Η Γοτθική Αγία Γραφή—Ένα Αξιοσημείωτο Επίτευγμα

ΟΙ ΓΟΤΘΟΙ ήταν μια συνομοσπονδία γερμανικών φύλων που κατάγονταν πιθανώς από τη Σκανδιναβία. Κατά τους πρώτους αιώνες της Κοινής μας Χρονολογίας, αυτοί μετανάστευσαν προς τα νότια, φτάνοντας μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και τον ποταμό Δούναβη, δηλαδή μέχρι τις ακριτικές περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Το πρώτο λογοτεχνικό έργο που γράφτηκε σε γερμανική διάλεκτο ήταν η Γοτθική Αγία Γραφή. Σήμερα, αυτή η μετάφραση υπάρχει μόνο σε αποσπασματική μορφή. Ωστόσο, παραμένει μια μοναδική και πολύτιμη μετάφραση των Αγίων Γραφών. Γιατί;

Ούλφιλας—Ιεραπόστολος και Βιβλικός Μεταφραστής

Ο μεταφραστής αυτής της Αγίας Γραφής ήταν ο Ούλφιλας, επίσης γνωστός με το γοτθικό του όνομα Βούλφιλα. Σύμφωνα με τον ιστορικό Φιλοστόργιο, ο Ούλφιλας ήταν απόγονος αιχμαλώτων που είχαν παρθεί από μια γοτθική επιδρομή εναντίον της Καππαδοκίας, η οποία σήμερα είναι μέρος της ανατολικής Τουρκίας. Γεννημένος γύρω στο 311 Κ.Χ., χειροτονήθηκε από τον Ευσέβιο της Νικομηδείας περίπου 30 χρόνια αργότερα και εκπαιδεύτηκε να κάνει έργο ιεραποστόλου στους Γότθους.

«Δια να αποκτήσει νέους πιστούς», λέει ο ιστορικός Γουίλ Ντουράν, «μετέφρασε υπομονετικά, από την ελληνικήν εις την γοτθικήν, ολόκληρον την Βίβλον εκτός του ‘Βιβλίου των Βασιλέων’». (Ο Αιών της Πίστεως) Σήμερα, εκτός από ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Νεεμία, τα μόνα άλλα διασωθέντα χειρόγραφα της Γοτθικής Βίβλου είναι μερικά τμήματα των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών.

Η γοτθική γλώσσα δεν είχε γραπτή μορφή. Ο Ούλφιλας, λοιπόν, αντιμετώπισε μια πρόκληση στον τομέα της μετάφρασης η οποία απαιτούσε εξαιρετική επινοητικότητα. Αρχαίοι εκκλησιαστικοί ιστορικοί αποδίδουν σε αυτόν την εφεύρεση των 27 συμβόλων του γοτθικού αλφαβήτου, το οποίο βασίζεται κυρίως στο ελληνικό και στο λατινικό αλφάβητο. Επιπλέον, Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopœdia Britannica) αναφέρει ότι «αυτός έπλασε μια γερμανοχριστιανική ορολογία, μέρος της οποίας εξακολουθεί να βρίσκεται σε χρήση».

Η Αρχική Ιστορία της Γοτθικής Βίβλου

Ο Ούλφιλας ολοκλήρωσε τη μετάφρασή του πριν από το 381 Κ.Χ. και πέθανε δύο με τρία χρόνια αργότερα. Η δημοτικότητα του έργου του επιβεβαιώνεται από τη Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια, η οποία λέει ότι αυτό ‘εχρησιμοποιείτο γενικώς υπό των μεταναστευσάντων εις Ισπανίαν και Ιταλίαν Γότθων’. Όντως, αν κρίνει κάποιος από τον αριθμό των αποσπασμάτων που διασώθηκαν, φαίνεται ότι είχαν γίνει πολλά αντίγραφα της Γοτθικής Βίβλου. Κατά πάσα πιθανότητα, μερικά από αυτά είχαν γραφτεί στα σκριπτόρια της Ραβέννας και της Βερόνας, στην περιοχή όπου οι Γότθοι είχαν εγκαθιδρύσει το βασίλειό τους. Τα σκριπτόρια ήταν αίθουσες σε μοναστήρια όπου γινόταν η γραφή και η αντιγραφή χειρογράφων.

Οι Γότθοι εξέλειψαν ως έθνος γύρω στο 555 Κ.Χ., μετά την ανάκτηση της Ιταλίας από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄. Όπως αναφέρει ο Τένες Κλέμπεργκ, μετά τον αφανισμό των Γότθων, «η γοτθική γλώσσα και τα γοτθικά έθιμα εξαφανίστηκαν από την Ιταλία, χωρίς να αφήσουν σχεδόν κανένα ίχνος. Τα γοτθικά χειρόγραφα δεν παρουσίαζαν πλέον κανένα ενδιαφέρον. . . . Αυτά, συνήθως, τεμαχίζονταν και ξύνονταν για να αφαιρεθεί η γραφή. Η ακριβή περγαμηνή χρησιμοποιούνταν πάλι για νέα κείμενα».

Διασωθέντα Χειρόγραφα

Σε μερικά από αυτά τα χειρόγραφα, δεν είχε σβηστεί ολότελα το κείμενο με αποτέλεσμα να φαίνεται ακόμη ανεπαίσθητα η αρχική γραφή. Μερικά από αυτά τα παλίμψηστα, όπως αποκαλούνται τέτοια χειρόγραφα, βρέθηκαν και αποκρυπτογραφήθηκαν. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο φημισμένος Αργυρούς Κώδιξ, ο οποίος περιέχει τα τέσσερα Ευαγγέλια Ματθαίος, Ιωάννης, Λουκάς και Μάρκος, με αυτή τη σειρά, διασώθηκε ανέπαφος.

Θεωρείται ότι αυτός ο υπέροχος κώδικας παράχτηκε στο σκριπτόριο της Ραβέννας, στις αρχές του έκτου αιώνα Κ.Χ. Ονομάζεται Αργυρούς Κώδιξ, που σημαίνει «Ασημένιο Βιβλίο», επειδή είναι γραμμένος με ασημένια μελάνη. Τα φύλλα της περγαμηνής είναι βαμμένα πορφυρά, πράγμα που υποδηλώνει ότι τον είχε παραγγείλει πιθανότατα κάποιος ηγεμόνας. Χρυσά γράμματα στολίζουν τις πρώτες τρεις σειρές κάθε Ευαγγελίου, καθώς και την αρχή των διαφορετικών τμημάτων. Τα ονόματα των συγγραφέων των Ευαγγελίων είναι γραμμένα με χρυσά γράμματα στο πάνω μέρος των τεσσάρων παράλληλων «αψίδων» που υπάρχουν στη βάση κάθε στήλης του χειρογράφου. Σε αυτές γίνονται παραπομπές σε παράλληλες περικοπές των Ευαγγελίων.

Η Αποκατάσταση του Κειμένου της Γοτθικής Αγίας Γραφής

Μετά τη διάλυση του γοτθικού έθνους, εξαφανίστηκε ο πολύτιμος Αργυρούς Κώδιξ. Δεν τον ξαναείδε κανείς παρά μόνο όταν φέρθηκε στο φως της δημοσιότητας κατά τα μέσα του 16ου αιώνα, σε κάποιο μοναστήρι στο Βέρντεν, κοντά στην Κολωνία της Γερμανίας.

Το έτος 1569, δημοσιεύτηκε η γοτθική μετάφραση της Κυριακής Προσευχής, επισύροντας την προσοχή στην Αγία Γραφή από την οποία είχε παρθεί. Το όνομα Αργυρούς Κώδιξ εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε έντυπο το 1597. Από την πόλη Βέρντεν, το χειρόγραφο αυτό κατέληξε στην Πράγα, στη συλλογή έργων τέχνης του αυτοκράτορα. Ωστόσο, το 1648, όταν έληξε ο Τριακονταετής Πόλεμος, οι νικηφόροι Σουηδοί τον πήραν μαζί τους μαζί με άλλους θησαυρούς. Από το 1669 και έπειτα, αυτός ο κώδικας βρίσκεται μόνιμα στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Ουψάλας στη Σουηδία.

Ο Αργυρούς Κώδιξ αποτελούνταν αρχικά από 336 φύλλα, 187 των οποίων βρίσκονται στην Ουψάλα. Ένα άλλο φύλλο—το τελευταίο από το Ευαγγέλιο του Μάρκου—ανακαλύφτηκε το 1970 στο Σπάγιερ της Γερμανίας.

Από τη στιγμή που ο κώδικας επανεμφανίστηκε, οι λόγιοι άρχισαν να μελετούν αυτό το χειρόγραφο για να εξιχνιάσουν τη σημασία της νεκρής γοτθικής γλώσσας. Χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο χειρόγραφο και εκμεταλλευόμενος προηγούμενες απόπειρες αποκατάστασης του κειμένου, το 1908, ο Γερμανός λόγιος Βίλχελμ Στράιτμπεργκ συνέταξε και εξέδωσε «Ντι γκότισε Μπίμπελ» (τη Γοτθική Αγία Γραφή), όπου στη μια σελίδα εμφανίζεται το ελληνικό κείμενο και στην απέναντι το γοτθικό.

Σήμερα, η Γοτθική Αγία Γραφή συγκεντρώνει κυρίως το ενδιαφέρον των λογίων. Το ότι γράφτηκε και θεωρούνταν πολύτιμη την εποχή που άρχιζε να μεταφράζεται η Αγία Γραφή τεκμηριώνει, ωστόσο, το γεγονός ότι ο Ούλφιλας επιθυμούσε και ήταν αποφασισμένος να μεταφραστεί ο Λόγος του Θεού σε μια γλώσσα η οποία τότε ήταν σύγχρονη. Ορθά αντιλήφτηκε ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε ο γοτθικός λαός να κατανοήσει το Χριστιανικό άγγελμα.

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 9]

Courtesy of the Uppsala University Library, Sweden