Biyalan bia daghe kalare akal ésulan Éning moan kristen ye ésèñ minkanghle

3-9 YE NGOAN MUOM

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 13-14

« Yemghane ngu’u ye yen aval Jehôva a ye mia kôre »

(Akôre 14:13, 14) Ane Moises a nga dzô ayong naa : « Mi ta’a ko-wong. Yemghane ngu’u ye yen aval Jehôva a ye mia kôre, y’é dzam a ye bo akal denan ému. Akal naa be Egipcios nge ki Bégyptien mi tèè ému, mia ye ki be bera yen môs ézing. ¹⁴ Jehôva émièn a ye lumane akal denan, éde mia, mia ye tobe évôô. »

w13 2/1 4

Moises​—môr a mebun

Ngeng ézing, Moises éé mbe ki éé tem naa Jehôva a zu wiè mar Rojo nge ki mer Rouge, ye wiè be Israélitas nge ki Bisraélite zen naa be mane tup. Ve, a mbe éé bunu ye n’nem wèñ ôse naa Nzame a ye bo dzam naa a kame ayông dèñ, éde a mbe fe éé kômô naa é bobenyang bèñ baa fe be bele aval mebun meté. Bia lang naa : « Moises a nga dzô ayong naa : “Mine ta’a ko-wong. Yemghane ngu’u ye yen aval Jehôva a ye mia kôre, y’é dzam a ye bo akal denan ému.”» (Akôre 14:13) Ye Moises a nga ve naa mebun bobenyang me bo ngu’u ? Ôwé, édi da daghe be Israélitas bese, Bible a dzô naa : « Ye mebun, be nga kighane mar Rojo nge ki mer Rouge ane ba wulu é si é ne nkôt. » (Behébreu 11:29) Mebun Moises me nga so biborane, se amu émièn étam, ve, akal é bôr besese be nga vu éfônan dèñ.

(Akôre 14:21, 22) Moises a nga sam wo a mang ayô, éde Jehôva a nga ve naa mendzim me bulane ô mvus ye môra nfungha, wéé so nfa este nge ki est ngura nté alu, wéé ve naa mang me kôt ; mendzim me nga kanebane. ²² Ane be Israélitas be nga lôt ézizang mang, a nkôr été, a too naa mendzim me mbe méé bo ane ôngôô nfa meyè ye nfa meyôm.

w18.09 26 étun 13

A ne Mengu’u mese, ve a bis bôr

¹³ A lang Akôre 14:19-22. Tam simane naa ô ne nsama be Israélitas nge ki Bisraélite, alu é ne, bizima Faraón bia zu wa ô mvus, mar Rojo nge ki mer Rouge ny’a ne wa ôsu. Éyong té, éde Nzame a bo dzam ézing. E môra nkut ô mbe wéé wulu be ôsu, ô lôrang nsama bôr a mvus, wéé ve naa be Egipcios nge ki Bégyptien, be ta’a wô yir bebéñ. Nté be Egipcios be ne ô dzibi si, nté té, nsama be Israélitas baa be ne éyèè été, ngalane akengha Nzame ! Éyong té wa yen Moises éé sam wo a mang ayô, éde môra nfungha wa so nfa este nge ki est, wa sum vumu, wéé ve naa zen é wièban ézizang mendzim. A ne wa, ye é nda-bôr dwiè, betsit benan, y’ayong ése, mia sum naa mia kighane ézizang mang mii wulu nlong. Étéñ té bièn, ô nga yen éyaghane dzam : Si déé bele ki mboargha nge ki asee. É ne nkôt y’alet ; dzam té da likh naa be wulu ébubu. Da ve naa, mben é bôt be ne nzukh a wulu, be kuiñ nfa mang ayat kaa ébubua dzam.

(Akôre 14:26-28) Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « Samghe wo a mang ayô, naa mendzim me kubane ébe be Egipcios, ébe bemetua meluman beba, ye ébe bizima bièñ bia dang bikamlo ayô. » ²⁷ Ane Moises a nga sam wo avôô a mang ayô, a too naa abong té kikiri é nga leneyang, mang me nga bera mane kuane vôm mboo. Nté be Egipcios be mbe béé tup mendzim ôsu, ane Jehôva a nga mane be wiñ ézizang mang. ²⁸ Éyong mendzim me nga bera so naa me ñong ntéñ wéñ, me nga mane ve naa bemetua meluman, bedang bikamlo, ye bizima bise Faraón, be nga nyî a mang été béé dzirane be Israélitas ô mvus, be mane ñang. Mboo y’été é dzi ki ning.

w09 3/15 7 bitun 2-3

Mine ta’a vuèn Jehôva

Nté be Egipcios nge ki Bégyptien be mbe béé vung, ye ébe bemetua meluman beba be mbe mimbuélane-mimbuélane, ayong Israël ngura é nga kuiñ a mang ayat. Ane Moises a nga sam wo a mar Rojo nge ki mer Rouge ayô, éde Jehôva a nga ve naa ôngôô mendzim mii mbe mii bo zen a mang été, mii chii be ayô. Ye môra édung, nkuna mendzim ô nga chii Faraón ye bizima bèñ ayô. Bezing bèñ besese, be nga mane ñang ye wu. Ve, Israël a nga tobe nkôrane !​—Akô. 14:26-28 ; Bya 136:13-15.

Fuèñ ye dzam té, é nga ve naa meyong me mbe minfeng me bira ko-wong. (Akô. 15:14-16) Mimbu mewôm menii ôsu vèè, Rahab minenga ya Jerico a nga dzô Bisraélite bebèñ naa : « Wong étom denan é kua biè ô ñuu [. . .] akal bi va wokh aval Jehôva a nga ve naa mang me ya mar Rojo me kôt miè ôsu, éyong mi nga kuiñ Egipto nge ki Égypte. » (Josué 2:9, 10) Meyong ma kang bivus benzame, méé dzi ki vuièn aval Jehôva a nga kôre ayong dèñ. Israël ny’a fe éé nga yiène ki de vuièn.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 13:17) Éyong Faraón a nga likh naa ayong é ke, Nzame éé dzi ki lôr be, é zen da lôr ébe be Filisteos nge ki Bephilistin, mben éde éé mbe bebéñ. Akal Nzame a nga dzô naa : « Ayong é ne tsen nkighane wèñ éyong ba ye tubane alumane ye bulane abeng-si Egipto. »

it-1 1117

Môra zen, zen

Até ye melu mvus, bura mezen, ye mezen, da daghe fe, abuiñ mezen me ye é vôm be mbe béé bo ôkira, me mbe méé lat bekisôan ye bura mesi me ya Palestina nge ki Palestine. (Nla. 20:17-19 ; 21:21, 22 ; 22:5, 21-23 ; Jos. 2:22 ; Bekô. 21:19 ; 1 Sam. 6:9, 12 ; 13:17, 18 ; a daghe fe ZEN KÉZA.) É dzôm be mbe béé ñong ane zen ôsua, da kôre Egipto ye ke bekisôan Filisteas nge ki Philistine ya Gaza, ye Asquelón ye ñong zen ye N.E. étun Meguiddo. Ô mbe wéé ke ôsu, yakekuiñ Hazor nge ki Hatsor, nfa N. ye mang me ya Galilea nge ki Galilée, yakekuiñ a Damasco nge ki Damas. É zen éé mbe déé kighane Filistea éde déé mbe édeda étun naa be kôre Egipto yakekuiñ Abeng-si ngiagh. Ve, ye n’nem mbeng wèñ, Jehôva a nga ve naa, be Israélitas be lôr zen é nfe, naa be ta’a sili mo ôsi éyong be Filisteos nge ki Bephilistin ba ye zu lumane be.​—Akô 13:17.

(Akôre 14:2) « Dzôôghe be Israélitas naa be bulane ô mvus, ye ke tobe Pihaïroth ôsu, ézizang Migdol ya mang, béé daghe étun Baal-Zefôn. Mia ye tobe vôm té ôsu, bebéñ mang.

it-1 782 bitun 2-3

Akôre

Vôm mbé mar Rojo nge ki mer Rouge me nga kanebane ézizang naa Israël a kighane a nkôr été ?

Ye mi va yen naa étun bèè ye ékena deba, Ezam nge ki Étham, « e vôm éyang da sum, » Nzame a nga dzô Moises naa « be bulane ô mvus, ye tobe a Pihahiroth ôsu [. . .] bebéñ mang. » Mboane té, wa ye ve naa Faraón a bunu naa be Israélite ba ke « ba ndeng, kaa yem é zen be ne ñong. » (Akô. 13:20 ; 14:1-3) Ébe be beyem mam nfa mezen, é zen el Hadj, ébe be, zen té, éd’éé mbe déé dang mbeng, ba lere naa éfiè Hébreu « a bulane ô mvus » : da yili ki fave naa « a saalé » nge ki « a kôre ô zen », ve, é nya ayilgha dèñ, é ne, a bulane nge ki a sanghle zen. Ébe be, niène be nga wulu yakekuiñ vôm ézing nfa N. de la cabecera del golfo de Suez nge ki point du golfe de Suez, be Israélitas be nga bulane ô mvus ye bera ke nfa oriental ye jebel ʽAtaqa, afan-minkôô é ne nlong nsa-mang occidental ye golfe. Nge be nga dzirane be nfa N., môra nsama, ane be Israélitas be mbe, béé mbe ki bele é vôm be ne tup avôô, atéé ye vôm té ; nsama té, ô nga ye tebe vôm mboo, mang wéé dzip be zen.

Mboane mam be Judio nge ki Bejuif be ye ntet mbu ôsu, wa lere aval dzam té. (A daghe fe PIHAHIROTH.) Ve, é dzam da dang éban, étéñ té, da fônan é dzam Bible émièñ aa dzô, ve, abuiñ be biblistas nge ki bibliste baa yen ki mam aval té. (Akô. 14:9-16) Dzam té da lere naa be Israélitas be nga yiène kighane édeda ôyap ye nsa-mang ya golfe (nsa-mang occidental ye mar Rojo) naa é ta’a bo ébubu akal bizima Faraón naa be kighane nfa mboo ye zu be kuiñ ayô.​—Akô. 14:22, 23.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 13:1-20) Jehôva a nga tsini naa a kobe ya Moises. A nga dzô nye naa : ² « Fubeghe mintôô mi boan mise mi ya Israël akal dam : Ntôô moan fam, ébe be Israélitas nge ki Bisraélite ye ntôô n’nôm éyem, bise bi ne akal dam. » ³ Ane Moises a nga dzô ayong naa : « Simeghane é môs mi nga kuiñ abeng-si Egipto, abeng-si mii mbe minkôm, akal naa a ne ye é ngu’u wo wèñ éwô Jehôva a nga kule miè va. Môr a ye ki dzi bidzi bizing bi bele levadura nge ki levure. ⁴ Mia kuiñ ému, é ngoan Abib. ⁵ Éyong Jehôva a ye ve naa ô nyî abeng-si be Cananeos nge ki Becananéen, be Hititas nge ki Hitite, be Amorreos nge ki Bamorite, be Heveos nge ki Behivites ye be Jebuseos nge ki Bejébuséens, abeng-si a nga kiagh mimvemvam mwiè naa a ye wô kee, abeng-si meñang ye wiñ ma chii, éde wa yiène bo fet té é ngoan nyi. ⁶ Tang melu zangbwa, wa ye dzi nfem wéé bele ki levadura, éde é môs zangbwa, fet da ye bobane akal Jehôva. ⁷ Ba ye dzi nfem ô ne kaa levadura tang melu zangbwa : Baa ye ki kuane bidzi bizing bi bele levadura ébe wa, ye naa baa yiène ki kuane levadura ébe wa, nge ki vôm ôfe ézing abeng-si ése. ⁸ Môs té, wa yiène dzô ndôma dwiè naa : “Ma bo dzam té akal é dzam Jehôva a nga bo akal dam éyong me nga kuiñ abeng-si Egipto.” ⁹ Éde dzam té, da yiène tobe ndem é wo wiè ayô, ye fe ôsiman, asu dwiè ayô, naa atsing Jehôva é tobe wa anu, akal naa a ne ye é ngu’u wo wèñ, éwô Jehôva a nga kule wa Egipto. ¹⁰ Wa yiène baghlé atsing té éyong wa kuiñ ngoan té mimbu mise. ¹¹ « Éyong Jehôva a ye ve naa ô nyî abeng-si be Cananeos, édi a nga kane-bidang asu mimvemvam mwiè, naa a ye wô kee, ¹² Wa yiène kee Jehôva mintôô befam bese, ye mintôô beyôm biyem éba wa ye bera be kôre. Be ne akal Jehôva. ¹³ Wa ye bera kôre kada ntôô édzakas, ye ntôma. Nge ô boo kaa de bera kôre, wa yiène nye bukh king. Wa yiène fe bera kôre kada ntôô moan fam wiè. ¹⁴ « Nge, melu ma zu, ndôma dwiè a sili wô naa : “É dzam wa bo alé da yili yè ?”, wa yiène nye yalane naa : “Ye é ngu’u wo wèñ, Jehôva a nga kule biè abeng-si Egipto, abeng-si bii mbe minkôm. ¹⁵ Akal Faraón a mbe éé tep naa a likh naa bi ke, éde Jehôva a nga wiñ mintôô mi boan be ye Egipto, a tare éba bôr, y’éba betsit. Akal té, éde ma ve Jehôva mintôô befam mise ane atunegha, ye bera kôre mintôô mifam miam mise.” ¹⁶ Dzam té da yiène tobe ndem é wo wiè ayô ye ane nkoo ô tsini wa asu, akal naa a ne ye é ngu’u wo wèñ, éwô Jehôva a nga kule biè Egipto. » ¹⁷ Éyong Faraón a nga likh naa ayong é ke, Nzame éé dzi ki lôr be é zen da lôr ébe be Filisteos nge ki Bephilistin, mben éde éé mbe bebéñ. Akal Nzame a nga dzô naa : « Ayong é ne tsen nkighane wèñ éyong ba ye tubane alumane ye bulane abeng-si Egipto. » ¹⁸ Éde Nzame a nga ve naa ayong Israël é ke lôr éyang ya mar Rojo. Ve, be Israélitas be nga kuiñ Egipto ane nsama bizima. ¹⁹ Moises a nga ke fe ye bives José, akal José a nga ve naa boan be Israël be kane bindang éé dzô naa : « Nzame a ye miè vole, é ne bebela, éde mia yiène ke bives biam ôyap ye va. » ²⁰ Ane be nga kôre a Sucot nge ki Soukkot, ye ke tobe Ezam nge ki Étam, é vôm éyang da sum.

10-16 YE NGOAN MUOM

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 15-16

« Lughane Jehôva ye bya »

(Akôre 15:1, 2) Tam té, Moises ye Bisraélite nge ki be Israélitas be nga yiè é za di akal Jehôva : « Me yièghe akal Jehôva, amu a manang boat duma. Ékamelo ye é môr a dang we ayô, a nga wua be a mang été. ² É ngu’u se dam, a ne Jah, akal a va bo n’kôre wom. É Nzame wom ény’alé, éde ma ye nye lughu ; é Nzame ésaa wom, ma ye nye bere ôyô.

w95 10/15 11 étun 11

Amu dzé bia yiène ko nya Nzame wong a téé y’ému ?

¹¹ Ye aval a nga wiñ bizima bi ye Égypte nge ki Egipto, Jehôva a nga bere émièn ôyô, é mis be-bo bisèñ bèñ, ye ve naa mesi me ne ôyap me yem éyôla dèñ. (Josué 2:9, 10 ; 4:23, 24) Éyôla dèñ é nga dang ébi bivus benzame be ye Égypte, béé mbe ki be bele ngu’u naa ba kôre bekang beba. Mebun Bégyptien nge ki Egipcios be mbe béé ve ébe benzame beba, ébe é moan môt a wu, ye mengu’u bizima bieba, me mbe kaa éban. (Bya 146:3) É se ki éyaghane dzam, naa Bisraélite nge ki be Israélitas be nga tobe ntsinan naa ba yiè bya bi ôlughu bi nga lere é mbemba wong be mbe béé wôrane akal é Nzame a ne ntetèè, é môr a nga kôre be aval té !

(Akôre 15:11) Za a ne, ane wa, nsama benzame, a Jehôva ? Za a ne, ane wa, é wa, wa lere naa ô ne nfuban wa neman ? Éwa ba yiène ko-wong, ye lughu ya bya, Éwa, wa bo bura be-mam.

(Akôre 15:18) Jehôva a ye djiè mbèmbèè.

w95 10/15 11-12 bitun 15-16

Amu dzé bia yiène ko nya Nzame wong a téé y’ému ?

¹⁵ Nge bi mbe vèè, mvoa, ye ntetèè, ye Moises, kaa bisô naa bia fe, bi nga ye tobe naa bia yiè : « Za a ne, ane wa, nsama benzame, a Jehôva ? Za a ne, ane wa, é wa, wa lere naa ô ne nfuban wa neman ? Éwa ba yiène ko-wong, ye lughu ya bya, Éwa, wa bo bura be-mam. » (Akôre 15:11) Nté mimbu mi mbe mii lôt, awôrane da so bifiè bi ye dziè té, bi nga tobe mbaalane. É kalare aa sughlane a Bible été, édi da daghe minwoane mimboan Nzame mi ne sôsôe, ntôl Jean a dzô naa : « Ba yiè é dziè Moises ôlo’o Nzame, ye é dziè Ntôma. » Dziè té, da dzô beza mam ? « Mimboane mwiè mi ne n’nen ye ébibibiñ, Jehôva Nzame ényi a ne Mengu’u mese. Mezen mwiè me ne tetele ye bebela, Kéza ya mbèmbèè. Za, a ye ki wô ko-wong a Jehôva, ye ve éyôla dwiè duma ? Akal wa étam, ô ne sôsôe. »​—Melere 15:2-4.

¹⁶ Éde ému fe, Jehôva a bele bekang be ne nkôrane ba nyeghe ba yen avele dèñ, mimboane mi ye é mo mèñ, ye fe metsing mèñ. Bôr be ya meyong mese be ne nkôrane nfa ya nsisim, nkanane ye émo é ne mvîn, akal ba yebe, ye dzale metsing Nzame me ne sôsôe. Kada mbu, mintet betoyini be-bôt ba tup émo é ne kaa sôsôe, naa ba zu nyi Ékôan é ne nfuban ye tetele da kôane bekang Jehôva. É ntoo bebéñ, niène Nzame a ye mane dzale minkighane mièñ, ye ôlun ô n’nen asu bivus min’yebe, ye émo Satan, besôsôe be-bôt beté, ba ye ning mbèmbèè nféféñ éning da ye bo sôsôe.

(Akôre 15:20, 21) Ane Miriam, nkule medzô minenga, kal Aaron, a nga toa tambourin nge ki pandereta é wo wèñ été, éde binenga bese be nga béé nye, béé bôm tambourin ye dzem. ²¹ Naa a yalane befam, Miriam a mbe éé yiè naa : « Yièghane akal Jehôva, amu a manang boat duma. Ékamelo, ye é môr a dang we ayô, a nga wua be a mang été. »

it-2 454 étun 1

Mezik

Abuiñ bya be mbe béé yiè nsama abeng-si Israël, bi mbe antiphonique nge ki antifonal, da yili naa, beyiè bebèñ be mbe béé yiè, môr ase, é tam dèñ, minlong bifiè, nge ki n’yiè mboo a mbe é yiè, éyong té, é môr a lerane nye a dziè été, a mbe é yalane. A ne bo naa dzam té, éde Bible a kobe de, éyong a dzô naa « a yalane » (Akô. 15:21 ; 1 Sam. 18:6, 7) Aval bya bizing bi ne ntsilane, éfônan, Bya 136, a lere naa be mbe béé yiè bio aval té. É bôra be bya bi abora bibèñ be nga yiè metam Nehémia nge ki Nehemías, ye aval be nga yiè bio éyong ôngôô ya Jérusalem ô nga mane, bia lere naa énye be mbe béé yiè bie aval té​—Néh. 12:31, 38, 40-42 ; a daghe ZA.

it-2 698

Nkule medzô minenga

Miriam a ne é minenga ôsua be nga tare luè naa nkule medzô minenga a Bible été. Nzame a nga lôm mbana, nge ki minbana ngalane nye, ngeng ézing, éé lôm nye bio ye bya. (Akôre 15:20, 21) Akal té, éde bia lang naa énye ye Aaron, be nga dzô Moises naa : « Ye naa Jehôva éé dzi ki kobe ngalane bia fe ? » (Nla. 12:2) Jehôva émièn, ngalane nkulu medzô Mika, a nga dzô naa a nga lôm « Moises, Aaron ye Miriam » ébe Bisraélite nge ki be Israélitas éyong a nga ve naa be kôre Égypte nge ki Egipto. (Michée 6:4) Afang bo naa Jehôva a nga belane Miriam naa a kobe ye bôt, élat dèñ, déé mbe ki ngu’u ye Nye, aval édi a mbe bele ye Moises. Éyong éé dzi ki baghlé étéñ dèñ, Nzame a nga ve nye môra akira.​—Nla. 12:1-15.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 16:13) Éde ngoghe té, becaille nge ki be codornices be nga so ye mane yabane a n’nam été, kikiri, moan éfôp a nga mane kighane n’nam ngura.

w11 9/1 14

Ye mine va yem de ?

Tam ézing, amu dzé Jehôva a nga top naa a ve Bisraélite nge ki be Israélitas becaille nge ki codornices ane bidzi éyong be mbe éyang ?

Niène Akôre é nga lôt, éde Nzame a nga ve Bisraélite nge ki be Israélitas abuiñ tsit, éé lôm be becaille nge ki codornices biyong bibèñ​—Akôre 16:13 ; Nlang 11:31.

Becaille nge ki codornices be ne boan banon baa tobe ki vôm mboo, ntèñ wôba, wa ke wa yirane 18 cm. Adzit deba, da yirane 100 g. Ba long bitobgha bieba abuiñ mevôm me ya Asia ye Europa. Ba ke waghane Afrique ye ôkuiñ ye Arabia. Nté ba bo ékena té, ba yele môra nsama, é môra nsaa mang ye Méditerranée oriental nge ki orientales Mediterráneo ye péninsule ye Sinaï nge ki península del Sinaí.

Aval Nouveau dictionnaire biblique nge ki Diccionario Manual Bíblico a lere de, « boan banon beté, ba yele avôô, ve, nfungha wa vole be. Nge nfungha ô tsene é vôm wa ke, nge ki naa becaille nge ki codornices be voarang, akal be va yele aayap, nsama wa ye ku. » Akal ba yiène barebe ôsi, môs mboo nge ki môs mebèñ, kaa naa ba bera téé ékena deba, anon té, é ne ébubu a biñ akal bebo minsôm. Mintet mimbu 20 ôsua, abeng-si ye Égypte nge ki Egipto, éé mbe déé soo becaille nge ki codornices bebéñ baakuru belal ébe mbu ane bidzi.

Bisraélite nge ki be Israélitas be nga dzi becaille nge ki codornices biyong bibèñ. Biyong bibèñ bité, bii mbe metam sughu. Metam meté mbu, becaille nge ki codornices be wôla kighane Sinaï. Nlang ya Bible wa tugha lere naa a ne ye é ngu’u Jehôva éde « nfungha ô nga sia so », ye ve naa anon é ku é vôm Bisraélite nge ki be Israélitas be mbe be too.​—Nlang 11:31.

(Akôre 16:32-34) Ane Moises a nga dzô naa : « É dzôm Jehôva a nga ve miè éédi : “Dzaleghane omer mboo, ye baghlé wô memvong a memvong, naa memvong menan me yen nfem me nga ve miè naa mi dzi éyang été, éyong me nga kule miè Égypte nge ki Egipto.’» ³³ Éde Moises a nga dzô Aaron naa : « Toaghe ndak, furughe omer manne nge ki mana mboo été, ye tele wô asu Jehôva. A ye tobe é dzôm ba baghlé memvong a memvong. » ³⁴ Aval Jehôva a nga dzô Moises, Aaron a nga ke de tele asu Nganyè, naa be baghlé de.

w06 1/15 31

Minsili belang

Moan tam a ve be kôre be Égypte nge ki Egipto, Bisraélite nge ki be Israélitas be nga sum naa ba ñing adzô bidzi. Éde Jehôva a nga ve be manne nge ki maná. (Akôre 12:17, 18 ; 16:1-5) Tam té, Moises a nga dzô Aaron naa : « Toaghe ndak, furughe omer manne nge ki maná mboo été, ye tele wô asu Jehôva. A ye tobe é dzôm ba baghlé memvong a memvong. » Nlang wa ke ôsu wéé dzô naa : « Aval Jehôva a nga dzô Moises, Aaron a nga ke de tele asu Nganyè [é vôm be mbe béé baghlé bekalare be ne édedaa éban], naa be baghlé de. » (Akôre 16:33, 34) Aaron a nga furu manne nge ki maná a ndak été tam té, ve, a nga bui de asu Nganyè fave éyong Moises a nga mane long Arche nge ki arca, ye furu be tablette de la Loi nge ki tablas de la Ley été.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 16:1-18) Nsama Bisraélite nge ki be Israélitas be nga kôre Élim, ye sughlane kuiñ éyang y’abeng-si Sîn, a ne ézizang Élim ye Sinaï, é môs 15 y’é ngoan 2, a ve be kôre Égypte nge ki Egipto. ² Ane nsama Bisraélite be nga sum naa ba ñing asu Moises ye Aaron, éyang été. ³ Bisraélite be mbe béé dzô naa : « Nge é wo Jehôva ô nga mane biè wiñ abeng-si Égypte, a too naa bii mbe bii too memvé me tsit minfeng, bii mbe bii dzi nfem yakekuiñ bia dzèñ ! Mi nga soo biè éyang di été naa ayong se di, é mane wu ya zèñ. » ⁴ Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « A téé ye édzôô, ma ye ve naa nfem ô nong miè ô ñuu. Môs mesese, kada môr a yiène kuiñ naa a toa abim a yi, naa me tam vakh ayong té, ye yen nge ba ye bèè metsing mam nge ki naa kaa. ⁵ Ve é môs samane, éyong ba ye yam abim be nga soo de, da ye bo mengap mebèñ y’abim be wôla toa é môs mevoo. » ⁶ Moises ye Aaron be nga dzô Bisraélite bese naa : « É ngoghe nyi, mia ye yem naa Jehôva énye a va kule miè Égypte. ⁷ Kikiri, mia ye yen é duma Jehôva, akal Jehôva a nga wokh meñing mia bo asu dèñ. Biè, bi ne beza naa mi zu ñing asu dèè ? » ⁸ Moises a bera dzô naa : « Éyong Jehôva a ye miè ve tsit, naa mi dzi ngoghe ase, kikiri, nfem yakekuiñ mia ye dzèñ, mia ye yen naa Jehôva a va wokh ane mia ñing asu dèñ. Ve, biè, bi ne beza ? Se ki asu dèè éde mi va ñing, a ne asu Jehôva éde mi va ñing. » ⁹ Éde Moises a nga dzô Aaron naa : « Dzôôghe nsama Bisraélite ôse naa : “Zaane tebe asu Jehôva, akal naa a nga wokh meñing menan.”» ¹⁰ Niène Aaron a nga mane kobe ye nsama Bisraélite, éde be nga daghe étun éyang, vèè, é duma Jehôva é nga yenebane nkur été. ¹¹ Jehôva a bera dzô Moises naa : ¹² « Me va wokh meñing Bisraélite. Dzôôghe be naa : “Éyong ngoghe da ye kuiñ, mia ye dzi tsit, kikiri, mia ye dzèñ ye nfem, éde mia ye yem naa me ne Jehôva é Nzame wônan.’» ¹³ Éde, ngoghe té, becaille nge ki be codornices be nga so ye mane yabane a n’nam été, kikiri, moan éfôp a nga mane kighane n’nam ngura. ¹⁴ Niène éfôp da ye man, mia ye yen éyang ayô, dzôm ézing é too ôkekep, ane sut, ôkekep ane givre nge ki escarcha ôsi. ¹⁵ Éyong Bisraélite be nga yen de, be nga dzôane naa : « A ne dzé ? » Akal béé mbe ki béé yem é dzôm a mbe. Moises a dzôô be naa : « Ane nfem Jehôva a va ve mia ane bidzi. ¹⁶ É dzam di éde Jehôva a va dzô : “Kada môr a yiène wôlô abim a ne dzi. Mia yiène wôlô omer mboo akal kada môr, abim kada bôr a bele ébem dèñ été. ’» ¹⁷ Ane Bisraélite be nga tobe naa ba wôlô do ; bevoo be nga wôlô abuiñ, éba bevoo avitsang. ¹⁸ Éyong be mbe béé vakh ye omer, é môr a nga wôlô abuiñ, éé dzi ki dang wôlô, ényi ny’a nga wôlô avitsang, éé mbe ki é makh dzôm ézing. Kada môr a mbe éé wôlô abim a mbe dzi.

17-23 YE NGOAN MUOM

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 17-18

« É bôr be ne asili ñuu ba yeghe ye kee é bôr bevoo bisèñ »

(Akôre 18:17, 18) Nkiè Moises a nga dzô nye naa : « Aval wa bo alé éé se ki mvèñ. ¹⁸ Wa ye mane voat, wa, ye ayong ésese é ne ya wa, akal ésèñ té, é ne édedaa nzukh akal dwiè, wéé se ki de bo étam.

w13 2/1 6

Moises​—é môr a ne ényeghe

Moises ny’a nga lere fe naa a nyeghe be Israélitas nge ki Bisraélite. Be nga yem naa Jehôva a nga belane nye nfa ye a lere be zen, éde be nga ke kuane nye éyong ése, éyong be mbe be bele mintiè. Bible a dzô naa : « Ayong é nga bo déé ke tebe asu Moises, a téé ye kikiri yakekuiñ ngoghe ase. » (Akôre 18:13-16) Tam simane, aval dzam té é mbe nye taghe, naa a tobe ngura nté môs naa a bèè be. Ve, a nga bo de ya n’nem mbeng amu naa a nga nyeghe be.

(Akôre 18:21, 22) Ve, Moises a nga top befam be ne nkoghane, ayong été, éba ba ko Nzame wong, befam be ne tobe be mebun, éba ba vine é mono a ne mvîn, ye tele be ane bedjié betoyini, bedjié mintet, bedjié mewôm metan, ye bedjié mewôm. ²² Ba yiène kikh nsang adzô ba zu be kar : Ba ye wô zu yen fave éyong medzô ba tiè ma dang nzukh, ve, bebién ba ye tiè boan medzô mese. Vaa naa ésèñ é bo wa ébubu, wéé lighe be naa be vole wa a bo ésèñ.

w03 11/1 6 étun 1

Mebun me ne éban naa bi bele éning é ne mvom

Befam beté be nga lere naa be bele mbemba mefulu, kaa naa be ve be bura b’ayem. Be nga lere fe naa ba kang Nzame, da yili naa be nga wumu Mvele, ye kaa kômô ve naa n’nem ô bo nye abé. É nga tugha faa lerebane asu môr asese, befam beté, be nga ve mengu’u mesese naa ba dzale metsîn metsing Nzame. Be nga vini wup, mam meté, me mbe méé lere naa baa ye ki dzime belane édjié deba. Dzam té, é nga lere fe naa baa ye ki belane mebun be bele bo, naa ba dzeng abuane deba, édi bemvuiñ beba nge ki édi bôr be ya menda me-bôt meba.

(Akôre 18:24, 25) Ane Moises a nga bèè nkiè avôô ye bo é dzam ése a nga dzô nye. ²⁵ Moises a nga top befam be ne nkoghane ayong Israël été, ye tele be ane bedjié betoyini, bedjié mintet, bedjié mewôm metan, ye bedjié mewôm.

w02 5/15 25 étun 5

Sôsôe da lere é bôr be ne tetele zen

Moises a mbe é môr a yem menié mèñ, a mbe fe asili ñuu. Éyong a nga voat naa a kôm mintiè mi ye ayong dèñ, nkiè Jetró, a nga kare nye é dzam a yiène bo, a nga dzô nye naa aa yiène top abim befam be ne nkoghane, naa a ve be meyem, naa be ne bo ésèñ té. Moises a nga yem menié mèñ, éde a nga bèè melepgha meté. (Akôre 18:17-26 ; Nlang 12:3) É môr a yem menié mèñ, aa kam ki naa a ve meyem mèñ é bôr bevoo, a ko ki wong naa a ne dzimlé meyem a bele, nge ki naa a ve me é bôr bevoo. (Nlang 11:16, 17, 26-29) Ye fe naa, a bele nkômane naa a kômô vole é bôr bevoo a nsisim. (1 Timothée 4:15) Ye mine tèè naa, bia fe, bia yiène bo aval té, ye é bôr bevoo ?

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 17:11-13) Nté sese Moises a mbe éé baghlé énam é tele, be Israélitas nge ki Bisraélite be mbe béé wun aluman, ve, niène énam é nga siliban nye ôsi, be Amalequitas nge ki Bamalécites ébe be mbe béé wun. ¹² Éyong binam bi nga sum bo Moises adzit, ane Aaron ye Hur be nga toa akok, be bwi de Moises asi, éde a nga tobe de ayô. Ane kada môr a nga tebe nye nfeng, ye biñ nye binam, aval da bo naa, binam biéñ bi nga bo ngu’u yakekuiñ éyong nlô dzôp ô nga ku. ¹³ Josué a nga wun aluman asu be Amalequitas ye é bôr be nga suk nye asi, ye mpuara ô bele zep ébèñ.

w16.09 6 étun 14

« Bi ta’a sili mo ôsi »

¹⁴ Aaron ye Hur be nga sukh Moises mo, nté sese alumane éé mbe déé lôt. Bia fe, bia yiène dzeng naa bi vole é bôr bevoo, nfa ye naa bi sukh be asi ye vole be. Ane beza ? É bôr ba dzukh amu be ntoo min’nôm, éba ba dzukh amu mbia b’akôan, bitsibelé menda me-bôr, étam, nge ki a dzimle é bôr bia nyeghe. Bi ne fe vole bitong bi-bong ba tubane bitsibelé nfa ye naa be ta’a bo é mam me ne abé, nge ki ba dzeng « ôlughu » y’émo di, a ne bo nfa sikôlô, nfa mono, nge ki nfa bura bisèñ. (1 Beth. 3:1-3 ; 5:11, 14) Ndzenghane meval mesese naa bi vole é bôr bevoo ékôan été, minkanghle, éyong bia dzi dzôm ézing, nge ki éyong bia luè be ô teléfono nge ki téléphone.

(Akôre 17:14) Ane Jéhôva a nga dzô Moises naa : « Tsilighe de abakh été naa be simane de, ye baalé de Josué : “Ma ye mane tsam ôsiman ye naa, be Amalequitas be mbe a si.”»

it-1 406

Canon

Bii se ki sôô naa mintsili Moises mi bele tsin édzôô, naa Nzame ény’a nga dzô naa a tsili mo. Canón biblico nge ki canon de la Bible a lere bia zen nfa ékang é ne nfubane. Moises éé dzi ki bo n’lere zen ye ndjiè Israël akal nkômane wèñ ; amu bia yen naa, a nga tare tep ayem té, éyong be nga ve nye do. (Akô. 3:10, 11 ; 4:10-14) Ve, Nzame ény’a nga top nye, ye ve nye naa a bo mekengha, yakekuiñ be-bo mekengha Faraón be nga yebe naa mekengha Moises aa mbe éé bo, ma so ébe Nzame. (Akô. 4:1-9 ; 8:16-19) Éde é ne naa, Moises éé dzi ki bo ntebe ntun, nge ki ntsili akal nkômane wèñ. A nga bo de, amu naa a nga kang nkômane Nzame, ye akal é ngu’u éé mbe déé so ébe Nsisim wèñ. Moises a nga tare kobe abim mam me ya canón biblico nge ki canon de la Bible, éde a nga sughlane tsili mam meté.​—Akô. 17:14.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 17:1-16) Nsama be Israélitas nge ki Bisraélite ôse, ô nga kôre éyang ye Sîn ; be nga wule ye bitéñ, aval Jehôva a nga dzô, éde be nga ke tobe a Refidim. Ve, mendzim ayong éé mbe ñu méé mbe ki. ² Ane ayong é nga sum wômane Moises ye dzô naa : « Vaa biè mendzim naa bi ñu ! » Ve, ane aa dzô be naa : « Amu dzé, ma mia wômane nye ? Amu dzé mia vakh Jehôva éyong ése ? » ³ Ve, ayong déé mbe déé bira wokh évéé, éde be nga ñing asu Moises ye dzô naa : « Amu dzé ô nga kule biè Egipto nge ki Égypte ? Naa wa zu biè mane wiñ y’évéé, biè, bendôma bèè, ye fe minsama biyem biè, nga ? » ⁴ Asughlane y’été, éde Moises a nga yônane ébe Jehôva : « Ma yiène bo yè ye ayong di ? A ligheyang avitsang, éde ba ye me lum mekok ! » ⁵ Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « Lôreghe ayong ôsu ye ñong bemvene bézing be ya Israël ye wa, ye fe ntum ô va bime wô Nil. Ñonghe wô é wo wiè été ye wulu. ⁶ Ma ye wô tebe ôsu, e va, akok ayô, abeng-si Horeb. Wa yiène bime akok, mendzim ma ye kuiñ été éde ayong da ye me ñu. » Ane Moises a nga bo de, é mis bemvene be ya Israël. ⁷ A nga luè vôm té naa Masa ye Meriba, akal naa be Israélitas be nga dzeng nye mintiè, ye naa be nga vakh Jehôva béé dzô naa : « Ye Jehôva a ne biè ézizang, nge ki kaa ? » ⁸ A kôre ye vèè, be Amalequitas nge ki Bamalécite, be nga zu lumane Israël a Refidim. ⁹ Ane Moises a nga dzô Josué naa : « Topghe befam, ye ke lumane be Amalequitas. Ôkiri, ma ye tebe nkôô ayô ye ntum nya Nzame a wo été. » ¹⁰ Josué a nga bo é dzam Moises a nga dzô nye, éde a nga lumane be Amalequitas. Moises, Aaron ye Hur be nga bere nkôô ayô. ¹¹ Nté sese Moises a mbe éé baghlé binam bi tele, be Israélitas be mbe béé wun aluman, ve, niène binam bi nga siliban nye ôsi, be Amalequitas ébe be mbe béé wun. ¹² Éyong binam bi nga sum bo Moises adzit, ane Aaron ye Hur be nga toa akok be bwi de Moises asi, éde a nga tobe de ayô. Ane kada môr a nga tebe nye nfeng, ye biñ nye binam, aval da bo naa, binam biéñ bi nga bo ngu’u yakekuiñ éyong nlô dzôp ô nga ku. ¹³ Josué a nga wun aluman asu be Amalequitas ye é bôr be nga suk nye asi, ye mpuara ô bele zep ébèñ. ¹⁴ Ane Jéhôva a nga dzô Moises naa : « Tsilighe de abakh été naa be simane de, ô baalé fe de Josué : “Ma ye mane tsam ôsiman ye naa, be Amalequitas be mbe a si.”» ¹⁵ Ane Moises a nga long autel nge ki altar, ye luè wô naa Jehôva-Nissi, ¹⁶ a nga dzô naa : « Akal énam be Amalequitas é tele éto ndjié Jehôva é ngam ayat, Jehôva a ye lumane be memvong a memvong. »

24-30 YE NGOAN MUOM

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 19-20

« Aval awôm Metsing ma name wa »

(Akôre 20:3-7) Wa yiène ki bele benzame befe, fave ma, étam. ⁴ « Wa yiène ki bè ngura éyema akal denan, nge ki é dzôm éfe da fônane de, abo é mam me ne ôyô, nge ki éma me ne a si, nge ki éma me ne mendzim été. ⁵ Waa yiène ki kur mebong asu deba, nge ki a wumu bo ; akal naa, ma, Jehôva, é Nzame wiè, me ne é Nzame a sili naa be wumu ve nye, ényi a ve bivus b’ésaa ya é boan beba akira, a téé ye wabang, yakekuiñ é mvong nii, ébe é bôr ba vini ma, ⁶ ve, ényi a lere ényeghe é ne sôsôe ébe ayong bôr da nyeghe ma, ye bo metsing mam mewokh. ⁷ « Wa yiène ki belane éyôla Jehôva é Nzame wiè ane zeze éyôla, akal naa Jehôva a ye ki bo kaa ve akira, é môr a dzime belane éyôla té.

w89 11/15 6 étun 1

Z’ayilgha awôm Metsing me bele akal denan ?

Metsing menii ma tare, ma ngônô ayem bi bele asu Jehôva. Atsing ôsua, Nzame, a ngen a sili melu mèè ma naa bi wumu ve nye. (Matthieu 4:10). Éyong bia daghe Atsing bèè, mbo-ésèñ wèñ ézing aa yiène ki belane biyema (1 Jean 5:21). Atsing lal, bia yiène belane éyôla dèñ aval da yiène, édzidzin ye ngang éyong ése (Jean 17:26 ; Beromain 10:13). Atsing nii ki, éning dèè ése, da yiène bembe ébe mam me y’a nsisim. Akal mam mese meté, bi ne waghane, nge ki ‘a baghlé sabbat nge ki sábado’.​— Behébreu 4:9, 10.

(Akôre 20:8-11) « Simeghane é môs sabbat nge ki sábado, naa be kang môs té. ⁹ Tang melu me samane, wa yiène sèñ ye bo, é dzam sese wa yiène bo, ¹⁰ ve, é môs zangbwa ô ne sabbat akal Jehôva é Nzame wiè. Waa yiène ki bo ésèñ ézing, abo wa, é ndôma dwiè, é ngoan dwiè, nkôm wiè (fam nge ki minenga), éyem ya dzèè dwiè, nge ki faa beyeng ba tobe é yar dwiè. ¹¹ Akal naa, tang melu me samane, Jehôva a va vele dzôp, si, mang, ye é mam mesese me ne été, ye naa, é môs zangbwa, a ne a nga waghane. Akalgha té, éde é nga ve naa Jehôva a borane é môs sabbat ye ve naa be kang môt té.

(Akôre 20:12-17) « Semeghe ésua ye nyua, ndamben wa ye ning aayap é si Jehôva é Nzame wiè a ye wô kee. ¹³ « Waa yiène ki wiñ. ¹⁴ « Wa yiène ki bo medziane. ¹⁵ « Wa yiène ki wup. ¹⁶ « Wa yiène ki kobe minèè éyong wa tsiè adzô é môr mboo. ¹⁷ « Wa yiène ki kômô é nda é môr mboo. Wa yiène ki kômô é minenga é môr mboo, nge nkôm wèñ (fam nge ki minenga), nge n’nôm ñat wèñ, nge édzakas dèñ, nge ki dzôm ézing é ne akal é môr mboo. »

w89 11/15 6 bitun 2-3

Z’ayilgha awôm Metsing me bele akal denan ?

Édi da daghe Atsing tan, abo bebyèñ mewokh é ne é dzam da ve naa nda bôr é yem woghane, da soo fe biborane Jehôva. A too fe naa, mbemba ôyane té, a ne « atsing ôsua da wule ye ngiagh » ! Ye naa, ba ve bia atsing té, « naa mam me wule bia mbeng », ye fe naa, « bi ning aayap a si ». (Beéphésien 6:1-3) Abong di, atoo naa bi nga « ninghang melu me y’asughlane » y’émo di, bitong bi-bong bia bo bebyèñ beba mewokh, aval nkômane Nzame wa yi de, be bele mebun naa baa ye ki vaghle wu môs ézing.​—2 Timothée 3:1 ; Jean 11:26.

Ényeghe akal é môr mboo, da ye kame bia naa bi ta’a nye bo é mam me ne abé, ane a wiñ, aval Atsing samane da lere de, medziane, aval Atsing zangbwa da lere de, wup, aval Atsing muom da lere de, a kobe minèè éyong wa tsiè adzô é môr mboo, aval Atsing ébuu da lere de. (1 Jean 3:10-12 ; Behébreu 13:4 ; Beéphésien 4:28 ; Matthieu 5:37 ; Minkana 6:16-19) Ve, édi da daghe é dzam da tsini naa bi bo mam ? Atsing awôm, da kili naa bi ñamlé é dzôm é môr mboo, da simane bia naa : Jehôva a sili naa bi bele mekômgha me ne sôsôe asu dèñ.​—Minkana 21:2.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 19:5, 6) Abong di, nge mine boo me mewokh ébe mam mese, ye naa, nge mi baghlé élat dam, mina ye bo akum dam asu meyong mese, akal naa, si ése ngura, é ne akal dam. ⁶ Mina ye bo akal dam, édjié beprêtre nge ki be sacerdotes ye nfufup ayong. » É mam wa ye ke dzô Bisraélite nge ki be Israélitas, émalé. »

it-2 687 bitun 1-2

Prêtre nge ki Sacerdote

E Prêtrise nge ki Sacerdocio bekristen. Jehôva a nga kiagh Bisraélite nge ki be Israélitas naa, nge be yem baghlé élat deba, ba ye tobe akal Dèñ « édjié beprêtre nge ki be sacerdotes ye nfufup ayong » (Akô. 19:6) Ve, e prêtrise nge ki sacerdocio ye mvong Aaron, da ye bem fave yakekuiñ éyong e prêtrise n’nen a mbe nye éfônan da ye sum. (Behéb. 8:4, 5) A ye bem yakekuiñ éyong Atsing y’élat da ye sim, ye éyong nféféñ élat da ye sum. (Behéb. 7:11-14 ; 8:6, 7, 13) N’luène ya tobe e prêtre nge ki e sacerdote Jehôva, ye sèñ Édjié dèñ été, a nga tare de kiagh fave Bisraélite ; éyong té, n’luène té, ô nga sughlane fe daghe Begentil nge ki Gentiles.​—Bisè m. 10:34, 35 ; 15:14 ; Berom. 10:21.

Fave avitsang Bejuif nge ki Judios ébe be nga yebe Christ, dzam té, éde é nga ve naa ayong é ta’a ve abim bôr be ya nya édjié beprêtre nge ki be sacerdotes ye nfufup ayong é nga sili. (Berom. 11:7, 20) Amu béé dzi ki wulu sôsôe, éde Nzame a nga dzô Bisraélite be ye melu mvus, ngalane nkule medzô wèñ Hoshéa, naa : « Akal naa wa, ô nga tep n’yeman, Ma fe, ma ye wô tep, nfa ye naa, ô bo kaa bera sèhane ma ane prêtre nge ki sacerdote, akal wa tsini naa wa vuène atsing Nzame, Ma fe, ma ye vuène é boan bwiè. » (Osée 4:6) Ane é dzam bi ndaghe dzô alé, Yésu a nga dzô bedjié bejuif naa : « Ba ye mina vèè Édjié Nzame, éyong té, ba ye de kee ayong éfe da ye wum bibuma » (Mat. 21:43) Ve, nté a mbe Atsing asi, a too a si va, Yésu Christ a mbe éé yem naa prêtrise aaronique nge ki sacerdocio aarónico a ngene éban, a mbe éé dzô é bôr a mbe éé sèñ lèpre nge ki lepra naa, be ke yen prêtre ye ve évevee atsing té, é nga sili akal té.​—Mat. 8:4 ; Marc 1:44 ; Luc 17:14.

(Akôre 20:4, 5) « Wa yiène ki bè ngura éyema akal denan, nge ki é dzôm éfe da fônane de, abo é mam me ne ôyô, nge ki éma me ne a si, nge ki éma me ne mendzim été. ⁵ Waa yiène ki kur mebong asu deba, nge ki a wumu bo ; akal naa, Ma, Jehôva, é Nzame wiè, me ne é Nzame a sili naa be wumu ve nye, ényi a ve bivus b’ésaa ya é boan beba akira, a téé ye wabang, yakekuiñ é mvong nii, ébe é bôr ba vini ma,

w04 3/15 27 étun 1

É mam ma dang éban é kalare Akôre

20:5​—Aval avé Jehôva a nga dzale « akira akal minsem béésaa » ébe meyong ma zu ? Niène a kui-hang mimbu a ne yem fas, ba kikh moan môr sese nsang akal abo dulu dèñ ye fe aval a yen mam. Ve, éyong ayong Israël é nga ku nsem ékang biyema, é nga yiène zômô minzukh mité tang abuiñ memvong. É Bisraélite nge ki be Israélitas be mbe béé wulu sôsôe, baa fe, be nga yen minzukh mi ye nsem té. Apostasie nge ki Apostasía ayong Israël é mbe déé yen alé, déé dzi ki be vole naa be wulu sôsôe.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 19:1-19) É ngoan lal, niène Bisraélite be nga kuiñ abeng-si Égypte nge ki Egipto, môs té mboo-mboo, a ne be nga kuiñ éyang ye Sinaï. ² Be nga kôre e Refidim ye kuiñ éyang ye Sinaï, éyong té be nga tobe éyang. Ane Israël a nga tobe vôm té, asu nkôô. ³ Éyong té, Moises a nga ke ébe nya Nzame, éde Jehôva a nga luè nye nkôô ayô, ye dzô nye naa : « É dzam di, éde wa ye dzô é mvong bôr Jacob, é dzam wa ye dzô Bisraélite : ⁴ “Mina bebién, mi va yen é dzam me va bo Bégyptien nge be Egipcios naa me baghe mina mefap mam ayô ane ôbam, ye zu mina ébe ma. ⁵ Abong di, nge mine boo me mewokh ébe mam mese, ye naa, nge mi baghlé élat dam, mina ye bo akum dam asu meyong mese, akal naa, si ése ngura, é ne akal dam. ⁶ Mina ye bo akal dam, édjié beprêtre nge ki be sacerdotes ye nfufup ayong. » É mam wa ye ke dzô Bisraélite nge ki be Israélitas, émalé. » ⁷ Ane Moises a nga mane luè bemvene be ye ayong ye mane be dzô é mam mese Jehôva a va dzô nye naa a kar be. ⁸ Niène a nga mane be dzô mam meté, éde ayong ngura é nga yalane king dzèè naa : « É mam mesese Jehôva a va dzô, bi ne nkoghane naa bia dzale me. » Étéñ té bièn, ane Moises a nga ke kar Jehôva éyalane ayong é nga ve. ⁹ Éde Jehôva a nga dzô Moises naa : « Ma ye zu ébe wa nkur été ô too n’sut, naa ayong é wokh éyong Ma ye kobe ye wa, ye naa be tsini naa ba bele mebun mban ébe wa fe. » Éyong té Moises a nga zu kar Jehôva é dzam ayong é va dzô. ¹⁰ Jéhôva a bera dzô Moises naa : « Keng yen ayong, fubeghe be, é môs wi ye ôkiri, éyong té ba yiène sôp bitô bieba. ¹¹ Ba yiène tobe nkoghane alu lal, akal naa é môs lal, Jehôva a ye sighi nkôô Sinaï, asu é mis ayong ngura. ¹² Wa yiène kikh menyè nkôô minfeng, akal ayong, ye dzô nye naa : “Boghe nkee naa ô ta’a bet nkôô ayô, nge naa wa name wô minfeng. É môr a ye name nkôô, bebela, ba ye nye wiñ. ¹³ Énam ézing daa yiène ki name é môr a va bo atsing té melo : ba ye nye wiñ ye mekok nge ki ye akong. Abo môr nge ki tsit, daa ye ki ning.” Ve, éyong mina ye wokh ba long tong ye n’la n’nôm ntôma, vèè ba ye yem naa, be ntoo bet nkôô. » ¹⁴ Ane Moises a nga sighi nkôô naa a ke yen ayong ; éde a nga sum naa aa fubu ayong, baa be nga sôp bito bieba. ¹⁵ Éyong té a nga dzô ayong naa : « Kômeghane akal é môs lal. Mina yiène ki ke binong ye é binenga benan. » ¹⁶ Kikiri y’é môs lal, é nga bele bezalang, ye be veleves, môra nkut ô mbe nkôô ayô, ye môra mbam ô too édedaa ngu’u. Ayong ése éé mbe déé ko-wong. ¹⁷ Éde Moises a nga kulu ayong é vôm be mbe béé tobe, naa be ke tubane nya Nzame ; ane be nga ke tebe nkôô asi. ¹⁸ Ôtsira ô mbe wéé kuiñ nkôô Sinaï, akal naa Jehôva a nga si nkôô té ye n’kaba nduane ; ôtsira té ô mbe wéé bet f’ane ôtsira y’o dzi, nkôô ôse ô mbe wéé foghane. ¹⁹ Éyong té, é tong mbe méé long é nga tugha bo édedaa ngu’u, Moises a mbe éé kobe, é king nya Nzame daa déé yalane nye.

31 YE NGOAN MUOM–6 YE NGOAN ÉBUU

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 21-22

« Yeneghane éning aval Jehôva a yen de »

(Akôre 21:20) « Nge fam ézing é bime nkôm wèñ (fam nge ki minenga) ye abong élé, ye naa a wuu ye n’bimane té, ba yiène nye kun.

it-1 271

A yit

É moan Hebreo nge ki Hébreu a mbe a bele nkôm, a mbe nye yit nga bo nye melo, a ne fam, a ne minenga. Ve, nge nkôm té ô wuu ye aval a va yir nye, ba yiène ve moan Hebreo té akira. Ve, nga tobe alu dèè nge ki melu mebèñ kaa wu, dzam té da ve naa bi simane naa moan Hebreo té é dzi ki tare tem naa a wiñ nye. É môr a mbe a bele minkôm, a mbe be ve akira, amu a nga sôm nye ye « é mono wèñ ». É mbe nzukh a simane naa môt a kômô wiñ akum dèñ ntukh. A too fe naa, nge nkôm té a wuu alu dèè nge ki abuiñ melu ôsu, béé mbe ki tugha yem nge awu té é tsii ye éyira té, nge ki ye dzam afe. Nge nkôm té ô boo ki kaa wu alu ôsua nge ki édi bèè, é masa wèñ a mbe kaa akira.​—Akô. 21:20, 21.

(Akôre 21:22, 23) « Nge bôr ba yirane, be yinbe mbumbum ye kulu nye abum atan, ve kaa naa moan a wu, ba ye tang abim n’nôm mbumbum a ye be sili ; a ye de yaghane ngalane bekikh minsang. ²³ Ve, nge môr awuu, wa ye kee, éning ya éning,

lvs 95 étun 16

Ye bia yen naa éning é ne éban aval Jehôva aa yen de ?

¹⁶ Ébe Jehôva, éning moan môr ase é ne édedaa éban. Mben éning é moan a ye byale, é ne édedaa éban ébe nye. Éyong bia yen Atsing Moises, nge môr ézing a dzughu é minenga a ne abum, kaa naa a va tem de, ye naa, nge minenga té nge ki é moan wèñ a sia wu, Jehôva a ñong naa môr té, a ne n’wiñ bôt. Mben éé dzi ki de tare tem, ve, amu môr a va wu, daa sili naa a tang akal é môr a va wu. (A lang Akôre 21:22, 23.) Ébe Nzame, é moan éé be ki byale, a ne ngura moan môr. Édeeng, ébe wa, za dzam Nzame aa simane adzô a kulu abum atan ? Wa simane yè, za dzam Nzame a wôrane éyong a yen béé wiñ bizukh bi boan baa be ki byale kada mbu ?

(Akôre 21:28, 29) « Nge n’nôm ñat a yinbe fam nge ki minenga ye minla mièñ, ye naa é môr ñat té é va yinbe, a wuu, ba ye wiñ n’nôm ñat té, é ñuu dèñ da’a ba ye ki dzi, ve, é môr a ne n’nôm ñat té, ba ye ki nye ve akira. ²⁹ Ve, nge n’nôm ñat a mbe a bele fulu naa yinbe bôt, a too naa be nga kar de é môr a ne de, ve, ny’a kaa nye yeme kale, ye naa tsir té é sia wiñ fam nge ki minenga, ba ye wiñ n’nôm ñat té, é môr a ne de ki, ny’aa fe, ba ye wiñ.

w10 4/15 29 étun 4

Jehôva a yi naa bi tobe « mvoa ye ning »

Atsing é mbe fe déé ve akira akal betsit be ya dzèè be va dzughu môt. Nge n’nôm ñat a dzii môr minla, é môr a ne ñat té, a yiène de wiñ, naa a kame bining é bôr bevoo. Amu é mbe ki dzi tsit té, nge ki a kuan de, môr té a dzimle abuiñ. Abong di ntamane simane naa, n’nôm ñat té da dzughu môt, ve, é môr a ne de kaa de yem kale. Za dzam da ye bobane ? Nge n’nôm ñat té a wiñ môt, ñat té, ye é môr a ne de, ba yiène be wiñ. Atsing té é mbe déé ve naa é môr a baghle ki biyem bièñ ye nkee, a bira fas.​—Akô. 21:28, 29.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 21:5, 6) Ve, nge nkôm a yemle éé dzô naa : « Ma nyeghe é masa wom, é minenga wom ye é boan bam, ma kômô ki tobe nkôrane », ⁶ é masa wèñ a ye ke nye asu nya Nzame. Éyong té, é masa wèñ a ye ke ye nye bebéñ mbéñ nge ki mbéñ ôyô, éyong té a ye nye tup alo ye ékèñ ba tup de, éde a ye bo nkôm wèñ mbèmbèè.

w10 1/15 4 bitun 4-5

Amu dzé bia yiène ve Jehôva éning dèè ?

⁴ A kee Jehôva éning dèè, déé se ki zeze ngiagh. Ane é dzam é ne édedaa éban. Ve, Z’abuane da so étala ? É dzam é ne bia vole naa bi tugha de wokh, ane éyong bia fas élat bia bo ya boan be-bôt. Bi tame sum y’amvuiñ. Naa bi bele amvuiñ, bia bebién bia yiène tare sum naa bi tobe mbemba mvuiñ. É ne édedaa éban naa awôghane é boban, ye nfe a bele ôsiman naa bia ye kale é môr mboo. Amvuiñ évoo é nga dang éban metam ô mvus, éé mbe édi David ye Jonathan. Bebèñ beté be nga bira woghane, yakekuiñ be nga bo élat. (A lang 1 Samuel 17:57 ; 18:1, 3.) Ému, bia tugha ki yen aval memvuiñ meté. Ve, ane metam me y’ô mvus, mbemba memvuiñ ma wum éyong kada môr aa ve mengu’u naa aa dzale é dzam be nga woghane naa ba ye bo.​—Mink. 17:17 ; 18:24.

⁵ Atsing Jehôva a nga kee Israël, da lere élat éfe é ne soo biboran éyong môr asese aa bo aval be va woghane. Nge nkôm a mbe a bele mbemba masa, aa mbe kômô sili naa a sèhane nye mbèmbèè, naa a buane é mvoa da so ébe masa wèñ mban. Atsing é nga dzô naa : Ve, nge nkôm a yemlé éé dzô naa : « Ma nyeghe é masa wom, é minenga wom ye é boan bam, ma kômô ki tobe nkôrane », é masa wèñ a ye ke ye nye asu nya Nzame. Éyong té, é masa wèñ a ye ke ye nye bebéñ mbéñ nge ki mbéñ ôyô, éyong té a ye nye tup alo ye ékèñ ba tup de, éde a ye bo nkôm wèñ mbèmbè.​—Akô. 21:5, 6.

(Akôre 21:14) Nge fam ézing, é wokh é môr mboo édedaa ôlun, ye naa a wiñ nye akal a va kômô de, fam té, a yiène wu mben a ke sobe bebéñ autel nge ki altar wom.

it-1 1143

Minla

Bifiè bia ye nten Akôre 21:14 bi ne yili naa, nge é mbe bebela naa a va wiñ môt, a mben a ne sacerdote nge ki prêtre ba yiène nye wiñ, é nyi té afang ke biñ minla mi ye altar nge ki autel naa be ta’a nye wiñ, nge a va tare tem naa a ye wiñ môr té.​—A veghane 1 Bed. 2:28-34.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 21:1-21) « Metsing wa ye be kee éé ma : ² « Ng’ô sôme nkôm, a to’o moan Hébreu, a ye tobe nkôm tang mimbu mi samane, ve, mbu zangbwa, a ye tobe nkôrane kaa yaane tang ézing. ³ Ng’a soo étam, a ye fe bulane étam. Ng’a bele minenga, éde, minenga té, a ye bulane ya nye. ⁴ Nge é masa wèñ, a ke nye minenga, ye naa, minenga té, a ve nye befam nge ki binenga, minenga té ye é boan bèñ, ba ye tobe akal é masa wèñ, ve, ny’a ye bulane étam. ⁵ Ve, nge nkôm té ô yemle, éé dzô naa : « Ma nyeghe é masa wom, é minenga wom ye é boan bam, ma kômô ki tobe nkôrane », ⁶ é masa wèñ a ye ke nye asu nya Nzame. Éyong té, é masa wèñ a ye ke ye nye bebéñ mbéñ nge ki mbéñ ôyô, éyong té a ye nye tup alo ye ékèñ ba tup de, éde a ye bo nkôm wèñ mbèmbèè. ⁷ « Nge fam ézing, é kuane ngoan dzèñ ane nkôm, a ye ki tobe nkôrane aval dèè ane minkôm befam. ⁸ Ng’a yene ki mbeng asu é masa wèñ, ye naa ng’a bo kaa nye ñong ane ébone dèñ, ve, a ve naa bôr befe be sôm nye, a yiène ki nye kuane ébe beyeng, akal a va dukh nye. ⁹ Ng’a va top nye akal ndôma dzèñ, a ye nye baghlé aval dèè fe ane ngoan dzèñ. ¹⁰ Ng’a ñong minenga nfe akal dèñ, a ye ki nye sarghe ngap bidzi, bito ye éto n’nôm ba ngal, édi é minenga ôsua. ¹¹ Ng’a bo kaa bo mam melal meté, minenga té a ye bulane fili kaa yaane dzôm ézing. ¹² « É môr a ye bime é môr mboo yakekuiñ a ne a wu, môr té, ny’a fe ba yiène nye wiñ. ¹³ Ve, ng’a boo naa, é dzi ki tare tem naa a bo de, ye naa, nya Nzame a likh naa é bobane, ma ye wô lere ngura vôm wa ye tup. ¹⁴ Nge fam ézing é wokh é môr mboo édeda ôlun, ye naa a wiñ nye akal a va kômô de, fam té, da yiène wu mben a ke sobe bebéñ autel nge ki altar wom. ¹⁵ É môr a bime ésaa nge ki nya, ba yiène nye wiñ. ¹⁶ « Nge môr ézing a biñ môt, ye kuane nye, nge ki naa, be bii nye a too naa a ngen a bele é môr a va biñ, ba yiène nye wiñ. ¹⁷ « É môr aa bông ésaa nge ki nya, ba yiène nye wiñ. ¹⁸ « É dzam di éde da ye bobane nge befam ba wômane, ye naa, nge mboo a bime ényi mboo ye akok nge ki ye ékura, ñil té kaa wu, ve, naa a yiène lighe a boo ôsi : ¹⁹ Nge é môr be va bime a ne tebe, a wulu nge ki a kuiñ ya ntum, é môr a va bime nye a ye ki bele akira. Ve, a ye yaane tang mewala m’ésèñ é môr a va dzughu a ye lôr éé kôan yakekuiñ a ye let. ²⁰ « Nge môr ézing a bime nkôm wèñ (fam nge ki minenga) ye abong élé, ye naa a wuu ye n’bimane té, ba yiène nye kun. ²¹ Ve, ng’a ning môs mboo nge ki mimbèñ, ba ye ki nye kun, akal naa a ne é môr be nga sôm ye é mono é masa wèñ.