Υπόδειγμα Εβραϊκού Βιβλικού Χειρογράφου

ΠΡΙΝ από την ανακάλυψη των Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης, το 1947, τα αρχαιότερα γνωστά χειρόγραφα της Εβραϊκής Βίβλου—εκτός από λίγα αποσπάσματα—χρονολογούνταν στο τέλος του 9ου μέχρι τον 11ο αιώνα Κ.Χ. Αυτή η χρονολογία είναι σχεδόν πριν από χίλια χρόνια. Μήπως αυτό σημαίνει ότι πριν από το 1947 το εβραϊκό κείμενο της Αγίας Γραφής ήταν αναξιόπιστο; Και γιατί υπήρχαν τόσο λίγα αρχαία εβραϊκά χειρόγραφα;

Για να εξετάσουμε πρώτα αυτή την τελευταία ερώτηση, πρέπει να αναφέρουμε ότι υπό το ορθόδοξο Ιουδαϊκό σύστημα, κάθε Εβραϊκό Βιβλικό χειρόγραφο που θεωρούνταν πολύ φθαρμένο για περαιτέρω χρήση το κλείδωναν σε μια γκενίζα, μια αποθήκη στη συναγωγή. Αργότερα, έβγαζαν τα συσσωρευμένα, φθαρμένα χειρόγραφα και τα έθαβαν. Οι Ιουδαίοι το έκαναν αυτό για να προφυλάξουν τις Γραφές τους από βεβήλωση ή κακή χρήση. Γιατί; Επειδή περιείχαν το Τετραγράμματο, τα εβραϊκά γράμματα που αντιπροσώπευαν το ιερό όνομα του Θεού, το οποίο εμφανίζεται συνήθως στα ελληνικά ως «Ιεχωβά».

Το «Στεφάνι»

Στο μεγαλύτερο μέρος του, το αρχαίο Εβραϊκό κείμενο έχει μεταβιβαστεί πιστά από αρχαιοτάτων χρόνων. Για παράδειγμα, υπήρχε ένα σημαντικό Εβραϊκό χειρόγραφο το οποίο ονομαζόταν Κέτερ, δηλαδή το «Στεφάνι», το οποίο περιείχε αρχικά όλες τις Εβραϊκές Γραφές, ή αλλιώς την «Παλαιά Διαθήκη». Αυτό φυλαγόταν στην παλαιότερη συναγωγή μιας αρχαίας, μικρής κοινότητας Ιουδαίων που ζούσαν στο Χαλέπι της Συρίας, μια πόλη που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι Μουσουλμανική. Νωρίτερα, αυτό το χειρόγραφο είχε αφεθεί στους Καραΐτες Ιουδαίους στην Ιερουσαλήμ, αλλά το άρπαξαν ως λάφυρο οι Σταυροφόροι το 1099. Αργότερα, το χειρόγραφο ανακτήθηκε και μεταφέρθηκε στο Παλιό Κάιρο της Αιγύπτου. Έφτασε στο Χαλέπι τουλάχιστον το 15ο αιώνα και τελικά έγινε γνωστό ως Κώδικας του Χαλεπίου. Αυτό το χειρόγραφο, που χρονολογείται τουλάχιστον στο έτος 930 Κ.Χ., θεωρούνταν το στεφάνι, ή αλλιώς, η κορωνίδα της Μασοριτικής λόγιας μελέτης, όπως υποδηλώνει το όνομά του. Αποτελεί θαυμάσιο παράδειγμα για να καταλάβουμε πόση προσοχή δόθηκε στη μεταβίβαση του Βιβλικού κειμένου, και πραγματικά ήταν υπόδειγμα Εβραϊκού χειρογράφου.

Στους πιο σύγχρονους καιρούς, οι φύλακες αυτού του πολύ σημαντικού χειρογράφου, από δεισιδαιμονικό φόβο μήπως βεβηλωθεί το ιερό τους αντικείμενο, δεν επέτρεπαν στους λογίους να το συμβουλευτούν. Επιπλέον, εφόσον μόνο ένα φύλλο είχε φωτογραφηθεί ποτέ, δεν μπορούσε να δημοσιευτεί ένα πιστό αντίγραφο για να μελετηθεί.

Όταν οι Βρετανοί αποχώρησαν από την Παλαιστίνη το 1948, ξέσπασαν ταραχές στο Χαλέπι εναντίον των Ιουδαίων. Η συναγωγή τους κάηκε· ο πολύτιμος κώδικας εξαφανίστηκε και υπέθεσαν ότι είχε καταστραφεί. Τι έκπληξη ήταν λοιπόν όταν, σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, μαθεύτηκε ότι περίπου τρία τέταρτα του χειρογράφου είχαν διασωθεί και είχαν μεταφερθεί λαθραία από τη Συρία στην Ιερουσαλήμ! Το 1976 εκδόθηκε τελικά ένα θαυμάσιο πιστό αντίγραφο σε 500 έγχρωμα αντίτυπα.

Το Έργο Ενός Αριστοτέχνη

Γιατί είναι αυτό το χειρόγραφο τόσο σημαντικό; Επειδή το αρχικό συμφωνικό κείμενο το διόρθωσε και το έστιξε ο Ααρών Μπεν Ασίρ, περίπου το 930 Κ.Χ., ο οποίος ήταν ένας από τους πιο ονομαστούς λογίους που είχε εκπαιδευτεί στην αντιγραφή και στη μεταβίβαση της Εβραϊκής Βίβλου. Αποτελούσε συνεπώς ένα υπόδειγμα κώδικα, ο οποίος έθεσε το πρότυπο για μελλοντικά αντίγραφα που έγιναν από λιγότερο επιδέξιους γραμματείς.

Αρχικά περιείχε 380 φύλλα (760 σελίδες) και ήταν γραμμένος κατά κανόνα σε τρεις στήλες πάνω σε φύλλα περγαμηνής. Τώρα αποτελείται από 294 φύλλα και του λείπει το μεγαλύτερο μέρος της Πεντατεύχου και το τελευταίο τμήμα, περιλαμβανομένων των βιβλίων Θρήνοι, Άσμα Ασμάτων, Δανιήλ, Εσθήρ, Έσδρας και Νεεμίας. Στη Μετάφραση Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών—Βίβλος με Παραπομπές αναφέρεται με το σύμβολο «Al» (Ιησούς του Ναυή 21:37, υποσημείωση). Ο Μωυσής Μαϊμονίδης (ο οποίος απεικονίζεται εδώ), ένας φημισμένος μεσαιωνικός Ιουδαίος λόγιος του 12ου αιώνα Κ.Χ., διακήρυξε ότι ο Κώδικας του Χαλεπίου ήταν ο καλύτερος που είχε δει ποτέ.a

Το Εβραϊκό κείμενο που αντιγράφτηκε με το χέρι από το 13ο ως το 15ο αιώνα ήταν ένα μεικτό κείμενο το οποίο προερχόταν από δυο κύριες οικογένειες Μασοριτικών κειμένων, του Μπεν Ασίρ και του Μπεν Νεφθαλείμ. Το 16ο αιώνα, ο Ιακώβ Μπεν Χαγίμ ετοίμασε το κείμενο για μια έντυπη Εβραϊκή Βίβλο που προερχόταν από αυτή τη μεικτή παράδοση, και αυτή έγινε η βάση για όλες σχεδόν τις Εβραϊκές Γραφές που τυπώθηκαν τα επόμενα 400 χρόνια.

Για την τρίτη έκδοση, το 1937, της Μπίμπλια Χεμπράικα (Biblia Hebraica) (δηλαδή, το τυπωμένο Εβραϊκό κείμενο), ανέτρεξαν στην παράδοση του Μπεν Ασίρ όπως αυτή είχε διατηρηθεί σε ένα χειρόγραφο που βρισκόταν στη Ρωσία, γνωστό ως Λένινγκραντ Β 19^Α. Το Λένινγκραντ Β 19^Α χρονολογείται από το 1008 Κ.Χ. Το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο στην Ιερουσαλήμ σχεδιάζει να εκδώσει σταδιακά ολόκληρο το Εβραϊκό κείμενο του Χαλεπίου, μαζί με αναγνώσεις από όλα τα άλλα σημαντικά χειρόγραφα και μεταφράσεις, περιλαμβανομένων και των Ρόλων της Νεκράς Θαλάσσης.

Το Βιβλικό κείμενο που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι αξιόπιστο. Ήταν θεόπνευστο και μεταβιβάστηκε στο πέρασμα των αιώνων από γραμματείς-αντιγραφείς οι οποίοι εργάστηκαν με σχολαστική επιδεξιότητα. Η εξαιρετική φροντίδα που έδειξαν αυτοί οι αντιγραφείς φαίνεται από το γεγονός ότι οι συγκρίσεις που έγιναν ανάμεσα στο ρόλο του Ησαΐα, ο οποίος βρέθηκε κοντά στη Νεκρά Θάλασσα το 1947, και στο Μασοριτικό κείμενο δείχνουν εκπληκτικά λίγες διαφορές, μολονότι ο Ρόλος της Νεκράς Θαλάσσης είναι χίλια και πλέον χρόνια παλιότερος από την αρχαιότερη Μασοριτική Βίβλο που υπάρχει. Επιπλέον, τώρα που ο Κώδικας του Χαλεπίου είναι διαθέσιμος στους λογίους, θα παράσχει ακόμα περισσότερους λόγους για να έχουμε εμπιστοσύνη στην αυθεντικότητα του κειμένου των Εβραϊκών Γραφών. Αληθινά, «ο λόγος . . . του Θεού ημών μένει εις τον αιώνα».—Ησαΐας 40:8.

[Υποσημειώσεις]

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 28]

Bibelmuseum, Münster

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 29]

Jewish Division / The New York Public Library / Astor, Lenox, and Tilden Foundations