آیا خوابها میتوانند آینده را نشان دهند؟
بشر از زمانهای باستان علاقهٔ فراوانی به خواب نشان داده است. مصریان کتابهای مفصلی راجع به تعبیر خواب تهیه کرده و بابلیان برای خود تعبیرکنندگان خواب داشته‌اند. در میان یونانیان رسم بر این بود که بیماران را در مرقد یا زیارتگاه آسکلِپیوس می‌خوابانیدند تا در خواب، دستورات و آموزشهای لازم برای سلامتی دریافت کنند. در قرن دوم دوران ما، آرتِمیدُروس کتابی تألیف کرد و تعبیر علائم و نشانه‌های خواب را در آن عرضه نمود. از آن زمان به بعد، کتابهای مشابه بسیاری نوشته شدند که بر مبنای کتاب او بودند. از آن دوران تا روزگار ما، سعی انسانها بر این بوده است که خوابها را تعبیر کنند، لیکن آیا این خوابها واقعاً بینشی در مورد وقایع و رویدادهای آینده به ما می‌دهند؟
برای اینکه این خوابها از اهمیت و ماهیت آینده‌گرایانه‌ای برخوردار باشند، باید نیروی برتری بر آنها تأثیر بگذارد. در کتاب مقدس می‌خوانیم که خدا در موارد بسیاری چنین نیرویی را تأمین کرده است. خدا موجب شده است خادمین خود و حتی بعضی کسانی که او را پرستش نمی‌کردند خوابهای نبوی ببینند. در واقع، در کتاب ایوب ۳۳:۱۴-۱۶ چنین آمده است: «خدا . . . تکلّم میکند . . . در خواب در رؤیای شب، چون خواب سنگین بر انسان مستولی میشود، حینیکه در بستر خود در خواب میباشد. آنگاه گوشهای انسانرا میگشاید.»
خدا در روزگار یوسف که بیش از ۱۷۰۰ سال پیش از دوران ما می‌زیست، با فرعون مصر چنین کرد. می‌توان خواب فرعون را در پیدایش ۴۱:۱-۷ و آیات ۲۵ تا ۳۲ خواند؛ یوسف آن خواب را تعبیر کرده و پیشگویی میکند که هفت سال «فراوانئ بسیار در تمامئ زمین مصر میآ‌ید» و متعاقب آن، به مدت هفت سال قحطی پدید خواهد شد. یوسف برای فرعون شرح می‌دهد و میگوید: «آنچه خدا میکند بفرعون ظاهر ساخته است.» (پیدایش ۴۱:۲۸) آن خواب، نبوتی بود از آنچه که حقیقتاً اتفاق افتاد.
برای یکی از پادشاهان برجسته و سرشناس بابل نیز واقعهٔ مشابهی رخ داد. نَبُوکَدنَصَر خوابی دید که او را بسیار مضطرب و نگران ساخت لیکن قادر نبود آن را به خاطر بیاورد. از این بابت، جادوگران خود را فراخواند تا خواب و همچنین تعبیر خواب را برای او شرح دهند. لهذا، برآورده کردن این درخواست برای جادوگران امکان‌پذیر نبود.—دانیال ۲:۱-۱۱.
از آنجایی که خدا آن خواب را به پادشاه داده بود، او همچنین دانیال نبی را قادر گردانید تا آن خواب را آشکار نموده و تعبیر کند. در دانیال ۲:۱۹ می‌خوانیم: «آنگاه آن راز بدانیال در رؤیای شب کشف شد.» دانیال نیز خدا را به موجب این خواب تمجید نموده و گفت: «رازیرا که پادشاه میطلبد نه حکیمان و نه جادوگران و نه مجوسیان و نه منجّمان میتوانند آنرا برای پادشاه حلّ کنند. لیکن خدائی در آسمان هست که کاشف اسرار میباشد و او نَبُوکَدْنَصَّرْ پادشاهرا از آنچه در ایّام آخر واقع خواهد شد اعلام نموده است.»—دانیال ۲:۲۷، ۲۸.
گاهی اوقات خدا از طریق خواب دستورالعملهایی به قوم خود می‌داد و در مواقع دیگر از بابت لطف و عنایت الهی به آنان اطمینان می‌بخشید و یا اینکه به آنان کمک میکرد نحوهٔ اعانت و یاری او را درک کنند. در مورد یعقوب، خدا رضایت خاطر خود را از طریق خواب به او نشان داد.—پیدایش ۴۸:۳، ۴.
وقتی یوسف، پدرخواندهٔ عیسی، به حامله بودن مریم پی برد، تصمیم گرفت او را طلاق دهد. لیکن، در خواب به او دستور داده شد که چنین نکند. متی ۱:۲۰ برای ما نقل میکند: «چون او در این چیزها تفکّر میکرد ناگاه فرشتهٔ خداوند در خواب بر وی ظاهر شده گفت ای یوسف پسر داود از گرفتن زن خویش مریم مترس زیرا که آنچه در وی قرار گرفته است از روح‌القدس است.» مدتی بعد، هشداری در خواب به او داده شد: «فرشتهٔ خداوند در خواب بیوسف ظاهر شده گفت برخیز و طفل و مادرشرا برداشته بمصر فرار کن.»—متی ۲:۱۳.
خوابهایی که از جانب خدا نیستند
در میان مردمانی که قوم خدا نبودند تعبیر خواب، عملی متداول و عادی بوده است و این واقعیت نمایانگر این است که کلاً نمی‌توان تصور کرد که خوابها آینده را به طور معتبر و موثق فاش سازند. در ایام نبی خدا، ارمیا، انبیای دروغین می‌گفتند: «خواب دیدم خواب دیدم!» (ارمیا ۲۳:۲۵) قصد آنان این بود که مردم گمراه شده و فکر کنند خدا از طریق آن انبیاء تکلم میکند. به ارمیا وحی شد تا راجع به این خواب‌بینندگان بگوید: «یَهُوَه صبایوت خدای اسرائیل چنین میگوید، مگذارید که انبیاء شما که در میان شمااند و فالگیران شما شما را فریب دهند و بخوابهائیکه شما ایشانرا وا میدارید که آنها ببینند گوش مگیرید. زیرا خداوند میگوید که ایشان برای شما باسم من کاذبانه نبوّت میکنند.»—ارمیا ۲۹:۸، ۹.
از آنجایی که این انبیای کاذب ‹فالگیر› بودند، احتمالاً فوجها و نیروهای روحی شریر بر خوابهای ایشان تأثیر می‌گذاردند تا مردم را فریب دهند. آنچه که در زکریا ۱۰:۲ آمده است نیز به همین موضوع اشاره میکند: «تَرافیم سخن باطل میگویند و فالگیران رؤیاهای دروغ میبینند و خوابهای باطل بیان میکنند.»
ابلیس، فریبکار اعظم، هزاران سال است که از رهبران مذهبی استفاده نموده تا بدروغ ادعا کنند که خدا از طریق رؤیاها و خوابها با آنان صحبت کرده است؛ درست همانطور که انبیای کاذب در روزگار ارمیا و زکریا چنین ادعایی کردند. یهودا، نگارندهٔ کتاب مقدس، تحت الهام دربارهٔ چنین اشخاصی به مسیحیان قرن اول نوشت: «بعضی اشخاص در خفا درآمده‌اند که از قدیم برای این قصاص مقرّر شده بودند. مردمان بیدین که فیض خدای ما را بفجور تبدیل نموده و عیسی مسیح آقای واحد و خداوند ما را انکار کرده‌اند.» او اظهار کرد که این مردان، به عبارتی ‹خواب‌بینندگان افراطی› هستند.—یهودا ۴، ۸، د ج.
آزمایش این ادعاها
ممکن است شخصی ادعا کند که خدا در خواب با او صحبت کرده است و یا خوابهای او در مورد وقایع آینده به حقیقت پیوسته‌اند؛ لهذا، این حجت و دلیل کفایت نمی‌کند تا سخن وی را باور کرده و کورکورانه از او پیروی کنیم. به دستوراتی که در تثنیه ۱۳:۱-۳، ۵ به اسرائیلیان داده شد، توجه کنید: «اگر در میان تو نبئ یا بینندهٔ خواب از میان شما برخیزد و آیت یا معجزهٔ برای شما ظاهر سازد، و آن آیت یا معجزه واقع شود که از آن ترا خبر داده گفت خدایان غیر را که نمیشناسی پیروی نمائیم و آنها را عبادت کنیم، سخنان آن نبیّ یا بینندهٔ خواب را مشنو . . . و آن نبئ یا بینندهٔ خواب کشته شود.» خدا اجازه داد چنین کسانی بدروغ سخن بگویند تا این سخنان، آزمایشی برای وفاداری قوم او باشد.
به جای اینکه ادعاهای خواب‌بینندگان پرجذبه را کورکورانه باور کنیم، کار عاقلانه این است که آن ادعاها را مورد آزمایش قرار دهیم تا فریبکار نامرئی و اعظم که «تمام ربع مسکون را میفریبد،» نتواند ما را گمراه کند. (مکاشفه ۱۲:۹) اما چگونه می‌توان چنین ادعاهایی را به طریقی مطمئن مورد آزمایش قرار داد؟
کلام نوشته‌شدهٔ خدا رهنمودی است الهی که ما را به سوی حقیقت هدایت میکند. عیسی مسیح دربارهٔ کلام خدا گفت: «کلام تو راستی [حقیقت] است.» (یوحنا ۱۷:۱۷) از این جهت، ۱یوحنا ۴:۱ (انجیل شریف) به ما تذکر و هشدار می‌دهد: «ای عزیزان، به هر نبوتی (الهامی) اعتماد نکنید، بلکه آنها را بیآ‌زمائید تا ببینید که آیا در واقع از جانب خدا است یا نه، زیرا عدهٔ زیادی هستند که به سرتاسر دنیا رفته به دروغ نبوت میکنند.» اگر ادعاها، فلسفه‌ها و اعمال این افراد را با دقت با کتاب مقدس مقایسه کنیم، می‌بینیم که با آن مغایرت دارند. این کلام خدا است که معین میکند چه چیزی حقیقت است.
آیا خواب‌بیننده‌ای که همچنین ادعا میکند صاحب معلومات خاصی است، در واقع غیبگویی میکند، و یا به طریقهای دیگر با ارواح ارتباط برقرار می‌نماید؟ اگر چنین است، کلام خدا او را محکوم میکند. «در میان تو . . . نه فالگیر و نه غیب‌گو و نه افسونگر و نه جادوگر، و نه ساحر و نه سؤآل‌کنندهٔ از اجنّه و نه رمّال و نه کسیکه از مردگان مشورت میکند [یافت نشود]. زیرا هر که این کارها را کند نزد خداوند مکروه است.»—تثنیه ۱۸:۱۰-۱۲.
اگر وی ادعا میکند که دارای نَفْسی است که نمی‌میرد، در آن صورت کلام خدا را نقض میکند که بوضوح بیان میکند: «هر [نفسی که، د ج] گناه ورزد او خواهد مُرد.» (حزقیال ۱۸:۴) آیا خود را بلند و سرافراز میکند و یا دیگران را بر آن می‌دارد که از او پیروی کنند؟ متی ۲۳:۱۲ اخطار می‌دهد: «هر که خود را بلند کند پست گردد.» همچنین، اعمال ۲۰:۳۰ به مسیحیان هشدار می‌دهد: «از میان خودِ شما مردمانی خواهند برخاست که سخنان کج خواهند گفت تا شاگردانرا در عقب خود بکشند.»
آیا او مشوق اعمال خشونت‌آمیز است؟ یعقوب ۳:۱۷، ۱۸ وی را محکوم میکند: «آنحکمت که از بالا است اوّل طاهر است و بعد صلح‌آمیز و ملایم و نصیحت‌پذیر و پر از رحمت و میوهای نیکو و بیتردّد و بیریا. و میوهٔ عدالت در سلامتی [صلح، د ج] کاشته میشود برای آنانیکه سلامتیرا بعمل میآ‌ورند.» آیا این فرد به دنبال مقام و رتبهٔ سیاسی است و یا میخواهد شخص نافذی در دنیا باشد؟ کلام خدا مؤکداً عمل وی را مردود می‌شمارد و میگوید: «هر که میخواهد دوست دنیا باشد دشمن خدا گردد.» کتاب مقدس به این صورت دروغ را برملا میکند.—یعقوب ۴:۴.
اگر فردی دربارهٔ مرگ عضوی از خانواده و یا دوستی خواب ببیند، ممکن است به این علت باشد که نگران آن شخص بوده است. اگر احتمالاً آن شخص درست در همان شب خواب دیدن فوت کند، این واقعه به خودی‌خود ثابت نمی‌کند که آن خواب نبوی بوده باشد. از صدها خوابی که شخص می‌بیند، فقط یکی ممکن است به نظر بیاید که به واقعیت می‌پیوندد.
اگر چه خدا در زمان گذشته رویدادهای نبوی را از طریق خواب افشا میکرد و در طی دوران به تحریر درآمدن کلامش نیز از طریق خواب آموزش می‌داد، امروزه، الزامی به این کار ندارد. آن کلام نگاشته‌شده، حاوی تمام دستورات و آموزشهای خدا میباشد که بشر در این دوره و زمانه به آنها احتیاج دارد و نبوتهای آن راجع به وقایعی است که بیش از هزار سال آینده را دربر می‌گیرند. (۲تیموتاؤس ۳:۱۶، ۱۷) بنابراین، می‌توانیم مطمئن باشیم که خوابهای ما نشانی از جانب خدا در مورد وقایع و رویدادهای آینده نبوده بلکه فعالیتهای ضروری و طبیعی مغز به جهت سلامتی ذهنی ما می‌باشند.
[تصویر در صفحهٔ ۷]
همانطور که خواب فرعون وقایع آینده را نشان داد، کلام خدا نیز آیندهٔ ما را روشن می‌سازد