Είναι Ξεκάθαρα μια Βιβλική Διδασκαλία;

ΑΝ Η Τριάδα ήταν αληθινή, τότε θα έπρεπε να παρουσιάζεται με σαφήνεια και συνέπεια στην Αγία Γραφή. Γιατί; Επειδή, όπως επιβεβαίωσαν οι απόστολοι, ο Θεός αποκαλύπτει τον εαυτό του στην ανθρωπότητα μέσω της Αγίας Γραφής. Και εφόσον χρειάζεται να γνωρίζουμε τον Θεό για να τον λατρεύουμε αποδεκτά, η Αγία Γραφή θα έπρεπε να είναι σαφής και να μας λέει ποιος ακριβώς είναι αυτός.

Οι πιστοί του πρώτου αιώνα δέχονταν τις Γραφές ως την αυθεντική αποκάλυψη του Θεού. Οι Γραφές ήταν η βάση του πιστεύω τους, η τελική αυθεντία. Λόγου χάρη, όταν ο απόστολος Παύλος κήρυξε στους ανθρώπους στη Βέροια, αυτοί «δέχτηκαν το κήρυγμα με πολλή προθυμία και κάθε μέρα εξέταζαν τη Γραφή, για να ελέγξουν αν ήταν έτσι».—Πράξεις 17:10, 11, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση (ΝΔΜ).

Τι χρησιμοποιούσαν οι εξέχοντες άντρες του Θεού εκείνη την εποχή ως αυθεντία τους; Τα εδάφια Πράξεις 17:2, 3, ΜΝΚ, μας λένε: ‘Σύμφωνα με τη συνήθειά του ο Παύλος συζητούσε λογικά από τις Γραφές μαζί τους, εξηγώντας και αποδεικνύοντας με παραπομπές [από τις Γραφές]’.

Ο ίδιος ο Ιησούς έθεσε το παράδειγμα χρησιμοποιώντας τις Γραφές ως βάση για τη διδασκαλία του, λέγοντας επανειλημμένα: «Είναι γεγραμμένον». «Τους εξήγησε όσα αναφέρονταν σ’ όλες τις Γραφές για τον εαυτό του».—Ματθαίος 4:4, 7· Λουκάς 24:27, ΝΔΜ.

Επομένως, ο Ιησούς, ο Παύλος και οι πιστοί του πρώτου αιώνα χρησιμοποιούσαν τις Γραφές ως το θεμέλιο της διδασκαλίας τους. Γνώριζαν ότι «όλη η γραφή είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν [για να τακτοποιεί τα ζητήματα, ΜΝΚ], προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης, δια να ήναι τέλειος ο άνθρωπος του Θεού, ητοιμασμένος εις παν έργον αγαθόν».—2 Τιμόθεον 3:16, 17· βλέπε επίσης 1 Κορινθίους 4:6· 1 Θεσσαλονικείς 2:13· 2 Πέτρου 1:20, 21.

Εφόσον η Αγία Γραφή μπορεί ‘να τακτοποιεί τα ζητήματα’, θα πρέπει ασφαλώς να αποκαλύπτει πληροφορίες σχετικά μ’ ένα τόσο θεμελιώδες ζήτημα όπως μερικοί διατείνονται ότι είναι η Τριάδα. Αλλά λένε οι ίδιοι οι θεολόγοι και οι ιστορικοί ότι η Τριάδα είναι ξεκάθαρα μια Βιβλική διδασκαλία;

«Τριάδα» στην Αγία Γραφή;

ΕΝΑ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΚΟ σύγγραμμα δηλώνει: «Η λέξη Τριάδα δεν βρίσκεται στην Αγία Γραφή . . . Δεν είχε επίσημη θέση στη θεολογία της εκκλησίας πριν από τον 4ο αιώνα». (The Illustrated Bible Dictionary [Εικονογραφημένο Λεξικό της Βίβλου]) Και μια Καθολική αυθεντία λέει ότι η Τριάδα «δεν βρίσκεται . . . άμεσα και κατηγορηματικά [στο] λόγο του Θεού».—New Catholic Encyclopedia (Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια).

Η The Catholic Encyclopedia (Καθολική Εγκυκλοπαίδεια) επίσης σχολιάζει: «Στη Γραφή δεν υπάρχει καμιά ξεχωριστή λέξη που να σημαίνει ότι τα Τρία Θεϊκά Πρόσωπα είναι ενωμένα μαζί. Η λέξη τριάς . . . απαντάται για πρώτη φορά στον Θεόφιλο της Αντιοχείας γύρω στο 180 μ.Χ. . . . Λίγο αργότερα εμφανίζεται στη λατινική της μορφή ως trinitas [τρίνιτας] στον Τερτυλλιανό».

Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν είναι απόδειξη ότι ο Τερτυλλιανός δίδαξε την Τριάδα. Το Καθολικό σύγγραμμα Trinitas—A Theological Encyclopedia of the Holy Trinity (Τρίνιτας—Θεολογική Εγκυκλοπαίδεια της Αγίας Τριάδας), για παράδειγμα, σημειώνει ότι ορισμένες από τις λέξεις του Τερτυλλιανού χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από άλλους για να περιγραφτεί η Τριάδα. Κατόπιν προειδοποιεί: «Όμως δεν μπορούν να βγουν βιαστικά συμπεράσματα από τη χρήση των λέξεων, επειδή ο ίδιος δεν τις εφάρμοσε στην Τριαδική θεολογία».

Η Μαρτυρία των Εβραϊκών Γραφών

ΜΟΛΟΝΟΤΙ η λέξη «Τριάδα» δεν βρίσκεται στην Αγία Γραφή, διδάσκει τουλάχιστον ξεκάθαρα την ιδέα της Τριάδας; Τι αποκαλύπτουν οι Εβραϊκές Γραφές («Παλαιά Διαθήκη»);

Η The Encyclopedia of Religion (Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας) παραδέχεται: «Οι θεολόγοι σήμερα συμφωνούν ότι η Εβραϊκή Βίβλος δεν περιέχει τη δοξασία της Τριάδας». Και η New Catholic Encyclopedia (Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια) λέει επίσης: «Η δοξασία της Αγίας Τριάδας δεν διδάσκεται στην Π[αλαιά] Δ[ιαθήκη]».

Παρόμοια, ο Ιησουίτης Έντμουντ Φόρτμαν, στο βιβλίο του The Triune God (Ο Τριαδικός Θεός), παραδέχεται: «Η Παλαιά Διαθήκη . . . δεν μας λέει τίποτα με κατηγορηματικό τρόπο ή τουλάχιστον με υπαινιγμούς για έναν Τριαδικό Θεό που να είναι Πατέρας, Γιος και Άγιο Πνεύμα. . . . Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι κάποιος ιερός συγγραφέας υποπτεύθηκε καν την ύπαρξη μιας [Τριάδας] η οποία να περικλείεται στη Θεότητα. . . . Αν κάποιος θέλει να βλέπει μέσα [στην «Παλαιά Διαθήκη»] νύξεις ή προσκιάσεις ή ‘συγκαλυμμένα σημάδια’ μιας τριάδας προσώπων, τότε προχωράει πέρα από τις λέξεις και τις προθέσεις των ιερών συγγραφέων».—Τα πλάγια γράμματα δικά μας.

Μια εξέταση των ίδιων των Εβραϊκών Γραφών θα επιβεβαιώσει αυτά τα συμπεράσματα. Επομένως, δεν υπάρχει καμιά ξεκάθαρη διδασκαλία για Τριάδα στα πρώτα 39 βιβλία της Αγίας Γραφής, τα οποία αποτελούν τον αληθινό κανόνα των θεόπνευστων Εβραϊκών Γραφών.

Η Μαρτυρία των Ελληνικών Γραφών

ΜΗΠΩΣ, τότε, οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές («Καινή Διαθήκη») μιλούν ξεκάθαρα για κάποια Τριάδα;

Η The Encyclopedia of Religion (Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας) λέει: «Οι θεολόγοι συμφωνούν ότι ούτε η Καινή Διαθήκη περιέχει κάποια σαφή δοξασία περί Τριάδας».

Ο Ιησουίτης Φόρτμαν δηλώνει: «Οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης . . . δεν μας δίνουν καμιά επίσημη ή ρητά διατυπωμένη δοξασία περί Τριάδας, καμιά σαφή διδασκαλία ότι στον έναν Θεό υπάρχουν τρία θεϊκά πρόσωπα ίσα μεταξύ τους. . . . Πουθενά δεν βρίσκουμε κάποια τριαδική δοξασία για τρία ξεχωριστά πρόσωπα που έχουν θεϊκή ζωή και ενεργούν μέσα στην ίδια Θεότητα».

Η The New Encyclopædia Britannica (Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα) παρατηρεί: «Ούτε η λέξη Τριάδα υπάρχει στην Καινή Διαθήκη, ούτε κάποια συγκεκριμένη διδασκαλία γι’ αυτήν».

Ο Μπέρναρντ Λος λέει στο βιβλίο A Short History of Christian Doctrine (Σύντομη Ιστορία των Χριστιανικών Δοξασιών): «Όσον αφορά την Καινή Διαθήκη, δεν μπορεί να βρει κανείς σ’ αυτή τη δοξασία της Τριάδας».

Το The New International Dictionary of New Testament Theology (Νέο Διεθνές Λεξικό της Θεολογίας της Καινής Διαθήκης) δηλώνει παρόμοια: «Η Κ[αινή] Δ[ιαθήκη] δεν περιέχει τη δοξασία της Τριάδας όπως αυτή τελικά διατυπώθηκε. ‘Στην Αγία Γραφή δεν υπάρχει η ρητή διακήρυξη ότι ο Πατέρας, ο Γιος και το Άγιο Πνεύμα είναι ομοούσια’ [είπε ο Προτεστάντης θεολόγος Καρλ Μπαρθ]».

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Γέιλ Ε. Γουάσμπερν Χόπκινς επιβεβαίωσε: «Προφανώς η δοξασία της Τριάδας ήταν άγνωστη στον Ιησού και στον Παύλο· . . . δεν λένε τίποτα γι’ αυτήν».—Origin and Evolution of Religion (Η Προέλευση και η Εξέλιξη της Θρησκείας).

Ο ιστορικός Άρθουρ Βάιγκαλ σημειώνει: «Ο Ιησούς Χριστός δεν ανέφερε ποτέ κάποιο τέτοιο φαινόμενο και πουθενά στην Καινή Διαθήκη δεν εμφανίζεται η λέξη ‘Τριάδα’. Η ιδέα αυτή δεν υιοθετήθηκε από την Εκκλησία παρά μόνο τριακόσια χρόνια μετά το θάνατο του Κυρίου μας».—The Paganism in Our Christianity (Η Ειδωλολατρία στη Χριστιανοσύνη Μας).

Επομένως, ούτε τα 39 βιβλία των Εβραϊκών Γραφών ούτε ο κανόνας των 27 θεόπνευστων βιβλίων των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών παρέχουν κάποια ξεκάθαρη διδασκαλία περί Τριάδας.

Τη Δίδασκαν οι Πρώτοι Χριστιανοί;

ΔΙΔΑΣΚΑΝ οι πρώτοι Χριστιανοί την Τριάδα; Σημειώστε τα ακόλουθα σχόλια από ιστορικούς και θεολόγους:

«Η πρώτη Χριστιανοσύνη δεν είχε κάποια σαφή δοξασία περί Τριάδας σαν κι εκείνη που αργότερα αναπτύχθηκε λεπτομερώς στα σύμβολα της πίστης».—The New International Dictionary of New Testament Theology (Νέο Διεθνές Λεξικό της Θεολογίας της Καινής Διαθήκης).

«Όμως, οι πρώτοι Χριστιανοί δεν σκέφτηκαν στην αρχή να εφαρμόσουν την ιδέα της [Τριάδας] στη δική τους πίστη. Απέδιδαν την αφοσίωσή τους στον Θεό τον Πατέρα και στον Ιησού Χριστό, τον Γιο του Θεού, και αναγνώριζαν το . . . Άγιο Πνεύμα· αλλά δεν υπήρχε κάποια σκέψη ότι αυτά τα τρία αποτελούσαν μια πραγματική Τριάδα, ότι ήταν ίσα μεταξύ τους και ενωμένα σε μια Μονάδα».—The Paganism in Our Christianity (Η Ειδωλολατρία στη Χριστιανοσύνη Μας).

«Στην αρχή η Χριστιανική πίστη δεν ήταν Τριαδική . . . Δεν ήταν Τριαδική ούτε στην αποστολική ούτε στην μεταποστολική περίοδο, όπως φαίνεται από την Κ[αινή] Δ[ιαθήκη] και από άλλα Χριστιανικά συγγράμματα της πρώτης περιόδου».—Encyclopædia of Religion and Ethics (Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας και της Ηθικής).

«Η διατύπωση ‘ένας Θεός σε τρία Πρόσωπα’ δεν σταθεροποιήθηκε, ούτε βέβαια αφομοιώθηκε πλήρως στη ζωή των Χριστιανών και στην ομολογία της πίστης τους, πριν από το τέλος του 4ου αιώνα. . . . Ανάμεσα στους Αποστολικούς Πατέρες δεν υπήρχε καθόλου τέτοια νοοτροπία ή άποψη».—New Catholic Encyclopedia (Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια).

Τι Δίδαξαν οι Πατέρες Πριν από τη Σύνοδο της Νίκαιας

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ της Ρώμης αναγνωρίζει ότι οι Πατέρες, πριν από τη Σύνοδο της Νίκαιας, ήταν κορυφαίοι θρησκευτικοί διδάσκαλοι στη διάρκεια των πρώτων αιώνων μετά τη γέννηση του Χριστού. Είναι ενδιαφέρον να δούμε τι δίδαξαν αυτοί.

Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας, που πέθανε γύρω στο 165 Κ.Χ., χαρακτήρισε τον προανθρώπινο Ιησού ως ένα δημιουργημένο άγγελο, ο οποίος είναι «διαφορετικός από τον Θεό που δημιούργησε όλα τα πράγματα». Είπε ότι ο Ιησούς ήταν κατώτερος από τον Θεό και «ποτέ δεν έκανε κάτι εκτός αν ο Δημιουργός ήθελε . . . να το κάνει και να το πει».

Ο Ειρηναίος, που πέθανε γύρω στο 200 Κ.Χ., είπε ότι ο προανθρώπινος Ιησούς είχε ύπαρξη ξεχωριστή από εκείνη του Θεού και ήταν κατώτερός του. Έδειξε ότι ο Ιησούς δεν είναι ίσος με τον «Έναν αληθινό και μόνο Θεό», ο οποίος «υπερέχει των πάντων και που κανείς άλλος δεν είναι σαν κι αυτόν».

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, που πέθανε γύρω στο 215 Κ.Χ., χαρακτήρισε τον Θεό ως «τον αδημιούργητο και άφθαρτο και μόνο αληθινό Θεό». Αυτός είπε ότι ο Γιος «βρίσκεται αμέσως μετά τον μόνο παντοδύναμο Πατέρα», αλλά όχι ότι είναι ίσος μ’ εκείνον.

Ο Τερτυλλιανός, που πέθανε γύρω στο 230 Κ.Χ., δίδαξε την ανωτερότητα του Θεού. Παρατήρησε: «Ο Πατέρας είναι διαφορετικός από τον Γιο (ξεχωριστός), επειδή είναι μεγαλύτερος· επειδή εκείνος που γεννάει είναι διαφορετικός από εκείνον που γεννιέται· επειδή εκείνος που στέλνει είναι διαφορετικός από εκείνον που αποστέλλεται». Ο ίδιος επίσης είπε: «Υπήρξε καιρός που ο Γιος δεν υπήρχε. . . . Πριν απ’ όλα τα πράγματα, ο Θεός ήταν μόνος του».

Ο Ιππόλυτος, που πέθανε γύρω στο 235 Κ.Χ., είπε ότι ο Θεός είναι «ο μόνος Θεός, ο πρώτος και Μοναδικός, ο Δημιουργός και Κύριος των πάντων», ο οποίος «δεν είχε κανέναν ίσης ηλικίας μ’ αυτόν . . . Αλλά ήταν Ένας, εντελώς μόνος του· ο οποίος, με τη θέλησή του, κάλεσε σε ύπαρξη αυτό που δεν είχε υπάρξει προηγουμένως», όπως, λόγου χάρη, τον δημιουργημένο προανθρώπινο Ιησού.

Ο Ωριγένης, που πέθανε γύρω στο 250 Κ.Χ., είπε ότι «ο Πατέρας και ο Γιος είναι δυο οντότητες . . . δυο ξεχωριστά πράγματα όσον αφορά την ουσία τους», και ότι «συγκρινόμενος με τον Πατέρα, [ο Γιος] είναι ένα πολύ μικρό φως».

Συνοψίζοντας τις ιστορικές αποδείξεις, ο Άλβαν Λάμσον λέει στο βιβλίο The Church of the First Three Centuries (Η Εκκλησία των Τριών Πρώτων Αιώνων): «Η σύγχρονη δημοφιλής δοξασία της Τριάδας . . . δεν αντλεί υποστήριξη από τα λόγια του Ιουστίνου [του Μάρτυρα]: και αυτή η παρατήρηση μπορεί να επεκταθεί σ’ όλους τους πριν από τη Σύνοδο της Νίκαιας Πατέρες· δηλαδή, σ’ όλους τους Χριστιανούς συγγραφείς για τρεις αιώνες μετά τη γέννηση του Χριστού. Είναι αλήθεια ότι αυτοί αναφέρονται στον Πατέρα, στον Γιο και . . . στο Άγιο Πνεύμα, αλλά δεν χαρακτηρίζουν αυτά τα τρία πράγματα ως ίσα μεταξύ τους ούτε ως μια αριθμητική ουσία ούτε ως Τρία σε Ένα, με καμιά από τις έννοιες που γίνονται τώρα δεκτές από τους Τριαδιστές. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο».

Επομένως, η μαρτυρία της Αγίας Γραφής και της ιστορίας δείχνει ξεκάθαρα ότι η Τριάδα ήταν άγνωστη σ’ όλη τη διάρκεια των Βιβλικών χρόνων και για αρκετούς αιώνες κατόπιν.

[Πρόταση που Τονίζεται στη σελίδα 7]

«Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι κάποιος ιερός συγγραφέας υποπτεύθηκε καν την ύπαρξη μιας [Τριάδας] η οποία να περικλείεται στη Θεότητα».—Ο Τριαδικός Θεός