Μεταγγίσεις Αίματος—Πόσο Ασφαλείς Είναι;

Προτού αποδεχτεί οποιαδήποτε σοβαρή ιατρική διαδικασία, το σκεπτόμενο άτομο θα πρέπει να μάθει τα πιθανά οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους. Τι θα πούμε για τις μεταγγίσεις αίματος; Αυτές αποτελούν σήμερα ένα από τα κυριότερα μέσα που χρησιμοποιεί η ιατρική. Πολλοί γιατροί που ενδιαφέρονται γνήσια για τους ασθενείς τους μπορεί να μη διστάζουν σχεδόν καθόλου να χορηγήσουν αίμα. Η μετάγγιση έχει ονομαστεί δώρο της ζωής.

Εκατομμύρια άνθρωποι δίνουν ή δέχονται αίμα. Στη διάρκεια των ετών 1986 και 1987, υπήρξαν 1,3 εκατομμύρια αιμοδότες στον Καναδά, από έναν πληθυσμό 25 εκατομμυρίων. «Την τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν στατιστικές, χρησιμοποιήθηκαν 12 με 14 εκατομμύρια μονάδες αίματος για μεταγγίσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο».—Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times), 18 Φεβρουαρίου 1990.

«Ανέκαθεν, δινόταν στο αίμα μια ‘μαγική’ ιδιότητα», παρατηρεί η Δρ Λουίζ Τζ. Κίτινγκ. «Τα πρώτα 46 χρόνια, από τότε που άρχισε να χρησιμοποιείται το αίμα, τόσο οι γιατροί όσο και το κοινό θεωρούσαν το διαθέσιμο αίμα πιο ασφαλές απ’ ό,τι ήταν στην πραγματικότητα». (Ιατρικό Περιοδικό της Κλινικής του Κλίβελαντ [Cleveland Clinic Journal of Medicine], Μάιος 1989) Ποια ήταν η κατάσταση τότε και ποια είναι τώρα;

Ακόμη και πριν από 30 χρόνια, δινόταν η εξής συμβουλή στους παθολόγους και στο προσωπικό των τραπεζών αίματος: «Το αίμα είναι δυναμίτης! Μπορεί να κάνει μεγάλο καλό ή μεγάλο κακό. Οι θάνατοι που προκαλούνται από μετάγγιση αίματος είναι ίσοι σε αριθμό με τους θανάτους που προκαλούνται από την αναισθησία με αιθέρα και από τη σκωληκοειδεκτομή. Λέγεται ότι αντιστοιχεί περίπου ένας θάνατος σε 1.000 ως 3.000 ή ίσως και 5.000 μεταγγίσεις. Στην περιοχή του Λονδίνου αναφέρεται ένας θάνατος για κάθε 13.000 μπουκάλες μεταγγιζόμενου αίματος».—Ιατρικό Περιοδικό της Πολιτείας της Νέας Υόρκης (New York State Journal of Medicine), 15 Ιανουαρίου 1960.

Έχουν εξαλειφθεί από τότε οι κίνδυνοι, ώστε να είναι σήμερα ασφαλείς οι μεταγγίσεις; Για να είμαστε ειλικρινείς, κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες άτομα παρουσιάζουν παρενέργειες στο αίμα και πολλά απ’ αυτά τα άτομα πεθαίνουν. Μετά από τα προηγούμενα σχόλια, ίσως έρθουν στο νου σας οι ασθένειες που μεταδίδονται με το αίμα. Προτού εξετάσουμε αυτή την πλευρά του ζητήματος, ας ασχοληθούμε με μερικούς κινδύνους που δεν είναι τόσο γνωστοί.

ΤΟ ΑΙΜΑ ΚΑΙ Η ΑΝΟΣΙΑ ΣΑΣ

Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι επιστήμονες διεύρυναν την κατανόηση του ανθρώπου για τη θαυμαστή περιπλοκότητα του αίματος. Έμαθαν πως υπάρχουν διαφορετικές ομάδες αίματος. Η διασταύρωση του αίματος του δότη με το αίμα του ασθενή είναι καθοριστική στις μεταγγίσεις. Αν κάποιος που έχει αίμα ομάδας A δεχτεί αίμα ομάδας B, μπορεί να παρουσιάσει σοβαρή αιμολυτική αντίδραση. Αυτό μπορεί να καταστρέψει πολλά από τα ερυθρά του αιμοσφαίρια και να επιφέρει γρήγορα το θάνατό του. Μολονότι ο καθορισμός των ομάδων αίματος και η διασταύρωση του αίματος αποτελούν σήμερα ρουτίνα, είναι αλήθεια ότι γίνονται λάθη. Κάθε χρόνο, πεθαίνουν άνθρωποι από αιμολυτικές αντιδράσεις.

Τα γεγονότα δείχνουν ότι το ζήτημα της ασυμβατότητας ξεπερνάει κατά πολύ τις σχετικά λίγες ομάδες αίματος, ανάμεσα από τις οποίες προσπαθούν τα νοσοκομεία να επιλέξουν την κατάλληλη. Γιατί; Στο άρθρο του «Μετάγγιση Αίματος: Χρήσεις, Καταχρήσεις και Κίνδυνοι», ο Δρ Ντάγκλας Χ. Πόσεϊ ο Νεότερος γράφει: «Πριν από 30 περίπου χρόνια, ο Σάμπσον περιέγραψε τη μετάγγιση αίματος ως σχετικά επικίνδυνη διαδικασία . . . [Από τότε] έχουν προσδιοριστεί και αναλυθεί τουλάχιστον 400 επιπρόσθετα αντιγόνα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ότι ο αριθμός αυτός θα συνεχίσει να μεγαλώνει, επειδή η μεμβράνη του ερυθρού αιμοσφαιρίου είναι εξαιρετικά περίπλοκη».—Περιοδικό του Εθνικού Ιατρικού Συλλόγου (Journal of the National Medical Association), Ιούλιος 1989.

Τώρα, οι επιστήμονες μελετούν την επίδραση που έχει το μεταγγιζόμενο αίμα στο αμυντικό, ή αλλιώς ανοσολογικό, σύστημα του σώματος. Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για εσάς ή για κάποιο συγγενή σας που χρειάζεται να χειρουργηθεί;

Όταν οι γιατροί μεταμοσχεύουν μια καρδιά, ένα συκώτι ή κάποιο άλλο όργανο, το ανοσολογικό σύστημα του δέκτη μπορεί να αντιληφθεί την ύπαρξη του ξένου ιστού και να τον απορρίψει. Ωστόσο, η μετάγγιση είναι μεταμόσχευση ιστού. Ακόμη κι αν έχει γίνει η «σωστή» διασταύρωση, το αίμα μπορεί να καταστείλει το ανοσολογικό σύστημα. Σ’ ένα συνέδριο παθολογοανατόμων, τονίστηκε ότι εκατοντάδες ιατρικές διατριβές «έχουν συνδέσει τις μεταγγίσεις αίματος με ανοσολογικές αντιδράσεις».—«Προκύπτει Θέμα Κατά των Μεταγγίσεων», Ιατρικά Παγκόσμια Νέα (Medical World News), 11 Δεκεμβρίου 1989.

Ένα από τα κύρια καθήκοντα που έχει το ανοσολογικό σας σύστημα είναι να ανιχνεύει και να καταστρέφει τα κακοήθη (καρκινικά) κύτταρα. Μήπως το γεγονός ότι έχει κατασταλεί η ανοσία μπορεί να προξενήσει καρκίνο και θάνατο; Σημειώστε δυο δημοσιεύματα.

Το περιοδικό Καρκίνος (Cancer) (15 Φεβρουαρίου 1987) δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που έγινε στην Ολλανδία: «Αναφορικά με τους ασθενείς που είχαν καρκίνο στο κόλον, διαπιστώθηκε ότι το πόσο θα ζούσαν επηρεάστηκε αρνητικά από τη μετάγγιση. Σ’ αυτή την ομάδα, το συνολικό ποσοστό των ατόμων που εξακολουθούσαν να ζουν μετά από 5 χρόνια ήταν 48% για εκείνους που έκαναν μετάγγιση και 74% για εκείνους που δεν έκαναν». Στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, οι γιατροί παρακολούθησαν εκατό ασθενείς που είχαν κάνει εγχείρηση για καρκίνο. «Το ποσοστό επανεμφάνισης όλων των περιπτώσεων καρκίνου του λάρυγγα ήταν 14% για εκείνους που δεν είχαν κάνει μετάγγιση αίματος και 65% για εκείνους που είχαν κάνει. Για τον καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα και της μύτης ή των παραρινικών κόλπων, το ποσοστό επανεμφάνισης ήταν 31% όταν δεν είχε γίνει μετάγγιση και 71% όταν είχε γίνει».—Χρονικά Ωτορινολαρυγγολογίας (Annals of Otology, Rhinology & Laryngology), Μάρτιος 1989.

Τι δείχνουν τέτοιες έρευνες σχετικά με τις μεταγγίσεις; Στο άρθρο του «Μεταγγίσεις Αίματος και Εγχειρήσεις για Καρκίνο», ο Δρ Τζον Σ. Σπρατ κατέληξε στο συμπέρασμα: «Ο χειρουργός που κάνει επεμβάσεις για καρκίνο ίσως χρειαστεί να πάψει να χρησιμοποιεί αίμα».—Το Αμερικανικό Περιοδικό της Χειρουργικής (The American Journal of Surgery), Σεπτέμβριος 1986.

Ένα άλλο κύριο καθήκον του ανοσολογικού σας συστήματος είναι να αμύνεται κατά των μολύνσεων. Είναι, λοιπόν, ευνόητο ότι μερικές έρευνες δείχνουν πως οι ασθενείς που δέχονται αίμα είναι πιο επιρρεπείς στις μολύνσεις. Ο Δρ Π. Ι. Τάρτερ έκανε μια έρευνα για τις εγχειρήσεις στο παχύ έντερο. Από τους ασθενείς που έκαναν μετάγγιση, το 25 τοις εκατό έπαθαν μολύνσεις, σε σύγκριση με το 4 τοις εκατό εκείνων που δεν έκαναν μετάγγιση. Ο ίδιος αναφέρει: «Οι μεταγγίσεις αίματος συνδέονται με μολυσματικές επιπλοκές όταν γίνονται πριν από την εγχείρηση, στη διάρκειά της ή κατόπιν . . . Ο κίνδυνος μόλυνσης μετά την εγχείρηση αυξανόταν προοδευτικά, καθώς μεγάλωνε ο αριθμός των μονάδων αίματος που χορηγούνταν». (Το Βρετανικό Περιοδικό της Χειρουργικής [The British Journal of Surgery], Αύγουστος 1988) Οι παρευρισκόμενοι σ’ ένα συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης Τραπεζών Αίματος, που έγινε το 1989, έμαθαν τα ακόλουθα: Ενώ το 23 τοις εκατό των ατόμων που έλαβαν δωρηθέν αίμα στη διάρκεια εγχείρησης για την πρόθεση (αντικατάσταση) ισχίου παρουσίασαν μολύνσεις, εκείνοι που δεν έλαβαν αίμα δεν έπαθαν καμιά απολύτως μόλυνση.

Ο Δρ Τζον Α. Κόλινς έγραψε σχετικά μ’ αυτό το αποτέλεσμα των μεταγγίσεων αίματος: «Θα αποτελούσε πραγματική ειρωνεία, αν διαπιστωνόταν πως μια μέθοδος ‘θεραπείας’, για την οποία έχουμε πολύ λίγες ενδείξεις ότι επιτυγχάνει κάτι αξιόλογο, εντείνει κατόπιν ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτοί οι ασθενείς».—Παγκόσμιο Περιοδικό της Χειρουργικής (World Journal of Surgery), Φεβρουάριος 1987.

ΥΠΑΡΧΕΙ Ή ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ;

Η μετάδοση κάποιας ασθένειας μέσω του αίματος αποτελεί αιτία ανησυχίας για τους ευσυνείδητους γιατρούς και για πολλούς ασθενείς. Για τι είδους ασθένεια μιλάμε; Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μια μόνο ασθένεια· στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές.

Αφού εξετάζει τις πιο γνωστές ασθένειες, το έντυπο Μέθοδοι Μετάγγισης Αίματος (Techniques of Blood Transfusion) (1982) αναφέρεται σε «άλλες λοιμώδεις νόσους που σχετίζονται με τη μετάγγιση», όπως είναι η σύφιλη, η μόλυνση από μεγαλοκυτταρικό ιό και η ελονοσία. Κατόπιν λέει: «Έχει αναφερθεί ότι, με τη μετάγγιση αίματος, μεταδίδονται και αρκετές άλλες νόσοι, στις οποίες περιλαμβάνονται οι μολύνσεις από τον ιό του έρπητα, η λοιμώδης μονοπυρήνωση (ιός του Έπσταϊν–Μπαρ), η τοξοπλάσμωση, η τρυπανοσωμίαση [αφρικανική νόσος του ύπνου και ασθένεια του Σάγκας], η λεϊσμανίαση, η βρουκέλλωση [μελιταίος πυρετός], ο τύφος, η φιλαρίαση, η ιλαρά, η σαλμονέλλωση και ο πυρετός των Βραχωδών Ορέων».

Στην πραγματικότητα, ο κατάλογος μ’ αυτές τις ασθένειες αυξάνει. Μπορεί να έχετε διαβάσει επικεφαλίδες όπως «Νόσος Λάιμ Από Μετάγγιση; Όχι και Τόσο Πιθανή, Αλλά οι Ειδήμονες Είναι Επιφυλακτικοί». Πόσο ασφαλές είναι το αίμα από κάποιον που έκανε τεστ και φάνηκε ότι έχει τη νόσο Λάιμ; Μια ομάδα ειδικών σε ζητήματα υγείας ρωτήθηκαν αν θα δέχονταν τέτοιο αίμα. «Όλοι τους απάντησαν αρνητικά, μολονότι κανείς δεν πρότεινε να απορρίπτεται το αίμα από τέτοιους δότες». Πώς θα πρέπει να αισθάνεται το κοινό για το αποθηκευμένο αίμα που δεν δέχονται οι ίδιοι οι ειδικοί;—Δε Νιου Γιορκ Τάιμς, 18 Ιουλίου 1989.

Ένας άλλος λόγος για ανησυχία είναι το γεγονός ότι το αίμα που συλλέγεται σε μια χώρα στην οποία αφθονεί κάποια ασθένεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολύ μακριά, όπου ούτε το κοινό ούτε οι γιατροί δεν βρίσκονται σ’ επιφυλακή γι’ αυτόν τον κίνδυνο. Με τη σημερινή αύξηση των ταξιδιών, περιλαμβανομένων και των μετακινήσεων των προσφύγων και των μεταναστών, αυξάνει ο κίνδυνος ύπαρξης κάποιας παράξενης ασθένειας σ’ ένα παράγωγο του αίματος.

Επιπλέον, ένας ειδικός στις λοιμώδεις νόσους προειδοποίησε: «Το διαθέσιμο αίμα ίσως χρειάζεται να περνάει από τεστ για την αποφυγή μετάδοσης αρκετών διαταραχών, οι οποίες παλιότερα δεν θεωρούνταν λοιμώδεις, περιλαμβανομένης και της λευχαιμίας, του λεμφώματος και της άνοιας [ή αλλιώς νόσου του Αλτσχάιμερ]».—Επιθεώρηση της Ιατρικής των Μεταγγίσεων (Transfusion Medicine Reviews), Ιανουάριος 1989.

Όσο τρομακτικοί κι αν είναι αυτοί οι κίνδυνοι, υπάρχουν άλλοι που έχουν δημιουργήσει πολύ μεγαλύτερο φόβο.

Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟΥ AIDS

«Το AIDS άλλαξε για πάντα τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν το αίμα οι γιατροί και οι ασθενείς. Κι αυτή η ιδέα δεν είναι άσχημη, είπαν οι γιατροί που συγκεντρώθηκαν για ένα συνέδριο των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας, το οποίο ασχολήθηκε με τη μετάγγιση αίματος».—Ουάσινγκτον Ποστ, 5 Ιουλίου 1988.

Μ’ έναν εκδικητικό τρόπο, η πανδημία του AIDS (σύνδρομου επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας) έχει αφυπνίσει τους ανθρώπους σ’ ό,τι αφορά τον κίνδυνο που διατρέχουν να προσβληθούν από λοιμώδεις νόσους μέσω του αίματος. Σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσβληθεί. Αυτή η ασθένεια εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα. Και το ποσοστό θανάτου είναι στην ουσία 100 τοις εκατό.

Το AIDS προκαλείται από τον ιό της ανθρώπινης ανοσολογικής ανεπάρκειας (HIV), ο οποίος μπορεί να μεταδοθεί με το αίμα. Η σύγχρονη μάστιγα του AIDS ήρθε στο φως το 1981. Την αμέσως επόμενη χρονιά, οι ειδικοί σε θέματα υγείας έμαθαν ότι αυτός ο ιός πιθανόν να μπορούσε να μεταδοθεί με παράγωγα του αίματος. Τώρα έχει γίνει παραδεκτό ότι οι υπηρεσίες διακίνησης του αίματος άργησαν να ενεργήσουν, ακόμη κι όταν βρέθηκαν τεστ τα οποία θα μπορούσαν να προσδιορίσουν το αίμα που περιείχε αντισώματα του ιού HIV. Το δωρηθέν αίμα άρχισε τελικά να περνάει από τεστ το 1985,a αλλά ακόμη και τότε δεν έγιναν τεστ στα παράγωγα του αίματος που είχαν ήδη αποθηκευτεί.

Κατόπιν, δόθηκε στο κοινό η διαβεβαίωση: ‘Τώρα, το διαθέσιμο αίμα είναι ασφαλές’. Αλλά αργότερα, αποκαλύφθηκε ότι υπάρχει μια «επικίνδυνη περίοδος» σ’ ό,τι αφορά το AIDS. Αφού προσβληθεί ένα άτομο, μπορεί να περάσουν μήνες προτού παραγάγει ανιχνεύσιμα αντισώματα. Χωρίς να ξέρει ότι είναι φορέας του ιού, μπορεί να δώσει αίμα και το τεστ αυτού του αίματος να βγει αρνητικό. Αυτό έχει συμβεί. Υπάρχουν άνθρωποι που προσβλήθηκαν από AIDS, αφού έκαναν μετάγγιση τέτοιου αίματος!

Η εικόνα έγινε ακόμη πιο ζοφερή. Το Ιατρικό Περιοδικό της Νέας Αγγλίας (The New England Journal of Medicine) (1 Ιουνίου 1989) ανέφερε για «Σιωπηλές Μολύνσεις Από Τον Ιό HIV». Αποδείχτηκε ότι τα άτομα μπορεί να είναι φορείς του ιού του AIDS επί χρόνια, χωρίς αυτός να μπορεί να εντοπιστεί με τα σημερινά έμμεσα τεστ. Μερικοί ίσως θέλουν να μικροποιήσουν αυτές τις περιπτώσεις θεωρώντας τες σπάνιες, αλλά τέτοιες περιπτώσεις αποδεικνύουν «πως ο κίνδυνος μετάδοσης του AIDS μέσω του αίματος και των συστατικών του δεν μπορεί να εξαλειφθεί στο πλήρες». (Η Περίθαλψη του Ασθενή [Patient Care], 30 Νοεμβρίου 1989) Το ανησυχητικό συμπέρασμα είναι: Όταν το τεστ βγαίνει αρνητικό, αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για την υγεία. Πόσοι ακόμη πρόκειται να προσβληθούν από AIDS μέσω του αίματος;

ΤΟ ΑΛΛΟ ΠΑΠΟΥΤΣΙ Ή ΤΑ ΑΛΛΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ;

Πολλοί που ζουν σε διαμερίσματα ακούνε από πάνω το χτύπο ενός παπουτσιού που πέφτει στο δάπεδο· τότε, ίσως τους πιάνει αγωνία και περιμένουν να ακούσουν το άλλο παπούτσι. Στο δίλημμα που έχει να κάνει με το αίμα, κανένας δεν ξέρει πόσα θανατηφόρα παπούτσια μπορεί να ακουστούν ακόμη.

Ο ιός του AIDS ονομάστηκε HIV, αλλά πολλοί ειδήμονες τον ονομάζουν τώρα HIV-1. Γιατί; Επειδή βρήκαν έναν άλλο ιό παρόμοιο μ’ εκείνον του AIDS (τον HIV-2). Αυτός ο ιός μπορεί να προκαλέσει τα συμπτώματα του AIDS και έχει εξαπλωθεί πολύ σε μερικές περιοχές. Κι εκτός απ’ αυτό, «δεν ανιχνεύεται με συνέπεια από τα τεστ για AIDS, τα οποία χρησιμοποιούνται τώρα εδώ», αναφέρει η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς. (27 Ιουνίου 1989) «Με τις νέες διαπιστώσεις . . . οι τράπεζες αίματος δυσκολεύονται περισσότερο να βεβαιωθούν για το αν μια αιμοδοσία είναι ασφαλής».

Και τι θα πούμε για ορισμένους ‘μακρινούς συγγενείς’ του ιού του AIDS; Μια προεδρική επιτροπή (των Η.Π.Α.) είπε ότι ένας τέτοιος ιός «πιστεύεται πως αποτελεί την αιτία της λευχαιμίας/λεμφώματος των Τ–κυττάρων, καθώς και μιας σοβαρής νευρολογικής νόσου». Αυτός ο ιός υπάρχει ήδη στους αιμοδότες και μπορεί να εξαπλωθεί με το αίμα. Οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να αναρωτιούνται: ‘Πόσο αποτελεσματικά είναι τα τεστ που κάνουν οι τράπεζες αίματος γι’ αυτούς τους άλλους ιούς;’

Στην πραγματικότητα, μόνο ο χρόνος θα δείξει πόσοι ιοί που μεταδίδονται με το αίμα παραμονεύουν μέσα στο διαθέσιμο αίμα. «Αυτά που δεν ξέρουμε μπορεί να αποτελούν μεγαλύτερη αιτία για ανησυχία απ’ ό,τι αυτά που ξέρουμε», γράφει ο Δρ Χάρολντ Τ. Μέριμαν. «Οι μεταδοτικοί ιοί, που έχουν περίοδο επώασης πολλά χρόνια, θα είναι δύσκολο να συσχετιστούν με τις μεταγγίσεις και ακόμη πιο δύσκολο να ανιχνευτούν. Σίγουρα, η ομάδα HTLV [ιών των Τ–λεμφοκυττάρων] είναι μονάχα η πρώτη απ’ αυτές που πρόκειται να έρθουν στην επιφάνεια». (Επιθεώρηση της Ιατρικής των Μεταγγίσεων, Ιούλιος 1989) «Σαν να μην έφτανε η επιδημία του AIDS, . . . στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 η προσοχή στράφηκε σε αρκετούς κινδύνους των μεταγγίσεων που αναφέρθηκαν ή περιγράφτηκαν πρόσφατα. Δεν χρειάζεται και μεγάλη φαντασία για να προβλέψουμε ότι υπάρχουν κι άλλες σοβαρές ιώσεις που μεταδίδονται με τις ομόλογες μεταγγίσεις».—Περιορισμός της Ομόλογης Μετάγγισης: Εναλλακτικές Μέθοδοι (Limiting Homologous Exposure: Alternative Strategies), 1989.

Έχουν ακουστεί ήδη τόσο πολλά «παπούτσια», ώστε τα Κέντρα για τον Έλεγχο των Ασθενειών συστήνουν τη λήψη «παγκόσμιων προληπτικών μέτρων». Δηλαδή, ‘οι εργαζόμενοι στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης θα πρέπει να συμπεράνουν ότι όλοι οι ασθενείς είναι δυνατόν να μολυνθούν από τον ιό HIV και από άλλους παθογόνους παράγοντες που μεταδίδονται με το αίμα’. Δικαιολογημένα, λοιπόν, οι εργαζόμενοι στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης, καθώς και το κοινό, επανεκτιμούν την άποψή τους για το αίμα.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 8]

Περίπου 1 στις 100 μεταγγίσεις συνοδεύεται από πυρετό, ρίγη ή κνίδωση. . . . Περίπου 1 στις 6.000 μεταγγίσεις ερυθρών αιμοσφαιρίων προκαλεί αιμολυτική αντίδραση στη μετάγγιση. Αυτή είναι μια σοβαρή ανοσολογική αντίδραση που μπορεί να παρουσιαστεί σε οξεία μορφή ή καθυστερημένα μερικές μέρες μετά τη μετάγγιση· μπορεί να προκαλέσει οξεία [νεφρική] ανεπάρκεια, σοκ, ενδοαγγειακή πήξη, ακόμη και θάνατο».—Συνέδριο των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας, 1988.

[Πλαίσιο στη σελίδα 9]

Ο Δανός επιστήμονας Νιλς Γερν ήταν ένας από εκείνους που βραβεύτηκαν με το Νόμπελ Ιατρικής για το 1984. Όταν τον ρώτησαν γιατί αρνήθηκε να κάνει μετάγγιση αίματος, είπε: «Το αίμα του ατόμου είναι σαν τα δακτυλικά του αποτυπώματα—δεν υπάρχουν δυο είδη αίματος που να είναι ακριβώς όμοια».

[Πλαίσιο στη σελίδα 10]

ΑΙΜΑ—ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΝ ΤΟ ΣΥΚΩΤΙ ΤΟΥΣ ΚΑΙ . . .

«Η ειρωνεία είναι ότι το AIDS που μεταδίδεται με το αίμα . . . ποτέ δεν αποτέλεσε τόσο μεγάλη απειλή όσο μερικές άλλες ασθένειες—η ηπατίτιδα, για παράδειγμα», εξήγησε η εφημερίδα Ουάσινγκτον Ποστ (Washington Post).

Ναι, αμέτρητοι άνθρωποι έχουν αρρωστήσει σοβαρά κι έχουν πεθάνει από αυτού του είδους την ηπατίτιδα, η οποία δεν έχει συγκεκριμένη θεραπεία. Σύμφωνα με το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. & Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) (1 Μαΐου 1989), περίπου 5 τοις εκατό από εκείνους στους οποίους χορηγείται αίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες προσβάλλονται από ηπατίτιδα—175.000 άτομα το χρόνο. Περίπου οι μισοί γίνονται χρόνιοι φορείς και τουλάχιστον 1 στους 5 παρουσιάζει κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος. Υπολογίζεται ότι πεθαίνουν 4.000. Φανταστείτε τι επικεφαλίδες θα βλέπατε στις εφημερίδες αν έπεφτε ένα μεγάλο αεροπλάνο και σκοτώνονταν όλοι οι επιβάτες. Αλλά 4.000 θάνατοι ισοδυναμούν με την πτώση ενός γεμάτου αεροπλάνου κάθε μήνα!

Οι γιατροί ήξεραν από παλιά ότι μια πιο ήπια μορφή ηπατίτιδας (η ηπατίτιδα A) μεταδίδεται με την ακάθαρτη τροφή ή το ακάθαρτο νερό. Κατόπιν διαπίστωσαν ότι μια πιο σοβαρή μορφή μεταδιδόταν με το αίμα, και δεν είχαν κάποιον τρόπο για να κάνουν τεστ στο αίμα και να την εντοπίζουν. Τελικά, κάποιοι ευφυείς επιστήμονες έμαθαν πώς να εντοπίζουν τα «αχνάρια» αυτού του ιού (της ηπατίτιδας B). Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, το αίμα περνούσε από τεστ σε μερικές χώρες. Το διαθέσιμο αίμα φαινόταν ασφαλές και το μέλλον φαινόταν λαμπρό για το αίμα! Ήταν όμως;

Δεν πέρασε πολύς καιρός, και ήταν φανερό ότι χιλιάδες άτομα που δέχονταν ελεγμένο αίμα παρουσίαζαν ηπατίτιδα. Πολλοί, αφού εξαντλούνταν απ’ αυτή την ασθένεια, μάθαιναν ότι το συκώτι τους είχε καταστραφεί. Ωστόσο, γιατί συνέβαινε αυτό το πράγμα, εφόσον το αίμα είχε περάσει από τεστ; Το αίμα περιείχε μια άλλη μορφή ηπατίτιδας, που ονομάστηκε μη A, μη B (NANB). Επί μια δεκαετία αυτή η ηπατίτιδα αποτέλεσε τη μάστιγα των μεταγγίσεων—το 8 με 17 τοις εκατό εκείνων που δέχονταν μετάγγιση στο Ισραήλ, στην Ιταλία, στην Ιαπωνία, στην Ισπανία, στη Σουηδία και στις Ηνωμένες Πολιτείες προσβάλλονταν απ’ αυτήν.

Κατόπιν εμφανίστηκαν επικεφαλίδες, όπως «Επιτέλους Απομονώθηκε ο Μυστηριώδης Ιός της Μη A, Μη B Ηπατίτιδας», «Συνταρακτική Ανακάλυψη για το Αίμα». Και πάλι το μήνυμα ήταν: ‘Βρέθηκε ο άγνωστος παράγοντας!’ Τον Απρίλιο του 1989, ανακοινώθηκε στο κοινό ότι υπήρχε τώρα ένα τεστ για τη μη A, μη B ηπατίτιδα, η οποία ονομάστηκε ηπατίτιδα C.

Ίσως αναρωτηθείτε αν αυτός ο ενθουσιασμός είναι βεβιασμένος. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι Ιταλοί ερευνητές έχουν αναφέρει την ύπαρξη ενός άλλου ιού ηπατίτιδας από μετάλλαξη, ο οποίος μπορεί να ευθύνεται για το ένα τρίτο όλων των περιπτώσεων. Το έντυπο Επιστολή Περί Υγείας, της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ (Harvard Medical School Health Letter) (Νοέμβριος 1989) παρατήρησε: «Μερικές αυθεντίες φοβούνται ότι τα A, B, C και D δεν είναι τα μόνα γράμματα που περιλαμβάνονται στο αλφάβητο των ιών της ηπατίτιδας· μπορεί να εμφανιστούν κι άλλα». Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (13 Φεβρουαρίου 1990) δήλωσε: «Οι ειδικοί έχουν σοβαρές υποψίες ότι υπάρχουν κι άλλοι ιοί που μπορούν να προκαλέσουν ηπατίτιδα· αν αυτοί ανακαλυφθούν, θα ονομαστούν ηπατίτιδα E κτλ.».

Μήπως οι τράπεζες αίματος θα χρειαστεί να κάνουν περισσότερες εκτενείς έρευνες για τεστ που να καθιστούν το αίμα ασφαλές; Αναφερόμενος στο πρόβλημα της δαπάνης, ένας αξιωματούχος του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού έκανε το εξής ανησυχητικό σχόλιο: «Δεν μπορούμε έτσι απλά να συνεχίσουμε να προσθέτουμε το ένα τεστ μετά το άλλο, για κάθε μολυσματικό παράγοντα που θα μπορούσε να είναι μεταδοτικός».—Ιατρικά Παγκόσμια Νέα, 8 Μαΐου 1989.

Ακόμη και το τεστ για την ηπατίτιδα B αποτυγχάνει μερικές φορές· πολλά άτομα εξακολουθούν να προσβάλλονται απ’ αυτή μέσω του αίματος. Επιπλέον, θα ικανοποιηθούν οι άνθρωποι με το τεστ της ηπατίτιδας C που έχει ήδη ανακοινωθεί; Το Περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (The Journal of the American Medical Association) (5 Ιανουαρίου 1990) έδειξε ότι μπορεί να περάσει ένας χρόνος προτού μπορέσει το τεστ να ανιχνεύσει τα αντισώματα που αναπτύσσονται για την ασθένεια. Στο μεταξύ, οι άνθρωποι που κάνουν μετάγγιση μ’ αυτό το αίμα μπορεί να καταστρέψουν το συκώτι τους και . . . να πεθάνουν.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 11]

Η ασθένεια του Σάγκας δείχνει πώς το αίμα μεταφέρει τις ασθένειες σε ανθρώπους που ζουν μακριά. Η ιατρική εφημερίδα «Δε Μέντικαλ Ποστ» («The Medical Post») (16 Ιανουαρίου 1990) αναφέρει ότι, ‘στη Λατινική Αμερική, έχουν πάθει χρόνια μόλυνση 10–12 εκατομμύρια άτομα’. Αυτή η ασθένεια έχει ονομαστεί «ένας από τους πιο σοβαρούς κινδύνους της μετάγγισης στη Νότια Αμερική». Ένας «κοριός–δολοφόνος» δαγκώνει το θύμα του την ώρα που κοιμάται, ρουφάει αίμα και αφοδεύει στην πληγή. Το θύμα μπορεί να είναι φορέας της ασθένειας του Σάγκας επί χρόνια (και στο μεταξύ μπορεί να δίνει αίμα) προτού παρουσιάσει θανατηφόρες επιπλοκές στην καρδιά.

Γιατί θα πρέπει να ανησυχεί αυτό τους ανθρώπους που ζουν σε μακρινές ηπείρους; Στην εφημερίδα «Δε Νιου Γιορκ Τάιμς» (23 Μαΐου 1989), ο Δρ Λ. Κ. Άλτμαν μίλησε για ασθενείς που προσβλήθηκαν από την ασθένεια του Σάγκας μετά από μετάγγιση, ένας από τους οποίους πέθανε. Ο Άλτμαν έγραψε: «Επιπρόσθετες περιπτώσεις μπορεί να έχουν περάσει απαρατήρητες επειδή [οι γιατροί εδώ] δεν είναι εξοικειωμένοι με την ασθένεια του Σάγκας ούτε συνειδητοποιούν ότι αυτή θα μπορούσε να εξαπλωθεί με τις μεταγγίσεις». Ναι, το αίμα μπορεί να είναι ένα όχημα με το οποίο οι ασθένειες κάνουν πολλά ταξίδια.

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Ο Δρ Κνουντ Λουντ–Όλσεν έγραψε: «Αφού . . . πολλά άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου δίνουν εθελοντικά αίμα, επειδή τους κάνουν αμέσως τεστ για AIDS, πιστεύω ότι υπάρχει λόγος να είμαστε διστακτικοί στο αν θα δεχτούμε μετάγγιση αίματος. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν δέχονται μεταγγίσεις εδώ και χρόνια. Μήπως πρόβλεψαν το μέλλον;»—«Εβδομαδιαίο Έντυπο των Γιατρών» («Ugeskrift for Læger»), 26 Σεπτεμβρίου 1988.

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Ο πάπας επέζησε όταν τον πυροβόλησαν. Αφού βγήκε από το νοσοκομείο, ξαναμπήκε για δυο μήνες γιατί «υπέφερε πολύ». Γιατί; Είχε πάθει μόλυνση από μεγαλοκυτταρικό ιό μέσω του αίματος που δέχτηκε, μόλυνση που θα μπορούσε να αποβεί μοιραία

[Ευχαριστίες]

UPI/Bettmann Newsphotos

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Ο ιός του AIDS

[Ευχαριστίες]

CDC, Atlanta, Ga.