Επιλογή Λέξεων

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ είναι ισχυρά εργαλεία επικοινωνίας. Για να μπορούν, όμως, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε να επιτελούν έναν συγκεκριμένο σκοπό, χρειάζεται να τις επιλέγουμε προσεκτικά. Μια λέξη που ίσως ταιριάζει σε κάποια περίπτωση μπορεί να είναι άτοπη υπό διαφορετικές συνθήκες. Αν μια χαριτωμένη έκφραση χρησιμοποιηθεί άστοχα, μπορεί να γίνει «λόγος που προξενεί πόνο». Η χρήση τέτοιων εκφράσεων μπορεί να είναι απλώς αστόχαστη και να αντανακλά έλλειψη περίσκεψης. Μερικές λέξεις ή φράσεις έχουν διπλή έννοια, η μία από τις οποίες είναι προσβλητική ή υποτιμητική. (Παρ. 12:18· 15:1) Απεναντίας, «ο καλός λόγος»—ο λόγος που παρέχει ενθάρρυνση—χαροποιεί την καρδιά του αποδέκτη του. (Παρ. 12:25) Η εύρεση των κατάλληλων λέξεων απαιτεί προσπάθεια, ακόμη και για κάποιον που είναι σοφός. Όπως μας λέει η Αγία Γραφή, ο Σολομών συνειδητοποιούσε ότι χρειαζόταν να αναζητάει «ευχάριστα λόγια» καθώς και «ορθά λόγια αλήθειας».—Εκκλ. 12:10.

Σε μερικές γλώσσες, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν κάποιες ιδιαίτερες εκφράσεις όταν απευθύνονται σε άτομα που είναι μεγαλύτερα στην ηλικία ή που έχουν κάποιο αξίωμα, και διαφορετικές εκφράσεις όταν απευθύνονται σε συνομηλίκους τους ή σε νεότερα άτομα. Η αδιαφορία για τη χρήση τέτοιων εκφράσεων φιλοφρόνησης θεωρείται αγένεια. Είναι επίσης απρεπές το να αποδίδει κανείς στον εαυτό του εκφράσεις σεβασμού οι οποίες, σύμφωνα με τα τοπικά έθιμα, αρμόζουν σε άλλους. Ως προς την απόδοση τιμής, η Αγία Γραφή θέτει έναν υψηλότερο κανόνα από ό,τι ίσως απαιτούν οι νόμοι ή τα τοπικά έθιμα. Προτρέπει τους Χριστιανούς “να τιμούν ανθρώπους κάθε είδους”. (1 Πέτρ. 2:17) Όσοι το κάνουν αυτό από καρδιάς μιλούν με σεβασμό σε ανθρώπους κάθε ηλικίας.

Βέβαια, πολλοί που δεν είναι αληθινοί Χριστιανοί χρησιμοποιούν αγενή και χυδαία γλώσσα. Ίσως νομίζουν ότι η άξεστη γλώσσα δίνει βαρύτητα σε αυτά που λένε. Ή ίσως η χρήση τέτοιας γλώσσας να αντανακλά απλώς αξιοθρήνητη έλλειψη λεξιλογίου. Αν κάποιος συνήθιζε να μιλάει με τέτοιον τρόπο προτού μάθει τις οδούς του Ιεχωβά, ίσως δυσκολεύεται να σταματήσει αυτή τη συνήθεια. Και όμως, είναι δυνατόν να τα καταφέρει. Το πνεύμα του Θεού μπορεί να βοηθήσει έναν άνθρωπο να αλλάξει τον τρόπο ομιλίας του. Ωστόσο, θα πρέπει και ο ίδιος να θέλει να διαμορφώσει ένα λεξιλόγιο γεμάτο από καλές λέξεις—λέξεις που μεταδίδουν ό,τι είναι ευνοϊκό, που εποικοδομούν—και στη συνέχεια να τις χρησιμοποιεί τακτικά.—Ρωμ. 12:2· Εφεσ. 4:29· Κολ. 3:8.

Ευκολονόητη Γλώσσα. Θεμελιώδης προϋπόθεση της καλής ομιλίας είναι η χρήση ευκολονόητης γλώσσας. (1 Κορ. 14:9) Αν το ακροατήριό σας δεν καταλαβαίνει αμέσως τις λέξεις που χρησιμοποιείτε, θα είναι σαν να τους μιλάτε σε ξένη γλώσσα.

Μερικές λέξεις έχουν εξειδικευμένη έννοια για τους ανθρώπους ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος. Αυτοί μπορεί να χρησιμοποιούν καθημερινά τέτοιους όρους. Αν, όμως, εσείς χρησιμοποιείτε αυτές τις λέξεις σε λάθος περιβάλλον, αυτό μπορεί να παρεμποδίσει την ικανότητά σας να επικοινωνείτε. Εξάλλου, ακόμη και όταν χρησιμοποιείτε καθημερινό λεξιλόγιο, αν κολλάτε σε λεπτομέρειες χωρίς λόγο, οι ακροατές σας μπορεί απλούστατα να στρέψουν το μυαλό τους σε άλλα πράγματα.

Ο ομιλητής που λαβαίνει υπόψη του τους άλλους επιλέγει λέξεις τις οποίες καταλαβαίνουν ακόμη και όσοι έχουν πολύ περιορισμένη μόρφωση. Μιμούμενος τον Ιεχωβά, λαβαίνει υπόψη του «τον ασήμαντο». (Ιώβ 34:19) Αν ο ομιλητής κρίνει όντως απαραίτητο να χρησιμοποιήσει κάποια άγνωστη λέξη, τότε θα πρέπει να τη χρησιμοποιήσει μαζί με απλές φράσεις που διασαφηνίζουν το νόημα.

Οι απλές, καλοδιαλεγμένες λέξεις μεταδίδουν τις ιδέες με μεγάλη δύναμη. Οι σύντομες προτάσεις και οι απλές φράσεις γίνονται εύκολα κατανοητές. Μπορείτε να τις συνδυάζετε με μερικές μεγαλύτερες προτάσεις για να μην ακούγεται η εκφώνηση κοφτή. Αλλά όταν θέλετε να θυμάται το ακροατήριό σας ιδιαίτερα κάποιες σκέψεις, να προτιμάτε απλές λέξεις και σύντομες προτάσεις.

Ποικιλία και Ακρίβεια στην Έκφραση. Υπάρχει πληθώρα καλών λέξεων. Αντί να χρησιμοποιείτε τις ίδιες εκφράσεις σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να μεταχειρίζεστε ποικιλία λέξεων. Έτσι η ομιλία σας θα είναι γεμάτη χρώμα και νόημα. Πώς μπορείτε να πλουτίσετε το λεξιλόγιό σας;

Όταν διαβάζετε, να σημειώνετε όσες λέξεις δεν καταλαβαίνετε πλήρως και να τις βρίσκετε σε ένα λεξικό, αν υπάρχει λεξικό στη γλώσσα σας. Διαλέξτε λίγες από αυτές τις λέξεις και καταβάλετε συνειδητές προσπάθειες να τις χρησιμοποιείτε σε κατάλληλες περιπτώσεις. Να προσέχετε να τις προφέρετε σωστά και να τις χρησιμοποιείτε μέσα σε συμφραζόμενα όπου θα γίνονται εύκολα κατανοητές χωρίς να προσελκύουν απλώς την προσοχή. Πλουτίζοντας το λεξιλόγιό σας θα προσδώσετε ποικιλία στην ομιλία σας. Χρειάζεται όμως προσοχή—όταν κάποιος προφέρει ή χρησιμοποιεί λανθασμένα διάφορες λέξεις, οι άλλοι μπορεί να συμπεράνουν ότι στην πραγματικότητα δεν ξέρει τι λέει.

Ο σκοπός για τον οποίο θέλουμε να πλουτίσουμε το λεξιλόγιό μας είναι να μεταδίδουμε πληροφορίες, όχι να εντυπωσιάζουμε τους ακροατές μας. Η περίπλοκη ομιλία και οι μεγάλες λέξεις τείνουν να προσελκύουν την προσοχή στον ομιλητή. Η επιθυμία μας πρέπει να είναι να μεταδίδουμε πολύτιμες πληροφορίες και να τις κάνουμε ενδιαφέρουσες για αυτούς που τις ακούν. Να θυμάστε τη Βιβλική παροιμία: «Η γλώσσα των σοφών κάνει το καλό με τη γνώση». (Παρ. 15:2) Η χρήση καλών λέξεων, λέξεων που είναι εύστοχες και ευκολονόητες, συμβάλλει στο να γίνεται η ομιλία μας ευχάριστη και ενδιαφέρουσα, αντί να είναι πληκτική και βαρετή.

Καθώς πλουτίζετε το λεξιλόγιό σας, δώστε ιδιαίτερη προσοχή στο να χρησιμοποιείτε τη σωστή λέξη. Δύο λέξεις είναι πιθανό να έχουν παρόμοια αλλά ελαφρώς διαφορετική σημασία, και έτσι να χρησιμοποιούνται σε διαφορετικές περιπτώσεις. Αν το αντιλαμβάνεστε αυτό, θα μπορείτε να βελτιώνετε τη σαφήνεια της ομιλίας σας και δεν θα προσβάλλετε τους ακροατές σας. Να ακούτε προσεκτικά εκείνους που μιλούν σωστά. Μερικά λεξικά παραθέτουν κάτω από την κάθε λέξη τόσο τα συνώνυμά της (λέξεις με παρεμφερή αλλά όχι ταυτόσημη έννοια) όσο και τα αντίθετά της (λέξεις με αντίθετη έννοια). Έτσι βρίσκετε, όχι μόνο ποικίλες φράσεις για την ίδια ιδέα, αλλά και διαφορετικές νοηματικές αποχρώσεις. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο όταν θέλετε να βρείτε τη σωστή λέξη για μια συγκεκριμένη περίπτωση. Προτού προσθέσετε μια λέξη στο λεξιλόγιό σας, να είστε βέβαιοι ότι γνωρίζετε τι σημαίνει, πώς προφέρεται και πότε πρέπει να χρησιμοποιείται.

Οι εκφράσεις που είναι συγκεκριμένες μεταδίδουν σαφέστερη εικόνα από εκείνες που γενικολογούν. Κάποιος ομιλητής μπορεί να πει: «Τότε αρρώστησαν πολλοί άνθρωποι». Ή θα μπορούσε να πει: «Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσα σε λίγους μήνες, πέθαναν από ισπανική γρίπη περίπου 21.000.000 άνθρωποι». Πόσο διαφορετική είναι η δήλωση όταν ο ομιλητής αναφέρει καθαρά τι εννοεί με τις λέξεις «τότε», «αρρώστησαν» και «πολλοί άνθρωποι»! Για να εκφράζεστε με αυτόν τον τρόπο, απαιτείται να γνωρίζετε τα γεγονότα που σχετίζονται με το θέμα σας και να επιλέγετε προσεκτικά τις λέξεις.

Η χρήση της σωστής λέξης μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να είστε επί του σημείου χωρίς να πολυλογείτε. Με την πολυλογία συνήθως χάνονται οι σκέψεις. Απεναντίας, η απλότητα διευκολύνει τους άλλους να συλλαμβάνουν τα σημαντικά στοιχεία και να τα διατηρούν στη μνήμη τους. Βοηθάει στη μετάδοση ακριβούς γνώσης. Η διδαχή του Ιησού Χριστού διακρινόταν για την απλότητα της γλώσσας της. Μάθετε από αυτόν. (Βλέπε τα παραδείγματα που αναφέρονται στα εδάφια Ματθαίος 5:3-12 και Μάρκος 10:17-21.) Εξασκηθείτε στη χρήση σύντομων εκφράσεων και καλοδιαλεγμένων λέξεων.

Λέξεις που Εκφράζουν Σθένος, Αίσθημα, Χρώμα. Καθώς πλουτίζετε το λεξιλόγιό σας, να μην αναζητάτε μόνο καινούριες λέξεις, αλλά και λέξεις που έχουν ειδικά χαρακτηριστικά. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ρήματα που εκφράζουν σθένος, επίθετα που προσθέτουν χρώμα και εκφράσεις που δείχνουν θέρμη, έχουν έναν τόνο καλοσύνης ή αντικατοπτρίζουν έντονο ενδιαφέρον.

Η Αγία Γραφή βρίθει από παραδείγματα τέτοιας μεστής σε νοήματα γλώσσας. Μέσω του προφήτη Αμώς, ο Ιεχωβά πρότρεψε: «Αναζητήστε το καλό και όχι το κακό . . . Να μισείτε το κακό και να αγαπάτε το καλό». (Αμώς 5:14, 15) Στον Βασιλιά Σαούλ, ο προφήτης Σαμουήλ διακήρυξε: «Ο Ιεχωβά απέσχισε τη βασιλική διακυβέρνηση του Ισραήλ από εσένα σήμερα». (1 Σαμ. 15:28) Μιλώντας στον Ιεζεκιήλ, ο Ιεχωβά χρησιμοποίησε γλώσσα που δύσκολα ξεχνιέται: «Όλοι από τον οίκο του Ισραήλ είναι σκληροκέφαλοι και σκληρόκαρδοι». (Ιεζ. 3:7) Τονίζοντας τη σοβαρότητα της αδικοπραγίας του Ισραήλ, ο Ιεχωβά ρώτησε: «Θα κλέψει ο χωματένιος άνθρωπος τον Θεό; Και όμως εσείς με κλέβετε». (Μαλ. 3:8) Περιγράφοντας μια δοκιμασία της πίστης στη Βαβυλώνα, ο Δανιήλ ανέφερε παραστατικά ότι «ο Ναβουχοδονόσορ εξοργίστηκε» επειδή ο Σεδράχ, ο Μισάχ και ο Αβδενεγώ δεν λάτρευαν την εικόνα του, γι’ αυτό και διέταξε να τους δέσουν και να τους ρίξουν «στο καιόμενο πύρινο καμίνι». Για να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε την ένταση της θερμότητας, ο Δανιήλ ανέφερε ότι ο βασιλιάς έδωσε εντολή στους άντρες του «να θερμάνουν το καμίνι εφτά φορές περισσότερο από όσο το θέρμαιναν συνήθως»—και ως αποτέλεσμα, όταν οι άντρες του βασιλιά πλησίασαν το καμίνι, πέθαναν. (Δαν. 3:19-22) Απευθυνόμενος σε ένα πλήθος στην Ιερουσαλήμ λίγες ημέρες πριν από το θάνατό του, ο Ιησούς είπε με βαθύ αίσθημα: «Πόσες φορές θέλησα να συγκεντρώσω τα παιδιά σου, όπως συγκεντρώνει η κλώσα τα κλωσόπουλά της κάτω από τις φτερούγες της! Αλλά εσείς δεν το θελήσατε. Δείτε! Ο οίκος σας εγκαταλείπεται σε εσάς».—Ματθ. 23:37, 38.

Οι καλοδιαλεγμένες λέξεις μεταδίδουν στη διάνοια των ακροατών σας ζωηρές εντυπώσεις. Αν χρησιμοποιείτε λέξεις που διεγείρουν τις αισθήσεις, οι ακροατές σας θα «βλέπουν» και θα «αγγίζουν» τα πράγματα για τα οποία μιλάτε, θα «γεύονται» και θα «μυρίζουν» τις τροφές στις οποίες αναφέρεστε και θα «ακούν» τους ήχους που περιγράφετε και τους ανθρώπους των οποίων τα λόγια παραθέτετε. Το ακροατήριό σας θα απορροφηθεί από αυτά που λέτε επειδή το βοηθάτε να τα ζήσει μαζί με εσάς.

Οι λέξεις που μεταδίδουν ιδέες με ζωηρό τρόπο μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να γελάσουν ή να κλάψουν. Μπορούν να εμφυσήσουν ελπίδα, ενσταλάζοντας σε κάποιο αποκαρδιωμένο άτομο την επιθυμία για ζωή και φουντώνοντας μέσα του την αγάπη για τον Δημιουργό του. Σε όλη τη γη υπάρχουν άνθρωποι που έχουν επηρεαστεί βαθύτατα από την ελπίδα την οποία παρέχουν τα λόγια διαφόρων περικοπών της Γραφής, όπως τα εδάφια Ψαλμός 37:10, 11, 34· Ιωάννης 3:16 και Αποκάλυψη 21:4, 5.

Καθώς διαβάζετε την Αγία Γραφή και τα έντυπα “του πιστού και φρόνιμου δούλου”, θα παρατηρείτε μεγάλη ποικιλία λέξεων και φράσεων. (Ματθ. 24:45) Μην αφήνετε να περνούν όλες ανεκμετάλλευτες. Διαλέξτε όσες σας αρέσουν ιδιαίτερα και ενσωματώστε τες στο καθημερινό σας λεξιλόγιο.

Ομιλία που Συμφωνεί με τους Κανόνες της Γραμματικής. Μερικοί άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι η ομιλία τους ίσως δεν είναι πάντοτε σε αρμονία με τους κανόνες της γραμματικής. Τι μπορούν, όμως, να κάνουν για αυτό;

Αν πηγαίνετε ακόμη στο σχολείο, επωφεληθείτε από την ευκαιρία που έχετε τώρα να μάθετε καλή γραμματική και να εκπαιδευτείτε στην προσεκτική επιλογή των λέξεων. Αν δεν είστε βέβαιοι για το λόγο για τον οποίο ισχύει κάποιος συγκεκριμένος γραμματικός κανόνας, ρωτήστε τους δασκάλους ή τους καθηγητές σας. Μην αρκείστε στο να μάθετε απλώς τα βασικά. Εσείς έχετε ένα κίνητρο που ίσως δεν το έχουν οι άλλοι μαθητές ή σπουδαστές. Θέλετε να είστε αποτελεσματικοί διάκονοι των καλών νέων.

Τι μπορεί να γίνει αν είστε μεγαλύτεροι σε ηλικία και ανατραφήκατε μιλώντας κάποια άλλη γλώσσα από αυτήν που χρησιμοποιείτε τώρα; Ίσως πάλι να μην είχατε την ευκαιρία να λάβετε αρκετή σχολική μόρφωση στη δική σας γλώσσα. Μην αποθαρρύνεστε. Αντίθετα, να καταβάλλετε ειλικρινείς προσπάθειες για να βελτιωθείτε, και αυτό για χάρη των καλών νέων. Πολλά από αυτά που γνωρίζουμε για τη γραμματική τα μαθαίνουμε ακούγοντας άλλους να μιλούν. Γι’ αυτό, να ακούτε προσεκτικά τους έμπειρους ομιλητές όταν εκφωνούν ομιλίες. Όταν διαβάζετε την Αγία Γραφή και τα βασισμένα στη Γραφή έντυπα, να παρατηρείτε τη σύνταξη των προτάσεων, τις λέξεις που χρησιμοποιούνται μαζί, καθώς και τα συμφραζόμενα μέσα στα οποία χρησιμοποιούνται αυτές οι λέξεις. Να διαμορφώνετε την ομιλία σας σύμφωνα με αυτά τα καλά παραδείγματα.

Διάσημα πρόσωπα από το χώρο του θεάματος και τραγουδιστές ίσως χρησιμοποιούν εκφράσεις και τρόπους ομιλίας που συγκρούονται με τη γραμματική. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να μιμούνται τέτοιου είδους άτομα. Οι έμποροι ναρκωτικών, καθώς και άλλοι που ζουν μέσα στο έγκλημα και στην ανηθικότητα, συχνά έχουν το δικό τους λεξιλόγιο, δίνοντας στις λέξεις πολύ διαφορετικές έννοιες από τις συνηθισμένες. Δεν είναι σοφό να μιμούνται οι Χριστιανοί οποιουσδήποτε από αυτούς τους ανθρώπους. Αν κάναμε κάτι τέτοιο, οι άλλοι θα μας ταύτιζαν με αυτά τα κοσμικά στοιχεία και με τον τρόπο της ζωής τους.—Ιωάν. 17:16.

Αποκτήστε τη συνήθεια να χρησιμοποιείτε καλή ομιλία κάθε μέρα. Αν επιτρέπετε στον εαυτό σας να μιλάει πρόχειρα στις καθημερινές συζητήσεις, δεν μπορείτε να αναμένετε ότι θα είστε σε θέση να μιλάτε σωστά σε ειδικές περιστάσεις. Αν όμως χρησιμοποιείτε ποιοτική ομιλία στην καθημερινή σας ζωή, τότε θα σας είναι εύκολο και φυσικό να μιλάτε με τον ίδιο τρόπο όταν βρίσκεστε στο βήμα ή όταν δίνετε μαρτυρία για την αλήθεια σε άλλους.