Η Άποψη της Αγίας Γραφής
Είναι ο Ασκητισμός το Κλειδί για τη Σοφία;
«ΟΙ ΕΡΗΜΙΤΕΣ φορούσαν σιδερένια δεσμά, αλυσίδες, ζωνάρια με ακίδες και αιχμηρά περιλαίμια . . . Άλλοι κυλιούνταν σε αγκάθια και τσουκνίδες, προσήλκυαν σκόπιμα τα τσιμπήματα των εντόμων, προκαλούσαν στον εαυτό τους εγκαύματα και ερέθιζαν τα τραύματά τους μέχρι του σημείου της χρόνιας διαπύησης. Η δίαιτα πείνας ήταν ρουτίνα, και μερικοί προχωρούσαν ακόμα πιο πέρα με το να τρώνε μόνο σάπια πράγματα ή άλλη αηδιαστική τροφή».—Οι Άγιοι (The Saints), της Ίντιθ Σάιμον.
Αυτοί ήταν οι ασκητές. Γιατί μεταχειρίζονταν τον εαυτό τους τόσο άσχημα; Στο βιβλίο Για Χάρη του Κόσμου—Το Πνεύμα του Βουδιστικού και του Χριστιανικού Μοναχισμού (For the Sake of the World—The Spirit of Buddhist and Christian Monasticism), οι συγγραφείς εξηγούν πως τουλάχιστον «από τον καιρό του Σωκράτη (πέμπτος αιώνας Π.Κ.Χ.) ήταν ευρέως παραδεκτό ότι η ζωή που περιορίζεται στα απαραίτητα και μόνο, αυτή που δεν επιβαρύνεται από αισθησιακές και υλικές πολυτέλειες, αποτελεί προϋπόθεση για γνήσια σοφία». Οι ασκητές νόμιζαν ότι η σωματική στέρηση θα αύξανε την πνευματική τους ευαισθησία και θα οδηγούσε σε αληθινή διαφώτιση.
Είναι δύσκολο να ορίσει κάποιος ακριβώς τον ασκητισμό. Για μερικούς, σημαίνει απλώς αυτοπειθαρχία ή αυταπάρνηση. Οι πρώτοι Χριστιανοί εκτιμούσαν τέτοιες αρετές. (Γαλάτες 5:22, 23· Κολοσσαείς 3:5) Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός συνέστησε μια απλή ζωή, ανεμπόδιστη από τις ανησυχίες που μπορεί να φέρει ένας υλιστικός τρόπος ζωής. (Ματθαίος 6:19-33) Πιο συχνά, όμως, ο ασκητισμός συνδέεται με πολύ πιο αυστηρά και πολλές φορές ακραία μέτρα, σαν και αυτά που περιγράφονται παραπάνω. Αποτελούν αυτές οι ασκητικές συνήθειες, ιδιαίτερα στις πιο ακραίες μορφές τους, πράγματι το κλειδί για τη σοφία;
Βασισμένος σε Εσφαλμένες Αντιλήψεις
Ανάμεσα στις φιλοσοφίες οι οποίες γέννησαν τον ασκητισμό είναι η ιδέα ότι τα υλικά πράγματα και οι σωματικές απολαύσεις είναι κάτι το κακό από τη φύση τους και επομένως αποτελούν φραγμούς για την πνευματική πρόοδο. Μια άλλη άποψη η οποία ανοίγει το δρόμο για τον ασκητισμό είναι η ευρέως αποδεκτή πεποίθηση ότι ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα και ψυχή. Οι ασκητές πιστεύουν ότι το υλικό σώμα είναι η φυλακή της ψυχής και ότι η σάρκα είναι ο εχθρός της.
Τι λέει η Αγία Γραφή; Οι Γραφές δείχνουν ότι, όταν ο Θεός τέλειωσε τη δημιουργία της γης, διακήρυξε πως καθετί που είχε κάνει—όλη η φυσική ή υλική δημιουργία του—ήταν «πολύ καλό». (Γένεση 1:31) Ο σκοπός του Θεού για τον άντρα και τη γυναίκα στον κήπο της Εδέμ ήταν να απολαμβάνουν τα υλικά πράγματα. Το ίδιο το όνομα Εδέμ σημαίνει «Ευχαρίστηση» ή «Απόλαυση». (Γένεση 2:8, 9) Ο Αδάμ και η Εύα ήταν τέλειοι και απολάμβαναν μια καλή σχέση με τον Δημιουργό τους μέχρι που αμάρτησαν. Από τότε και έπειτα, η ατέλεια έγινε φραγμός μεταξύ του Θεού και του ανθρώπου. Ωστόσο, η ικανοποίηση των θεμιτών ανθρώπινων επιθυμιών ή η εντρύφηση σε θεόδοτες σωματικές απολαύσεις, όταν αυτή γίνεται σε αρμονία με τους ηθικούς νόμους του Θεού, δεν θα μπορούσε ποτέ να δημιουργήσει φραγμό στην επικοινωνία μεταξύ του Θεού και των λάτρεών του!—Ψαλμός 145:16.
Επιπλέον, η Αγία Γραφή διδάσκει σαφώς ότι ο άνθρωπος, ο οποίος δημιουργήθηκε από χώμα και είναι φτιαγμένος από σάρκα, είναι ψυχή. Οι Γραφές δεν υποστηρίζουν ούτε την αντίληψη ότι η ψυχή είναι κάποιο είδος άυλης και αθάνατης οντότητας έγκλειστης μέσα στο φυσικό σώμα ούτε την ιδέα ότι η σάρκα εμποδίζει κατά κάποιον τρόπο ένα άτομο να έχει στενή σχέση με τον Θεό.—Γένεση 2:7.
Είναι ξεκάθαρο ότι η αντίληψη περί ασκητισμού σκιαγραφεί μια διαστρεβλωμένη εικόνα της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό. Ο απόστολος Παύλος προειδοποίησε ότι μερικοί καθ’ ομολογία Χριστιανοί θα προτιμούσαν τις απατηλές ανθρώπινες φιλοσοφίες από τις βασικές Γραφικές αλήθειες. (1 Τιμόθεο 4:1-5) Σχετικά με μερικούς οι οποίοι υποστήριζαν αυτή την άποψη, ένας ιστορικός σε θέματα θρησκείας λέει: «Η πεποίθηση ότι η ύλη ήταν κακή . . . και ότι η ψυχή του ανθρώπου πρέπει να ελευθερωθεί από την ανάμειξη με την ύλη είχε ως αποτέλεσμα έναν αυστηρό ασκητισμό ο οποίος απαγόρευε τη βρώση κρέατος, τις σεξουαλικές σχέσεις, και τα λοιπά, πράγματα τα οποία μπορούσε να τηρήσει μόνο η αφρόκρεμα των “τέλειων” ή περφέκτι (perfecti) που υποβάλλονταν σε ειδική μύηση». Αυτός ο τρόπος σκέψης δεν έχει Γραφική υποστήριξη και δεν αποτελούσε πιστεύω των πρώτων Χριστιανών.—Παροιμίες 5:15-19· 1 Κορινθίους 7:4, 5· Εβραίους 13:4.
Δεν Χρειάζεται Ασκητισμός
Ο Ιησούς και οι μαθητές του δεν ήταν ασκητές. Υπέμειναν διάφορες δοκιμασίες και παθήματα, αλλά αυτά τα παθήματα ποτέ δεν τα προκαλούσαν οι ίδιοι στον εαυτό τους. Ο απόστολος Παύλος προειδοποίησε τους Χριστιανούς να προσέχουν ώστε να μην τους παραπλανήσουν οι απατηλές ανθρώπινες φιλοσοφίες από την αλήθεια του Λόγου του Θεού και τους οδηγήσουν σε παράλογες, ακραίες συνήθειες. Ο Παύλος ανέφερε συγκεκριμένα «μια αυστηρή μεταχείριση του σώματος». Ο ίδιος είπε: «Εκείνα τα πράγματα έχουν εμφάνιση σοφίας με αυτοεπιβαλλόμενη θρησκεία και προσποιητή ταπεινοφροσύνη, μια αυστηρή μεταχείριση του σώματος· αλλά δεν έχουν καμιά αξία για την καταπολέμηση της ικανοποίησης της σάρκας». (Κολοσσαείς 2:8, 23) Ο ασκητισμός δεν οδηγεί σε ιδιαίτερη αγιότητα ή πραγματική διαφώτιση.
Είναι αλήθεια ότι η πορεία της Χριστιανικής υπακοής συνεπάγεται σθεναρό αγώνα και αυτοπειθαρχία. (Λουκάς 13:24· 1 Κορινθίους 9:27) Πρέπει να αγωνιστεί πολύ κάποιος για να αποκτήσει τη γνώση του Θεού. (Παροιμίες 2:1-6) Επίσης, η Αγία Γραφή περιέχει ισχυρή νουθεσία κατά της υποδούλωσης σε «επιθυμίες και απολαύσεις» και κατά του να είμαστε «άτομα που αγαπούν τις απολαύσεις μάλλον παρά τον Θεό». (Τίτο 3:3· 2 Τιμόθεο 3:4, 5) Ωστόσο, αυτές οι Γραφικές περικοπές δεν δικαιολογούν τον ασκητισμό. Ο Ιησούς Χριστός, ένας τέλειος άντρας, απολάμβανε ευχάριστες περιστάσεις οι οποίες περιλάμβαναν φαγητό, ποτό, μουσική και χορό.—Λουκάς 5:29· Ιωάννης 2:1-10.
Η αληθινή σοφία είναι λογική, όχι ακραία. (Ιακώβου 3:17) Ο Ιεχωβά Θεός δημιούργησε τα φυσικά μας σώματα με την ικανότητα να εντρυφούμε σε πολλές απολαύσεις στη ζωή. Θέλει να είμαστε ευτυχισμένοι. Ο Λόγος Του μας λέει: «Έχω κατανοήσει ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για αυτούς από το να χαίρονται και να κάνουν καλό όσο ζουν· και επίσης ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να τρώει και να πίνει και να απολαμβάνει το καλό για όλη τη σκληρή εργασία του. Αυτό είναι δώρο Θεού».—Εκκλησιαστής 3:12, 13.
[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 20]
Ο Άγιος Ιερώνυμος στο Σπήλαιο /The Complete Woodcuts of Albrecht Dürer/Dover Publications, Inc.