Το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών—Συμφωνούν ότι Διαφωνούν
ΑΠΟ τις 3 ως τις 14 Αυγούστου 1993, η πόλη του Σαντιάγο, στην Ισπανία, υποδέχτηκε μια ασυνήθιστη ομάδα προσκυνητών. Η πόλη φιλοξένησε την Παγκόσμια Διάσκεψη Περί Πίστης και Τάξης, που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Συμβουλίου των Εκκλησιών. Ο στόχος των εκπροσώπων ήταν τρομερά δύσκολος—να αναζωπυρώσουν την τελματωμένη προσπάθεια για την ενοποίηση των εκκλησιών του Χριστιανικού κόσμου.
Ο Αγγλικανός αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου, από τη Νότια Αφρική, περιέγραψε απερίφραστα την κατάσταση ως «οικουμενική αδράνεια». «Βρέχουμε τις μύτες των ποδιών μας στο νερό, αλλά δεν έχουμε το θάρρος να κάνουμε τη βουτιά», είπε με θλίψη.
Το να κάνουν «τη βουτιά» στον οικουμενισμό δεν θα είναι εύκολο. Οι διαιρέσεις ανάμεσα στους εκπροσώπους εμφανίστηκαν κατά την εναρκτήρια κιόλας τελετή, που έλαβε χώρα στον Καθολικό καθεδρικό ναό του Σαντιάγο. Ο «Ύμνος Προς τον Άγιο Ιάκωβο», τον οποίο έψαλαν στη διάρκεια της λειτουργίας, σχολιάστηκε με δυσμένεια για το ότι εκθείαζε τους αιώνες κατά τους οποίους οι Ισπανοί Καθολικοί ασκούσαν επιθετική πολιτική εναντίον των Εβραίων, των Μουσουλμάνων και των Προτεσταντών, παρ’ όλο που ο Καθολικός αρχιεπίσκοπος Ρόκο είχε ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να ‘μπουν στο πνεύμα των προσκυνητών και να επιδιώξουν τη συμφιλίωση ανάμεσα στους Χριστιανούς’.
Υπάρχει άραγε κάποιο σχέδιο το οποίο μπορεί να χρησιμεύσει στη συμφιλίωση των Καθολικών, των Ορθοδόξων και των Προτεσταντών; Μια ομάδα μελέτης πρότεινε να δεχτούν οι διάφορες εκκλησίες το Σύμβολο Πίστης της Νίκαιας «ως κεντρική έκφραση της αποστολικής πίστης». Έλπιζαν ότι αυτό το σύμβολο πίστης θα μπορούσε να χρησιμεύσει «ως μέσο για να επιτευχθεί ενότητα πίστης», μολονότι μπορεί να υπάρχει «ποικιλία στους τρόπους έκφρασης».
Η «ποικιλία στους τρόπους έκφρασης» έκανε επανειλημμένα την εμφάνισή της στη διάρκεια της διάσκεψης. Οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί εκπρόσωποι εξέφρασαν τις αντιρρήσεις τους για την απόφαση που πήρε πρόσφατα η Αγγλικανική εκκλησία να εγκρίνει τη χειροτονία γυναικών. Ένα άλλο αντικείμενο διένεξης είναι ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις Ορθόδοξες και στις Καθολικές εκκλησίες στις πρώην κομμουνιστικές χώρες. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υποστήριξε ότι ήταν εσφαλμένο να αναφέρεται κάποιος στο «εκ νέου κήρυγμα του ευαγγελίου σε ανθρώπους που ήταν Χριστιανοί επί αιώνες» αλλά οι οποίοι είχαν την ατυχία να ζήσουν επί δεκαετίες υπό τον κομμουνιστικό αθεϊσμό. Στην πραγματικότητα, κάποια έκθεση που εκδόθηκε στη διάσκεψη καταδίκασε τον «προσηλυτισμό» ως εμπόδιο στην ενότητα, παρ’ όλο που παραδέχτηκε ότι όντως υπήρχε ανάγκη για ‘σαφέστερη κατανόηση της ιεραποστολικής φύσης της εκκλησίας’.
Ο Σάμιουελ Μπ. Τζόσουα, επίσκοπος της Βομβάης, περιέγραψε ζοφερά την ενότητα των εκκλησιών ως «ουτοπική ιδέα». Έχοντας προσωπική πείρα των προβλημάτων που περιλάμβανε η συγχώνευση έξι θρησκευμάτων στην Ινδία, αυτός είπε ότι τα «πλεονεκτήματα ήταν επιφανειακά» ενώ τα φορτία «έχουν γίνει αβάστακτα». Πιστεύει ότι η Χριστιανική ενότητα δεν θα πρέπει να αναζητηθεί «στον τομέα των δογμάτων και της εκκλησιαστικής τάξης».
Όμως, μπορεί η ενότητα που αγνοεί τα δόγματα να είναι αληθινή ενότητα; Μπορούν οι θρησκείες οι οποίες εξακολουθούν να μην ‘κατανοούν την ιεραποστολική φύση της εκκλησίας’ να ακολουθούν αληθινά τον Χριστό; Ο Παύλος είπε ότι οι αληθινοί ακόλουθοι του Χριστού θα έπρεπε να συνεχίζουν ‘να σκέφτονται το ίδιο’. (2 Κορινθίους 13:11) Απλώς και μόνο το να συμφωνούν ότι διαφωνούν απέχει πολύ από αυτόν τον κανόνα.