκανε το περιοδικό Γκλάμορ (Glamour), 33.000 γυναίκες ρωτήθηκαν: «Ποιο πράγμα θα σας έδινε τη μεγαλύτερη ευτυχία;» Σαράντα δύο τοις εκατό απάντησαν «Το να χάσω βάρος». Αυτό το ποσοστό ήταν σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών που διάλεξαν κάποια άλλη από τις επιλογές που έδινε η σφυγμομέτρηση, όπως για παράδειγμα την «επαγγελματική επιτυχία».

Καθώς μπαίνουμε στη δεκαετία του 1990, το να είναι κανείς αδύνατος έχει γίνει σύμβολο δύναμης, επιτυχίας και ελκυστικότητας. «Με δεδομένη τη μακροχρόνια και εξωφρενική λατρεία που αποδίδουμε ομαδικά στο βωμό της κομψότητας, δεν είναι παράξενο που τόσο πολλές νεαρές γυναίκες σήμερα κάνουν τη δίαιτα άρθρο πίστης», εξήγησε η Μπράμπεργκ. Υπάρχει κάποιο φανερό αποτέλεσμα; Η επιδημία διαταραχών της διατροφής.

Παρά την κοινωνική πίεση που δέχονται για να είναι αδύνατες, δεν παρουσιάζουν όλες οι γυναίκες διαταραχές της διατροφής. Ποιες, λοιπόν, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες;

[Πλαίσιο στη σελίδα 3]

Κίνδυνοι για την Υγεία από τις Διαταραχές της Διατροφής

Νευρική Ανορεξία

Διαταραχές σχετικές με το αίμα, αφύσικα χαμηλή πίεση του αίματος, αφύσικη νωθρότητα ή αδυναμία, ακανόνιστος καρδιακός παλμός, αιφνίδια καρδιακή ανεπάρκεια, ωχρό δέρμα, ορμονικές διαταραχές, διακοπή της εμμηνόρροιας, απώλεια μάζας των οστών.

Βουλιμία

Ακανόνιστη εμμηνόρροια, αδυναμία και κράμπες των μυών, αφυδάτωση, ίλιγγοι, διάβρωση και κοιλότητες στην αδαμαντίνη των δοντιών, έλλειψη αντοχής στο κρύο, κόπωση, πεπτικά προβλήματα, ακανόνιστος καρδιακός παλμός που μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνική καρδιακή προσβολή, αμυχές και αιμορραγίες στον οισοφάγο, πόνοι στην κοιλιά.

Ψυχαναγκαστική Υπερκατανάλωση Τροφής

Υψηλή πίεση του αίματος και κόπωση που έχουν σχέση με το βάρος, υπερβολική παχυσαρκία (η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη), στεφανιαία νόσος, καρκίνος, ορμονικές διαταραχές και πέτρες στη χολή.