Η Οικονομική Ανάκαμψη του Μεξικού—Πόσο Επιτυχημένη Είναι;

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ

ΣΕ ΟΛΟ τον κόσμο, πολλά έθνη αγωνίζονται εναντίον του μεγάλου πληθωρισμού, της υποτίμησης του νομίσματος, της αστάθειας και της δημόσιας ανησυχίας. Με τις αλλαγές που λαβαίνουν χώρα στη Ρωσία τα τελευταία δύο χρόνια, τα οικονομικά προβλήματα σε εκείνη τη χώρα φαίνεται να χειροτερεύουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μολονότι θεωρούνται το πιο εύπορο κράτος του κόσμου, προσπαθούν να αναρρώσουν από την οικονομική ύφεση. Τώρα η έξαρση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ιαπωνία έχει επιβραδυνθεί, και οι Ιάπωνες είναι πιο προσεκτικοί με τα οικονομικά τους. Όσο για τη Λατινική Αμερική, τα οικονομικά προβλήματα είναι τρόπος ζωής.

Έχοντας αυτά υπόψη, ίσως νιώσετε έκπληξη διαβάζοντας μερικές δηλώσεις για την οικονομική ανάκαμψη του Μεξικού. Ο Πρόεδρος του Μεξικού Κάρλος Σαλίνας ντε Γκορτάρι δήλωσε: «Έχουμε μειώσει τον πληθωρισμό από σχεδόν 200 τοις εκατό που ήταν το 1987 σε επίπεδο που έχει ήδη φτάσει το 10 τοις εκατό και συνεχίζει να πέφτει». Στο λόγο που εκφώνησε στην Ένωση Εξωτερικής Πολιτικής στη Νέα Υόρκη, συνέχισε λέγοντας: «Από το 1989, δεκατρία εκατομμύρια Μεξικανοί απέκτησαν ηλεκτρικό ρεύμα, έντεκα εκατομμύρια πόσιμο νερό και οχτώμισι εκατομμύρια αποχετευτικό σύστημα».

Έτσι μπορεί να εγερθούν μερικά ερωτήματα. Τι περιλαμβάνει αυτή η ανάκαμψη; Βελτιώνουν οι Μεξικανοί το βιοτικό τους επίπεδο;

Τα Χρόνια της Κρίσης

Πριν από τη δεκαετία του 1970, το Μεξικό θεωρούνταν σταθερό από οικονομική άποψη. Η ισοτιμία του νομίσματος ήταν 12,50 πέσο ανά δολάριο, η οικονομία ήταν ουσιαστικά σταθερή, και το εξωτερικό χρέος ήταν σε γενικές γραμμές υπό έλεγχο. Αλλά στη δεκαετία του 1980, όταν φαινόταν ότι θα υπήρχε έξαρση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της ανακάλυψης νέων κοιτασμάτων πετρελαίου στο Μεξικό, παραδόξως εμφανίστηκε οικονομική κρίση, και το 1987, το Μεξικό έφτασε στο μεγαλύτερο δείκτη πληθωρισμού που είχε ποτέ.

Εκείνον τον καιρό ήταν πολύ δύσκολο να ανταποκριθεί η κυβέρνηση στη ζήτηση που υπήρχε για χρήματα, και έτσι συνέχισε να τυπώνει χαρτονομίσματα τα οποία έχαναν την αξία τους μέρα με τη μέρα. Μεγάλα χρηματικά ποσά άρχισαν να φεύγουν από τη χώρα για να φυλαχτούν με μεγαλύτερη ασφάλεια σε τράπεζες του εξωτερικού. Η υποτίμηση του πέσο ήταν παρόμοια με το ρυθμό του πληθωρισμού. Το 1992, όταν η συναλλαγματική ισοτιμία ήταν 3.110 πέσο ανά δολάριο, η υποτίμηση είχε ξεπεράσει το 24.000 τοις εκατό από τη δεκαετία του 1970, όταν η ισοτιμία ήταν 12,50 πέσο.

Στις δύο προηγούμενες εξάχρονες περιόδους, το μεγαλύτερο μέρος της δράσης που είχε αναλάβει η κυβέρνηση για να λύσει τα προβλήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω φαινόταν αυτοκαταστροφικό και υπονόμευε τη μεξικανική οικονομία. Η έλλειψη εμπιστοσύνης, τόσο μέσα στη χώρα όσο και στις ξένες χώρες, άρχισε να επεκτείνεται, και έφτασε στο αποκορύφωμα το 1982, όταν το Μεξικό ειδοποίησε ότι δεν μπορούσε να πληρώσει ούτε τον τόκο για το εξωτερικό χρέος του.

Δραστικές Αλλαγές στη Μεξικανική Οικονομία

Αλλαγές έχουν λάβει χώρα στη διάρκεια της προεδρίας του Κάρλος Σαλίνας ντε Γκορτάρι, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία την 1η Δεκεμβρίου 1988. Ο Πρόεδρος Σαλίνας, οικονομολόγος και απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, πλαισιωμένος από μια ομάδα ειδικών στον οικονομικό τομέα, αντιμετώπισε το έργο ανασυγκρότησης της μεξικανικής οικονομίας. Υπήρχαν δύο επιλογές: μικτή οικονομία ή οικονομία της αγοράς. Μικτή οικονομία είναι εκείνη κατά την οποία το κράτος ελέγχει μεγαλύτερο μέρος των βιομηχανιών και των υπηρεσιών, ενώ δίνει την ευκαιρία να υπάρχουν ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οικονομία της αγοράς είναι εκείνη κατά την οποία δίνεται πλήρης ελευθερία στη χώρα, και η βιομηχανία και ο ιδιωτικός τομέας αφήνονται να λειτουργήσουν με ελάχιστη παρέμβαση από το κράτος. Η κυβέρνηση Σαλίνας διάλεξε τη μικτή οικονομία, αντιστρέφοντας την πορεία που είχε ακολουθηθεί τα περασμένα χρόνια. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε επιβαρυνθεί με πολλές επιχειρήσεις και οργανισμούς παροχής υπηρεσιών που, αντί να είναι παραγωγικοί, χρειάζονταν επιδοτήσεις από το κράτος για να επιβιώσουν. Τώρα δόθηκαν περισσότερες ευκαιρίες σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, και έτσι μερικές κρατικές επιχειρήσεις άρχισαν να πουλιούνται—σχεδόν 400 μέχρι τώρα—πράγμα το οποίο δημιούργησε εισροή μετρητών και ελάφρωσε το φορτίο που είχε επιβαρύνει τα οικονομικά της κυβέρνησης.

Με την ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων και την παράλληλη κρατική πολιτική της λιτότητας σε σχέση με τις δημόσιες δαπάνες, το Μεξικό κατάφερε να επαναχρηματοδοτήσει το εξωτερικό χρέος του, το οποίο το 1993 ανερχόταν σε περισσότερα από 103 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 21 τρισ. δρχ.). Σε αυτή την κατάσταση μερικές χώρες βλέπουν τώρα το Μεξικό με πιο μεγάλη εμπιστοσύνη ως χώρα για πιθανές επενδύσεις.

Η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA)

Ήδη από το 1990 διεξάγονται διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου η οποία θα περιλαμβάνει τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Το 1993, συνεχίστηκε η αντιλογία για την τελική έγκριση αυτής της συμφωνίας, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επικύρωση έπρεπε να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 1993 ώστε η συμφωνία να μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 1994. Αν και οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία έγιναν από την κυβέρνηση του τέως προέδρου των Η.Π.Α., του Τζορτζ Μπους, στη διάρκεια της τωρινής προεδρίας του Κλίντον υπάρχουν πολλοί πολέμιοι αυτής της σύμβασης στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά. Γιατί υπάρχει αυτή η διένεξη;

Υπάρχουν διαφορετικές γνώμες σχετικά με τα πιθανά αποτελέσματα της NAFTA. Η μεξικανική άποψη είναι δικαιολογημένα θετική. Ο Χάιμε Χοσέ Σέρα Πούσε, υπουργός εμπορίου και βιομηχανικής προώθησης του Μεξικού, δήλωσε σε μια ομάδα Αμερικανών επιχειρηματιών στο Ντιτρόιτ: «Η NAFTA είναι λογική και πρακτική. Αυτό σημαίνει ότι η NAFTA θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε περισσότερες θέσεις εργασίας, θα μας βοηθήσει να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, και η NAFTA θα μας βοηθήσει επίσης να βελτιώσουμε το περιβάλλον». Πολλοί Αμερικανοί αμφισβητούν αυτόν τον τελευταίο ισχυρισμό—υποστηρίζουν ότι το περιβάλλον δεν αποτελεί πρώτιστο ενδιαφέρον των μεξικανικών επιχειρήσεων που βρίσκονται στα σύνορα με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης αναφέρεται ότι τα εργατικά συνδικάτα των Η.Π.Α. φοβούνται πως η NAFTA θα προκαλέσει σημαντικές απώλειες σε εργασίες για το αμερικανικό εργατικό δυναμικό. Η απάντηση του Προέδρου Σαλίνας είναι η εξής: «Το Μεξικό είναι η πιο γοργά αυξανόμενη αγορά σε σχέση με τις εξαγωγές των Η.Π.Α.». Ο ίδιος είπε ότι το Μεξικό είναι «ο τρίτος μεγαλύτερος αγοραστής προϊόντων των Η.Π.Α., μετά τον Καναδά και την Ιαπωνία».

Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά ως εμπορικούς εταίρους, το Μεξικό ανοίγει τις πόρτες του σε άλλες χώρες. Η Ιαπωνία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να κάνει επενδύσεις στο Μεξικό. Μάλιστα, μια από τις επιχειρήσεις (Τελέφονος ντε Μέχικο ) που ιδιωτικοποιήθηκαν αγοράστηκε κυρίως με ιαπωνικά κεφάλαια.

Το Νουέβο Πέσο (Νέο Πέσο) του Μεξικού

Μια στρατηγική που ακολουθεί η κυβέρνηση για καλύτερο έλεγχο των οικονομικών είναι η τροποποίηση του μεξικανικού νομίσματος. Με την υποτίμηση του πέσο σε σύγκριση με το αμερικανικό δολάριο, απαιτούνταν μεγάλα ποσά σε πέσο για επιχειρηματικές συναλλαγές. Μέχρι το 1992, 3.150 πέσο αντιστοιχούσαν με ένα δολάριο, πράγμα που σήμαινε ότι η αξία 1.000 δολαρίων ισοδυναμούσε με 3.150.000 πέσο. Μπορείτε να φανταστείτε μεγαλύτερα χρηματικά ποσά, όπως ένα εκατομμύριο ή 100 εκατομμύρια δολάρια; Αυτό θα απαιτούσε πάρα πολλά ψηφία ώστε δεν θα ήταν πρακτικό για επιχειρηματικές συναλλαγές. Συνεπώς, το 1993 πάρθηκε η απόφαση να αφαιρεθούν τρία μηδενικά από το πέσο. Τώρα η ισοτιμία είναι 3,20 πέσο ανά δολάριο, και η χρήση των σεντς έγινε και πάλι δυνατή στην εσωτερική οικονομία.

Η Νέα Οικονομία—Επιπτώσεις στη Χώρα

Εδώ και μερικά χρόνια, έχει συναφτεί στο Μεξικό μια συμφωνία ανάμεσα στους εργοδότες, στη βιομηχανία και στον τραπεζικό τομέα για να προσπαθήσουν να θέσουν τις τιμές υπό έλεγχο. Τα εργατικά συνδικάτα έχουν επίσης συμφωνήσει να μη ζητήσουν αύξηση των μισθών. Αυτός είναι ένας τρόπος για τον έλεγχο του πληθωρισμού. Ωστόσο, πόσο αποτελεσματικός έχει αποδειχτεί αυτός ο έλεγχος; Μερικοί άνθρωποι σκέφτονται ότι, ενώ η αύξηση στους μισθούς έχει τεθεί υπό έλεγχο, οι τιμές ανεβαίνουν. Μολονότι ο πληθωρισμός, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, διατηρήθηκε κάτω από το 10 τοις εκατό το 1993, οι απλοί άνθρωποι, περιλαμβανομένων των νοικοκυρών, αισθάνονταν πως μέρα με τη μέρα μπορούσαν να αγοράζουν λιγότερα πράγματα με τα ίδια χρήματα. Το περιοδικό Ικόνομιστ (Economist) του Λονδίνου συνόψισε την κατάσταση, λέγοντας: «Η φιέστα αντικαταστάθηκε από τη σιέστα».

Αυτό οδηγεί στο ερώτημα: Έχει επιφέρει η οικονομική βελτίωση πραγματική βελτίωση στη μεξικανική κοινωνία; Δυστυχώς, η φτώχεια συνεχίζει ακάθεκτη την πορεία της. Λέγεται ότι ο μικρότερος μισθός για τους εργάτες, ο οποίος μόλις και μετά βίας ξεπερνάει τα 150 δολάρια (περ. 30.000 δρχ.) το μήνα, το κάνει αδύνατον για αυτούς να αποφύγουν τη φτώχεια σε πολλά μέρη. Σε μερικές πολιτείες του Μεξικού, ο μικρότερος μισθός είναι ακόμα χαμηλότερος. Ένας μέσος εργάτης ή ένας οικοδόμος μπορεί να κερδίζει ποσό που αντιστοιχεί με 200 ή 300 δολάρια (περ. 40.000 ή 60.000 χιλ. δρχ.) το μήνα, πράγμα που το καθιστά πολύ δύσκολο για αυτόν να συντηρήσει οικογένεια. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, «από το 91,9 τοις εκατό του πληθυσμού του Μεξικού που ζει στη φτώχεια, περίπου το 30,1 τοις εκατό ζει σε υπερβολική φτώχεια».—Ελ Ουνιβερσάλ (El Universal), 31 Μαρτίου 1993.

Σε αυτό το περιβάλλον, περισσότεροι από 380.000 Μάρτυρες του Ιεχωβά κηρύττουν ένα θετικό άγγελμα στους 85 εκατομμύρια Μεξικανούς—ότι σύντομα η φτώχεια και η αδικία θα εξαλειφτούν από όλη τη γη υπό τη διακυβέρνηση της Βασιλείας του Θεού, η οποία θα βρίσκεται στα χέρια του αναστημένου Χριστού Ιησού. Η Αγία Γραφή υπόσχεται: «Ιδού, νέους ουρανούς κτίζω και νέαν γην· και δεν θέλει είσθαι μνήμη των προτέρων ουδέ θέλουσιν ελθεί εις τον νουν». «Θέλουσιν οικοδομήσει οικίας και κατοικήσει, και θέλουσι φυτεύσει αμπελώνας και φάγει τον καρπόν αυτών. Δεν θέλουσι κτίσει αυτοί και άλλος να κατοικήση· δεν θέλουσι φυτεύσει αυτοί και άλλος να φάγη· διότι αι ημέραι του λαού μου είναι ως αι ημέραι του δένδρου και οι εκλεκτοί μου θέλουσι παλαιώσει το έργον των χειρών αυτών». (Ησαΐας 65:17, 21-24) Εκείνον τον καιρό η φτώχεια θα εκλείψει, οπουδήποτε και αν υπήρχε στο παρελθόν.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 20]

«Το Μεξικό είναι η πιο γοργά αυξανόμενη αγορά σε σχέση με τις εξαγωγές των Η.Π.Α.».—Πρόεδρος Σαλίνας