Η Γαλλική Επανάσταση—Προαναλαμπή Μελλοντικών Πραγμάτων

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Γαλλία

Η Γαλλική Επανάσταση έλαβε χώρα πριν από 200 χρόνια, το 1789. Ποια ήταν τα αίτιά της; Ποιο υπόδειγμα έθεσε για πράγματα που θα συμβούν στο μέλλον;

«ΕΞΕΓΕΡΣΗ είναι;» ρώτησε ο βασιλιάς.

«Όχι, Μεγαλειότατε, επανάσταση είναι».

Ο Γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ υπέβαλε αυτή την ερώτηση στις 14 Ιουλίου του 1789, τη μέρα που στο Παρίσι κυριεύτηκε η Βαστίλη. Αυτός έδειξε ότι η γαλλική μοναρχία αδυνατούσε να αναγνωρίσει τα γεγονότα που θα επέφεραν μόνιμες αλλαγές στη Γαλλία και τα οποία θα παρείχαν μια προαναλαμπή μελλοντικών πραγμάτων.

Στη διάρκεια του 18ου αιώνα, η πείνα είχε ήδη γίνει αιτία πολλών εξεγέρσεων στη Γαλλία. Στις παραμονές της επανάστασης, περίπου 10 εκατομμύρια άτομα, από τα 25 εκατομμύρια του πληθυσμού, εξαρτούνταν από την ελεημοσύνη για να ζήσουν. Επιπλέον, η βασιλική εξουσία κατέρρεε, η διοίκηση αδιαφορούσε να κάνει μεταρρυθμίσεις και οι διανοούμενοι αμφισβητούσαν το αν η εξουσία του βασιλιά έπρεπε να τίθεται πάνω από τα εθνικά συμφέροντα.

Η Συνέλευση των Τάξεων

Το 1788 το καθεστώς αντιμετώπισε οικονομική κρίση, που οφειλόταν κυρίως στην υποστήριξη που πρόσφερε η Γαλλία στους Αμερικανούς στη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας που διεξήγαγαν αυτοί κατά της Βρετανίας. Ο βασιλιάς υποχρεώθηκε να συγκαλέσει το σώμα που αποκαλούνταν Συνέλευση των Τάξεων. Αυτή απαρτιζόταν από τους αντιπροσώπους των τριών τάξεων του έθνους: από τον κλήρο (την πρώτη τάξη)· από τους ευγενείς (τη δεύτερη τάξη)· και τον κοινό λαό (την τρίτη τάξη).

Ο κλήρος αποτελούνταν μόνο από 150.000 άτομα, οι ευγενείς περίπου από 500.000 άτομα και η τρίτη τάξη από 24.500.000 και πλέον άτομα. Κάθε μια από τις τρεις τάξεις είχε μια ψήφο. Αυτό σήμαινε ότι ο κοινός λαός (με μια ψήφο) δεν μπορούσε να κάνει καθόλου μεταρρυθμίσεις, εκτός αν ο κλήρος και οι ευγενείς (με δύο ψήφους) συμφωνούσαν. Έτσι, ο κλήρος και οι ευγενείς—που αποτελούσαν το 3 περίπου τοις εκατό τού πληθυσμού—μπορούσαν να υπερισχύσουν με τη ψήφο τους του υπόλοιπου 97 τοις εκατό! Εκτός αυτού, το 36 τοις εκατό της γης ανήκε στον κλήρο και στους ευγενείς και αυτοί δεν υποχρεώνονταν να πληρώνουν φόρους ιδιοκτησίας.

Αφού τόσο πολλοί άνθρωποι πεινούσαν, οι εκπρόσωποι του κοινού λαού κατήγγειλαν το δεσποτισμό της κυβέρνησης, τα άδικα συστήματα φορολογίας και ψηφοφορίας, καθώς και τις αδικίες και τη χλιδή της Καθολικής ιεραρχίας και των ευγενών. Ωστόσο, ο βασιλιάς φαινόταν να είναι ασφαλής, αφού επικρατούσε η σκέψη ότι κυβερνούσε «ελέω Θεού». Οι άνθρωποι, επίσης, εξακολουθούσαν να πιστεύουν στην Καθολική θρησκεία. Εντούτοις, σε λιγότερα από τέσσερα χρόνια, η μοναρχία ανατράπηκε και ξεκίνησε μια διαδικασία απομάκρυνσης των ανθρώπων από το Χριστιανισμό.

Την άνοιξη του 1789, άρχισε να κινητοποιείται ο μηχανισμός της επανάστασης. Επειδή μερικοί ευγενείς αρνήθηκαν να δεχτούν μια αλλαγή στη μέθοδο διεξαγωγής της ψηφοφορίας, οι εκπρόσωποι της τρίτης τάξης αυτοανακηρύχτηκαν Εθνοσυνέλευση. Αυτό σήμανε το θρίαμβο της επανάστασης των αστών και το τέλος της απόλυτης μοναρχίας.

Οι χωρικοί, όμως, ανησυχούσαν μήπως ο βασιλιάς και η αριστοκρατία συνωμοτήσουν για να ανατρέψουν την τρίτη τάξη. Αυτό έκανε το λαό να προβεί σε λεηλασίες πύργων και φέουδων, πράγμα που εξελίχτηκε σε μαζική εξέγερση. Προκειμένου να τηρηθεί η τάξη, η Εθνοσυνέλευση αποφάσισε, τη νύχτα της 4ης Αυγούστου 1789, να αφαιρέσει τα προνόμια των ευγενών και να καταργήσει το φεουδαρχικό καθεστώς. Έτσι, μέσα σε λίγες μόνο μέρες, τα θεμέλια του παλιού καθεστώτος συντρίφτηκαν.

Τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Η Εθνοσυνέλευση κατόπιν εισήγαγε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Διακηρύχτηκαν τα ιδανικά της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφοσύνης. Αλλά η Εθνοσυνέλευση έπρεπε να υπερνικήσει την εναντίωση που πρόβαλε ο κλήρος, προτού μπορέσει να εισαγάγει το 10ο και το 11ο άρθρο, που αναγνώριζαν τα δικαιώματα της ελευθερίας λατρείας και της ελευθερίας έκφρασης.

Πολλοί πίστευαν ότι είχαν ανακαλύψει την τέλεια μορφή κυβέρνησης. Επρόκειτο, όμως, να απογοητευτούν επειδή η εκκλησία, την οποία αντιπροσώπευε ο Πάπας Πίος ΣΤ΄, καταδίκασε τη Διακήρυξη. Πολλοί επαναστάτες, επίσης, απέρριψαν τη Διακήρυξη ενδίδοντας σε μια ακόρεστη δίψα για αίμα.

Πάνω από 150 χρόνια αργότερα, το 1948, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που είναι εμπνευσμένη από το γαλλικό κείμενο του 1789. Αλλά σήμερα, όπως και στο παρελθόν, πολλοί άνθρωποι που λένε με τα χείλη τους ότι υποστηρίζουν αυτά τα δικαιώματα δείχνουν απόλυτη περιφρόνηση για τις αρχές που σχετίζονται μ’ αυτά. Πόσο αληθεύουν τα λόγια του εδαφίου Εκκλησιαστής 8:9: ‘Μερικοί άνθρωποι έχουν την εξουσία και άλλοι είναι υποχρεωμένοι να υποφέρουν κάτω από τη διακυβέρνησή τους’.—Σημερινή Αγγλική Μετάφραση (Today’s English Version).

Η Εκκλησία Διχάζεται

Τον Αύγουστο του 1789, ορισμένοι εκπρόσωποι υπέβαλαν την ιδέα της κρατικοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας. Η εισήγηση αυτή έγινε νόμος και το κράτος έκανε κατάσχεση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Επιπρόσθετα, η Εθνοσυνέλευση υποχρέωσε τους ιερείς να δώσουν όρκο πιστότητας στο Αστικό Σύνταγμα του Κλήρου το οποίο αυτή είχε συντάξει.

Η εκκλησία διχάστηκε. Υπήρχαν οι κρατικοί ιερείς (το 60 τοις εκατό του κλήρου), που δέχτηκαν τον όρκο, και ιερείς που αρνήθηκαν να δώσουν όρκο πιστότητας, παραμένοντας όσιοι στη Ρώμη. Αυτός ο διχασμός έγινε αιτία να δημιουργηθούν πολλές διαμάχες. Οι ιερείς που αρνήθηκαν να δώσουν τον όρκο θεωρούνταν εχθροί της επανάστασης και της χώρας.

Τρομοκρατία και Αιματοχυσία

Εξωτερικοί κίνδυνοι απειλούσαν επίσης την επανάσταση. Ξένες μοναρχίες καλλιεργούσαν τη σκέψη να παρεμβούν στα εσωτερικά της Γαλλίας προκειμένου να επαναφέρουν το βασιλιά στο θρόνο. Όσον αφορά τον κοινό λαό, η εμπιστοσύνη του στον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄ κλονίστηκε, όταν στις 21 Ιουνίου 1791 αυτός προσπάθησε να διαφύγει εγκαταλείποντας τη χώρα.

Την άνοιξη του 1792, ενόψει της αυξανόμενης εναντίωσης την οποία πρόβαλαν άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην επανάσταση, η Γαλλία κήρυξε πόλεμο κατά του βασιλιά της Βοημίας και Ουγγαρίας. Ο πόλεμος εξαπλώθηκε σ’ ολόκληρη την Ευρώπη και συνεχίστηκε μέχρι το 1799, με αποτέλεσμα να πέσουν θύματα 500.000 και πλέον Γάλλοι.

Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1792, η επανάσταση πήρε ριζοσπαστική μορφή. Ο βασιλιάς εκθρονίστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο και ανακηρύχτηκε η δημοκρατία. Ο βασιλιάς εκτελέστηκε στις 21 Ιανουαρίου 1793 και η βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα εκτελέστηκε στις 16 Οκτωβρίου 1793. Πολλοί ανυπότακτοι ιερείς εξορίστηκαν. Οι επαναστάτες πίστευαν ότι έπρεπε να απελευθερώσουν κι άλλους λαούς που εξακολουθούσαν να κυβερνιούνται από τυραννικές μοναρχίες. Αλλά πολλές φορές, οι ίδιοι οι απελευθερωτές κατέληγαν να γίνονται δυνάστες.

Τίποτα, ωστόσο, δεν έφερε ανακούφιση από τις δυσκολίες που είχαν επιδεινωθεί εξαιτίας του πολέμου. Μετά από ένα διάταγμα που αφορούσε την επιστράτευση 300.000 αντρών, ξέσπασαν ταραχές στη χώρα. Στη δυτική Γαλλία, σχηματίστηκε ένας Καθολικός στρατός που ήταν βασιλόφρονας κι είχε ως έμβλημά του το σταυρό και την καρδιά του Ιησού. Κατέλαβε κωμοπόλεις σε τέσσερις περιοχές και έσφαξε τους οπαδούς της δημοκρατίας που βρίσκονταν εκεί.

Η κεντρική κυβέρνηση επωφελήθηκε απ’ αυτά τα προβλήματα για να πάρει δικτατορικές εξουσίες που θα τις διαχειριζόταν «Η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας», της οποίας εξέχον μέλος ήταν ο Ροβεσπιέρος. Η Τρομοκρατία έγινε τρόπος διακυβέρνησης. Συχνά καταπατούνταν τα δικαιώματα που παρείχε η Διακήρυξη του 1789. Τα επαναστατικά δικαστήρια επέβαλλαν ολοένα και περισσότερες θανατικές ποινές και η λαιμητόμος έγινε περιβόητη.

Μέτρα για την Απομάκρυνση των Ανθρώπων Από το Χριστιανισμό

Από το φθινόπωρο του 1793, η επαναστατική κυβέρνηση κατέστρωσε ένα τεράστιο σχέδιο για την απομάκρυνση των ανθρώπων από το Χριστιανισμό. Ο στόχος της ήταν η ανάπτυξη ενός «νέου ανθρώπου» που θα ήταν απαλλαγμένος από φθοροποιές ιδιότητες. Καταγγέλθηκε η Καθολική εκκλησία ότι προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί την ευπιστία του λαού. Μερικές εκκλησίες καταστράφηκαν, ενώ άλλες μετατράπηκαν σε στρατώνες. Οι κληρικοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το λειτούργημά τους και να παντρευτούν. Όσοι αρνούνταν να το κάνουν αυτό συλλαμβάνονταν και εκτελούνταν. Μερικοί διέφυγαν εγκαταλείποντας τη χώρα.

Η Καθολική θρησκεία αντικαταστάθηκε από τη θρησκεία της Λογικής. Μερικοί θεωρούσαν τη Λογική θεά, «τη Μητέρα της Πατρίδας». Αργότερα, η λατρεία της Λογικής αντικαταστάθηκε από μια ντεϊστική θρησκεία την οποία επέβαλε ο Ροβεσπιέρος. Αυτός εξουδετέρωσε τους αντιπάλους του και εγκαθίδρυσε μια αδυσώπητη δικτατορία. Αυτή η μανία για αιματοχυσία τού κόστισε αργότερα την ίδια του τη ζωή. Ούρλιαζε καθώς τον έσερναν στη λαιμητόμο στις 28 Ιουλίου 1794.

Οι πολιτικοί που επέζησαν ήθελαν να αποφύγουν μια μοναρχική δικτατορία και έτσι ανέθεσαν την εξουσία σ’ ένα διευθυντήριο που απαρτιζόταν από πέντε μέλη. Αλλά καθώς ο πόλεμος ξανάρχιζε και η οικονομική κατάσταση χειροτέρευε, επικράτησε η σκέψη να τεθεί η εξουσία στα χέρια ενός και μόνο ατόμου, του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο δρόμος για μια ακόμη δικτατορία ήταν πλέον ανοιχτός.

Η Γαλλική Επανάσταση έσπειρε τις ιδέες που αργότερα αναπτύχθηκαν και έγιναν τόσο δημοκρατίες όσο και δικτατορίες. Έδειξε επίσης τι μπορεί να συμβεί όταν οι πολιτικές δυνάμεις στραφούν ξαφνικά κατά της οργανωμένης θρησκείας. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η Γαλλική Επανάσταση μπορεί να παρέχει μια προαναλαμπή μελλοντικών πραγμάτων.—Αποκάλυψις 17:16· 18:1-24.

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Μια ειδωλολατρική γιορτή προς τιμή της θεάς Λογικής μέσα στον Καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων

[Ευχαριστίες]

Bibliothèque Nationale, Paris

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 26]

Από μια παλιά γκραβούρα, του Χ. Μπρίχερ