Η Χειμωνιάτικη Βροχή Κάνει την Έρημο ν’ Ανθεί—Και Αναπληρώνει τα Αποθέματα Νερού των Φυτών

ΜΕΡΙΚΟΙ σπόροι της ερήμου φαίνεται ότι μετρούν τη βροχόπτωση. Δεν φυτρώνουν μέχρις ότου πέσει 1,3 εκατοστά βροχή ή και περισσότερο. Αν και μπορεί να μουλιάσουν με λιγότερη βροχή, δεν θα βλαστήσουν. Επίσης φαίνεται να γνωρίζουν από πού έρχεται το νερό. Αν βρέξει αρκετά, θα βλαστήσουν· αν αναρροφήσουν νερό από κάτω αρνούνται να βλαστήσουν. Δεν είναι απλώς πολύ απαιτητικοί· είναι πολύ σοφοί. Αυτοί οι σοφοί σπόροι ανήκουν στα μονοετή φυτά που την εποχή της άνοιξης μπορεί να σκεπάσουν την έρημο με εκτυφλωτικά χρώματα.

Αλλά πώς αυτοί οι σπόροι μετράνε τη βροχόπτωση; Μερικές φορές υπάρχουν ορισμένα άλατα στο έδαφος της ερήμου, που εμποδίζουν τους σπόρους να φυτρώσουν. Τα άλατα είναι διαλυτά στο νερό. Οι ψιλές βροχούλες μπορεί να υγράνουν τους σπόρους, αλλά δεν ξεπλένουν τα άλατα. Χρειάζονται συχνές και ραγδαίες βροχές για να διαλυθούν τα άλατα και να μεταφερθούν βαθύτερα μέσα στο έδαφος, μακριά από τους σπόρους. Και η βροχή πρέπει να εμποτίσει το έδαφος από την επιφάνεια· η αναρρόφηση νερού μέσα από τη γη μπορεί να διαλύσει τα άλατα, αλλά δεν θα τα απομακρύνει.

Μερικές φορές το πρόβλημα δεν είναι με το έδαφος, αλλά με τους σπόρους. Στο περίβλημα μερικών σπόρων της ερήμου υπάρχουν χημικές ουσίες διαλυτές στο νερό οι οποίες εμποδίζουν την ανάπτυξη. Μια ψιλή βροχούλα μπορεί να ποτίσει τους σπόρους, αλλά χρειάζονται αρκετές ραγδαίες βροχοπτώσεις για να απομακρυνθούν όλες οι προβληματικές χημικές ουσίες. Μερικές ανασταλτικές ουσίες που βρίσκονται στο εξωτερικό των σπόρων δεν απομακρύνονται ακόμη και από μια δυνατή βροχή· απαιτείται η παρέμβαση ορισμένων βακτηριδίων. Αλλά αυτά τα βακτηρίδια εκτελούν την εργασία τους μόνο όταν υπάρχει παρατεταμένη υγρασία στον σπόρο. Έτσι και πάλι απαιτείται πολλή βροχή.

Γιατί οι σπόροι των λουλουδιών της ερήμου είναι τόσο ιδιότροποι σε όλα αυτά; Αν φυτρώσουν και αρχίσουν να μεγαλώνουν με την πρώτη ψιλή βροχούλα, οι ρίζες τους δεν θα βρουν νερό βαθύτερα μέσα στη γη. Ο καυτός ήλιος της ερήμου θα κάψει τα φυτά προτού αυτά ανθίσουν και παραγάγουν σπόρο. Αλλά αν οι σπόροι αναγκαστούν να περιμένουν μέχρι που το έδαφος να μουσκέψει σε βάθος, οι ρίζες τους θα βρουν υγρασία ακόμη και όταν η επιφάνεια του εδάφους είναι στεγνή.

Το γεγονός ότι τα άλατα στο έδαφος κάνουν τους σπόρους να περιμένουν μέχρι να τα ξεπλύνει μια δυνατή βροχή σημαίνει την επιβίωσή τους. Την ίδια δουλειά κάνουν και οι ουσίες που εμποδίζουν τη βλάστηση και που βρίσκονται στο περίβλημα των σπόρων. Άλλες ουσίες που βρίσκονται στο εξωτερικό μέρος των σπόρων τους τούς εμποδίζουν να φυτρώσουν, αλλά απομακρύνονται από τα βακτηρίδια τα οποία δεν εκτελούν την εργασία τους μέχρις ότου η βροχή μουσκέψει τους σπόρους. Μ’ αυτά τα διάφορα μέσα οι σπόροι περιμένουν επανειλημμένες δυνατές βροχοπτώσεις προτού βλαστήσουν.

Όταν δεν έρχονται οι άφθονες βροχές του χειμώνα, ούτε και οι έρημοι ανθίζουν σαν το ρόδο. Αλλά όταν έρθουν, τον καιρό της άνοιξης η έρημος ξεχειλίζει μ’ ένα φαντασμαγορικό θέαμα από χρώματα τα οποία προκαλούν επιφωνήματα θαυμασμού στα πλήθη των επισκεπτών που έρχονται από χιλιόμετρα μακριά. Και δεν θα πρέπει αυτοί οι θαυμαστές να δείχνουν ευγνωμοσύνη στον Δημιουργό, ο οποίος περιέκλεισε όλη αυτή τη σοφία μέσα σ’ αυτούς τους σπόρους και ο οποίος στέλνει τη χειμωνιάτικη βροχή που κάνει την έρημο ν’ ανθεί;

Σ’ όλα αυτά υπάρχει ένα δίδαγμα για μας. Όταν φυτρώσουν τα βλασταράκια αυτών των μονοετών φυτών της ερήμου, μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες από αυτά σε κάθε τετραγωνικό μέτρο. Δεν σκοτώνουν το ένα το άλλο—καμιά σχέση με την ανήλεη θεωρία της εξέλιξης περί «επιβίωσης του ισχυροτέρου»! Αυτά προσαρμόζονται. Το καθένα αναπτύσσεται λιγότερο, απαιτεί λιγότερα και μοιράζεται το χώρο και το νερό. Σε μια μικρή περιοχή βρέθηκαν 3.000 φυτά, που ανήκαν σε 10 διαφορετικά είδη. Το καθένα είχε τουλάχιστον ένα λουλούδι και παρήγαγε τουλάχιστον ένα σπόρο. Αν οι άνθρωποι είναι πολύ πιο έξυπνοι από τα λουλούδια, γιατί τότε δεν μπορούν οι ανθρώπινες φυλές να ζουν μαζί και να συνεργάζονται;

Φυτά που Συγκρατούν Αποθέματα

Μετά, υπάρχουν και οι σαρκώδεις κάκτοι που επιζούν στις μακρές περιόδους ξηρασίας της ερήμου αποθηκεύοντας νερό στη διάρκεια των σπάνιων βροχερών ημερών. Μερικοί κάκτοι χρησιμοποιούν υπόγειες αποθήκες, ενώ άλλοι μαζεύουν το νερό μέσα σε χοντρά στελέχη. Για να απορροφήσουν αυτά τα πράσινα στελέχη διοξείδιο του άνθρακα και να εκτελέσουν τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, τα στομάτια, ή αναπνευστικοί πόροι, πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά. Αλλά αυτό προκαλεί καταστροφή, καθώς μετά το πολύτιμο νερό διαφεύγει με τη μορφή υδρατμών. Η απώλεια μειώνεται στο ελάχιστο επειδή τα στομάτια μένουν κλειστά στη διάρκεια της ζεστής ημέρας, και ανοίγουν μόνο στις δροσερές νύχτες. Επιπλέον, στους κάκτους της ερήμου, τα στομάτια είναι βυθισμένα σε κοιλώματα της επιφάνειας των στελεχών, κάτι που περιορίζει περισσότερο την απώλεια νερού.

Πολύ σπάνια οι σποραδικές βροχές που πέφτουν στην έρημο εισδύουν βαθιά κάτω από την επιφάνεια και έτσι οι ρίζες των κάκτων συνήθως δεν προχωρούν βαθιά, αλλά απλώνονται σε μεγάλη έκταση για να απορροφήσουν όσο το δυνατό περισσότερο νερό. Όταν οι εσωτερικές τους δεξαμενές γεμίσουν, τα φυτά φουσκώνουν, και όταν το νερό καταναλωθεί στη διάρκεια των περιόδων ξηρασίας, ζαρώνουν. Σε πολλά τέτοια φυτά, τα φύλλα έχουν μετατραπεί σε αγκάθια, τα οποία επίσης αποτρέπουν τα άγρια ζώα που έρχονται να φάνε ή να πιουν.

Το πιο συναρπαστικό απ’ αυτή την κοινωνία των φυτών της ερήμου είναι ο σαγκουάρος ο γιγάντιος. Αυτό το φυτό του οποίου τα τέσσερα πέμπτα του είναι νερό, ζει μέχρι και 200 χρόνια, φτάνει σε ύψος 15 μέτρα και βάρος 10 τόνους. Ο κορμός του προσφέρει σχετικά λίγη επιφάνεια για εξάτμιση του νερού και έχει ραβδώσεις που μοιάζουν σαν ακορντεόν—του επιτρέπουν να ανοίξει ή να μαζέψει όταν προστίθεται ή καταναλώνεται νερό. Αυτή η ραβδωτή επιφάνεια επίσης περιορίζει την άμεση έκθεση μεγάλων επίπεδων επιφανειών στις ακτίνες του ήλιου και στην πραγματικότητα δημιουργεί σκιά για τον εαυτό της.

Τελικά, ένα υπέροχο δώρο που αυτοί οι κάκτοι της ερήμου χαρίζουν στο περιβάλλον τους κάθε χρόνο είναι μια αφθονία από εκθαμβωτικά πολύχρωμα λουλούδια. Ακριβώς όπως οι δυνατές χειμωνιάτικες βροχές του χειμώνα παρασύρουν τις παπαρούνες και τα άλλα μονοετή φυτά που ανθίζουν την άνοιξη σε μια φαντασμαγορική επίδειξη της ομορφιάς τους, έτσι και κάθε χρόνο αυτά τα πολυετή φυτά που αποθηκεύουν νερό, συμβάλλουν στο να ανθίσει η έρημος σαν το ρόδο.

[Εικόνες στις σελίδες 16, 17]

Χρυσές παπαρούνες, γαλάζιοι λούπινοι και γιγάντιοι κάκτοι σαγκουάρο στην Αριζόνα

Είδος Οπουντίας

Κάκτος η Μηδική

Εχινόκακτος

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Τρυποκάρυδος των κάκτων πάνω σε ανθισμένο σαγκουάρο

Άνθη, που βγαίνουν συνήθως πάνω στην κορυφή, καλύπτουν αυτόν το σαγκουάρο