Biyalan bia daghe kalare akal ésulan Éning moan kristen ye ésèñ minkanghle

2-8 YE NGOAN LAL

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 22-23

« Nzame a nga vakh Abraham »

(Atarga 22:1, 2) A kôre ye vèè, ane nya Nzame a nga vakh Abraham. A nga dzô nye naa : « Abraham ! » Ane Abraham a nga yalane naa : « Ma nyi ! » ² Nzame a bera dzô naa : « Éngôngol, ñonghe ndôma dwiè, é moan mboo-mboo wiè, ényi wa bira nyeghe, Isaac, ô kéñ é si Moria. Vèè, vaa nye ane atunegha nkôô ma ye wô lere. »

w12 1/1 23 bitun 4-6

Amu dzé Nzame a nga sili Abraham naa a ve é moan wèñ ane atunegha?

N’tamane yen bifiè Jehôva a nga belane bie naa a kobe ye Abraham : « Éngôngol, ñonghe ndôma dwiè, é moan mboo-mboo wiè, ényi wa bira nyeghe, Isaac, éyong té [...] vaa nye ane atunegha. » (Atarga 22:2) Éyong a mbe éé kobe adzô da daghe Isaac, Jehôva a nga tugha ban naa : É ndôma dwiè « wa bira nyeghe. » A mbe éé yem nté mbé Abraham a mbe éé nyeghe Isaac. Nzame émién a mbe fe a bele aval ényeghe té akal é Moan wéñ, Yésu. Abuiñ ényeghe ; éde biyong bibèñ, a nga ve naa be wokh é king dzèñ édzôô, éé dzô naa : « É Moan wom, ényi ma bira nyeghe. »​—Marc 1:11 ; 9:7.

Bia yen fe naa a nga belane éfiè « Éngôngol ». N’yem-mam me y’a Bible a lere naa, éfiè ngang té, é mbe dé lere naa « NTI a mbe éé yem naa é dzam a nga sili nye é mbe édeda nzukh akal Abraham ». Bia yem naa é dzam Nzame nga dzaa nye é mbe nye édeda éban ; ve, za dzam bi ne dzô y’é bura mintèñ Nzame a nga wôrane éyong a nga yen akikh Moan dèñ a mbe éé nyeghe, éé tubane minzuk y’akekuiñ awu ? A mbe é dzam é nga dang nzukh Jehôva a nga yen ye naa a ye ki bera yen.

É ne bo naa, é dzam Jehôva a nga sili Abraham é mbe aval ézing, ve, bia yiène simane naa, Jehôva éé dzi ki likh naa Abraham a ve é moan wéñ ane atunegha. É dzi ki likh naa Abraham a wôrane mintèñ mia dang ngu’u bebyèñ be ne tubane mie ; é dzi ki likh naa Isaac a wu. Ve, Jehôva é dzi ki kame « é Moan wéñ, a nga ve nye ane atunegha akal dèè. » (Beromain 8:32) Amu dzé Jehôva a nga likh naa émién a wôrane aval mbia mintèñ mité ? A nga yebe dzam té « akal naa bi bele éning. » (1 Jean 4:9) Ye se mura ényeghe éd’alé a va lere bia ? Ye dzam té da saghe mia naa mi lere fe nye ényeghe ?

(Atarga 22:9-12) A kôre ye vèè, a ne be nga kuiñ é vôm nya Nzame a nga lere be. Ane Abraham a nga long autel nge ki altar vôm té, a mane bwi ndzaa ayô. Éyong té, a mane ka é moan wèñ Isaac, mo ye mebo, a bwi nye autel nge ki altar ayô, a ndzaa ayô. ¹⁰ Ane Abraham a nga twoa ôkeng naa a wiñ é moan wèñ. ¹¹ Ve, é angele Jehôva a luè nye a too minkut été ye dzô naa : « Abraham ! Abraham ! » Ny’a yalane naa : « Ma nyi ! » ¹² Ane angele a nga bera dzô naa : « Ô ta’a bo moan mbia dzam, ô ta’a nye bo dzam, amu naa abong di, me nga yemang faa naa wa ko Nzame wong, amu naa wé dzi ki me tep ndôma dwiè, é moan mboo-mboo wiè. »

(Atarga 22:15-18) A too minkut été, é angele Jehôva a luè Abraham éyong bèè, ¹⁶ a dzô nye naa : « Jehôva a dzô naa : ‘Ma kane bindang ébe mamién’ naa, amu ô va bo dzam té, ye naa w’éé dzi ki me tep é moan wiè, é moan mboo-mboo wiè, ¹⁷ bebela ma ye borane wa, bebela ma ye ve naa é mvong bôr dwiè é tobe édeda abuiñ ane atétéñ y’édzôô, nge ki nselghe ye nsa mang. É mvong bôr dwiè da ye ñong akal dèñ mesi mizizing mèñ mi too. ¹⁸ Ye naa Ngalane é mvong bôr dwiè, meyong mese me ya si, ma ye bele biborane, akal ô va bo ma mewokh.’ »

w12 10/15 23 étun 6

Boghane Nzame mewokh ye yen aval mengiakh mèñ ma dzalbane

⁶ Nfa ye naa a vole bia naa bi bunu mengiakh méñ, Jehôva a nga kane fe bindang ye bifiè bi : « ‘Nté se me tèè,’ a ne bifié Nti a dang benti, Jehôva. » (Ézéch. 17:16) A Bible été, bia tubane Nkanane bindang Jehôva tang biyong 40. É ne bo naa ébi bia dang yem, a ne éyong a nga kobe Abraham. Abuiñ mimbu, a nga ve nye abuiñ mengiakh, me nga lere naa é mvong bôr a nga kiagh da ye so ngalane é mvong dzèñ, ébe é moan wéñ Isaac. (Atar. 12:1-3, 7 ; 13:14-17 ; 15:5, 18 ; 21:12) Éde Jehôva a nga vakh nye, a sili nye naa a ve é moan wéñ a bira nyeghe ane atunegha. Éde Abraham a nga bo de kaa naa a kè, éyong a nga bo naa a nga zuang nye wiñ, éde angele Nzame a nga sim nye. Éde Nzame a nga kane nye bindang naa : « Ma kane bindang ébe mamién naa . . . amu ô va bo dzam té, ye naa w’éé dzi ki me tep é moan wiè, é moan mboo-mboo wiè, bebela ma ye borane wa, bebela ma ye ve naa é mvong bôr dwiè é tobe édeda abuiñ ane atétéñ y’édzôô, nge ki nselghe ye nsa mang. É mvong bôr dwiè da ye ñong akal dèñ mesi mizizing mèñ mi too. Ye naa Ngalane é mvong bôr dwiè, meyong mese me ya si ma ye bele biborane, akal ô va bo ma mewokh. »​—Atar. 22:1-3, 9-12, 15-18.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 22:5) Éde Abraham a nga dzô be-bo bisèñ béñ naa « Lighane va y’édzakas nté ma ye moan bia ke kang Nzame. Éyong té bia ye mina bera so. »

w16.02 11 étun 13

Jehôva a nga luè nye naa « angom dam »

¹³ Kaa naa a likh be-bo bisèñ béñ ô mvus, Abraham a nga dzô be naa : « Lighane va y’édzakas, nté ma ye moan bia ke kang Nzame. Éyong té, bia ye mina bera so. » (Atar. 22:5) Y’Abraham a nga bo be minèè ? Y’a nga likh ki be naa be tem naa a ye bulane ye Isaac a too naa a mbe é ke nye ve ane atunegha ? Kaa. Bible a vole bia naa bi wokh amu dzé a nga dzô aval bifiè bité. (A lang Behébreu 11:19.) Aval nten Behébreu wa dzô de, Abraham a nga yem naa Nzame a ne wôme Isaac. Énye é ne nèè, Abraham a mbe éé bunu awômô bewu. Melu mvus, a kuane naa a tareyang yen é ngu’u Jehôva a nga ve nye ye Sara naa be byèñ moan be too min’nôm. (Behéb. 11:11, 12, 18) Abraham a nga yem naa dzam ézing é se ki nzukh ébe Jehôva. A mbe bele mebun mesese naa é dzam ése é ne bo môs té, Jehôva a ye nye bera bulane é moan wèñ, aval té, mengiakh a nga kiagh nye, ma ye mane dzalbane, éde Bible a luè nye naa : « Ésaa é bôr bese be bele mebun » !

(Atarga 22:12) Ane angele a nga bera dzô naa : « Ô ta’a bo moan mbia dzam, ô ta’a nye bo dzam, amu naa abong di, me nga yemang faa naa wa ko Nzame wong, amu naa wé dzi ki me tep ndôma dwiè é moan mboo-mboo wiè. »

it-1 853 bitun 5-6

A yem é mam ma ye bo ôsu, a tsili é dzam da yiène bo :

Aa top é mam a kômô yem. É ngu’u Nzame a bele naa a ne yem é mam ma ye bobane melu ma zu kaa naa me kuiñ, da yiène wule nsama ye be sôsôe metsing mèñ, da yiène fe woghane king y’é mam a dzô Nkobe wèñ été. Daa sukh ki ôsiman bôr be bele naa Nzame a manang tsili é mam ma bobane. Abuiñ minten mi ya Bible mia lere naa, éyong dzam da bobane, Nzame a tare fas, éyong té a ñong nkighane a té y’é mam a va fas.

Éfônan, Atarga 11:5-8 a lere naa, Nzame a nga daghe si naa a fas é dzam da ye lôt a Babel, éd’a nga ñong nkighane, naa a sim mbimbia dzam be nga sum wéñ. Éyong Sodome ye Gomorreh nge ki Sodoma y Gomorra be nga mane dzèñ y’abé, Jehôva a nga dzô Abraham naa, a ye ke fas (Ngalane é ba’angele bèñ) naa « a yen, nge ba bo faa aval miyône a nga wokh, émi, mi nga zu kuiñ ébe nye, éde, me ne de yem » (Atar. 18:20-22 ; 19:1) Nzame a nga dzô naa, ‘a nga yemang Abraham’, ye naa , éyong a nga dzeng naa a ve Isaac ane atunegha, éde Jehôva a nga dzô naa : « Abong di, me nga yemang faa naa wa ko Nzame wong, amu naa wé dzi ki me tep ndôma dwiè, é moan mboo-mboo wiè. »​—Atar. 18:19 ; 22:11, 12 ; Ô ne fe ke daghe Néh. 9:7, 8 ; Begal. 4:9.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 22:1-18) A kôre ye vèè, a ne nya Nzame a nga vakh Abraham. A nga dzô nye naa : « Abraham ! » A ne Abraham a nga yalane naa : « Ma nyi ! » ² Nzame a bera dzô naa : « Éngôngol, ñonghe ndôma dwiè, é moan mboo-mboo wiè, ényi wa bira nyeghe, Isaac, ô kéñ é si Moria. Vèè, vaa nye ane atunegha nkôô ma ye wô lere. » ³ Éde Abraham a nga kôre ékuna kikiri, a mane kôme édzakas, ane a nga luè be-bo bisèñ bebèñ, ye Isaac. A nga mane fe kômane é ndzaa a ye belane de akal atunegha. Éde a nga té dulu naa a ke é vôm é Nzame a ne bebela a nga lere nye. ⁴ Alu lal, ane Abraham a nga daghe, ye yen vôm té ôyap. ⁵ Éde Abraham a nga dzô be-bo bisèñ bèñ naa : « Lighane va y’édzakas, nté ma ye moan bia ke kang Nzame. Éyong té bia ye mina bera so. » ⁶ Éde Abraham a nga twoa ndzaa akal atunegha, a kee de é moan wèñ Isaac. Éde a nga twoa fe nduane ye ôkeng, ane bebèñ be nga tsini dulu. ⁷ Éde Isaac a nga dzô ésaa naa : « a ésaa wom ! » A yalane naa : « Hang, a é moan wom ! » Ane Isaac a nga dzô nye naa : « Bi bele nduane ye ndzaa, ntôma bia ke ve ane atunegha ô ne vé ? » ⁸ Éde Abraham a nga yalane naa : « A é moan wom, Nzame émyén a ye bia kee ntôma akal atunegha. » Ane bebèñ be nga tsini naa ba wulu. ⁹ A kôre ye vèè, ane be nga kuiñ é vôm nya Nzame a nga lere be. Éde Abraham a nga long autel nge ki altar vôm té, a mane bwi ndzaa ayô. Éyong té a mane ka é moan wèñ Isaac, mo ye mebo, a bwi nye autel nge ki altar ayô, a ndzaa ayô. ¹⁰ Ane Abraham a nga twoa ôkeng naa a wiñ é moan wèñ. ¹¹ Ve, é angele Jehôva a luè nye a too minkut été ye dzô naa : « Abraham ! Abraham ! » Ny’a yalane naa : « Ma nyi ! » ¹² Ane angele a nga bera dzô naa : « Ô ta’a bo moan mbia dzam, ô ta’a nye bo dzam, amu naa abong di, me nga yemang faa naa wa ko Nzame wong, amu naa wé dzi ki me tep ndôma dwiè é moan mboo-mboo wiè. » ¹³ Ane Abraham a nga bere mis ye yen n’nôm ntôma ye minla a tsii boan bilé été, a biñ moan ntôma té, ye ve nye ane atunegha évang é moan wéñ. ¹⁴ Ane Abraham a nga luè vôm té naa Jehôva-Jiré nge ki Yiré. Éde yakekuiñ ému, ba dzô naa : « Nkôô ayô, Jehôva a ye kee abim da yiène. » ¹⁵ A too minkut été, é angele Jehôva a luè Abraham éyong bèè, ¹⁶ a dzô nye naa : « Jehôva a dzô naa : ‘Ma kane bindang ébe mamién’ naa, amu ô va bo dzam té, ye naa w’éé dzi ki me tep é moan wiè, é moan mboo-mboo wiè, ¹⁷ bebela ma ye borane wa, bebela ma ye ve naa é mvong bôr dwiè é tobe édeda abuiñ ane atétéñ y’édzôô, nge ki nselghe ye nsa mang. É mvong bôr dwiè da ye ñong akal dèñ, mesi mizizing mèñ mi too. ¹⁸ Ye naa Ngalane é mvong bôr dwiè, meyong mese me ya si, ma ye bele biborane, akal ô va bo ma mewokh.’ »

9-15 YE NGOAN LAL

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 24

« Minenga akal Isaac »

(Atarga 24:2-4) Môs ézing, Abraham a nga dzô mbo-ésèñ wèñ, ényi a dang-hang bem é nda bôr dzeñ été, ényi a kale é biôm bisese Abraham, ye dzô nye naa : « Éngôngol, fureghe é wo wiè abéñ dam asi. ³ Ma ye ve naa ô kane bindang asu Jehôva, Nzame y’a dzôp ye Nzame y’a si, naa wa ye ki top minenga akal é moan wom, minenga ye bengoan be ya Canaan, éba bia be-be bi too. ⁴ Wa yiène ke é si dam, ô ke top minenga akal Isaac ébe é mvong bôr dzam. »

wp16.3 14 étun 3

« Me ntoo nkoghane naa ma ke »

Abraham a nga ve naa Éliézer a kane bindang, naa a ye ki top minenga akal Isaac, ngoan ye Canaan. Amu dzé ? Amu naa Becananéen nge ki becananeos béé mbe ki bé kang Jehôva, béé nga ve ki nye duma. Abraham a nga yem naa éyong tam da ye kuiñ, Jehôva a ye be kikh minsang akal mbimbia mimboan mise meba ; éde, é dzi ki kômô naa Isaac a bele élat ye mbia ayong té. A nga yem fe naa é moan wèñ a ye bo é môr a ne édeda éban nfa ye mengiagh Nzame.​—Atarga 15:16 ; 17:19 ; 24:2-4.

(Atarga 24:11-15) Niène a nga siène étam, éde a nga likh naa bechamaux nge ki becamellos be kure mebong bebéñ étam. A kuane naa ngogho é ntoo, awala binenga be wôla zu lap mendzim étam. ¹² Ane a nga dzô naa : « Jehôva, é Nzame é mesa wom Abraham, Éngôngol, va naa é mam ma sili wa me bobane, ye lereghe ényeghe dwiè é ne mbèmbèè akal é mesa wom Abraham. ¹³ Me tele bebéñ étam mendzim, ye naa bengoan bôr be ye kisôan ba kuiñ naa ba zu lap mendzim. ¹⁴ Ma dzaa wô naa é ngoan ma ye dzô naa : « Éngôngol siighe é ndakh dwiè, ô ve ma mendzim naa me ñyu, » a yalane me naa : «Ña, ma ye fe ve bechamaux nge ki becamellos bwiè mendzim, énye a ye tobe é minenga ô va top akal mbo ésèñ wiè Isaac. Éyong té, éde ma ye yem naa ô lereyang ényeghe dwiè é ne mbèmbèè akal é mesa wom. » ¹⁵ Kaa naa a mane kobe, ane Rébecca a nga so a bele ndakh étuu. A mbe é ngoan Betouel, é ndôma Milka nge ki Milca, é minenga Naor nge ki Nacor, ndôm Abraham.

wp16.3 14 étun 4

« Me ntoo nkoghane naa ma ke »

Éliézer a nga dzô é bôr be nga ñong nye é nda dzeba naa, éyong a nga bo naa a ntoo bebéñ Harân, a nga yaghlane Jehôva Nzame. A nga sili nye naa a top é minenga Isaac a ye lukh. Aval avé ? É minenga Nzame a ye top akal Isaac, a ye zu étam mendzim. Éyong Éliézer a ye nye sili mendzim, a ye nye dzô naa a ve nye mendzim, ve, a ye fe ve bechamaux nge ki becamellos béñ mendzim. (Atarga 24:12-14) Éde, za a nga zu étam mendzim ye bo aval Éliézer a nga dzô ? Rébecca ! Tam simane é dzam Rébecca a wôrane éyong a wokh nlang Éliézer a kane bôr be ye nda bôr dzèñ !

(Atarga 24:58) Éde be nga luè Rébecca ye sili nye naa : « Ye wa kômô ke ye é môr nyi ? » A yalane naa : « Me ntoo nkoghane naa ma ke. »

(Atarga 24:67) A kôre ye vèè, Isaac a vee naa Rébecca a nyi ébem nyè, Sara. Éde a nga ñong Rébecca ane é minenga wèñ. A nga bira nye dzing, dzam té, é nga fôlô nye akal awu nyè.

wp16.3 14 bitun 6-7

« Me ntoo nkoghane naa ma ke »

Be sono ô mvus, Éliézer a nga sili Abraham nsili wi : « Nge moan minenga aa bo kaa kômô zu ye ma ? » Abraham a nga yalane nye naa : « Wa ye tobe kôrane ye é dzam ô va kiagh ma nkanane bindang. » (Atarga 24:39, 41) Ébe Betouel, é dzam moan minenga a kômô é ne fe éban. Éliézer a bele abuiñ mevakh akal naa a va dzale é dzam é masa wèñ a va lôm nye, éde é kiri é nga berane vèè, a nga sili be nga a ne ke ye Rébecca éto té ébién. Ve, bôt be ye é nda bôr dzèñ be nga kômô naa a bera lighi ye be tang awom melu. Naa be mane kôm dzam té, a ne be nga dzô naa : « N’luèghan moan minenga ye sili nye é dzam a simane. »​—Atarga 24:57.

Rébecca a yiène top akal éning déñ. A ye dzô yè ? Ye a ye sili ésaa nge ki ndôm, naa be ta’a ve naa a ke é vôm a yem ki ? Nge ki faa naa, y’a ye ñong naa é ne môra dzam naa mam me nga bobane aval Éliézer a nga yaghlan, ye naa é wo Jehôva éwô ô mbe wé wulu mam meté ? Éyalane dèñ da lere é dzam a simane akal éning déñ. A nga yalane naa : « Me ntoo nkoghane naa ma ke. »​—Atarga 24:58.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 24:19, 20) Niène a nga mane nye ve mendzim, a dzô naa : « Ma ye fe lap mendzim akal bechamaux nge ki becamellos bwiè yakekuiñ ba ye mane ñyu. » ²⁰ Éde a kéñ avôô a chii mendzim me mbe nye a ndakh été é vôm bechamaux nge ki becamellos ba ñyu. Éde a nga ke mbii abuiñ biyong naa a ke lap mendzim akal bechamaux nge ki becamellos besese.

wp16.3 12-13

« Me ntoo nkoghane naa ma ke »

Ngogho ézing, a too naa a manang dzale é ndakh dzèñ, n’nôm môt ô nga zu mbii é vôm a mbe. A dzô nye naa : « Éngôngol, vaa ma ôyôm mendzim me ne é ndakh dwiè été. » É se ki mura dzam, ye fe naa a va yem nye de sili ! Rébecca a yem naa môr té a so ôyap. A dzigha sighi é ndakh dzéñ, ye ve nye mendzim, se ki avitsang, abuiñ, me too mbemba avuèñ. A yene fe naa bechamaux nge ki becamellos awôm be mbe é vôm ba ñyu mendzim, ve, kaa mendzim été. A tè naa môt té a yem nye daghe ye naa a kômô fe nye lere añep, éde a nga dzô nye naa : « Ma ye fe lap mendzim akal bechamaux nge ki becamellos bwiè, yakekuiñ ba ye mane ñyu. »​—Atarga 24:17-19.

Baghlane naa Rébecca é dzi ki dzô naa a ye sughu fave a ve bechamaux nge ki becamellos mendzim ; a va dzô naa, a ye be ve mendzim yakekuiñ ba dzèñ. É ne été naa, éyong chamaux nge ki camellos mbo a wokh évéé, a ne ñyu yakekuin belitre nge ki belitro mendzim a lôt 95 ! Nge bechamaux nge ki becamellos be nga yiène ñyu abim mendzim meté, é nga ye bo môra ésèñ akal Rébecca ! Bechamaux nge ki becamellos béé mbe ki béé wokh aval évéé té. Ve, ye Rébecca a mbe é yem de éyong a nga dzô naa a ye be ve mendzim ? Kaa. A mbe é kômô sèñ ye lere môr té naa a ne añep. Ane n’nôm môt té a nga yebe é dzam Rébecca a nga dzô nye. A nga daghe ane a ke mbii biyong abuiñ ézang étam mendzim ye é vom ba ve betsit mendzim naa a ke dzale ndakh.​—Atarga 24:20, 21.

wp16.3 13, ftn.

« Me ntoo nkoghane naa ma ke »

Abong té ngogho é ntoo. Nlang wa dzô ki naa a nga tobe étam mendzim tang abuiñ mewala. Wé mbe ki wéé dzô naa, é nda bôr dzèñ é mbe dé bôô ôyo éyong a nga ñyi a nda, nge ki naa môr a nga sili nye amu dzé a nga ñyi aval awala té.

(Atarga 24:65) Éde a nga sili mbo-ésèñ naa : « Za a ne é fam da wulu ô zen-zen naa a zu tubane bia ? » Ane mbo-ésèñ a nga yalane nye naa : « A ne é mesa wom. » Éde a nga buru asu y’étô.

wp16.3 15 étun 3

« Me ntoo nkoghane naa ma ke »

Bi kui-hang é môs bi va sum nlang ye ayeghle di. Éyong nsama bôr ô nga ke wa tsini dulu a Négueb, ye naa dzibi é nga sum ku, Rébecca a nga yen fam dé wulu ô zen-zen. A yéne ane é môr a tem dzam a n’nem été, ya fas. Bible a kanghle naa avôô Rébecca « a sii é vôm a mbe too a chamaux nge ki camellos ayô », ngeng ézing kaa yane naa nyil té a kut mebong. A sili é môr a mbe é lere nye zen naa : « Za a ne é fam da wulu ô zen-zen naa a zu tubane bia ? » Éyong a yem naa a ne Isaac, ane a nga buru nlô ye étô. (Atarga 24:62-65) Amu dzé ? Amu naa, da lere naa a kang é môr a ye nye bo n’nôm. Aval ngang té, é ne yene aval ézing melu mèè. É ne été naa, a bo befam nge ki binenga, bia besese bi ne ñong éfônan y’asili ñuu Rébecca. Za a ne dzô naa a kômô ki sèñ naa a bele aval mbemba fulu té ?

Nlanghan ya Bible

(Atarga 24:1-21) Abong té Abraham a ntoo édeda n’nôm ye naa Jehôva a nga borane é mam mesese mèñ. ² Môs ézing, Abraham a nga dzô mbo-ésèñ wèñ, ényi a dang-hang bem é nda bôr dzeñ été, ényi a kale é biôm bise Abraham, ye dzô nye naa : « Éngôngol, fureghe é wo wiè abéñ dam asi. ³ Ma ye ve naa ô kane bindang asu Jehôva, Nzame y’a dzôp ye Nzame y’a si, naa waa ye ki top minenga akal é moan wom, minenga ye bengoan be ya Canaan, éba bia be-be bi too. ⁴ Wa yiène ke é si dam, ô ke top minenga akal Isaac, ébe é mvong bôr dzam. » ⁵ Éde mbo-ésèñ a nga dzô nye naa : « Nge moan minenga aa bo kaa kômô zu ye ma ? Ye ma yiène bulane y’é ndôma dwiè é si ô nga so ? » ⁶ Abraham a yalane nye naa : « ô ta’a vaghle ke y’é moan wom wéñ. ⁷ Jehôva, Nzame ya dzôp, ényi a nga vèè ma é si bebyèñ ye é nda tare, ye ényi a nga kobe ma ye kane me bidang naa : « Ma ye kee é mvong bôr dwiè é si nyi », ény’a ye lôm angele wèñ naa a wulu wa ôsu, bebela naa, wa ye ñong minenga akal é moan wom wéñ. ⁸ Ve, nge minenga aa kômô ki zu ye wa, wa ye tobe nkôrane ye nkanane bindang ô va bo. Ve, wa yiène ki ke y’é moan wom wéñ. » ⁹ Éde mbo-ésèñ a nga furu é wo wèñ abéñ é mesa wèñ Abraham asi, ye kane bindang naa a ye bo é dzam a nga sili nye. ¹⁰ A twoa bechamaux nge ki becamellos awôm ébe é mesa wèñ, a twoa fe mbemba biôm bife ébe é mesa wèñ. Éde a nga té dulu naa a ke a Mésopotamie, étun é kisoan Naor. ¹¹ Niène a nga siène étam, éde a nga likh naa bechamaux nge ki becamellos be kure mebong bebéñ étam. A kuane naa ngogho é ntoo, awala binenga be wôla zu lap mendzim étam. ¹² Ane a nga dzô naa : « Jehôva, é Nzame é mesa wom Abraham, éngôngol, va naa é mam ma sili wa me bobane, ye lere ényeghe dwiè é ne mbèmbèè akal é mesa wom Abraham. ¹³ Me tele bebéñ étam mendzim, ye naa bengoan bôr be ye kisôan ba kuiñ naa ba zu lap mendzim. ¹⁴ Ma dzaa wô naa é ngoan ma ye dzô naa : « Éngôngol siighe é ndakh dwiè, ô ve ma mendzim naa me ñyu, » a yalane me naa : « Ña, ma ye fe ve bechamaux nge ki becamellos bwiè mendzim, énye a ye tobe é minenga ô va top akal mbo ésèñ wiè Isaac. Éyong té, éde ma ye yem naa ô lereyang ényeghe dwiè é ne mbèmbèè akal é mesa wom. » ¹⁵ Kaa naa a mane kobe, ane Rébecca a nga so a bele ndakh étuu. A mbe é ngoan Betouel, é ndôma Milka nge ki Milca, é minenga Naor nge ki Nacor, ndôm Abraham. ¹⁶ Moan minenga a mbe édeda mbeng. A mbe édun, abong té fam ézing daa be ki tare ke binong ye nye. A nga sighe étam, a dzale é ndakh dzèñ, a ne a nga bere é vôm a nga so.  ¹⁷ Mbo-ésèñ a kéñ mbii naa a ke tubane nye, ye dzô nye naa : « Éngôngol, vaa me ôyôm mendzim me ne é ndakh dwiè été. » ¹⁸ Éde a nga dzô nye naa : « Ña, a é mesa wom. » Ane a nga vèè avôô, é ndakh é mbe dé bere nye étuu, naa a ve nye mendzim. ¹⁹ Niène a nga mane nye ve mendzim, a dzô naa : « Ma ye fe lap mendzim akal bechamaux nge ki becamellos bwiè yakekuiñ ba ye mane ñyu. » ²⁰ Éde a nga ke avôô naa a chii mendzim me mbe nye a ndakh été é vôm bechamaux nge ki becamellos ba ñyu. Éde a nga ke mbii abuiñ biyong naa a ke lap mendzim akal bechamaux nge ki becamellos besese. ²¹ Nté-té, môr té a mbe é daghe nye avô’ô, kaa dzô dzam, é sili a n’nem été nge Jehôva a nga ve naa ékena dèñ é yem wulu, nge ki faa naa se ki éde.

16-22 YE NGOAN LAL

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 25-26

« Ésaü a nga kuane éto ntôô dèñ »

(Atarga 25:27, 28) Boan befam be nga vem, Ésaü a nga bo môra mbo-nsôm, é môr a tobe afan é ne kaa bilé bi ne ôyap ôyô, ve, Jacob ny’a mbe é môr a tobe bibem asi ; a mbe é môr a ne kaa bikop. ²⁸ Isaac a mbe é nyeghe Ésaü, akal naa a mbe é zu nye ve betsit naa a dzi, Rébecca ny’a mbe é nyeghe Jacob.

it-1 1242

Jacob

Ésaü é moan ésaa a mbe é dang nyeghe, a mbe mbo-nsôm, kaa tobe vôm mboo, Jacob ki, aval nlang wa lere de, a mbe « sôsôe a môr [Nkobe Hébreu, tam], a mbe é tobe bibem asi », a mbe fe éé ning moan éning, be mbe nye sili naa a bo é dzam sese da daghe nda, éde nyè a mbe é bira nye nyeghe. (Atar. 25:27, 28) Minten mife été, éfiè Hébreu ‘tam’ mia daghe é bôr Nzame a yebe. Éfônan, « é bôr ba nyeghe ba chii mekî ba vine [besôsôe be-bôt] », ve Jehôva a dzô naa « éning môr té [sôsôe a môt] da ye tobe mvoa. » (Mink. 29:10 ; Bya 37:37) Nfa wèñ, Job, é môr a mbe kaa ékop « a mbe sôsôe a môt [Nkobe Hébreu, tam], ye tetele ».​—Job 1:1, 8 ; 2:3.

(Atarga 25:29, 30) Môs ézing Jacob a mbe éé yam belentille nge ki guisado éyong Ésaü nye a nga sô afan été, mvoarane. ³⁰ Éde Ésaü a nga dzô Jacob naa : « Avôô, éngôngol vaa ma ôyôm belentille nge ki guisado ô bele alé, akal me ne mvoarane ! » Éde be nga yô nye naa Édom.

(Atarga 25:31-34) Jacob a dzô naa : « Tareghe me kuane éto ntôô dwiè ! » ³² Ésaü a dzô naa : « Me nga wu-hang ! Ma bo dzé ye éto ntôô ? » ³³ Éde Jacob a nga bera dzô naa : « Tareghe me de kane bindang ! » Éde a nga kane bindang, ye kuane Jacob éto ntôô dèñ. ³⁴ Ane Jacob a nga kee nye nfem ye ésua belentille nge ki guisado. Ane Ésaü a nga mane dzi ye ñyu, a tebe ye ke. Éde Ésaü a nga lere naa a biane éto ntôô dèñ.

w19.02 16 étun 11

Amu dzé bia yiène yem mbeng ?

¹¹ É dzam é ne éngôngol é ne naa, bôr b’ézing Bible a kobe be béé dzi ki lere naa ba yem mbeng. N’ñonghane éfônan Ésaü, afang bo naa, é bôr be nga yale nye be mbe béé nyeghe ye kang Jehôva, ny’a mbe éé biane é mam ma dang éban. (A lang Behébreu 12:16.) Dzé é nga lere naa Ésaü a mbe kaa yem mbeng ? A nga kuane moanyang wèñ Jacob éto ntôô dèñ évang ésua belentille nge ki guisado. (Atar. 25:30-34) Niène tam é nga lôt, a nga bira dzôbane ntobane wèñ. Ve, akal naa é dzi ki lere naa, é dzam a mbe a bele é mbe éban, é mbe ki ve môr nfe bidzô éyong a nga dzimle biborane bia yiène éto ntôô.

it-1 835

Ntôô moan

Melu mvus, ntôô moan ô mbe ô tele ôsu a nda bôr été, ye naa, ény’a a ye sughlane djiè nda bôr té. A mbe é lighi ye mengap mebèñ bi ye é biôm ésaa. (Deut. 21:17) Môs ézing be mbe béé dzi, Joseph a nga kee nye afôô da yiène éto ntôô dèñ. (Atar. 43:33) Ve, Bible a tele ki ntôô moan éyong ésese ôsu, éyong a lang boan. A wula kee afôô dang mbeng ébe é môr a va dang bo mam, nge ki é moan a va dang wulu sôsôe évang ntôô.​—Atar. 6:10 ; 1 Mila. 1:28 ; ô ne fe lang Atar. 11:26, 32 ; 12:4 ; keng daghe ÉTO NTÔÔ ; É BIÔM MÔR A LIKH.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 25:31-34) Jacob a dzô naa : « Tareghe me kuane éto ntôô dwiè ! » ³² Ésaü a dzô naa : « Me nga wu-hang ! Ma bo dzé ye éto ntôô ? » ³³ Éde Jacob a nga bera dzô naa : « Tareghe me de kane bindang ! » Éde a nga kane bindang, ye kuane Jacob éto ntôô dèñ. ³⁴ Ane Jacob a nga kee nye nfem ye ésua belentille nge ki guisado. A ne Ésaü a nga mane dzi ye ñyu, a tebe ye ke. Éde Ésaü a nga lere naa a biane éto ntôô dèñ.

(Behébreu 12:16) Boghane nkee naa é môr a bele mbia abo dulu nfa nsem évakh nge ki é môr a biane é mam ma dang éban ane Ésaü, ény’a nga kuane éto ntôô dèñ akal ésua bidzi, a ta’a tobe ézizang dedan.

w17.12 15 étun 5-7

Minsili belang

Abong di, n’tamane bulane nten Behébreu 12:16, a dzô naa : « Boghane nkee naa é môr a bele mbia abo dulu nfa nsem évakh nge ki é môr a biane é mam ma dang éban ane Ésaü, ény’a nga kuane éto ntôô dèñ akal ésua bidzi, a ta’a tobe ézizang dedan. » Za ayeghle a nga kômô ve ?

Ntôl Paul é mbe ki é kômô kobe adzô é mvong da ke kuiñ ébe Messie nge ki Mesias. Abong té a ndaghe mane saghe bekristen naa « be ve mezen meba tetele akal mebo meba. » Nge be bo aval té, baa ye ki « buane é mvam Nzame », dzam té, d’é ne be bo nge be bele mbia abo dulu nfa nsem évakh. (Behéb. 12:12-16) Nge be nga bo mam aval té, be nga ye fônane Ésaü. É dzi ki bele ngang akal é mam ma dang éban, nge ki aval ba dzô de, a nga nyeghe « mam me ya nsôn ».

Ésaü a mbe éning metam be patriarche nge ki be patriarcas, éde a nga yen ane b’ésaa be mbe béé ve Nzame metunegha. (Atar. 8:20, 21 ; 12:7, 8 ; Job 1:4, 5) Ve, akal a béé dang nyeghe mam me ya nsôn, éde a nga tep éto ntôô dèñ akal ésua belentille nge ki guisado. Ngeng ézing, a mbe é kômô saalé minzukh é mvong bôr Abraham be nga ye tubane mie, ane nkulane adzô wa lere de. (Atar. 15:13) Ésaü a nga lere fe naa mam me ya nsôn éme ma duru nye ye naa é mbe ki a bele ngang akal é mam ma dang éban, éyong a nga lughane ye binenga bebèñ baa sèane ki Jehôva, mbene dzam té, dé mbe dé bo bebyèñ bèñ n’nem mintèñ. (Atar. 26:34, 35) Za nkane ye Jacob, ny’a nga bo é dzam da yiène naa a lughane ye é minenga a sèane ya nya Nzame !​—Atar. 28:6, 7 ; 29:10-12, 18.

(Atarga 26:7) Éyong befam be ye vôm té be nga sili minsili mia daghe é minenga wèñ, ane a nga dzô be naa : « A ne kal dzam. » A mbe é ko-wong naa a dzô naa : « A ne é minenga wom », akal a mbe éé dzô naa : « Befam be ye va, ba ye me wiñ étom Rébecca » akal a ne édeda mbeng.

it-2 245 étun 6

Minèè

Nge Bible a kili bia mbia minèè, daa yili ki naa bia yiène dzô é bôr ba yiène ki de yem, medzô m’ézing me ne bebela. Yésu Christ a nga dzô naa : « Mine ta’a kee bemvu édzôm é ne nfubane, ye naa, mine ta’a ki wua aboan denan mebo benguiñ, be za de mane tsibi ye mebo meba, ye naa éyong ba ye bulane ô mvus, be mane mina baa mimba. » (Mat. 7:6) Éde da ve naa, biyong b’izing, Yésu é dzi ki mane yalane minsili mise, amu naa mboan té ô mbe so mitiè mife, a too naa a mbe mi saalé. (Mat. 15:1-6 ; 21:23-27 ; Jean 7:3-10) Bia yiène fe yen aval dèè, é dzam Abraham, Isaac, Rahab, ye Élisha nge ki Eliseo be nga bo, éyong be nga sole mam m’ézing asu é bôr béé mbe ki béé sèane Jehôva.​—Atar. 12:10-19 ; abong 20 ; 26:1-10 ; Jos. 2:1-6 ; Jacq. 2:25 ; 2 Bed. 6:11-23.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 26:1-18) Zèñ éfe é nga bera bo si té, se ki édi é nga tare bo melu Abraham. Ane Isaac a nga ke a Guérar, ébe Abimélech ndjiè Bephilistin nge ki Befilisteos. ² Ane Jehôva a nga lerebane ébe nye, ye dzô nye naa : « Ô ta’a sighi afan Égypte nge ki Egipto. Tobeghe é si ma ye wô lere. ³ Tobeghe ane n’neng si té, éde ma ye tobe ye wa, ye borane wa, ye naa, amu ma ye wô ve, wa y’é mvong bôr dwiè mesi mese meté ngura. Ma ye dzale nkanane bindang me nga bo ésua, Abraham : ⁴ « Ma ye ve naa é mvong bôr dwiè é bo abuiñ, ane atétèñ ya dzôp, ye ve é mvong bôr dwiè mesi mese ma. Meyong mese me ya si, ma ye bele biboran akal é mvong bôr dwiè », ⁵ amu Abraham a nga bèè é king dam, ye tsini ôsu naa a bo é mam me nga sili nye, ye bo mewokh nfa ye medzô mam, memvinsa mam, ye metsing mam. » ⁶ Isaac a nga tsine naa a tobe a Guérar. ⁷ Éyong befam be ye vôm té be nga sili minsili mia daghe é minenga wèñ, ane a nga dzô be naa : « A ne kal dzam. » A mbe é ko-wong naa a dzô naa : « A ne é minenga wom », akal a mbe éé dzô naa : « Befam be ye va, ba ye me wiñ étom Rébecca » akal a ne édeda mbeng. ⁸ Môs ézing, Abimélech ndjiè Bephilistin nge ki Befilisteos, a nga daghe a fenêtre nge ki ventana, a yene aval Isaac a mbe éé lere ngal Rébecca édzing. ⁹ Ane Abimélech a nga luè Isaac avôô, ye dzô nye naa : « Aka, ane é minenga wiè ! Amu dzé ô nga dzô naa a ne wô kal ? » Ane Isaac a nga yalane nye naa : « Me nga dzô de amu me nga ko-wong naa me wu akal dèñ. » ¹⁰ Ve, Abimélech a bera dzô naa : « Dzé ô va bo bia alé ? Môr ye va a mb’a ke binong ye ñu-ngal, ô nga ye ve naa bia bese bi ku a nsem ! » ¹¹ Éde Abimélech a nga ve bôr bese akira naa : « É môr a ye name é fam nyi y’é minenga wèñ, ma ye nye wiñ ! » ¹² Ane Isaac a nga sum béñ si té, mbu té, a nga sap biyong ntet, a dang abim a nga béñ, amu naa Jehôva a nga borane nye. ¹³ Ane a nga bele akum, yakekuiñ éyong a nga bo môra nkukuma-môr. ¹⁴ A nga bele minsama mintôma ye minsama benyath, ye abuiñ bebo-bisèñ. Éde Bephilistin nge ki Befilisteos be nga sum na ba yen nye zokh. ¹⁵ Ane be nga mane dzale ye metsoo, bitam bise bebo-bisèñ ésaa, Abraham be nga fakh.¹⁶ Asughlan y’été, ane Abimélech a nga dzô Isaac naa : « Kôrôghe é si daa, amu naa ô nga danghang bia ngul. » ¹⁷ Ane Isaac a nga kôrô si té, ye ke afan-si ya Guérar ; ény’a nga ke tobe vèè. ¹⁸ Ane Isaac a nga bera fakh bitam be nga tare fakh melu ésaa Abraham, akal Bephilistin nge ki Befilisteos be nga mane bi dzale ye metsoo éyong Abraham a nga wu. Ane a nga luè bitam bité aval ésaa a nga lu-luè bio.

23-29 YE NGOAN LAL

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 27-28

« Jacob a ñong biboran bia yiène nye »

(Atarga 27:6-10) Éde Rébecca a nga dzô ndôma dzèñ Jacob naa : « Me ndaghe wokh ésua éé dzô moanyong Ésaü naa : ⁷ ‘Za me ve tsit ye yam me mbemba n’nam. Ma ye dzi, éyong té ma ye borane wa asu Jehôva kaa naa me wu.’ ⁸ Abong di, a é moan wom, bèèghe ye bo é dzam ma ye wô dzô. ⁹ Keng abema mintôma, éngôngol, ô zu me kee bitong mintôma mibèñ mia dang mbeng, naa me yam ésua aval n’nam a nyeghe a dzi. ¹⁰ Éde wa ye bie ke kee ésua naa a dzi éyong té a ye borane wa kaa naa a wu. »

w04 4/15 11 étun 4-5

Rébecca, é minenga a bira sèñ éé nyeghe Nzame

Biblia a dzô ki nge Isaac a yem naa Ésaü a yiène sèane Jacob. Rébecca ye Jacob ba yem naa biborane bia yiène ke ébe Jacob. Éyong a nga wokh naa Isaac a nga zuang borane Ésaü akal a va ve nye ésua tsit, ane Rébecca a nga dzigha bi mam aa mo. Ôsiman minkighane, ye ayông a mbe bele éyong a mbe ngoan, be ngeng nye ô ñuu. A « dzô » Jacob naa a zu nye kee bitong mintôma mibèñ. A kômô yam akal n’nôm, n’nam a nyeghe a dzi. A kôre ye vèè, Jacob a ye bo ane ény’a ne Ésaü, naa a ñong biborane. Ve, Jacob a ko-wong. Ésaa a ye yem é dzam ba kômô bo ye ve nye biyua ! Rébecca a yemle nye. « Biyua ésua a ye wô ve, bi zaa ébe ma, a é moan wom. Éyong a manang yam n’nam, a ne a nga mane bwoare Jacob bikôp bitsit, ye bitô Ésaü ye lôm nye ébe n’nôm.​—Atarga 27:1-17.

Ba kat ki bia amu dzé Rébecca a nga bo aval mboan té. Abuiñ bôt ba dzô naa, mboan té ô ne abé, ve Bible a dzô ki de, aa dzô ki naa Isaac a nga wokh d’abé éyong a nga mane borane Jacob. Niène a nga yem de, a nga tugha mane koghle biborane Jacob. (Atarga 27:29 ; 28:3, 4) Rébecca a mbe éé yem é dzam Jehôva a nga dzô nfa é boan bèñ. Éde a nga dzeng meval mesese naa Jacob a ñong biborane bia yiène nye. Mboan té ô ne nkômane Jehôva.​—Beromain 9:6-13.

(Atarga 27:18, 19) Éde Jacob a nga ñyi é vôm ésaa a mbe, ye dzô nye naa : « A ésaa wom ! » Éde Isaac a yalane naa : « Ma bèè wa ! Moan mbé wom a kobe nyi ? ¹⁹ Éde Jacob a nga yalane ésaa naa : « Me ne Ésaü, ntôô moan wiè, me manang bo é dzam ése ô va dzô ma, tobeghe éngôngol naa ô dzi é dzôm me va so de a nsôm, naa ô ve ma biborane. »

w07 10/1 31 étun 2-3

Minsili belang

Amben Bible a mane ki bia kat amu dzé Rébecca ba Jacob be nga bo mam aval té, é dzam a kat bia, é ne naa, dzam té é nga bobane éyong té bièñ. Bia yiène yem naa Kalare Nzame a vini ki é dzam be nga bo, ve dzam té daa yile ki naa a kômô naa bi bo minèè nge ki a dukh.

Édi ôsua, nlang wa tugha bia lere naa Jacob a nga yiène biborane nfa ésaa, ve, bi nga yiène ki Ésaü. Metam ô mvus, Jacob a nga kus éto ntôô ébe mbias wèñ, amu naa Ésaü é dzi ki yen naa é ne éban, éde a nga kuane de akal ésua bidzi, amu a nga kômô vèè é zèñ dèñ. Ésaü « a nga biane éto ntôô dèñ ». (Atarga 25:29-34) Éde, éyong Jacob a nga ke ébe ésaa, é dzam a nga dzeng a mbe biborane bia yiène nye.

(Atarga 27:27-29) Ane a nga yir nye bebéñ, a wubane nye, éde ésaa a nga wokh énum bitô a mbe a baghe. Ane a nga ve nye biborane éé dzô nye naa : « Daghe énum é moan wom, é ne ane énum ye afan Jehôva a nga mane ve biborane. ²⁸ É Nzame a ne bebela, a ye wô ve bifôp bi y’édzôô, bifu bisi bi ne ntaghane, mefese, y’abuiñ nféféñ vino nge ki évé. ²⁹ Bôt ba ye sèane wa, meyong mesese ma ye fe wô kute mebong. Wa ye bo é mesa bobenyong, é boan ñua ba ye fe wô kute mebong. Biyua ébe é bôr ba yua wa, biborane ébe é bôt ba borane wa. »

it-1 341 étun 6

Biboran

Metam be patriarche nge ki be patriarca, b’ésaa be mbe béé borane é boan beba éyong ba yem naa be kuna zu wu. Biborane bité bi mbe édeda éban, be mbe béé bira bi kang. Bi ne de ve éfônan, Isaac a nga ve Jacob abuiñ biborane, éé tem naa a ne ntôô moan wèñ Ésaü. É ne fe bo naa a nga dza Jehôva naa a dzale biborane bité, akuène naa a ntoo ndzim ye n’nôm. (Atar. 27:1-4, 23-29 ; 28:1, 6 ; Behéb. 11:20 ; 12:16, 17) Niène tam é nga lôt, Isaac a nga tugha ban ye veme biborane bité. (Atar. 28:1-4) Kaa naa Jacob a wu, a nga borane é boan bebèñ Joseph nge ki José, éde Jacob a nga sughlane ve é boan bèñ biborane. (Atar. 48:9, 20 ; 49:1-28 ; Behéb. 11:21) Aval té fe, kaa naa Moses a wu, a nga borane ayong Israël ése. (Deut. 33:1) Bifônan bise bia lere naa, mam mese meté me mbe ntsilane. Biyong b’izing é môr a mbe é borane, a mbe é bere mo nlô é môr a ñong biborane ayô.​—Atar. 48:13, 14.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 27:46–28:2) Niène tam é nga lôt, ane Rébecca a nga baalé Isaac naa : « Éning dam é nto angônô étom bengoan Heth. Nge Jacob a ñong minenga ézizang bengoan Heth, ngoan ye si té, ma ye bera ning akal dzé ? »

28 Éde Isaac a nga luè Jacob ye borane nye, a ve nye akira, ye dzô naa : « Wa yiène ki ñong minenga nsama bengoan be ya Canaan. ² Keng a Padân-Aram, ébe Betouel, ésaa nyua, éde wa ye lughane wéñ, ye ngoan dzè ye bengoan Laban, é ndôm nyua.

w06 4/15 6 étun 3-4

É dzam da ve naa minlughane mi-bôt be yem lèè minlang

Ye Isaac ba Rébecca be nga veme fulu deba ya yem lèè minlang ? Alughane é moan wôba Ésaü ye bengoan bebeñ Heth, é nga soo abuiñ mintiè a nda bôr été. Rébecca « a nga é bo é dzô » Isaac naa : « Éning dam é nto angônô étom bengoan Heth. Nge Jacob [mesughlane moan wôba] a ñong minenga ézizang bengoan Heth, [. . . ], ma ye bera ning akal dzé ? » (Atarga 26:34 ; 27:46) Bifiè bièñ bi nga lere é dzam a mbe é wôran étom dzam té.

Isaac a nga dzô Jacob, mbias Ésaü naa a ta’a ñong minenga ézizang bengoan be ya Canaan. (Atarga 28:1, 2) Da lere naa be nga wokh é dzam Rébecca a nga dzô be. Énye, ye n’nôm be nga kiabe dzam té, akal naa be nga yem lèè minlang, ye yem kôm é mam me mbe soo mintiè a nda bôr été. Ve, be ne bo yè nge é bôr be ne nlughan ba tugha ki woghane ?

(Atarga 28:12, 13) Éde a nga yen biyeyem été, ékaza déé kôrô a si naa da ke kuiñ a dzôp été. É ba’angele Nzame be mbe béé bere ye sighi ékaza té. ¹³ Daghane ! Jehôva a mbe a tele d’ayô, ane a nga dzô Jacob naa : « Me ne Jehôva, é Nzame ésua Abraham, ye é Nzame Isaac. É si ô bôô ayô alé, ma ye wô de kee, wa ye é mvong bôr dwiè.

w04 1/15 28 étun 6

É mam ma dang éban é kalare Atarga​—II

28:12, 13​—« Ékaza » Jacob a nga yen biyeyem été, é bele za ayilgha ? « Ékaza » té, dé mbe déé fônan ékaza é ne mboan ye mekua, dé nga lere naa élat é mbe ézang si ye dzôp. Éyong é ba’angele Nzame be mbe béé bere ayô ye sighi galane ékaza té, é mbe déé lere é môra ésèñ be mbe béé bo akal élat ézang Nzame ye é boan be bôt a yebe.​—Jean 1:51.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 27:1-23) Môs ézing, a too naa a ntoo n’nôm, ye naa éé mbe ki fe éé yen, ane Isaac a nga luè ntôô moan wèñ, ye dzô nye naa : « A é moan wom ! » Ésaü a yalane naa : « Ma nyi ! » ² Isaac a bera dzô naa : « Me ntoo n’nôm, ye naa ma yem ki abîm melu m’éning me ligheyang ma. ³ Abong di, éngôngol, toaghe biôm bi nsom bwiè, nfak mekong ye mban wiè, keng afan é ne kaa bilé, ô wiñ me tsit. ⁴ Éde yame akal dam, n’nam ma nyeghe, ô soo me wô kee. Ma ye wô dzi, éyong té ma ye borane wa kaa naa me wu. » ⁵ Nde Rebecca a nga wokh ane Isaac a nga kobe Ésaü é moan wèñ. Ane Ésaü a nga ke a nsôm afan é ne kaa bilé ye soo tsit. ⁶ Éde Rébecca a nga dzô ndôma dzèñ Jacob naa : « Me ndaghe wokh ésua éé dzô moanyong Ésaü naa : ⁷ « Za me ve tsit ye yam me mbemba n’nam. Ma ye dzi, éyong té ma ye borane wa asu Jehôva kaa naa me wu. » ⁸ Abong di, a é moan wom, bèèghe ye bo é dzam ma ye wô dzô. ⁹ Keng abema mintôma, éngôngol, ô zu me kee bitong mintôma mibèñ mia dang mbeng, naa me yam ésua aval n’nam a nyeghe a dzi. ¹⁰ Éde wa ye bie ke kee ésua naa a dzi éyong té a ye borane wa kaa naa a wu. »¹¹ Ane Jacob a nga dzô nyè, Rébecca naa : « Moadzang Ésaü a bele abuiñ zeng ô nyul, ma kaa zeng. ¹² Ve, nge tare a bôô m’ô ñu’u ? A ye bunu naa ma poghe nye, éde ma ye ve naa biyua bi zu m’ô ñu’u évang biborane. » ¹³ Ane nyè a nga yalane nye naa : « Biyua bité bi za ku ébe ma, a é moan wom. Boghe fave aval ma dzô wa : keng me ñong bitong mintôma. » ¹⁴ Ane a nga ke bie ñong, ye zu bi kee nyè, ane a nga yam aval mbemba n’nam ésaa a mbe éé nyeghe. ¹⁵ Ane a nga twoa a nda été, bitôp Ésaü, ntôô moan wèñ, ane a nga bwoar bie Jacob mesughla moan wèñ. ¹⁶ Ane a nga mane fe nye bwoar bikôp bitong mintôma binam, ô king, é vôm éé mbe ki a bele zeng. ¹⁷ Ane a nga kee Jacob mbemba n’nam té, ye mfem a nga mane yam.¹⁸ Éde Jacob a nga nyî ébe ésaa ye dzô nye naa : « A ésaa wom ! » Éde Isaac a yalane naa : « Ma bèè wa ! Moan mbé wom a kobe nyi ? » ¹⁹ Éde Jacob a nga yalane ésaa naa : « Me ne Ésaü, ntôô moan wiè, me manang bo é dzam ése ô va dzô ma, tobeghe éngôngol naa ô dzi é dzôm me va so de a nsôm, naa ô ve ma biboran. » ²⁰ Ane Isaac a nga dzô nye naa : « Ô va bo yè naa ô yen de aval avôô té, a é moan wom ? » Ny’a yalane naa : « Amu naa Jehôva é Nzame wiè, a va ve naa é zu tubane ma. » ²¹ Éde Isaac a nga dzô Jacob naa : « Éngôngol, tame me yire bebéñ, a é moan wom, me bôô wa, naa me tugha yem nge ô ne faa é moan wom Ésaü, nge ki faa momo. » ²² Ane Jacob a nga yire ésaa bebéñ, ane Isaac a nga bôô nye ye dzô naa : « King é ne é king Jacob, ve mo me ne é mo Ésaü. » ²³ É dzi ki nye yem, amu é mo mèñ me mbe me bele abuiñ zeng, aval ane é mo moanyang wèñ Ésaü. Ane a nga borane nye.

30 YE NGOAN LAL–5 YE NGOAN NII

AKUM YA KALARE NZAME | ATARGA 29-30

« Jacob a lughane »

(Atarga 29:18-20) Amu Jacob a nga bira dzing Rachel nge ki Raquel, éde a nga dzô nye naa : « Ma yebe naa ma sèane wa tang mimbu zambwè akal é goan da dang wô mong, Rachel nge ki Raquel. » ¹⁹ Éde Laban a nga yalane nye naa : « Ma bame yebe naa wa ma kee nye évang fam fe. Tobeghe é nda dzam. » ²⁰ Éyong té Jacob a nga sèñ tang mimbu zambwè naa a ñong Rachel nge ki Raquel, ve, mimbu mité mi mbe nye ane a yôm melu, akal naa a mbe é bira nye dzing.

w03 10/15 29 étun 6

Jacob a nyeghe mam me y’a nsisim

Mimbu mité melukh me mbe méé bobane éyong é nda bôr fam ba ke yaane tang alukh ébe é nda bôr minenga. Atsing Mose nge ki Moises é nga sughlane kikh tang aluk 50 sicles nge ki siclos akal ngoan édun. Nkonghlan Gordon Wenham a dzô naa, tang té, é mbe « é das da dang n’nen akal alukh, » ve, abuiñ biyong, be mbe béé yaane « avitsang. » (Deutéronome 22:28, 29) Amu Jacob éé mbe ki a bele é mono a ne yaane tang alukh, éde a nga yebe naa a sèñ tang mimbu zambwè. Metam Babylone ye melu ô mvus, be mbe béé yaane mbo-señ a señ étun ngoan, étun sicle nge ki siclos, ényi ki a mbe é sèñ ngura ngoan, be mbe béé yaane nye ngura sicle nge ki siclos » (nge ki 42 yakekuiñ 84 sicle nge ki siclos akal mimbu zambwuè), Wenham a bera dzô naa : « é das Jacob a nga ve Laban naa a lukh Rachel nge ki Raquel, dé mbe édeda n’nen. » Éde Laban a nga dzigha yebe.​—Atarga 29:19.

(Atarga 29:21-26) Éde Jacob a nga dzô Laban naa : « Keeghe ma é minenga wom, naa me ke binong ye nye, akal naa me maneyang é tam ésèñ me nga yiène bo. » ²² Éde Laban a nga mane luè bôr be ye vôm té naa be bo fet. ²³ Ve, ngogho té, é ngoan dzèñ Léa, énye Laban a nga kee Jacob naa a ke binong ya nye. ²⁴ Éde Laban a nga kee Léa mbo-ésèñ mboo a too éyôla naa Zilpa. ²⁵ Éyong kiri é nga lene, éde Jacob a nga yen naa a mbe Léa ! A dzô Laban naa : « Za aval dzam ô va bo me nyi ? Se akal Rachel nge ki Raquel éde me va sèñ akal dwiè nga ? Amu dzé ô va dukh ma ? » ²⁶ Éde Laban a nga dzô nye naa : « Déé se ki fulu ébe bia naa bia tare ke éberan ngoan a lukh, kaa naa ntôô a lughane.

w07 10/1 8-9

É bobenyang bebèñ be mbe be rival « be nga long ayong Israel »

Ye Léa ny’a nga dukh fe Jacob ? Nge ki fa naa a nga bo ésaa me wokh ? Éde Rachel nge ki Raquel a mbe vé ? Ya mbe é yem é dzam dé mbe déé boban ? Ng’a mbe é yem de, a mbe siman yè ? Ya mbe dang ésaa melo ayô ? Bible a yalane ki misili mité. Ve, a fang bo naa Rachel nge ki Raquel ye Léa be mbe béé siman aval afe, Jacob a nga bira wokh dzam té abé. Ye naa a mbe é wokh abé ébe Laban, se ki ye be ngoan béñ, éyong a nga dzô naa : « Se akal Rachel nge ki Raquel éde me va sèñ akal dwiè nga ? Amu dzé ô va dukh ma ? » Laban a nga yalane yè ? « Déé se ki fulu [. . .] naa bia tare ke éberan ngoan a lukh, kaa naa ntôô a lughane. Boghe fet é sono nyi ye minenga té. A kôrô ye vèè, bia ye fe wo kee é minenga boo akal mimbu bi ésèñ zambwè bife. » (Atarga 29:25-27) Éde é nga ve naa, Jacob, kaa naa a mbe é kômô de, a lukh binenga bebeñ, ve, dzam té é nga soo abèan.

it-2 341 étun 3

Alughane

Ésesang. Nge béé mbe ki béé ke ébe ngura môr ézing, naa a san be alukh, Beisraélite be mbe béé bo mura ésesang é môs alukh. É môs ésesang alukh, é moan minenga a mbe é lughane, a mbe éé tugha kôman. A mbe éé tare wobane, ye wua mbwoan wa num mbeng. (Ô ne ke lang Ru. 3:3 ; Ézéch. 23:40.) Biyong bizing, be-bo bisèñ be mbe béé vole nye naa a bwoat ases, ye nfum élingha, é mbe é bele abuiñ aboan, ng’a mbe kus aval élingha té. (Jér. 2:32 ; Mel.19:7, 8 ; Bya 45:13, 14) Ng’a mbe a bele mono, a mbe fe kus minkoo (Esaïe 49:18 ; 61:10 ; Mel. 21:2), éde a mbe é bwoat étô é ne ôveves, dé mbe dé buru nye, a kôrô ye nlô yakekuiñ mebo. (Esaïe 3:19, 23) A ne bo naa, éde é nga ve naa Laban a yem dukh Jacob, naa a ta’a yem naa é minenga a mbe éé lukh a mbe Léa se ki Rachel nge ki Raquel. (Atar. 29:23, 25) Rébecca a nga buru nlô kaa naa a ke tubane Isaac. (Atar. 24:65) Mboan té, ô mbe wé lere é ngang minenga akal n’nôm, naa a yebe naa énye a ne nye ndjié.​—1 Beco. 11:5, 10.

(Atarga 29:27, 28) Boghe fet é sono nyi ye minenga té. A kôrô ye vèè, bia ye fe wô kee é minenga mboo akal mimbu ésèñ zambwè mife. » ²⁸ Éde Jacob a nga mane bo fet sono té akal minenga té, a kôrô ye vèè, Laban a kee fe nye Rachel ane ngal.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Atarga 30:3) Éde a nga dzô naa : « Bila, mbo ésèñ wom éé nyi. Keng binong ye nye, naa a byèñ é boan ba ye bo éé bam, éde maa fe, ma ye bele boan. »

it-1 50

A ñong é moan môr nfe ane éwiè

Rachel ye Léa, bebèñ be mbe béé ñong é boan Jacob a nga byèñ ye be-bo bisèñ beba ane éé beba, ‘be nga byale mebong meba ayô’ (Atar. 30:3-8, 12, 13, 24) Boan beté, be mbe fe béé ñong ngap élikh Jacob ane é boan é binenga bèñ a nga lukh be nga byèñ. Be mbe é boan ésaa, ye naa, amu be-bo bisèñ beté, be mbe akal Rachel nge ki Raquel ye Léa, éde é boan beba be mbe akal deba.

(Atarga 30:14, 15) Éyong tam mesap be blé nge ki trigo me nga kuiñ, Ruben a nga ke a wulu afan é ne kaa bilé, éde a nga yen bibuma bi mandragore nge ki mandragoras. A zu bi kee nyè Léa. Éde Rachel nge ki Raquel a nga dzô Léa naa : « Éngôngol, vaa ma ayôm be mandragore nge ki mandragoras é moan wiè. » ¹⁵ Éde Léa a nga yalane nye naa : « Ye naa wa ye ki sugu ve ye n’nôm wom ô va ñong ? Y’ô nga yaa fe ñong be mandragore nge ki mandragoras é moan wom ? » Rachel nge ki Raquel a dzô naa : « A ye bo mbeng, Jacob a ye ke binong ye wa alu di évang be mandragore nge ki mandragoras é moan wiè. »

w04 1/15 28 étun 7

É mam ma dang éban é kalare Atarga​—II

30:14, 15​—Amu dzé Rachel nge ki Raquel a nga likh naa léa a lôt alu dèè ye n’nôm akal bibuma bi mandragore nge ki mandragoras ? Melu mvus, be mbe béé belane be mandragore nge ki mandragoras ane é biang da yale ôyô, nge ki édi da sulu mintèñ miy’abum asi. Be mbe fe béé bunu naa bibuma bité bia veme évéé y’a ke binong, ye ve naa, é minenga a ne ékôm a byèñ. (Za Sal. 7:13) Afang bo naa Bible a dzô ki é dzam é mbe ôtemgha wèñ été, ngeng ézing Rachel nge ki Raquel a mbe é tem naa bibuma bi mandragore nge ki mandragoras bité, bi ne nye vole naa a byèñ, ye vèè ôson a mbe é wokh étom ékôm dèñ. Ve, fave ayôm mimbu ôsu vèè, émie Jehôva a nga wuè « abyè dèñ. »​—Atarga 30:22-24.

Nlanghan ya Bible

(Atarga 30:1-21) Niène a nga yen naa é dzi ki ve Jacob moan, Rachel nge ki Raquel a nga yen moanyang zoakh, a nga dzô Jacob naa : « Vaa me boan, me za wu. » ² Ve, Jacob a wokh Rachel nge ki Raquel n’nem abé. Ane a nga yalane nye naa : « Ye ma me ne Nzame, é môr a nga ñime wô abyè ? » ³ Éde a nga dzô naa : « Mbo-ésèñ wom Bila ényi. Keng binong ye nye, naa a byèñ é boan ba ye bo é bam, naa ma fe, me bo nyè boan. » ⁴ Ane a nga kee nye Bila ane ngal, éde Jacob a nga ke binong ye nye. ⁵ Bila a ñong abum, ye bièñ Jacob moan fam. ⁶ Ane Rachel a nga dzô naa : « Nzame a bo-hang nkikh minsang wom ye naa a bèèyang fe ma : a vehang me moan fam. » Éde be nga luè nye de naa Dan. ⁷ Bila, mbo-ésèñ Rachel, a bera ñong abum, ye bera ve Jacob é fam bèè. ⁸ Ane Rachel a nga dzô naa: « Me va bira karane ye moadzang. Me va kiabe fe nkar té ! » Ane a nga luè nye naa Naphtali nge ki Neftali. ⁹ Éyong Léa a nga yen naa a bièñ ki fe, éde a nga kee Jacob mbo-ésèñ wèñ Zilpa ane ngal. ¹⁰ Éde Zilpa, mbo-ésèñ Léa, a nga byèñ Jacob moan fam. ¹¹ Ane Léa a nga dzô naa : « Za mvom ! » Éde a nga luè nye naa Gad. ¹² A kôrô ye vèè, Zilpa, mbo-ésèñ Léa a bera ve Jacob é fam bèè. ¹³ Éde Léa a nga dzô naa : « Za mevakh akal dam ! Bebela, binenga ba ye dzô naa me ne é minenga a ne mvom. » A luè nye naa Aser. ¹⁴ Éyong tam mesap be blé nge ki trigo me nga kuiñ, Ruben a nga ke a wulu afan é ne kaa bilé, éde a nga yen bibuma bi mandragore nge ki mandragoras. A zu bi kee nyè Léa. Éde Rachel nge ki Raquel a nga dzô Léa naa : « Éngôngol, vaa ma ayôm be mandragore nge ki mandragoras é moan wiè. » ¹⁵ Éde Léa a nga yalane nye naa : « Ye naa wa ye ki sugu ve ye n’nôm wom ô va ñong ? Y’ô nga yaa fe ñong be mandragore nge ki mandragoras é moan wom ? » Rachel nge ki Raquel a dzô naa : « A ye bo mbeng, Jacob a ye ke binong ye wa alu di évang be mandragore nge ki mandragoras é moan wiè. » ¹⁶ Ngogho ase, éyong Jacob a nga so afan é ne kaa bilé, Léa a ke tubane nye ye dzô nye naa : « Wa ye ke binong ye ma alu di, akal naa me va kus wa ye be mandragore nge ki mandragoras ndôma dzam. » Éde a nga ke binong ye nye, alu té. ¹⁷ Ane Nzame a nga bèè meyaghlan Léa, éde a nga ñong abum ye ve Jacob é fam tan. ¹⁸ Ane Léa a nga dzô naa : « Nzame a vehang me ôba wom, amu me va kee n’nôm wom mbo-ésèñ wom. » A luè nye naa Issachar. ¹⁹ Ane Léa a nga bera ñong abum ye bera ve Jacob é fam saman. ²⁰ Éyong té Léa a nga dzô naa : « Nzame a va bo ma, ôwé é ma nyi, mbemba das. Abong di, n’nôm wom a ye me zôme, akal me vehang nye befam be saman. A luè nye naa Zébulon nge ki Zabulón. ²¹ Ôsu vèè, a byèñ fe ngoan ye luè nye naa Dina.