Αιχμάλωτοι της Φτώχειας

ΤΟ ΕΤΟΣ 33 Κ.Χ., ο Ιησούς Χριστός είπε στους μαθητές του: «Τους φτωχούς . . . τους έχετε πάντοτε μαζί σας». (Ματθαίος 26:11) Τι ακριβώς εννοούσε; Μήπως έλεγε ότι η φτώχεια δεν θα μπορούσε να υπερνικηθεί ποτέ;

Ο Τζέιμς Σπεθ, διευθυντής του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη, δήλωσε: «Δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι [η φτώχεια] θα είναι πάντοτε μαζί μας. Ο σύγχρονος κόσμος έχει τους πόρους, την τεχνογνωσία και την επιδεξιότητα ώστε να κάνει τη φτώχεια παρελθόν». Αλλά μπορεί ο σύγχρονος κόσμος να εξαλείψει τη φτώχεια;

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών προφανώς ελπίζει ότι οι ανθρώπινες προσπάθειες μπορούν να εξαφανίσουν τη φτώχεια, καθώς ανακήρυξε τα έτη 1997 ως 2006 πρώτη «Δεκαετία των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη της Φτώχειας». Ο Ο.Η.Ε. πρότεινε να συνεργαστεί με κυβερνήσεις, λαούς και φορείς ώστε να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη, να βελτιώσουν την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, να βελτιώσουν την κατάσταση των γυναικών και να δημιουργήσουν εισόδημα και θέσεις εργασίας.

Ευγενείς στόχοι! Αλλά θα τους πραγματοποιήσει ποτέ η παγκόσμια κοινότητα; Εξετάστε μερικά από τα εμπόδια που παρακωλύουν την εξάλειψη της φτώχειας μέσω ανθρώπινων προσπαθειών.

Πείνα και Υποσιτισμός

Η Αγιέμπε, η οποία ζει στο Ζαΐρ, έχει 15 μέλη της οικογένειάς της που εξαρτώνται από αυτήν. Μερικές φορές η οικογένεια έχει τη δυνατότητα να φάει μόνο μία φορά τη μέρα—χυλό καλαμποκιού καρυκευμένο με φύλλα κασσάβας, αλάτι και ζάχαρη. Μερικές φορές δεν έχουν τίποτα να φάνε για δύο ή τρεις μέρες. «Περιμένω να αρχίσουν να κλαίνε τα παιδιά ζητώντας φαγητό και μετά μαγειρεύω», λέει η Αγιέμπε.

Η περίπτωσή τους δεν είναι ασυνήθιστη. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ο 1 στους 5 πέφτει για ύπνο νηστικός κάθε βράδυ. Παγκόσμια, περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι—εκ των οποίων τα 200 εκατομμύρια είναι παιδιά—υποσιτίζονται μόνιμα. Αυτά τα παιδιά δεν μεγαλώνουν φυσιολογικά· αρρωσταίνουν συχνά. Οι επιδόσεις τους στο σχολείο είναι χαμηλές. Όταν γίνονται ενήλικοι υποφέρουν από τις συνέπειες αυτών των καταστάσεων. Έτσι, η φτώχεια οδηγεί συχνά στον υποσιτισμό, ο οποίος στη συνέχεια συντελεί στη φτώχεια.

Η φτώχεια, η πείνα και ο υποσιτισμός υπάρχουν σε τόσο τεράστια κλίμακα ώστε αψηφούν τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προσπάθειες που αποσκοπούν στην εξάλειψή τους. Όντως, η κατάσταση δεν βελτιώνεται αλλά επιδεινώνεται.

Κακή Υγεία

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η φτώχεια είναι «η πιο θανάσιμη ασθένεια στον κόσμο» και «η μεγαλύτερη βασική αιτία θανάτου, αρρώστιας και παθημάτων».

Το βιβλίο Η Αστικοποίηση του Κόσμου: Παγκόσμια Έκθεση για τους Ανθρώπινους Οικισμούς, 1996 (An Urbanizing World: Global Report on Human Settlements, 1996) ανέφερε ότι τουλάχιστον 600 εκατομμύρια άνθρωποι στη Λατινική Αμερική, στην Ασία και στην Αφρική ζούσαν σε τόσο κακές συνθήκες στέγασης—χωρίς αρκετό νερό, εγκαταστάσεις υγιεινής και αποχέτευση—ώστε η ζωή και η υγεία τους απειλούνταν διαρκώς. Παγκόσμια, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν καθαρό νερό. Εκατοντάδες εκατομμύρια δεν έχουν χρήματα να διαθέσουν για ισορροπημένη διατροφή. Όλοι αυτοί οι παράγοντες καθιστούν δύσκολη για τους φτωχούς την πρόληψη των ασθενειών.

Συνήθως οι φτωχοί δεν μπορούν ούτε να αντιμετωπίσουν τις ασθένειες. Όταν αρρωστήσουν, ίσως να μην είναι σε θέση να πληρώσουν για κατάλληλα φάρμακα ή για ιατρική περίθαλψη. Οι φτωχοί πεθαίνουν νέοι· εκείνοι που επιβιώνουν μπορεί να ζουν με χρόνιες ασθένειες.

Ο Σαχίντα, ένας μικροπωλητής σε μια αγορά στις Μαλδίβες, λέει: «Η φτώχεια συνεπάγεται κακή υγεία, πράγμα που δεν σου επιτρέπει να εργαστείς». Η έλλειψη εργασίας, ασφαλώς, επιδεινώνει τη φτώχεια. Το αποτέλεσμα είναι ένας αμείλικτος και θανάσιμος κύκλος κατά τον οποίο η φτώχεια και η ασθένεια αλληλοτροφοδοτούνται.

Ανεργία και Χαμηλοί Μισθοί

Ένα άλλο πρόσωπο της φτώχειας είναι η ανεργία. Σε παγγήινη κλίμακα, περίπου 120 εκατομμύρια άνθρωποι που είναι σε θέση να εργαστούν δεν μπορούν να βρουν εργασία. Στο μεταξύ, περίπου 700 εκατομμύρια άλλοι συχνά εργάζονται πολλές ώρες για μισθό που είναι τόσο πενιχρός ώστε ούτε καν καλύπτει τις βασικές τους ανάγκες.

Ο Ρουντίν είναι οδηγός τρίκυκλου ταξί στην Καμπότζη. Ο ίδιος λέει: «Φτώχεια για εμένα σημαίνει να εργάζομαι πάνω από 18 ώρες τη μέρα, αλλά εντούτοις να μη βγάζω αρκετά ώστε να θρέψω τον εαυτό μου, τη γυναίκα μου και τα δυο παιδιά μου».

Καταστροφή του Περιβάλλοντος

Αλληλένδετη με τη φτώχεια είναι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η Έλσα, μια ερευνήτρια στη Γουιάνα της Νότιας Αμερικής, παρατήρησε: «Η φτώχεια είναι η καταστροφή της φύσης: του δάσους, της γης, των ζώων, των ποταμών και των λιμνών». Να άλλος ένας τραγικός κύκλος—η φτώχεια οδηγεί στην καταστροφή του περιβάλλοντος, η οποία διαιωνίζει την αυξανόμενη φτώχεια.

Το να καλλιεργείται η παραγωγική γη μέχρι να εξαντληθεί ή να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό είναι πανάρχαια τακτική. Το ίδιο και η αποδάσωση—το κόψιμο των δασών για ξυλεία, για καύσιμη ύλη ή για καλλιέργειες. Λόγω του αυξανόμενου αριθμού των κατοίκων της γης, η κατάσταση έχει προσλάβει κρίσιμες διαστάσεις.

Σύμφωνα με το Διεθνές Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, τα περασμένα 30 χρόνια χάθηκε σχεδόν το 20 τοις εκατό του επιφανειακού χώματος της καλλιεργήσιμης γης του πλανήτη, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης των χρημάτων αλλά και της τεχνολογίας που χρειάζονται για να ληφθούν μέτρα διατήρησης. Την ίδια περίοδο, εκατομμύρια στρέμματα έγιναν έρημος ως αποτέλεσμα κακοφτιαγμένων και κακοσυντηρημένων συστημάτων άρδευσης. Επίσης εκατομμύρια στρέμματα δασών κόβονται κάθε χρόνο προκειμένου να καθαριστεί η γη για φυτείες ή για να βρεθούν ξύλα που θα χρησιμοποιηθούν σε οικοδομές ή ως καύσιμα.

Αυτή η καταστροφή συνδέεται με τη φτώχεια με δύο τρόπους. Πρώτον, οι φτωχοί συχνά είναι αναγκασμένοι να εκμεταλλεύονται υπερβολικά το περιβάλλον επειδή χρειάζονται τροφή και καύσιμα. Πώς μπορεί να μιλάει κάποιος για βιώσιμη ανάπτυξη ή για ευημερία των μελλοντικών γενεών σε εκείνους που είναι φτωχοί και πεινάνε και που είναι αναγκασμένοι να υποβαθμίζουν τους φυσικούς πόρους για να επιζήσουν σήμερα; Δεύτερον, οι πλούσιοι συχνά εκμεταλλεύονται τους περιβαλλοντικούς πόρους των φτωχών με σκοπό το κέρδος. Έτσι, η καταστροφή των φυσικών πόρων από τους πλούσιους και τους φτωχούς αυξάνει τη φτώχεια.

Εκπαίδευση

Η Αλίσια, μια κοινωνική λειτουργός σε κάποια πόλη των Φιλιππίνων, δήλωσε: «Φτώχεια σημαίνει να στέλνει μια γυναίκα τα παιδιά της να ζητιανεύουν στα φανάρια αντί να τα στέλνει στο σχολείο, επειδή αλλιώς δεν θα έχουν τίποτα να φάνε. Η μητέρα γνωρίζει ότι επαναλαμβάνει έναν κύκλο που παγίδεψε και την ίδια, αλλά δεν βλέπει καμία διέξοδο».

Για περίπου 500 εκατομμύρια παιδιά δεν υπάρχουν σχολεία. Ένα δισεκατομμύριο ενήλικοι είναι λειτουργικά αναλφάβητοι. Χωρίς εκπαίδευση, είναι δύσκολο να βρουν μια καλή εργασία. Έτσι, η φτώχεια οδηγεί σε έλλειψη εκπαίδευσης, η οποία οδηγεί σε ακόμη περισσότερη φτώχεια.

Στέγαση

Έλλειψη στέγης υπάρχει στις φτωχές χώρες, και ακόμη και σε μερικές πλούσιες. Μια έκθεση αναφέρει ότι σχεδόν 250.000 κάτοικοι της Πόλης της Νέας Υόρκης έχουν μείνει σε καταλύματα αστέγων μέσα στα περασμένα πέντε χρόνια. Και στην Ευρώπη επίσης υπάρχουν φτωχοί. Στο Λονδίνο περίπου 400.000 έχουν καταχωρηθεί ως άστεγοι. Στη Γαλλία μισό εκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν σπίτι.

Σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο, η κατάσταση είναι χειρότερη. Οι άνθρωποι συρρέουν σε μικρές και μεγάλες πόλεις, καθώς δελεάζονται από το όνειρο ότι θα βρουν τροφή, εργασία και καλύτερη ζωή. Σε μερικές πόλεις, πάνω από το 60 τοις εκατό του πληθυσμού ζει σε συνοικίες με παράγκες ή σε φτωχογειτονιές. Με αυτόν τον τρόπο, η φτώχεια των αγροτικών περιοχών τροφοδοτεί τη φτώχεια των αστικών περιοχών.

Πληθυσμός

Κάτι που εντείνει όλα αυτά τα προβλήματα είναι η αύξηση του πληθυσμού. Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει υπερδιπλασιαστεί τα περασμένα 45 χρόνια. Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι ο αριθμός θα φτάσει τα 6,2 δισεκατομμύρια ως το 2000 και τα 9,8 δισεκατομμύρια ως το 2050. Οι φτωχότερες περιοχές του κόσμου έχουν τον υψηλότερο ρυθμό αύξησης του πληθυσμού. Από τα σχεδόν 90 εκατομμύρια μωρά που γεννήθηκαν το 1995, τα 85 εκατομμύρια γεννήθηκαν σε χώρες οι οποίες είχαν τις λιγότερες δυνατότητες να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Πιστεύετε ότι η ανθρωπότητα ξαφνικά θα συνεργαστεί για να εξαλείψει για πάντα τη φτώχεια λύνοντας τα προβλήματα της πείνας, της ασθένειας, της ανεργίας, της καταστροφής του περιβάλλοντος, της έλλειψης εκπαίδευσης, της ανεπαρκούς στέγασης και του πολέμου; Κατά πάσα πιθανότητα όχι.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση είναι απελπιστική; Όχι, επειδή η λύση διαφαίνεται στον ορίζοντα και είναι βέβαιο ότι θα έρθει. Όχι όμως από ανθρώπινες προσπάθειες. Με ποιον τρόπο λοιπόν; Και τι εννοούσε ο Ιησούς όταν είπε: «Τους φτωχούς . . . τους έχετε πάντοτε μαζί σας»;

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

Οι Φτωχότεροι των Φτωχών

Το 1971 τα Ηνωμένα Έθνη επινόησαν τη φράση «λιγότερο αναπτυγμένες χώρες» για να περιγράψουν τις «φτωχότερες και οικονομικά ασθενέστερες από τις αναπτυσσόμενες χώρες». Τότε υπήρχαν 21 τέτοιες χώρες. Σήμερα υπάρχουν 48, από τις οποίες οι 33 βρίσκονται στην Αφρική.

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Εκατομμύρια εργάζονται πολλές ώρες με ελάχιστο μισθό

[Ευχαριστίες]

Godo-Foto

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Η πολυτέλεια και η φτώχεια συνυπάρχουν

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Εκατομμύρια ζουν σε κατοικίες κατώτερης ποιότητας