Αγάπη με την Πρώτη Ματιά—Και για Πάντα!

«ΑΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΤΕ τα μωρά μετά τη γέννησή τους», σημειώνει η Δρ Σεσίλια Μακ Κάρτον της Ιατρικής Σχολής Άλμπερτ Αϊνστάιν στη Νέα Υόρκη, «είναι εξαιρετικά άγρυπνα και συντονισμένα με το περιβάλλον τους. Ανταποκρίνονται στη μητέρα τους. Στρέφονται προς το μέρος των διαφόρων ήχων. Και στηλώνουν το βλέμμα τους στο πρόσωπο της μητέρας τους». Και η μητέρα επικοινωνεί με το μωρό της με τα μάτια. Πρόκειται για αγάπη με την πρώτη ματιά—και για τους δυο τους!

Αυτή η στιγμή κατά την οποία αναπτύσσεται ο δεσμός ανάμεσα στη μητέρα και στο μωρό έρχεται φυσιολογικά αν η γέννηση είναι φυσιολογική, χωρίς φάρμακα που εξασθενίζουν τις αισθήσεις μητέρας και μωρού. Τα κλάματα του μωρού διεγείρουν την παραγωγή γάλακτος από μέρους της μητέρας. Το άγγιγμα του δέρματός του πάνω στο δικό της απελευθερώνει μια ορμόνη η οποία μειώνει την αιμορραγία που παρουσιάζεται μετά τον τοκετό. Το παιδί γεννιέται έχοντας στον εγκέφαλό του προγράμματα που εξασφαλίζουν τη συναισθηματική προσκόλληση—το κλάμα, το θηλασμό, τα μωρουδίστικα λογάκια, το χαμόγελο και τις γεμάτες ζωντάνια μικρές κλοτσιές για να προσελκύει την προσοχή της μητέρας. Η συναισθηματική προσκόλληση, κυρίως προς τη μητέρα, δίνει στο βρέφος τη δυνατότητα να αναπτύξει ένα αίσθημα αγάπης, στοργής και εμπιστοσύνης. Ο πατέρας γίνεται γρήγορα σημαντικό πρόσωπο σ’ αυτή τη λειτουργία της συναισθηματικής προσκόλλησης. Οι δικές του σχέσεις με το παιδί δεν έχουν την αμεσότητα των σχέσεων της μητέρας, αλλά προσθέτουν μια σημαντική διάσταση: αυτός χαϊδεύει πειραχτικά το μωρό, το γαργαλάει, παλεύει απαλά μαζί του, κι εκείνο ανταποκρίνεται γελώντας και κουνώντας το σωματάκι του με χαρά.

Ο Δρ Ρίτσαρντ Ρέστακ αναφέρει ότι το αγκάλιασμα και το κανάκεμα είναι σαν θρεπτική τροφή για το νεογέννητο. «Το άγγιγμα», λέει αυτός, «είναι τόσο απαραίτητο για τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους όσο η τροφή και το οξυγόνο. Η μητέρα ανοίγει την αγκαλιά της στο βρέφος, το κλείνει σφιχτά μέσα σ’ αυτήν, και τότε έρχονται σε εξισορρόπηση ένα πλήθος ψυχοβιολογικές διαδικασίες». Μ’ αυτή τη μεταχείριση, ακόμα και ο κατά γράμμα εγκέφαλος αναπτύσσει «διαφορές σ’ ό,τι αφορά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των λοβών και των σχισμών».

Προσέξτε να μην Απομακρυνθείτε Συναισθηματικά

Μερικοί υποστηρίζουν ότι αν αυτή η συναισθηματική προσκόλληση ανάμεσα στη μητέρα και στο μωρό δεν λάβει χώρα την ώρα της γέννησης, τότε επέρχεται τραγωδία. Δεν είναι έτσι. Με τη στοργική μητρική φροντίδα υπάρχουν εκατοντάδες στιγμές στενής επαφής στις μετέπειτα εβδομάδες, στιγμές που εξασφαλίζουν την ανάπτυξη του δεσμού. Ωστόσο, αν στερηθεί το παιδί αυτές τις στιγμές στενής επαφής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τότε οι συνέπειες μπορεί να είναι ολέθριες. «Μολονότι όλοι μας χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον στη διάρκεια της ζωής μας», μας λέει ο Δρ Ρέστακ, «η ανάγκη αυτή είναι πιο έντονη τον πρώτο χρόνο. Αν στερήσετε από ένα μωρό το φως, την ευκαιρία να αντικρίζει ένα ανθρώπινο πρόσωπο, την ικανοποίηση που νιώθει όταν το παίρνουν στα χέρια, το κανακεύουν, του μιλούν γλυκά, το περιποιούνται με τρυφερότητα και το αγγίζουν, θα διαπιστώσετε ότι το μωρό δεν αντέχει αυτές τις στερήσεις».

Τα μωρά κλαίνε για πολλούς λόγους. Συνήθως θέλουν την προσοχή των άλλων. Αν ύστερα από λίγο δεν υπάρξει ανταπόκριση στα κλάματά τους, μπορεί να σταματήσουν. Νιώθουν ότι το άτομο που τα φροντίζει δεν ανταποκρίνεται. Μετά ξανακλαίνε. Αν και πάλι δεν υπάρχει ανταπόκριση, νιώθουν παραμελημένα, ανασφαλή. Προσπαθούν πιο πολύ. Αν αυτό συνεχίζεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και αν επαναλαμβάνεται συχνά, το μωρό νιώθει εγκαταλειμμένο. Στην αρχή νιώθει θυμό, ακόμα και οργή, και τελικά εγκαταλείπει τις προσπάθειες. Τότε επέρχεται η συναισθηματική απομάκρυνση. Επειδή δεν του δείχνεται αγάπη, δεν μαθαίνει να αγαπάει. Η συνείδηση δεν αναπτύσσεται. Δεν εμπιστεύεται κανέναν, δεν νοιάζεται για κανέναν. Γίνεται προβληματικό παιδί και, σε ακραίες περιπτώσεις, μια ψυχοπαθής προσωπικότητα ανίκανη να νιώσει λύπη για εγκληματικές πράξεις.

Η αγάπη που έρχεται με την πρώτη ματιά δεν είναι το τέλος της υπόθεσης. Αυτή πρέπει να συνεχίζεται για πάντα. Όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα. «Μη αγαπώμεν με λόγον μηδέ με γλώσσαν, αλλά με έργον και αλήθειαν». (1 Ιωάννου 3:18) Με πολλές αγκαλιές και φιλιά. Νωρίς, πριν να ’ναι αργά, μάθετέ του και διδάξτε του τις αληθινές αξίες του Λόγου του Θεού, της Αγίας Γραφής. Τότε θα γίνει με τα παιδιά σας ό,τι έγινε και με τον Τιμόθεο: «Από βρέφους γνωρίζεις τα ιερά γράμματα, τα δυνάμενα να σε σοφίσωσιν». (2 Τιμόθεον 3:15) Καθημερινά να δαπανάτε χρόνο μ’ αυτά, στην παιδική αλλά και στην εφηβική τους ηλικία. «Ούτοι οι λόγοι, τους οποίους εγώ σε προστάζω σήμερον, θέλουσιν είσθαι εν τη καρδία σου· και θέλεις διδάσκει αυτούς επιμελώς εις τα τέκνα σου, και περί αυτών θέλεις ομιλεί καθήμενος εν τη οικία σου και περιπατών εν τη οδώ και πλαγιάζων και εγειρόμενος».—Δευτερονόμιον 6:6, 7.

‘Μπορεί να Κλαίμε, Αλλά Είναι για το Καλό μας’

Η διαπαιδαγώγηση είναι για πολλούς λεπτό ζήτημα. Όμως όταν παρέχεται με τον κατάλληλο τρόπο, αποτελεί απαραίτητο κομμάτι της αγάπης του γονέα. Ένα μικρό κορίτσι το αναγνώρισε αυτό. Έφτιαξε μια κάρτα για τη μητέρα της και την έστειλε «Στη Μαμά, Σε μια Θαυμάσια Κυρία». Είχε ζωγραφίσει στην κάρτα με μπογιές ένα χρυσό ήλιο, πουλιά που πετούσαν και κόκκινα λουλούδια. Η κάρτα έγραφε: «Αυτό είναι για σένα επειδή όλοι μας σ’ αγαπάμε. Θέλουμε να σου δείξουμε την εκτίμησή μας φτιάχνοντας αυτή την κάρτα. Όταν έχουμε χαμηλούς βαθμούς, υπογράφεις τον έλεγχό μας. Όταν δεν είμαστε καλά παιδιά, μας χαστουκίζεις. Μπορεί να κλαίμε, αλλά ξέρουμε πως είναι για το καλό μας. . . . Θέλω μόνο να σου πω ότι σ’ αγαπώ πάρα πάρα πολύ. Σ’ ευχαριστώ για όλα όσα κάνεις για μένα. Με αγάπη και φιλιά. [Υπογραφή] Μισέλ».

Η Μισέλ συμφωνεί με το εδάφιο Παροιμίαι 13:24: «Ο φειδόμενος της ράβδου αυτού μισεί τον υιόν αυτού· αλλ’ ο αγαπών αυτόν παιδεύει αυτόν εν καιρώ [τον φροντίζει με διαπαιδαγώγηση, ΜΝΚ]». Η χρήση της «ράβδου», που αντιπροσωπεύει την εξουσία, μπορεί να περιλαμβάνει και ξύλο, αλλά πολλές φορές δεν απαιτείται κάτι τέτοιο. Σε διαφορετικά παιδιά και για διαφορετικές αταξίες απαιτείται διαφορετική διαπαιδαγώγηση. Μια ήπια επίπληξη ίσως είναι αρκετή· η ισχυρογνωμοσύνη ίσως απαιτεί ισχυρότερο φάρμακο: «Περισσότερον τύπτει ο έλεγχος [η επίπληξη, ΜΝΚ] τον φρόνιμον, παρά εκατόν μαστιγώσεις τον άφρονα». (Παροιμίαι 17:10) Επίσης εφαρμόζεται και το εξής: «Ο δούλος [ή το παιδί] δια λόγων δεν θέλει διορθωθή· επειδή καταλαμβάνει μεν, αλλά δεν υπακούει».—Παροιμίαι 29:19.

Στην Αγία Γραφή η λέξη «διαπαιδαγωγώ» σημαίνει διδάσκω, εκπαιδεύω, τιμωρώ—πράγμα που περιλαμβάνει και ξύλο, αν είναι απαραίτητο για τη διόρθωση της συμπεριφοράς. Το εδάφιο Εβραίους 12:11 δείχνει το σκοπό της διαπαιδαγώγησης: «Πάσα δε παιδεία [διαπαιδαγώγηση, ΜΝΚ] προς μεν το παρόν δεν φαίνεται ότι είναι πρόξενος χαράς, αλλά λύπης, ύστερον όμως αποδίδει εις τους γυμνασθέντας δι’ αυτής καρπόν ειρηνικόν δικαιοσύνης». Οι γονείς δεν πρέπει να είναι υπερβολικά σκληροί όταν διαπαιδαγωγούν: «Οι πατέρες, να μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, για να μην αποθαρρύνονται». (Κολοσσαείς 3:21, ΝΔΜ) Ούτε πρέπει να είναι υπερβολικά ανεκτικοί: «Η ράβδος και ο έλεγχος δίδουσι σοφίαν· παιδίον δε απολελυμένον [που έχει αφεθεί ανεξέλεγκτο, ΜΝΚ] καταισχύνει την μητέρα αυτού». (Παροιμίαι 29:15) Η ανεκτικότητα λέει: ‘Κάνε ό,τι σου αρέσει· μη με ενοχλείς’. Η διαπαιδαγώγηση λέει: ‘Κάνε ό,τι είναι σωστό· εγώ νοιάζομαι για σένα’.

Το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) της 7ης Αυγούστου 1989 σωστά ανέφερε: «Οι γονείς οι οποίοι δεν τιμωρούν με σκληρότητα, αλλά θέτουν σταθερά όρια και εμμένουν σ’ αυτά, έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να διαπλάσουν παιδιά που θα είναι πολύ επιτυχημένα στη ζωή τους και θα τα πηγαίνουν καλά με τους άλλους». Τελειώνοντας το ίδιο άρθρο δήλωνε: «Ίσως το πιο αξιοσημείωτο νόημα που βγαίνει απ’ όλα τα επιστημονικά στοιχεία είναι ότι η πραγματική αξία βρίσκεται στον καθορισμό ενός προτύπου αγάπης, εμπιστοσύνης και αποδεκτών ορίων μέσα στην κάθε οικογένεια, και όχι στις πολλές τεχνικές λεπτομέρειες. Ο αληθινός σκοπός της διαπαιδαγώγησης . . . δεν είναι να τιμωρούμε άτακτα παιδιά, αλλά να τα διδάσκουμε και να τα καθοδηγούμε, και να βοηθούμε στην ενστάλαξη εσωτερικών μηχανισμών αυτοελέγχου».

Ακούν Αυτά που Λέτε Αντιγράφουν Αυτά που Κάνετε

Κάποιο άρθρο σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση, στο περιοδικό Δι Ατλάντικ Μάνθλι (The Atlantic Monthly), άρχιζε με την εξής δήλωση: «Μπορεί κανείς να αναμένει από ένα παιδί να συμπεριφέρεται καλά μόνο αν οι γονείς του ζουν σύμφωνα με τις αξίες που διδάσκουν». Το άρθρο έδειχνε στη συνέχεια την αξία των εσωτερικών μηχανισμών αυτοελέγχου: «Οι έφηβοι που συμπεριφέρονταν καλά είχαν συνήθως γονείς οι οποίοι ήταν υπεύθυνα και ακέραια άτομα και διαπαιδαγωγούσαν τον εαυτό τους—ζούσαν σε αρμονία με τις αξίες τις οποίες πρέσβευαν και ενθάρρυναν τα παιδιά τους να κάνουν το ίδιο. Όταν οι καλοί έφηβοι ήρθαν, ως μέρος της έρευνας, σε επαφή με προβληματικούς εφήβους, η συμπεριφορά τους δεν επηρεάστηκε σε μόνιμη βάση. Είχαν ενστερνιστεί τις αξίες των γονέων τους με εξαιρετικά ασφαλή τρόπο». Αποδείχτηκε ότι συμβαίνει αυτό που λέει η παροιμία: «Δίδαξον το παιδίον εν αρχή της οδού αυτού· και δεν θέλει απομακρυνθή απ’ αυτής ουδέ όταν γηράση».—Παροιμίαι 22:6.

Οι γονείς που προσπάθησαν να ενσταλάξουν αληθινές αξίες στα παιδιά τους, τις οποίες, όμως, οι ίδιοι δεν ακολουθούσαν, δεν είχαν επιτυχία. Τα παιδιά τους «δεν κατάφεραν να ενστερνιστούν αυτές τις αξίες». Η μελέτη απέδειξε ότι «αυτό που έπαιζε καθοριστικό ρόλο ήταν το πόσο προσεκτικά ζούσαν οι γονείς σύμφωνα με τις αξίες που προσπαθούσαν να διδάξουν στα παιδιά τους».

Αποδεικνύονται σωστά τα λόγια του συγγραφέα Τζέιμς Μπάλντουιν: «Τα παιδιά ποτέ δεν διέπρεψαν στο να ακούν τους μεγαλυτέρους τους, όμως ποτέ δεν απέτυχαν στο να τους μιμούνται». Αν αγαπάτε τα παιδιά σας και θέλετε να τους διδάξετε τις αληθινές αξίες, χρησιμοποιήστε την καλύτερη μέθοδο που υπάρχει: Να είστε εσείς το παράδειγμα των διδασκαλιών σας. Να μην είστε σαν τους γραμματείς και τους Φαρισαίους, τους οποίους ο Ιησούς καταδίκασε ως υποκριτές: «Πάντα λοιπόν όσα αν είπωσι προς εσάς να φυλάττητε, φυλάττετε και πράττετε, κατά δε τα έργα αυτών μη πράττετε· επειδή λέγουσι και δεν πράττουσι». (Ματθαίος 23:3) Ή σαν εκείνους τους οποίους κατηγόρησε ο απόστολος Παύλος, ρωτώντας τους: «Ο διδάσκων λοιπόν άλλον σεαυτόν δεν διδάσκεις; ο κηρύττων να μη κλέπτωσι κλέπτεις;»—Ρωμαίους 2:21.

Σήμερα, πολλοί απορρίπτουν την Αγία Γραφή ως απαρχαιωμένη και τις καθοδηγητικές γραμμές της ως ανεφάρμοστες. Ο Ιησούς θέτει σε αμφισβήτηση αυτού του είδους τη στάση με τα εξής λόγια: «Και εδικαιώθη η σοφία από πάντων των τέκνων αυτής». (Λουκάς 7:35) Οι ακόλουθες αφηγήσεις από οικογένειες σε πολλές χώρες θα αποδείξουν πόσο αληθινά είναι τα λόγια του.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Ο στενός δεσμός με τη μητέρα βοηθάει το μωρό να αναπτυχθεί συναισθηματικά

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Το να δαπανά ο πατέρας χρόνο με το παιδί είναι επίσης ζωτικό