Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Γιατί να Μην Έχω Ιδιωτική Ζωή σε Μεγαλύτερο Βαθμό;
Αγαπητή Εταιρία Σκοπιά:
Είμαι 12 χρονών. Γιατί να μην μπορώ να έχω τη δική μου ιδιωτική ζωή; Οι γονείς μου δεν με εμπιστεύονται ούτε ακόμα και για να με αφήσουν να έχω δική μου τηλεόραση στο δωμάτιό μου. Ξέρω ότι ενδιαφέρονται για μένα, αλλά αυτό πια είναι απαράδεκτο!
[Υπογραφή] Κιθ
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ—συχνά οι έφηβοι πιστεύουν ότι δεν τους επιτρέπουν να την έχουν στο βαθμό που τη δικαιούνται. Όποτε η 15χρονη Χέδερ παίρνει προσωπικά τηλεφωνήματα ή γράμματα από φίλες και φίλους της, η μητέρα της μ’ έναν ενοχλητικό τρόπο της κάνει ολόκληρη ανάκριση για το τι λέγανε. Ακόμα κι όταν η Χέδερ θέλει απλώς να μείνει για λίγο μόνη στο δωμάτιό της, η μητέρα της είναι περίεργη να μάθει γιατί θέλει να κάνει κάτι τέτοιο.
Η δωδεκάχρονη Άλισον έχει διαφορετικό πρόβλημα. «Οι γονείς μου μ’ αφήνουν να έχω ιδιωτική ζωή σε αρκετά μεγάλο βαθμό· η αδελφή μου δεν μ’ αφήνει. Μοιραζόμαστε το ίδιο δωμάτιο. Μερικές φορές γυρίζω σπίτι νωρίς και αρχίζω να κάνω τα μαθήματά μου· μόλις έρχεται εκείνη, αρχίζει να μου λέει τι και τι έγινε στο σχολείο . . . Το βράδυ, όταν εγώ εξακολουθώ να κάνω τα μαθήματά μου, η αδελφή μου κι ο αδελφός μου . . . ορμάνε μέσα στο δωμάτιο και με διακόπτουν. Κατεβάζουν κάτω όλο το δωμάτιο και τελικά εγώ είμαι εκείνη που πρέπει να το καθαρίσει».—Listen to us! (Ακούστε Μας!), της Ντόριετ Κάβανοφ.
Η ιδιωτική ζωή σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τους διάφορους ανθρώπους, και οι ανάγκες του κάθε ατόμου ποικίλλουν. Μερικοί λαχταρούν να διαθέτουν λίγη ώρα μόνοι τους για να ηρεμούν. Άλλοι απλώς θέλουν να είναι σε κάποιο βαθμό κύριοι του χρόνου τους και των προσωπικών τους πραγμάτων. Άλλοι πάλι θέλουν να προστατευτούν από τα αδιάκριτα αδέλφια τους, τους αδιάκριτους συμμαθητές τους και τους γονείς τους, που τους θεωρούν υπερβολικά περίεργους.
Και τι μπορούμε να πούμε για σένα; Νιώθεις μερικές φορές στη ζωή σου την ανάγκη να «κινείσαι ελεύθερα», να έχεις λίγες δικές σου στιγμές; Αν ναι, δεν αποτελείς εξαίρεση. Οι συγγραφείς του The Healthy Adolescent: A Parent’s Manual (Ο Υγιής Έφηβος: Εγχειρίδιο για Γονείς) λένε: «Οι έφηβοι θέλουν και χρειάζεται να έχουν ιδιωτική ζωή». Γιατί όμως είναι η ιδιωτική ζωή τόσο σπουδαία για τους νεαρούς; Και γιατί συχνά είναι τόσο δύσκολο να την έχουν;
Ιδιωτική Ζωή—Η Ανάγκη που Υπάρχει γι’ Αυτήν
Η ανάγκη για ιδιωτική ζωή είναι ιδιαίτερα έντονη όταν είσαι έφηβος. Πλησιάζεις προς την ενηλικίωση και είναι απόλυτα φυσικό να θέλεις ένα μέτρο ανεξαρτησίας από τους γονείς σου. Σύμφωνα με τους ερευνητές Τζέιν Νόρμαν και Μάιρον Γ. Χάρις, η απαίτηση για ιδιωτική ζωή είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι έφηβοι ‘απομακρύνονται συναισθηματικά από τα άλλα μέλη της οικογένειας’.
Επίσης, οι ιδιαίτερες στιγμές καλύπτουν αρκετές βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Άλμπερτ Μεχράμπιαν, το να περνάμε λίγη ώρα μόνοι με τον εαυτό μας μπορεί να ενεργήσει ως προστασία από τις πιέσεις της καθημερινής ζωής. Ο Μεχράμπιαν υποστηρίζει ότι «οι υπερβολικά περιορισμένες ιδιαίτερες στιγμές είναι κάτι που προξενεί ένταση. Αρρωσταίνεις πιο συχνά, είσαι πιο επιρρεπής στα ατυχήματα, είσαι ευερέθιστος—δεν τα πας καλά με τους άλλους—κι αν εξακολουθήσει αυτή η κατάσταση, παθαίνεις κατάθλιψη».
Άλλωστε, ως και ο Γιος του Θεού είπε κάποτε στους μαθητές του: «Έλθετε σεις αυτοί κατ’ ιδίαν εις τόπον έρημον και αναπαύεσθε ολίγον· διότι ήσαν πολλοί οι ερχόμενοι και οι υπάγοντες, και ουδέ να φάγωσιν ηυκαίρουν». (Μάρκος 6:31) Σ’ εκείνη την περίπτωση, το να περάσουν μερικές στιγμές ιδιαιτέρως ήταν ακριβώς αυτό που χρειάζονταν! Βέβαια, αυτοί ήταν ενήλικοι. Όμως πολλοί νεαροί ίσως νιώθουν παρόμοια ανάγκη. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη νεαρή Έρικα. Όταν είναι αναστατωμένη βρίσκει ότι το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να αποφεύγει να βρίσκεται ανάμεσα σε κόσμο. «Τους βλέπω σαν ενόχληση», εξηγεί. «Είναι φυσικό να θέλεις να είσαι μόνη σου λίγη ώρα. Έχεις ανάγκη για κάποιες δικές σου στιγμές, αλλιώς σπάνε τα νεύρα σου ή παθαίνεις κατάθλιψη».
Η έρευνα δείχνει ότι οι στιγμές μοναξιάς σε λογικά πλαίσια είναι ωφέλιμες. Το βιβλίο Being Adolescent (Το να Είσαι Έφηβος) λέει: «Οι άνθρωποι χρειάζονται να είναι μόνοι για να αναπτύσσουν τη δική τους προσωπικότητα». Προσθέτει πως «η απουσία των άλλων μας δίνει τη δυνατότητα να βάζουμε τις σκέψεις μας σε μια σειρά, να συγκεντρωνόμαστε καλύτερα—με την προϋπόθεση ότι η μοναξιά παραμένει μέσα σε όρια». Η έρευνα του συγγραφέα σε 75 έφηβους αποκάλυψε ότι μετά από μικρή περίοδο απομόνωσης, η ‘ψυχολογική κατάσταση’ των εφήβων βελτιώθηκε. «Οι έφηβοι ανέφεραν πως αμέσως μετά την περίοδο απομόνωσης, εκτός του ότι ήταν πιο σβέλτοι, ήταν και πολύ πιο χαρούμενοι και δυνατοί».
Είναι ενδιαφέρον ότι στην Αγία Γραφή διαβάζουμε πως ο πατριάρχης Ισαάκ, «εξήλθεν . . . να προσευχηθή εν τη πεδιάδι περί το εσπέρας». (Γένεσις 24:63) Σύντομα επρόκειτο να αναλάβει βαριές ευθύνες. Τέτοιες ιδιαίτερες στιγμές αναμφίβολα βοηθούσαν τον Ισαάκ να οργανώνει τις σκέψεις του και να ηρεμεί.
Ιδιωτική Ζωή—Γιατί Είναι Τόσο Δύσκολο να την Έχεις
Το περιοδικό American Health: Fitness of Body and Mind (Υγεία στην Αμερική: Η Καλή Κατάσταση Σώματος και Μυαλού) ανέφερε τα συμπεράσματα του Δρ Λόρενς Φίσερ, καθηγητή ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, λέγοντας: «Αν οι έφηβοι έχουν ιδιωτική ζωή σε ικανοποιητικό βαθμό, είναι πιο υγιείς και συναισθηματικά και σωματικά». Τότε λοιπόν, γιατί τόσο συχνά είναι δύσκολο να έχεις την ιδιωτική σου ζωή όταν είσαι νέος;
Ίσως συμφωνήσεις αμέσως με τους συγγραφείς του The Healthy Adolescent: A Parent’s Manual, που λένε: «[Οι έφηβοι] το θεωρούν σπουδαίο να έχουν τις δικές τους . . . προσωπικές σκέψεις, την προσωπική τους αλληλογραφία, τα προσωπικά τους τηλεφωνήματα και τα ημερολόγιά τους, και να μην επεμβαίνει κανείς σ’ αυτά». Οι γονείς σου όμως, μπορεί να έχουν διαφορετική γνώμη και να πιστεύουν ότι οφείλουν να γνωρίζουν όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή σου.
Οι γονείς σου, είτε από ενδιαφέρον είτε από καχυποψία, αν παρατηρήσουν ότι περνάς πολύ ώρα μέσα στο δωμάτιό σου με την πόρτα κλειστή, μπορεί ακόμα και να επέμβουν στην ώρα αυτή της μοναξιάς σου. Ή όπως οι γονείς του Κιθ, ο οποίος αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, ίσως θέλουν να ελέγχουν στενά το τι παρακολουθείς στην τηλεόραση ή τι κινηματογραφικές ταινίες βλέπεις. Μερικές φορές τέτοιου είδους επεμβάσεις από μέρους των γονέων φαίνονται σε μερικούς έφηβους υπερβολικές. «Όταν έχω καλέσει κανένα αγόρι στο σπίτι», παραπονιέται μια 16χρονη σε κάποιο αρθρογράφο εφημερίδας, «η μαμά μου το θεωρεί τρομερό να κλείνουμε την πόρτα και να είμαστε μέσα στο δωμάτιο. Συνέχεια ξεφωνίζει, ‘Να αφήνετε την πόρτα ανοιχτή!’ Αυτό με φέρνει σε δύσκολη θέση . . . Δεν κάνουμε και τίποτα». Ωστόσο, η μητέρα έχει δίκιο· το να μένει ανοιχτή η πόρτα είναι και κατάλληλο και καλή προστασία από τον πειρασμό να κάνει κανείς κάτι κακό.
Η ιδιωτική ζωή μπορεί επίσης να περιορίζεται και από τις περιστάσεις σου. Σε πολλές χώρες, υπάρχει έλλειψη στέγης και πολλές οικογένειες συνωστίζονται σ’ ένα και μοναδικό δωμάτιο. Ακόμα και σε πλούσιες χώρες, τα οικονομικά πολλών οικογενειών δεν τους επιτρέπουν να διαθέτουν σε κάθε παιδί το δικό του δωμάτιο. Απ’ αυτό μπορεί να ξεκινάνε αμέτρητες μάχες γύρω από το να έχει ο καθένας τον ιδιαίτερο χώρο του. «Τώρα πια δεν έχω ούτε και δικό μου δωμάτιο», λέει μια κοπέλα που ξαφνικά βρέθηκε σε μια οικογένεια με τέσσερα παιδιά, αφότου ξαναπαντρεύτηκε η μητέρα της. «Πρέπει όλα να τα μοιράζομαι».
Δικαιώματα Κατά Καθηκόντων
Περίεργοι γονείς, αδιάκριτα αδέλφια, ενοχλητικά θετά αδέλφια, έλλειψη ιδιαίτερου χώρου—όλα αυτά μπορεί να είναι πηγές ενόχλησης για κάποιο έφηβο άτομο, που το μόνο που θέλει είναι να έχει κάποια δικαιώματα για ιδιωτική ζωή. Όμως κάτι πολύ πιο σημαντικό από τα προσωπικά «δικαιώματα» είναι τα Θεόδοτα καθήκοντα και οι Θεόδοτες ευθύνες.
Για παράδειγμα, οι γονείς έχουν λάβει την εντολή να ‘εκπαιδεύουν’ τα παιδιά τους. (Παροιμίαι 22:6, ΜΝΚ) Μερικές φορές αυτό περιλαμβάνει το να περιορίζουν τα δικαιώματά σου στην ιδιωτική σου ζωή. Γνωρίζουν εκ πείρας ότι η υπερβολική απομόνωση μπορεί να είναι επιβλαβής και ότι μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να γίνει το νεαρό άτομο νωθρό, εγωκεντρικό ή να πάθει κατάθλιψη. Όπως λέει το εδάφιο Παροιμίαι 18:1, ΜΝΚ: ‘Εκείνος που απομονώνεται ζητεί το ιδιοτελές του συμφέρον’. Γνωρίζουν ακόμα ότι «η ανοησία είναι συνδεδεμένη μετά της καρδίας του παιδίου». Άρα ένα νεαρό άτομο ‘που έχει αφεθεί ελεύθερο’, χωρίς καθοδήγηση ή περιορισμούς μπορεί εύκολα να βλάψει τον εαυτό του σωματικά, συναισθηματικά και πνευματικά. (Παροιμίαι 22:15· 29:15, ΜΝΚ) Δεν απορούμε λοιπόν, που οι γονείς σου θεωρούν ότι είναι καθήκον τους να ελέγχουν την ιδιωτική σου ζωή.
Κι εσύ έχεις επίσης ένα ιερό καθήκον. «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα» σου. (Εφεσίους 6:2) Αυτό σημαίνει ότι δεν θα επαναστατείς ούτε θα πηγαίνεις κόντρα στις επιθυμίες των γονέων σου, αλλά θα συνεργάζεσαι μαζί τους κάνοντας το καλύτερο που μπορείς. Αλλά τι πρέπει να γίνει αν, κατά τη γνώμη σου, σου θέτουν παράλογους περιορισμούς; Αν είσαι άτομο ευθές, έντιμο και απόλυτα αξιόπιστο, προφανώς το αποτέλεσμα θα είναι να μετριαστεί ο πολύ αυστηρός εξονυχιστικός έλεγχος. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τα προβλήματα που δημιουργούνται, όταν μοιράζεσαι τα πράγματά σου με τα αδέλφια σου—συχνά μπορείς να κάνεις διάφορα λογικά βήματα και να βελτιώσεις την κατάσταση. Ένα μελλοντικό άρθρο θα εξετάσει μερικά από αυτά τα πράγματα.
Στο μεταξύ κοίταξε να εκμεταλλευτείς όσο το δυνατόν περισσότερο την κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι. Ο περιορισμός της ιδιωτικής ζωής είναι κάτι που το ζουν εκατομμύρια νεαροί. Προσπάθησε να αντιμετωπίζεις με χιούμορ την κατάστασή σου, και απέφυγε να απογοητεύεσαι ή να αναστατώνεσαι. Κάτι τέτοιο θα έκανε χειρότερη μια ήδη άσχημη κατάσταση. Και να θυμάσαι ότι η κατάλληλη επιτήρηση από τους στοργικούς γονείς σου που ενδιαφέρονται για σένα είναι προστασία και ευλογία. Να είσαι ευγνώμων γι’ αυτό.
[Εικόνα στη σελίδα 26]
Συχνά είναι δύσκολο να έχεις τις ιδιαίτερες στιγμές σου, όταν μοιράζεσαι το δωμάτιό σου με κάποιο από τα αδέλφια σου