Από το Στρατό του Χίτλερ Διάκονος στην Ισπανία

Όπως το αφηγήθηκε ο Γκεόργκ Ρόιτερ

ΠΟΙΟ είναι το νόημα της ζωής; Για τους περισσότερους από εμάς, έρχεται στη ζωή η στιγμή που κάνουμε αυτό το κρίσιμο ερώτημα. Κάποιος θάνατος στην οικογένεια, ένα σοβαρό ατύχημα ή απλώς οι φθορές που φέρνουν τα γηρατειά μπορεί να μας κάνουν να αναλογιστούμε τα γιατί και τα διότι της ύπαρξής μας.

Στην περίπτωσή μου, αυτό έγινε το καλοκαίρι του 1930, όταν ήμουν μόλις έξι χρονών. Έμενα με τους γονείς μου στην πόλη Έση της Γερμανίας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πώς κλονίστηκε ο ξένοιαστος κόσμος μου την ημέρα που βρήκα το αγαπημένο μας καναρίνι νεκρό στο κλουβί του. ‘Πώς συνέβηκε αυτό;’ αναρωτιόμουν. ‘Κελαηδούσε πάντα τόσο όμορφα’.

Τοποθέτησα απαλά το νεκρό πουλί σ’ ένα άδειο τενεκεδάκι και το έθαψα στον κήπο μας. Αλλά δεν μπορούσα να ξεχάσω αυτή την υπόθεση. Παρ’ όλο που πέρασαν βδομάδες και μήνες, εγώ συνεχώς αναρωτιόμουν τι είχε απογίνει το πουλί, ώσπου δεν μπορούσα να συγκρατήσω άλλο την περιέργειά μου. Πήγα αποφασιστικά στον κήπο και ξέθαψα το τενεκεδάκι. Όταν το άνοιξα, με περίμενε μια έκπληξη! Το πουλί δεν ήταν πια εκεί. Δεν είχαν απομείνει παρά μόνο κόκαλα και φτερά. Αυτή ήταν όλη κι όλη η ζωή ενός πουλιού; Και τι γίνεται μ’ εμάς; Τι συμβαίνει σ’ εμάς όταν πεθαίνουμε;

Εκείνο τον καιρό, τα ερωτήματά μου έμειναν αναπάντητα. Αλλά χωρίς να το ξέρω, στον ορίζοντα διαγράφονταν φρικτά γεγονότα, γεγονότα που θα με έκαναν να ψάξω πιο έντονα για τις απαντήσεις σ’ αυτά τα βασανιστικά ερωτήματα της παιδικής μου ηλικίας.

Πλύση Εγκεφάλου και Βία από τους Ναζί

Τα χρόνια πέρασαν γρήγορα, κι εγώ άρχισα να εξασκούμαι στο επάγγελμα του οικοδόμου. Στο μεταξύ, είχε αναλάβει την εξουσία ο Χίτλερ, και η προπαγανδιστική μηχανή του δούλευε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, με σκοπό να κάνει πλύση εγκεφάλου στο έθνος. Αντί για «Καλημέρα», οι άνθρωποι έλεγαν «Χάιλ Χίτλερ!» Παντού έβλεπες στολές: των Νέων (Jungvolk), της Χιτλερικής Νεολαίας (Hitler-Jugend), της Ένωσης των Κοριτσιών της Γερμανίας (Bund Deutscher Mädchen), των Ες-Α (Sturmabteilungen, δηλαδή των ταγμάτων εφόδου) και των Ες-Ες (Schutzstaffel, δηλαδή της επίλεκτης φρουράς του Χίτλερ). Και θυμάμαι έντονα τις αμέτρητες παρελάσεις, τη μουσική και τις φανφάρες στους δρόμους—ήταν συναρπαστικές στιγμές για ένα νεαρό που ενθουσιαζόταν εύκολα.

Σύντομα βρέθηκα να συμμετέχω κι εγώ, παρασυρμένος από το γενικό ενθουσιασμό. Παντού άκουγες εθνικιστικά συνθήματα, όπως «Σήμερα, είναι δική μας η Γερμανία· αύριο, θα είναι δικός μας όλος ο κόσμος» και «Η σημαία είναι πιο σπουδαία από το θάνατο». Κι εγώ, εύπιστος έφηβος καθώς ήμουν, τα δεχόμουν όλα έτσι όπως μου παρουσιάζονταν.

Αλλά ακόμα και σ’ εκείνα τα πρώτα χρόνια, υπήρχε μια άσχημη πλευρά στο ναζιστικό καθεστώς. Κάποιο πρωί το Νοέμβριο του 1938, είδα μια εβραϊκή συναγωγή μέσα στις φλόγες. Το περίεργο ήταν ότι βρίσκονταν εκεί μερικοί πυροσβέστες, αλλά δεν έκαναν την παραμικρή κίνηση για να σβήσουν τη φωτιά. Την ίδια εκείνη μέρα, ο κύριος εμπορικός δρόμος ήταν γεμάτος σπασμένα γυαλιά. Είχαν σημειωθεί λεηλασίες και βανδαλισμοί στα εβραϊκά καταστήματα τη νύχτα που αργότερα ονομάστηκε Κρυστάλλινη Νύχτα (Kristallnacht). Αυτές οι ενέργειες είχαν οργανωθεί από τα Ες-Ες ως «αυθόρμητες εκδηλώσεις» της διαμαρτυρίας του λαού κατά των Εβραίων. Παντού κήρυτταν το μίσος για τους Εβραίους.

Ο Ρόλος μου στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Όταν ήμουν 16 χρονών, άκουσα τη μοιραία ανακοίνωση που έγινε από το ραδιόφωνο την 1η Σεπτεμβρίου 1939: Γερμανικά στρατεύματα είχαν περάσει τα σύνορα της Πολωνίας. Η εισβολή στην Πολωνία είχε αρχίσει και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ξεσπάσει.

Όταν ολοκληρώθηκε η επαγγελματική μου κατάρτιση, κατατάχτηκα στο γερμανικό στρατό. Έπειτα από την προκαταρκτική μου εκπαίδευση, με έστειλαν στην Πολωνία όπου είδα με τα μάτια μου το κάψιμο του εβραϊκού γκέτο στη Βαρσοβία. Είδα τρένα φορτωμένα με αξιοθρήνητους ανθρώπους, με προορισμό τα τρομακτικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σκεφτόμουν ότι κάπου υπήρχε ένα φρικτό λάθος, αλλά έδιωχνα τις αμφιβολίες μου. Εξακολουθούσα να εμπιστεύομαι την αλάθητη σοφία του Φίρερ.

Δεν πέρασε πολύς καιρός μετά τη γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, και με έστειλαν στην περιοχή του Καύκασου. Τι λυπηρό ήταν να βλέπει κανείς ένα τόσο όμορφο μέρος πνιγμένο στο αίμα του πολέμου! Ύστερα, έφτασε ο τρομερός χειμώνας του 1942-1943, για τον οποίο ο γερμανικός στρατός ήταν τελείως απροετοίμαστος. Δεν μπορούσαμε ούτε καν να θάψουμε τους νεκρούς μας συντρόφους στο παγωμένο χώμα. Εκείνος ο χειμώνας σήμανε το τέλος της προέλασής μας—χάθηκε η μάχη του Στάλινγκραντ· χάθηκε ολόκληρος στρατός. Μολονότι η προπαγάνδα του Χίτλερ περιέγραψε την υποχώρησή μας ως εδραίωση «ασφαλών συνόρων», το μόνο που θέλαμε εμείς οι στρατιώτες ήταν να γυρίσουμε σπίτια μας όσο το δυνατόν καλύτερα. Αυτή η σκληρή πραγματικότητα του πολέμου με έπεισε τελικά ότι τα μεγαλεπήβολα όνειρα του Χίτλερ δεν ήταν παρά ρηχές φαντασιοπληξίες.

Κατά τη διάρκεια της υποχώρησης από την Ε.Σ.Σ.Δ., με χτύπησε κάποια οβίδα. Μου προξένησε σοβαρό τραύμα στο στήθος, και με πήγαν σε κάποιο στρατιωτικό νοσοκομείο. Εκεί, ήρθα πρόσωπο με πρόσωπο με τις φρικιαστικές συνέπειες του πολέμου: τους ακρωτηριασμένους στρατιώτες, την απόγνωση και την απελπιστική ματαιότητα όλων αυτών των πραγμάτων. Οι σκέψεις μου ξαναγύριζαν σ’ εκείνο το νεκρό καναρίνι. Υπήρχε στ’ αλήθεια καμιά διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους και στα ζώα;

Εγώ ήμουν από τους τυχερούς. Τα τραύματά μου επουλώθηκαν και βγήκα ζωντανός από τον πόλεμο. Στο τέλος του πολέμου, με έστειλαν σ’ ένα γαλλικό στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου, αλλά τελικά μπόρεσα να ξαναγυρίσω στην οικογένειά μου, στην οποία όλοι είχαν επιζήσει απ’ αυτά τα τρομερά χρόνια.

Οι Απόψεις μου Άλλαξαν για Πάντα

Στη διάρκεια της μακρόχρονης απουσίας μου, οι γονείς μου και ο αδελφός μου είχαν γίνει Μάρτυρες του Ιεχωβά, κι έτσι σύντομα αρχίσαμε να καταπιανόμαστε σε μακροσκελείς συζητήσεις για τη θρησκεία. Δεν μπορούσα να πιστέψω σ’ έναν Θεό που επέτρεπε τόση ανομία και τόσα παθήματα. Εμείς, οι Γερμανοί στρατιώτες, φορούσαμε μια ζώνη με μια αγκράφα που έγραφε: «Ο Θεός μαζί μας». Αλλά, ρωτούσα, πού ήταν ο Θεός όταν εμείς υποφέραμε και πεθαίναμε; Οι κληρικοί μάς είχαν διαβεβαιώσει ότι ο Χίτλερ ήταν δώρο από τον Θεό, αλλά χάρη σ’ αυτόν η χώρα μας είχε γεμίσει ερείπια.

Χρησιμοποιώντας την Αγία Γραφή ως βάση για τις εξηγήσεις του, ο πατέρας μου μού έδειξε με υπομονή γιατί ζούμε σε τόσο κρίσιμους καιρούς. Με βοήθησε να καταλάβω ότι ο Θεός δεν υποστηρίζει καμιά παράταξη στους πολέμους των ανθρώπων και ότι πολύ σύντομα Εκείνος θα ‘κατέπαυε τους πολέμους έως των περάτων της γης’. (Ψαλμός 46:9) Μου έδειξε από τις Γραφές ότι, όσον αφορά το θάνατο, «ο άνθρωπος δεν υπερτερεί κατ’ ουδέν το κτήνος».—Εκκλησιαστής 3:19.

Την επόμενη Κυριακή, οι γονείς μου με προσκάλεσαν να πάω μαζί τους σε μια δημόσια ομιλία που ήταν διευθετημένη από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την ημέρα. Η συνάθροιση γινόταν σ’ ένα σχολείο, όπου τα μικρά θρανία τα είχαν για καθίσματα. Δεν είχα καμιά διάθεση να ξαναγυρίσω στο σχολείο, κι όμως, να που βρισκόμουν καθισμένος εκεί, με τα μακριά μου πόδια μαζεμένα κάτω απ’ αυτά τα μικροσκοπικά θρανία. Αλλά η ομιλία που γινόταν ήταν τόσο ενδιαφέρουσα που με έκανε να ξεχάσω πόσο άβολα καθόμουν. Τη δεύτερη ώρα, παρατήρησα ότι ολόκληρο το ακροατήριο συμμετείχε με ζήλο στην εξέταση ενός Βιβλικού θέματος, δίνοντας απαντήσεις στις ερωτήσεις που έκανε ο οδηγός της συνάθροισης.

Όταν τελείωσε η συνάθροιση, πολλοί από τους παρόντες ήρθαν να με καλωσορίσουν. Η ειλικρινής φιλικότητά τους με κατέπληξε. Κάπνιζα πολλά τσιγάρα, έτσι το γεγονός ότι κανένας εκεί δεν κάπνιζε μου έκανε αμέσως εντύπωση.

Από εκείνη την ημέρα, πήγαινα σ’ όλες τις συναθροίσεις των Μαρτύρων και μάλιστα έδινα κι εγώ σχόλια. Τελικά, τα πράγματα άρχισαν να ξεκαθαρίζουν μέσα μου. Συνειδητοποίησα ότι δεν έφταιγε ο Θεός για όλη την αιματοχυσία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Έμαθα ότι σκοπός του Θεού ήταν να εδραιώσει έναν παγγήινο παράδεισο με αιώνιες ευλογίες για το ευπειθές ανθρώπινο γένος. Και υπήρχε και για μένα μια θέση σ’ αυτόν το θεϊκό σκοπό αν το επιθυμούσα.

Σίγουρα αυτό το άγγελμα άξιζε να το κηρύττει κανείς. Ο Χίτλερ είχε καυχηθεί για το «Χιλιετές Ράιχ» του, αλλά κυβέρνησε μόνο 12 χρόνια—και με τι φρικτή κατάληξη! Αλλά ο Χριστός, κι όχι ο Χίτλερ, ή οποιοσδήποτε άλλος ανθρώπινος κυβερνήτης, είναι εκείνος που μπορεί να ιδρύσει και που θα ιδρύσει μια χιλιετή βασιλεία στη γη, αφού πρώτα απομακρύνει όλες τις μορφές πονηρίας που πλήττουν προς το παρόν το ανθρώπινο γένος.—Αποκάλυψις 20:4.

Αυτή η θαυμάσια ελπίδα με συνάρπασε και δεν έβλεπα την ώρα να πω στους φίλους μου γι’ αυτά τα πράγματα. Επιτέλους, είχα βρει το πραγματικό νόημα της ζωής. Φυσικά, έπρεπε πρώτα να κόψω το κάπνισμα, κάτι που δεν ήταν καθόλου εύκολο για μένα. Όμως, όρισα μια ημερομηνία, και από εκείνη την ημέρα αρνιόμουν να μολύνω τον εαυτό μου με καπνό. Συνειδητοποίησα ότι, ως διάκονος του Θεού, έπρεπε να κρατώ τον εαυτό μου καθαρό από «παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος».—2 Κορινθίους 7:1.

Ολοχρόνια Υπηρεσία στο Μπέθελ

Έπειτα από την αφιέρωση και το βάφτισμά μου, άρχισα σύντομα να εργάζομαι ως ολοχρόνιος διάκονος των Μαρτύρων του Ιεχωβά, μαζί με τον αδελφό μου. Τελειώναμε την κοσμική μας εργασία το μεσημέρι, και κατόπιν πηγαίναμε με το ποδήλατο στην περιοχή που θα κηρύτταμε. Αν και είχαμε ελάχιστα έντυπα εκείνα τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, καλλιεργούσαμε όσο καλύτερα μπορούσαμε το ενδιαφέρον που βρίσκαμε, δανείζοντας προσωρινά στα άτομα περιοδικά, βιβλία ή βιβλιάρια, έτσι ώστε να μπορούν να ωφεληθούν από το άγγελμα όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι. Σύντομα όμως, αυτή η κατάσταση θα άλλαζε.

Ο αδελφός Νάθαν Χ. Νορ, που ήταν τότε πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά, είχε επισκεφτεί πρόσφατα τη Γερμανία και είχε δει την ανάγκη που υπήρχε για περισσότερα έντυπα. Σύντομα έφτασαν από το Μπρούκλιν τα πρώτα φορτία, πράγμα που σήμαινε επιπλέον εργασία στο γραφείο τμήματος στη Γερμανία, απ’ όπου διανέμονταν αυτά τα έντυπα σ’ όλες τις εκκλησίες. Κάποια μέρα, ο αδελφός μου κι εγώ λάβαμε ένα τηλεγράφημα που έλεγε: «Ελάτε αμέσως στον Οίκο της Βίβλου [Μπέθελ]».

Θυμάμαι που είχα πει στον αδελφό μου ότι αυτός ο διορισμός θα μας έδινε σίγουρα την ευκαιρία να μελετάμε την Αγία Γραφή σχεδόν όλη την ημέρα. Αλλά αυτές οι λανθασμένες εντυπώσεις για το Μπέθελ χάθηκαν γρήγορα όταν, μόλις φτάσαμε, μας είπαν: «Χρειαζόμαστε έναν για το πιεστήριο κι έναν για το Τμήμα Αποστολής! Γι’ αυτό σας παρακαλούμε σκεφτείτε το, και μετά αποφασίστε ποιος θα προσφερθεί για ποια εργασία». Εγώ κατέληξα να δουλεύω στο Τμήμα Αποστολής και ο αδελφός μου στο πιεστήριο.

Εκείνες τις γεμάτες δραστηριότητα μέρες, ο χρόνος που είχαμε για να διαβάζουμε την Αγία Γραφή ήταν σίγουρα περιορισμένος. Μερικές φορές εργαζόμασταν όλο το εικοσιτετράωρο προκειμένου να στέλνουμε έγκαιρα όλα τα έντυπα στις εκκλησίες. Ωστόσο, η συναναστροφή με πιστούς αδελφούς, όπως ο Έριχ Φροστ, ο Κόνραντ Φράνκε και ο Άουγκουστ Πέτερς, που όλοι τους είχαν δαπανήσει πολλά χρόνια σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, συνέβαλε εξαιρετικά στην πνευματική μας ανάπτυξη.

Στο τμήμα που εργαζόμουν, υπήρχε μια νεαρή αδελφή, η Μαγκνταλένα Κουσερόβ. Είχε υπομείνει τέσσερα χρόνια κράτησης σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, επειδή αρνήθηκε να απευθύνει το χαιρετισμό «Χάιλ Χίτλερ!», ενώ αντίθετα εμένα με είχαν στείλει σ’ ένα γαλλικό στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου επειδή είχα πολεμήσει—παροδηγημένος—για χάρη αυτού του ιδανικού. Αλλά η αλήθεια του Λόγου του Θεού μάς ένωσε. Είχαμε τους ίδιους στόχους, και αποφασίσαμε ότι θέλαμε να υπηρετούμε τον Θεό μαζί.a

Κουζίνα με Ατμομηχανή

Μετά το γάμο μας, ήμασταν πρόθυμοι να συνεχίσουμε την ολοχρόνια υπηρεσία, γνωρίζοντας ότι έπρεπε να γίνει πάρα πολύ έργο. Και ευλογηθήκαμε με πολλούς ενδιαφέροντες διορισμούς. Για παράδειγμα, το 1951, εγώ διορίστηκα υπεύθυνος για την Υπηρεσία Τροφίμων στην τριήμερη συνέλευση που θα γινόταν στη Φρανκφούρτη του Μάιν, και στην οποία υπολογίζαμε να προμηθεύσουμε τροφή σε περίπου 35.000 εκπροσώπους.

Είχαμε μπροστά μας ένα έργο που μας γέμιζε αγωνία—να προμηθεύσουμε, με τόσο μικρό εξοπλισμό, ζεστά γεύματα σε τόσο πολλά άτομα. Αλλά μας ήρθε η ιδέα να χρησιμοποιήσουμε 51 μεγάλες χύτρες ατμού, που θα θερμαίνονταν με τη βοήθεια μιας ατμομηχανής. Πού θα βρίσκαμε ατμομηχανή; Τελικά, πείσαμε την εταιρία σιδηροδρόμων να μας δανείσει μια από τις ατμομηχανές της, και κάποια εταιρία στη Φρανκφούρτη του Μάιν κατασκεύασε για εμάς μερικές βαλβίδες χαμηλής πίεσης. Αυτό σήμαινε ότι η ατμομηχανή θα μπορούσε να μας προμηθεύει ατμό με ακριβώς τόση πίεση όση χρειαζόταν για το μαγείρεμα.

Τι μεγάλη ανακούφιση νιώσαμε όλοι μας όταν η δοκιμή που κάναμε την προηγουμένη της συνέλευσης είχε τεράστια επιτυχία! Γράφτηκαν πολλά άρθρα εφημερίδων που περιέγραφαν αυτή τη «νέα εφεύρεση» για μαζική παραγωγή γευμάτων και συνοδεύονταν από φωτογραφίες της κουζίνας μας και της ατμομηχανής. Έτσι, δόθηκε μεγάλη ευνοϊκή δημοσιότητα στη συνέλευση «Καθαρή Λατρεία», όπου οι παρευρισκόμενοι ξεπέρασαν τελικά τις 47.000.

Ενώ ήμουν ακόμα σ’ εκείνη τη συνέλευση, έλαβα την πρόσκληση να υπηρετήσω ως περιοδεύων εκπρόσωπος της Εταιρίας Σκοπιά. Συνοδευόμενος από τη σύζυγό μου, υπηρέτησα πρώτα στο έργο περιοχής, όπου κάθε βδομάδα επισκεπτόμασταν και μια εκκλησία, κι έπειτα στο έργο περιφερείας, όπου επισκεπτόμασταν ολόκληρες περιοχές στις συνελεύσεις. Τι μεγάλο προνόμιο ήταν το ότι υπηρετούσαμε στο πλευρό αδελφών όπως ο Μάρτιν Πέτσιγκερ (που έγινε αργότερα μέλος του Κυβερνώντος Σώματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά), ο Χ. Ντίκμαν και ο Ρ. Κέλσι. Μάθαμε τόσα πράγματα από εκείνους τους ώριμους αδελφούς. Η κάθε μέρα που δαπανούσαμε μαζί τους αποδεικνυόταν ευλογία, επειδή ο καθένας τους είχε διαφορετικά χαρίσματα να μεταδώσει.

Υπηρεσία Ιεραποστόλου στην Αφρική και στην Ισπανία

Το 1961, είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω τη Βιβλική Σχολή Γαλαάδ της Σκοπιάς στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, σε μια τάξη που αποτελούνταν κυρίως από αδελφούς και στην οποία τα μαθήματα κράτησαν δέκα μήνες. Την ίδια εκείνη περίοδο, η σύζυγός μου, που δεν μπορούσε να έρθει μαζί μου, έμεινε στη Γερμανία. Παρ’ όλο που ήμασταν χώρια, ανταλλάσσαμε εμπειρίες στα σύντομα γράμματά μας, κι έτσι πέρασε γρήγορα ο καιρός.

Ο ιεραποστολικός διορισμός μας ήταν στο Τόγκο, μια μικρή χώρα στη Δυτική Αφρική. Εκεί, έπρεπε να μάθουμε μια καινούρια γλώσσα, τη γλώσσα έβε, για να μπορέσουμε να αγγίξουμε τις καρδιές των ανθρώπων εκείνης της χώρας. Άξιζε τον κόπο αυτή η προσπάθεια. Για τους φιλόξενους ανθρώπους του Τόγκο, οποιοσδήποτε ξένος είναι φίλος, αλλά αν μιλάει τη γλώσσα τους, τότε τον θεωρούν αδελφό τους.

Λίγο μετά την άφιξή μας στο Τόγκο, άρχισα να διεξάγω μια Γραφική μελέτη μ’ ένα νεαρό Αφρικανό ονόματι Άμπραχαμ, που μιλούσε λίγο την αγγλική. Πριν περάσει πολύς καιρός, άρχισε να έρχεται μαζί μου στο έργο κηρύγματος, και αποδείχτηκε πολύτιμος συνεργάτης στο να με βοηθάει να εξηγώ το άγγελμα της Αγίας Γραφής στους ανθρώπους που μιλούσαν τη γλώσσα έβε.

Χρησιμοποιούσαμε καλά το βιβλίο Από τον Απολεσθέντα Παράδεισο στον Αποκαταστημένο Παράδεισο, το οποίο περιείχε πολλές εικόνες και ήταν ιδανικό για τη διεξαγωγή Γραφικών μελετών. Ακόμα κι έτσι, οι απλοϊκοί αγρότες δυσκολεύονταν να συλλάβουν ορισμένες ιδέες. Πώς να μπορέσουν να καταλάβουν τον αριθμό 144.000 που αναφέρεται στην Αποκάλυψη, στο 7ο κεφάλαιο, εφόσον ήταν εξοικειωμένοι με νομίσματα των 25 μόνο ή των 50 ή, το πολύ, των 100 φράγκων; Ο σύντροφός μου χρησιμοποιούσε με επιδεξιότητα τα δάχτυλα των χεριών του, και εν ανάγκη και των ποδιών του, για να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα. Σε άλλες περιπτώσεις, κάναμε σχέδια στην άμμο.

Λυπηθήκαμε πολύ όταν, λόγω προβλημάτων υγείας, χρειάστηκε να επιστρέψουμε στην Ευρώπη, πρώτα στο Λουξεμβούργο κι έπειτα στη Γερμανία. Αλλά το ιεραποστολικό πνεύμα εξακολουθούσε να είναι μέσα στην καρδιά μας, και ύστερα από λίγο, σκεφτήκαμε να πάμε να υπηρετήσουμε εκεί όπου η ανάγκη ήταν μεγαλύτερη—στην Ισπανία.

Αφού μάθαμε κι άλλη μια γλώσσα, είχαμε και πάλι το προνόμιο να υπηρετήσουμε τους πνευματικούς μας αδελφούς στο έργο περιοχής, και να δαπανήσουμε ένα χρόνο στο έργο οικοδόμησης του καινούριου Οίκου Μπέθελ κοντά στη Μαδρίτη. Είναι εξαιρετικά μεγάλη ικανοποίηση για τη Μαγκνταλένα κι εμένα το να υπηρετούμε εδώ στην Ισπανία. Μολονότι δεν έχουμε τη δύναμη που είχαμε πριν, η ζωή μας έχει νόημα, επειδή εξακολουθούμε να μαθαίνουμε και να μοιραζόμαστε με άλλους αυτά που μαθαίνουμε.

Κοιτάζοντας στο παρελθόν, μπορώ να πω ότι η έρευνα που έκανα για να βρω το νόημα της ζωής ανταμείφτηκε σε μεγάλο βαθμό. Είδα πόσο εσφαλμένο είναι να εμπιστεύεται κανείς σε ανθρώπους σαν τον Χίτλερ, και από τη στιγμή που γνώρισα την αλήθεια της Αγίας Γραφής, αφιερώθηκα στον Θεό. Τι ικανοποίηση που μου έδωσε αυτό! Τώρα ξέρω ότι το μέλλον μου δεν θα είναι κατ’ ανάγκη σαν το μέλλον του νεκρού καναρινιού. Έχω την ελπίδα μιας ζωής γεμάτης νόημα που δεν θα τερματιστεί ποτέ!—Αποκάλυψις 21:1-4.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα του Γκεόργκ Ρόιτερ στη σελίδα 17]

(πάνω, αυτός που κρατάει τη σημαία)

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Ο Γκεόργκ και η Μαγκνταλένα Ρόιτερ στην Ισπανία