Biyalan bia daghe kalare akal ésulan Éning moan kristen ye ésèñ minkanghle

6-12 YE NGOAN ZANGBWA

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 6-7

« Abong di wa zu yen é dzam ma zu bo Faraón »

(Akôre 6:1) Éde Jehôva a nga dzô Moises naa : « Abong di wa zu yen é dzam ma zu bo Faráon : É ngu’u wo wom wa ye nye yemle naa a likh naa be ke, ye tsirane be é si dèñ. »

(Akôre 6:6, 7) « Akal té, éde ma dzô be Israélite naa : “Me ne Jehôva. Ma ye mina kôre nzukh ésèñ be Égyptien ba yemle naa mine bo, éde ma ye mina kôre minkôm mi ne ébe be. Ma ye mina bera kus ngalane é ngu’u wo wom ye bura mekira. ⁷ Ma ye mina ñong ane ayong dam, éde ma ye tobe é Nzame wônan, bebela naa mina ye yem naa me ne Jehôva é Nzame wônan, a va kôre mina nzukh ésèñ be mbe béé yemle naa mine bo Égypte nge ki Egipto.

it-2 436 étun 3

Moises

Befam be ye Israël baa fe be nga tsen. Ôsusua, be nga yebe naa Jehôva ény’a nga lôm Moises, ve niène Faraón a nga sum be yemle naa be bo ésèñ da dang nzukh, ane be nga sum kè ye Moises, yakekuiñ nyi té a nga sum sili mo ôsi ye tat asu Jehôva. (Akô. 4:29-31 ; 5:19-23) Éyong té ébién, ane Sugha Nzame a nga ve nye ngu’u éé lere nye naa a nga zu-hang dzale é ngiagh Abraham, Jacob ye Isaac be mbe béé yane, da yili naa a tugha be ve ayilgha ye éyôla dzèñ, Jehôva, éé kôre Israël ye ve fe naa be tobe môra ayong é si a nga kiagh. (Akô. 6:1-8) Mben éyong té, befam be ye Isaël béé dzi ki bèè Moises. Ve, niène ébubua ébuu é nga lôt, ane be nga sum wule nsama wèñ ye king dzèè, ye tugha bèè é mam a mbe éé dzô be, yakekuiñ éyong ébubua awôm é nga lôt, ane Moises a nga sum be kôm ye kule be nlong, ane « nsama bizima. »​—Akô. 13:18.

(Akôre 7:4, 5) Ve, Faraón aa ye ki mine bèè, éde ma ye bui é wo wom Égypte nge ki Egipto ayô, ye kulu môra nsama, ayong dam, Bisraélite nge ki be Israélitas, Égypte, ye bura mekira. ⁵ Bebela naa, Bégyptien nge ki be Egipcios ba ye yem naa me ne Jehôva éyong ma ye sam é wo wom Égypte ayô ye kulu Bisraélite. »

it-2 436 bitun 1-2

Moises

Asu Faraón ye Égypte nge ki Egipto. Moises ye Aaron be mbe é bôr be mbe be tele ôsu nfa ‘alumane benzame’. Faraón a nga luè bengu’u benzame besese be y’Égypte nge ki Egipto naa be zu lumane Jehôva, ngalane be-bo mekengha beté, ngeng ézing, bedjié be mbe éyôla naa Jannès ye Jambrès (2 Tim. 3:8). Akengha ôsua Aaron a nga tare bo asu Faraón y’a ndzôhane Moises, é nga lere naa Jehôva a lôr benzame be ye Égypte, amben Faraón a nga bo kaa de kômô yebe. (Akô. 7:8-13) A kôre ye vèè, éyong ébubua lal é nga kuiñ, amben be prètres nge ki be sacerdotes be nga yebe naa : « Ane ônu Nzame ! » Ébubua é nga so môate, é nga bira be name, ye ve be naa be bo kaa bele ngu’u yakekuiñ asu Faraón, naa be tebe Moises asu étam ébubua té é nga bobane.​—Akô. 8:16-19 ; 9:10-12.

Bibubua bia nga tsen abim bôt é bôr bevoo ki baa be nga bo n’nem alet. Be nga belane Moises ye Aaron naa be ke kare kada ébubua ye bibubua awôm bi nga ye bobane. Bibubua bi nga bobane aval be nga kare bie, déé lere naa Moises a mbe faa éé kobe akal Jehôva. Éyôla Jehôva é nga tobe mbômane, ye fe naa, be nga bira kobe adzô té Égypte nge ki Egipto, dzam té é nga ve naa bôr be tsen, é bôr bevoo ki, baa be nga bo n’nem alet asu éyôla té​—Bisraélites nge ki be Israélitas ye abim Bégyptien nge ki be Egipcios be nga tsen ; Faraón y’é bôr be mbe béé sukh nye asi, baa be nga bo n’nem alet. (Akô. 9:16 ; 11:10 ; 12:29-39) Ôyap ye bunu naa benzame beba ba wokh abé, Bégyptien be nga yem naa Jehôva ény’a nga kikh benzame beba nsang. Éyong ébubua ébuu é nga lôt, a kué naa Moises ny’a fe a nto « môra môt abeng-si Égypte ngura, nfa é mis be-bo bisèñ Faraón, ye nfa é mis ayong té. »​—Akô. 11:3.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 6:3) Éyong me mbe méé lerebane ébe Abraham, Isaac ye Jacob, a mbe ane é Nzame a ne Mengu’u mese, ve, édi da daghe éyôla dam, Jehôva, méé dzi ki ve naa be yem ma.

it-1 78 bitun 3-4

Mengu’u mese

Jehôva a nga belane éyôla é « Nzame a ne Mengu’u mese » (ʼEl Shad·daiʹ) éyong a nga kiagh Abraham naa Isaac a ye byale, Ngiagh té, é nga sili nfa ndjié nda-bôr té, naa a bele bura mebun ébe Nzame y’ébe é ngu’u dzèñ, naa a dzale mengiagh mèñ. A kôre ye vèè, éyôla té é nga lere naa Nzame a mbe é môr a ye borane Isaac ye Jacob ane belighi é biôm bi y’élat Abraham.​—Atar. 17:1 ; 28:3 ; 35:11 ; 48:3.

King dzèè y’é dzam bi ndaghe yen, é nga ve naa Jehôva a sughlane dzô Moises naa : « Me mbe méé lerebane ébe Abraham, Isaac ye Jacob, ane é Nzame a ne Mengu’u mese [beʼElʹ Shad·daiʹ], ve, édi da daghe éyôla dam, Jehôva, méé dzi ki ve naa be yem ma. » (Akô. 6:3) Dzam té, déé mbe ki dé yili naa bedjié menda me-bôr meté, béé mbe ki béé yem éyôla Jehôva, akal naa bebién ye bôr befe ô mvus, be mbe béé belane de mban. (Atar. 4:1, 26 ; 14:22 ; 27:27 ; 28:16) É kalare Atarga été, ényi a kanghle éning bedjié menda me-bôr meté, éfiè « Mengu’u mese » da kuiñ fave biyong 6, a too naa, é nya éyôla Nzame, Jehôva, é mbe ntsilane biyong 172 mintsilane Hébreu nge ki Hebreo ôsua. Ve, nge bedjié be ya menda me-bôr meté, bebién be nga yen, ngalane é mam be nga ning, naa éyôla « Mengu’u mese » déé mbe déé yiène Nzame, ye naa a mbe a bele mefulu ma yiène de, mben abong té baa be ki tugha bele ayilgha ye éyôla té, ye meyilgha ma wule y’éyôla Jehôva. AkaI té, éde abakh, The Illustrated Bible Dictionary (vol. 1, pág. 572) da dzô naa : « Nlerane ôsua, édi a nga bo bedjié ye menda me-bôr, é mbe déé tsinane mengiagh ma daghe éning déé mbe déé zu ; éé mbe déé sili naa be bele mebun, naa Énye, Yahweh, a mbe é Nzame (ʼel) a mbe me dzale (ayilgha dèè ye éfiè sadday). Nlerane ô nga bobane é moan élé a bele biyo, é mbe môra dzam é nga bobane ézizang Moises ye Nzame, akal é ngu’u Nzame, ye nlerebane a mbe éé lerebane avôô ye mban ébe be, é mbe déé lere ayilgha ye éyôla dèñ, Yahweh. »​—Nkulane J. D. Douglas, ye mbu 1980.

(Akôre 7:1) Éde Jehôva a nga dzô Moises naa : « Bèèghe, me va bo wa Nzame akal Faraón, ye naa moanyong Aaron a ye tobe nkule medzô wiè.

it-2 435 étun 5

Moises

Béé dze ki tsen Moises akal a mbe é môr a ne ôsoan. Ve, Moises a nga lere naa a ne é môr ane ôsoan, é dzô-dzô naa nkobe ô se nye é ébubu. Ve, a ne a nga tsen ; abong té a ntoo aval éfe y’é môr a mbe éyong a nga vang naa a ke bo nkôre Bisraëlite nge ki be Israélitas mimbu 40 ô mvus. A nga tsini naa a kè asu Jehôva ye sughlane nye sili naa a kee môr fe ésèñ té. Ane Nzame a nga wôkh ôlun, ve, é dzi ki tsen Moises, a nga kee nye Aaron ane nkalane medzô. Éyong té, a too é môr a kobe akal Nzame, é nga ve Moises naa a bo « Nzame » akal Aaron, nyi té ny’a too nye nkalane medzô asu bebèè bèñ. Éyong bôr bebèñ beté be nga bele ékôan ye bemvene be ye IsraëI, ye éyong be nga tubane ye Faraón, bia yen naa Jehôva a mbe é kee Moises melepgha ye metsing mèñ, nyi té ny’é kee me Aaron, aval da ve naa Aaron ény’a mbe é ñong nkobe asu Faraón (é môr a mbe éé djié metam Moises a nga tup mimbu 40 ô mvus). (Akô. 2:23 ; 4:10-17) A kôre ye vèè, ane Jehôva a nga kee Aaron éyôla « nkule medzô » Moises, dzam té, déé yili naa Moises ény’a nga yiène nye lere zen, aval fe Moises nkule medzô Nzame, a mbe é likh naa Nzame a lere nye zen. Be nga bera dzô Moises naa a ne « Nzame akal Faraón », da yili naa Jehôva émièn ény’a mbe é ve nye ngu’u ye édjiè ébe kéza ye Égypte nge ki Egipto, aval da ve nye naa a ta’a bera ko-wong.​—Akô. 7:1, 2.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 6:1-15) Éde Jehôva a nga dzô Moises naa : « Abong di, wa zu yen é dzam ma ye bo Faraón : É ngu’u wo wom wa ye nye tsini naa a likh naa be ke, ye tsirane be é si dèñ. » ² Ane Nzame a nga dzô Moises naa : « Me ne Jehôva. ³ Éyong me mbe méé lerebane ébe Abraham, Isaac ye Jacob, ane é Nzame a ne Mengu’u mese, ve, édi da daghe éyôla dam, Jehôva, méé dzi ki ve naa be yem ma. ⁴ Me va bo élat ye be naa ma kee be abeng-si ya Canaan, é si be mbe béé ning ane beyeng ⁵ Abong di, ma me wok-hang mintat ayong Israël, be Égyptien nge ki be Egipcios be bele ane minkôm, éde ma simane élat me nga bo. ⁶ « Akal té, éde ma dzô Bisraélite nge ki be Israélitas naa : “Me ne Jehôva. Ma ye mina kôre nzukh ésèñ be Égyptien ba yemle naa mine bo, éde ma ye mina kôre minkôm mi ne ébe be. Ma ye mina bera kus ngalane é ngu’u wo wom ye bura mekira. ⁷ Ma ye mina ñong ane ayong dam, éde ma ye tobe é Nzame wônan, bebela naa mina ye yem naa me ne Jehôva, é Nzame wônan, a va kôre mina nzukh ésèñ be mbe béé yemle naa mine bo Égypte nge ki Egipto. ⁸ Éde ma ye ve naa mine nyî é si me nga kane bindang naa ma ye kee Abraham, Isaac ye Jacob. Ma ye mina de kee, éde a ye tobe é si denan. Me ne Jehôva.”» ⁹ Ôsu vèè, Moises a nga kat Bisraélite mbana té. Ve, béé dzi ki nye bèè, akal naa, abong té be siliyang mo ôsi, y’akal minkôm bee mbe. ¹⁰ Éde Jehôva a nga dzô Moises naa : ¹¹ « Kenghe ébe Faraón, kéza y’Égypte nge ki Egipto, ye dzô nye naa a likh Bisraélite be kôre é si dèñ. » ¹² Ve, Moises a nga yalane Jehôva naa : « Bisraélite béé dzi ki me bèè ! Éde, amu dzé Faraón a ye me bèè, é ma me ne nzukh a kobe ? » ¹³ Ve, Jehôva ny’a bera baalé Moises ye Aarón, é dzam ba yiène dzô Bisraélite, ye Faraón kéza y’Égypte, naa a kulu Bisraélite Égypte. ¹⁴ É bôr be mbe bedjiè menda me-bôr éé ba. É boan Ruben, ntôô moan Israël : Hanok, Palú, Hezrón ye Carmí. É mvong bôr Ruben éb’alé. ¹⁵ É boan Siméon : Jemuel, Jamín, Ohad, Jakín, Zóhar ye Shaúl, é moan ngoan Cananéenne. É mvong bôr Siméon éb’alé.

13-19 YE NGOAN ZANGBWA

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 8-9

« Éngung Faraón é nga dzale nkômane Nzame kaa naa a nga kômô de bo »

(Akôre 8:15) Éyong Faraón a nga yen naa é si dèñ é vebeyang étom minkong, a nga ve naa n’nem wèñ ô bo alet ye tep naa a bèè Moises ye Aaron, aval Jehôva a nga dzô de.

it-2 1040-1041

A bo kaa kômô bèè

Nfa élat Jehôva Nzame a bele ya boan be-bot, a nga bo édzip naa abim bôr bézing, ye meyong mézing be tsini naa ba ning, a too naa be nga yiène wu. (Atar. 15:16 ; 2 Pierre 3:9) Abim bôr be nga wulu aval da yiène, béé bo dzam asese naa be buane éngôngol Nzame (Jos. 2:8-14 ; 6:22, 23 ; 9:3-15), é bôr bevoo be nga bera ke Jehôva é ngam ayat y’ayong dèñ. (Deut. 2:30-33 ; Jos. 11:19, 20) Ve, Jehôva a kame ki naa bôr be bo kaa nye bèè, é ne fe ndzôane naa, a likh naa bôr ‘be bo kaa kômô bèè’ nge ki naa be bo ‘min’nem alet.’ Asughlane y’été, éyong a kikh nsang wèñ nfa é bôr be ne kaa nye bèè, a lere é môra ngu’u dèñ, ye likh naa, bôr be yem éyôla dèñ.​—Keng vaghane ye Akô. 4:21 ; Jean 12:40 ; Berom. 9:14-18.

(Akôre 8:18, 19) Be-bo mekengha be nga dzeng naa ba bo fe de, naa ba kule biñuñong, ve, béé dze ki bi kule. Biñuñong bi nga lighi meñuu boan be-bôt ye betsit ayô. ¹⁹ Ane be-bo menkengha be nga dzô Faraón naa : « A ne ônu Nzame ! » Ve, n’nem Faraón ô nga tsini naa wa bo alet, éde é dzi ki be bèè, aval Jehôva a nga dzô de.

(Akôre 9:15-17) Akal me mbe sam é wo wom naa me bime wa ye ayong dwiè, ye mbia ôkoan, ô mbe fe dzang é si nyi. ¹⁶ Ve, nge me va likh naa ô ning, é ne akal naa me lere wa é ngu’u dzam, ye naa, be bôm éyôla dam si ése ngura. ¹⁷ Ye wa tsini naa wa bo mam y’éngung wéé tep naa wa likh ayong dam naa é ke ?

it-2 1181 bitun 3-5

Abé-n’nem

Ye fe naa, Jehôva a belane biyong bizing mbimbia be-bôt naa be dzale nkômane wèñ. Amben be ne Nzame é ngam ayat, a ne be biñ é tam da yiène naa a kame é sôsôe be-bo bisèñ bèñ, a ne fe ve naa mimboane mieba mi lere é sôsôe wèñ. (Berom. 3:3-5, 23-26 ; 8:35-39 ; Bya 76:10) Bi ne yen ôtemgha té, nten Minkana 16:4 : « Jehôva a nga bo dzôm ése akal nkômane wèñ, ôwé, amben mbia môt, akal é môs bitsible. »

Éfônan y’été, bia yen de ébe Faraón, éyong Jehôva a nga lôm Moises ye Aaron, naa be ke kôre be Israélitas nge ki Bisraélite be mbe minkôm wéñ. Nzame é dzi ki ve naa ndjiè ye Egipto nge ki Égypte a bo mbia môt, ve, a nga likh naa Faraón a ning, aval da lere naa émièn a ne mbia môt, ye lere naa a yiène wu. É dzam é nga ve naa Jehôva a bo de, da lerebane nten Akôre 9:16 : « Ve, nge me va likh naa ô ning, é ne akal naa me lere wa é ngu’u dzam, ye naa, be bôm éyôla dam si ése ngura. »

Awôm bibubua bi nga name abeng-si Egipto nge ki Égypte, bi nga ke mane y’awu Faraón, ye nsama bezima bièñ a mar Rojo nge ki mer rouge, dzam té, é nga tugha yem lere é ngu’u Jehôva. (Akô. 7:14–12:30 ; Bya 78:43-51 ; 136:15) Meyong me mbe minfeng, me nga tsini naa ba kane dzam té abuiñ mimbu ôsu a kuè naa dzam té é lôrang, aval té, éde be nga bôm éyôla Nzame si ése ngura. (Jos. 2:10, 11 ; 1 Sam. 4:8) Nge Jehôva a nga wiñ Faraón étéñ té ébièñ, nge é ngu’u ye é duma Dzèñ, déé dzi ki lerebane aval é nga bobane alé éyong a nga kôre ayong Dèñ.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 8:21) Ve, nge ô boo kaa likh naa ayong dam é ke, ma ye lôm be tábanos nge ki betaon ébe wa, ébe be-bo bisèñ bwiè, ébe ayong dwiè ya fe ébe menda mwiè. Be tábanos ba ye mane dzèñ menda me ye Egipto nge ki Égypte, abeng-si da ye fe tobe ndzalane.

it-1 878

Tábano nge ki Taon

Bia tugha ki yem aval ngura nlo ô mbe, éfiè hebreo nge ki hébreu ba tu mintsili été éyong ba kobe ébubua nii é nga name abeng-si ye Egipto nge ki Égypte, édi ôsua é nga bo kaa name be Israélitas nge ki Bisraélite be ya Gosén nge ki Goshèn. (Akô. 8:21, 22, 24, 29, 31 ; Bya 78:45 ; 105:31) Éfiè ʽArov be konghleyang de abuiñ meval « tábano nge ki taon » (JB, NW, Ro), « nlo » (Yg), « éñuñong » (AS, KJ, RS), « ôsun » (AT), ye « nlo-mvu » (LXX).

Éfiè « tábano nge ki taon » da tsinane abuiñ meval minlo. Be tábano bézing be ne tup bikôp betsit, nge ki ébi boan be-bôt, naa ba vili mekî. Éyong be ngen bitum, ba ning meñuu bôr ye betsit, éba ba ning meñuu bôr, ba tubane be, be comarcas africanas nge ki be tropique. Ébubua té, é nga so be Egipcios nge ki Bégyptien bura minzukh ya fe betsit beba, tam ézing, nge ki awu.

(Akôre 8:25-27) Asughlane y’été, ane Faraón a nga luè Moises ye Aaron, ye dzô be naa : « Kenghane, mi ke ve é Nzame wônane metunegha é si nyi. » ²⁶ Ve, éde Moises a nga dzô nye naa : « É se mvèñ naa bi bo de, akal be Egipcios nge ki Bégyptien ba vine be tèè metunegha bia kômô bo akal Jehôva é Nzame wèè. Nge bi boo metunegha ba vini é mis meba, ye baa ye biè wiñ ? ²⁷ Éde é ne naa, bia ye ke ékena melu melal éyang, énye bia ye ke ve Jehôva é Nzame wèè, metunegha wéñ. »

w04 3/15 25 étun 9

É mam ma dang éban é kalare Akôre été

8:26, 27​—Amu dzé Moises a nga dzô naa metunegha be Israélitas nge ki Bisraélite ba ve, me mbe « angônô akal be Egipcios nge ki Bégyptien » ? Be mbe béé wume abuiñ betsit Egipto nge ki Égypte. Éyong a nga tu metunegha betsit, dzam té, é nga fit é dzam Moises a nga sili nfa ye a ke ve Jehôva metunegha éyang.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 8:1-19) Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « Kenghe tebe asu Faraón ye dzô nye naa : “É dzam di éde Jehôva a dzô : ‘Lighe naa ayong bôr dam é ke naa be sèhane ma. ² Nge ô tsini ôsu naa wa tep naa be ke, ma ye ve naa minkong mi mane dzèñ abeng-si dwiè. ³ Ôchiñ Nil wa ye mane dzèñ ye minkong. Mia ye kuiñ ye zu é nda dwiè, édzina wa dzogbe été ; mia ye dang énong dwiè ayô. Mia ye tobe menda be-bo bisèñ bwiè ayô ye ayong bôr dwiè ayô, mendzim été ye mevôm ba yame minfem. ⁴ Minkong mia ye wô bet ô ñuu, wa, be-bo bisèñ bwiè bese ye fe ayong bôr dwiè.’”» ⁵ Ôsu vèè, Jehôva a dzô Moises naa : « Dzôghe Aaron naa : “toaghe ntum wiè, sameghe wô étun vôm achiñ é ne, étun ôchiñ Nil ye boan bitam, ye ve naa minkong mi kuiñ, ye mane dzèñ abeng-si ye Egipto nge ki Égypte.”» ⁶ Ane Aaron a nga sam ntum wéñ étun achiñ y’Égypte, éde minkong mi nga kuiñ ye mane dzèñ abeng-si ye Egipto. ⁷ Ve, be-bo mekengha be nga bo aval daa y’é magiá nge ki magie wôba : Be nga ve fe naa minkong mi so abeng-si ye Egipto. ⁸ Ane Faraón a nga luè Moises ye Aaron ye dzô be naa : « Dzaaghane Jehôva naa a ve naa minkong mi ke ôyap ya ma ye ayong bôr dam, akal ma kômô likh ayong bôr dèñ naa é ke bo Jehôva metunegha. » ⁹ Ane Moises a nga dzô Faraón naa : « Wa, wa yiène me dzô éyong ma yiène dzaa Nzame naa a ve naa minkong mi ke wa ôyap, be-bo bisèñ bwiè, ayong dwiè ye fe menda mwiè. Minkong mia ye lighi fave ôchiñ Nil été. » ¹⁰ Ane a nga yalane naa : « Ôkiri. » Ane Moises a nga dzô naa : « Mam ma ye wulu aval ô va sili, naa ô yem naa môr é se ki ane Jehôva é Nzame wè. ¹¹ Minkong mia ye we ke ôyap, menda mwiè, be-bo bisèñ bwiè ye fe ayong bôr dwiè. Mia ye lighi fave ôchiñ Nil été. » ¹² Moïse ye Aaron be nga kuiñ ébe Faraón, éde Moises a nga dzaa Jehôva adzô minkong a nga ve naa mi mane dzèñ ébe Faraón. ¹³ Ane Jehôva a nga bo é dzam Moises a nga sili nye, éde minkong mi nga mane wu menda été, minseng, ye mefup été. ¹⁴ Be nga kôane me, be nga bo édeda abuiñ mengôs, éde si é nga bo énum abé. ¹⁵ Éyong Faraón a nga yen naa é si dèñ é vebeyang étom minkong, a nga ve naa n’nem wèñ ô bo alet ye tep naa a bèè Moise ye Aaron, aval Jehôva a nga dzô de. ¹⁶ Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « Dzôghe Aaron naa : “Sameghe ntum wiè ye bime mbuleghu ô ne ôsi, wa ye venghane biñuñong abeng-si y’Egipto ngura.”» ¹⁷ Éde be nga bo. Aaron a nga sam ntum wèñ ye bime mbuleghu, éde biñuñong bi nga mane yabane meñuu bôt ye betsit. Mbuleghu ôse ô mbe ôsi, ô nga venghane biñuñong Egipto ngura. ¹⁸ Be-bo mekengha be nga dzeng naa ba bo fe de, naa ba kule biñuñong, ve, béé dzi ki bi kule. Biñuñong bi nga lighi meñuu boan be-bôt ye betsit ayô. ¹⁹ Ane be-bo mekengha be nga dzô Faraón naa : « A ne ônu Nzame ! » Ve, n’nem Faraón ô nga tsini naa wa bo alet, éde é dzi ki be bèè, aval Jehôva a nga dzô de.

20-26 YE NGOAN ZANGBWA

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 10-11

« Moises ye Aaron ba lere naa be bele môra ayokh »

(Akôre 10:3-6) Moises ye Aaron be nga ke ébe Faraón ye dzô nye naa : « É dzam Jehôva é Nzame Behébreu nge ki be Hebreos a dzô éé di : “Wa ye tep naa wa bo ma mewokh yakekuiñ ôden ? Lighe naa ayong dam é ke, naa be sèhane ma. ⁴ Nge ô tsini ôsu naa wa tep naa wa likh ayong dam é ke, ôkiri ma ye lôm bitanda abeng-si dwiè. ⁵ Bia ye mane yabane si ése, éde baa ye ki fe yen si. Bia ye mane dzi é biôm grêle nge ki granizo é dzi ki mane tsam, é biôm a va likh miè, éde ba ye dzi bilé bise bienan bia fèè mefup été. ⁶ Bia ye mane dzèñ menda menan été, menda be-bo bisèñ bwiè, ye menda Égypte nge ki Egipto ngura : Bésua, ye bemvam benan, baa be ki tare yen aval dzam té, ave be tobe si té yakekuiñ ému.”» Éde be nga lum Faraón mvus ye kuiñ é nda dzèñ atan.

w09 7/15 20 étun 6

N’vuane Yésu​—A bo ngengaa minkanghle

⁶ Simeghane fe é ngengaa Moises a nga yiène tobe naa a ke kobe Faraón, ndjiè be mbe béé ñong ane é môr a kobe ye benzame, ye fe ane nzame émièn, é moan nzame vièn Râ. Ane be Faraón bevoo, ngeng ézing, a mbe éé wumu évaghle dèñ. Nkobe wèñ, ô mbe ô bele ngu’u atsing. Ngu’u, éngung ye kaa kômô bèè, é dze ki vebane naa ba dzô nye abo dulu a yiène bele. A too naa, asu môr té, éde Moises, mbaghlé mintôma a ne asili ñuu, a nga ke abuiñ biyong, kaa naa be luè nye. Beza mam a nga ke nye kat ? Bibubua bia ye tsam si. Za dzam a nga sili ? Naa Faraón a likh bizukh bi-bôt bi mbe minkôm naa be kuiñ abeng-si dèñ ! Ye é mbe éban naa Moises a tobe ngengaa ? Ôwé !​—Nla. 12:3 ; Behéb. 11:27.

(Akôre 10:24-26) Ane Faraón a nga dzô naa be luè Moises ye dzô nye naa : « Kenghane sèhane Jehôva. Fave mintôma ye biñak bienan ébie bia ye lighe va. É boan benan be ne ke ya mina. » ²⁵ Ve, Moises a nga yalane naa : « Wa ye biè kee betsit bia ye belane be akal metunegha, ye metunegha ba dzighe ngura, éde bia ye bi ve Jehôva é Nzame wèè. ²⁶ Bia ye fe ke ye betsit bèè. Tsit ézing daa ye ki lighe va, amu bia ye belane abim betsit naa bi ve Jehôva, é Nzame wèè, ékang ; Bii se ki yem abim betsit bia ye ve Jehôva nté bia be ki kuiñ wéñ. »

(Akôre 10:28) Éde Faraón a nga dzô nye naa : « Kuighe ! Bo nkee : Ô ta’a dzeng naa wa bera zu ébe ma éyong éfe, amu é môs wa ye bera tebe asu dam, wa ye wu. »

(Akôre 11:4-8) Ane Moises a nga dzô naa : « É dzam di éde Jehôva a dzô : “Étun ézizang alu, ma ye kighane Égypte nge ki Egipto, ⁵ éde mintôô mi boan Égypte ngura ba ye mane wu, a téé ye ntôô moan Faraón a too éto édjié, yakekuiñ ntôô mbo-ésèñ a ve naa akua é kinghane, kaa vuène mintôô ye minsama biyem. ⁶ Ba ye wokh minyôn mintèñ, aval ba be ki tare wokh, ye naa ba ye ki bera wokh môs ézing Égypte ngura. ⁷ Mben mvu daa ye ki bôm Bisraélite nge ki be Israélitas nge betsit beba, naa mi yem naa Jehôva a ne bo nkane ézizang be Bégyptien nge ki be Egipcios ye Bisraélite.” ⁸ Be-bo bisèñ bwiè bese ba ye sighe ébe ma, ba ye kure mebong asu dam, ye dzô me naa : ‘Keng, wa, ye ayong dwiè da tông wa.’ Éde ma ye ke. » Ane Moises a nga kuiñ ébe Faraón atan, éé bira wokh ôlun.

it-2 436 étun 4

Moises

Ayokh ye mebun me mbe éban naa be ke tebe asu Faraón. A mbe fave y’é ngu’u Jehôva ye nsisim wéñ éde Moises ye Aaron be nga dzale ésèñ Nzame a nga kee be. Bi ne simane nseng Faraón, kéza y’édjié é mbe é tele ôsu, ényi môr ase a mbe éé yem melu meté. Édeda mbeng, kaa éfônan ézing, éngung Faraón, aa mbe éé yen émièn ane nzame, é bôr ba lep nye, bedjié bizima biéñ, bizima bia baghlé nye, ye minkôm miéñ, bese be ne vèè. Ye fe naa, betebôsu ya menda menzame meba, be-bo mekengha, ya é môra nzizing wéñ, Moises, be ne fe vèè. Kaa lang Faraón, bôr beté be mbe é bôr ba dang ngu’u édjié té été. Éko-wong nsama bôr beté, be nga kôane Faraón nfeng, naa ba sukh nye asi nfa a kame benzame be ye Égypte nge ki Egipto. Ve, Moises ye Aaron béé dzi ki yen Faraón éyong daa, ve biyong abuiñ, n’nem wéñ wa wéé bo alet, biyong bisese be mbe béé zu nye yen, akal a mbe a bele naa a baghlé Behébreu nge ki be Hebreos minkôm mii se ki éban asu dèñ, édjié dèñ asi. Éde, éyong be nga bôm nye ébubua muom, be nga tsirane Moises ye Aaron asu Faraón, ye naa, niène ébubua ébuu é nga lôt, be nga dzô be naa be ta’a bera dzeng naa be yen asu Faraón, be za be wiñ.​—Akô. 10:11, 28.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 10:1, 2) Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « Keng ébe Faraón, akal me nga likh naa n’nem wéñ, ye éwi ayong déñ, ô bo alet, naa me bo mekengha mam asu dèñ, ² ye fe akal naa ô kanghle é boan bwiè ye bendéñ bwiè aval me nga ve Bégyptien nge ki be Egipcios akira ye mekengha me nga bo ézizang deba ; bebela, mia ye yem naa me ne Jehôva. »

w95 9/1 11 étun 11

Benganyè asu bivus benzame

¹¹ A too naa abong té Bisraélite nge ki be Israélitas be ngene Égypte nge ki Egipto, Jehôva a nga lôm Moises ébe Faraón ye dzô naa : Keng ébe Faraón, akal Ma​—Me nga likh naa n’nem wéñ, ye éwi ayong déñ ô bo alet, naa Me bo mekengha mam asu dèñ, ye fe akal naa ô kanghle é boan bwiè ye bendéñ bwiè aval Me nga ve Bégyptien nge ki be Egipcios akira ye mekengha Me nga bo ézizang deba ; bebela, mia ye yem naa Me ne Jehôva. » (Akôre 10:1, 2) Bisraélite be mbe mewokh be nga ye kanghle é boan beba mimboane mi ngu’u Jehôva. É boan beba, baa, ba ye kanghle mam meté é boan ba ye byèñ, éde, boan beté, baa ba ye me kanghle memvong ma ye zu. Aval té, éde ba ye simane mimboane mi ngu’u Jehôva. Melu mèè fe, bebyèñ be bele ayem naa, ba tobe benganyè asu é boan beba.​—Deutéronome 6:4-7 ; Minkana 22:6.

(Akôre 11:7) Mben mvu daa ye ki bôm Bisraélite nge ki be Israélitas nge betsit beba, naa mi yem naa Jehôva a ne bo nkane ézizang be Bégyptien nge ki be Egipcios ye Bisraélite.”

it-1 783 étun 5

Akôre

Éde, y’ébibiñ n’lerane ngu’u, Jehôva a nga bere éyôla dèñ ôyô, ye kôre Israël. Éyong be nga kuiñ mvoa nsaa mang mer Rouge nge ki mar Rojo, é boan Israël be nga sum yiè dziè, Moises éé lerane be ; nfa wèñ, kal dzèñ Miriam, nkule medzô minenga, a toa tambourin nge ki pandereta, ye ve naa é binenga bevoo be tông nye ye tambourin, ye mebokh, éde be mbe béé yalane befam be mbe béé yiè. (Akô. 15:1, 20, 21) Bisraélite nge ki be Israélitas be nga tobe nkanane ye minzizing mieba. Éyong be nga kôre Égypte nge ki Egipto, béé dzi ki likh naa môt, nge ki tsit ézing, é bo be mbia dzam. Mben mvu ézing dé dzi ki be bôm, nge ki a foghe ôyem y’ôlun. (Akô. 11:7) Nlang ya Akôre waa dzô ki naa Faraón émièñ a nga nyî a mang été, ye nsama bizima wèñ, ye naa a nga wu e wéñ, ve, Bya 136:15 a dzô naa : « Jehôva a nga wiñ Faraón ye nsama bizima wèñ, a mer Rouge. »

Nlanghan ya Bible

(Akôre 10:1-15) Ane Jehôva a nga dzô Moises naa : « Keng ébe Faraón, akal me nga likh naa n’nem wéñ ye éwi ayong déñ ô bo alet, naa me bo mekengha mam asu dèñ, ² ye fe akal naa ô kanghle é boan bwiè ye bendéñ bwiè aval me nga ve Bégyptien nge ki be Egipcios akira ye mekengha me nga bo ézizang deba ; bebela, mia ye yem naa me ne Jehôva. » ³ Moises ye Aaron be nga ke ébe Faraón ye dzô nye naa : « É dzam Jehôva é Nzame Behébreu nge ki be Hebreos a dzô éé di : “Wa ye tep naa wa bo ma mewokh yakekuiñ ôden ? Lighe naa ayong dam é ke, naa be sèhane ma. ⁴ Nge ô tsini ôsu naa wa tep naa wa likh ayong dam é ke, ôkiri ma ye lôm bitanda abeng-si dwiè. ⁵ Bia ye mane yabane si ése, éde baa ye ki fe yen si. Bia ye mane dzi é biôm grêle nge ki granizo é dzi ki mane tsam, é biôm a va likh miè, éde ba ye dzi bilé bise bienan bia fèè mefup été. ⁶ Bia ye mane dzèñ menda menan été, menda be-bo bisèñ bwiè, ye menda Égypte nge ki Egipto ngura : Bésua, ye bemvam benan, baa be ki tare yen aval dzam té, ave be tobe si té yakekuiñ ému.”» Éde be nga lum Faraón mvus ye kuiñ é nda dzèñ atan. ⁷ Be-bo bisèñ Faraón be nga dzô nye naa : « É môr nyi a ye tsini ôsu naa a song biè yakekuiñ ôden ? Lighe bôr beté be ke naa be sèhane Jehôva é Nzame wôba. Ye naa wé tèè ki naa Égypte é manang tsame ? » ⁸ Éde be nga luè Moises ye Aaron ébe Faraón ye dzô be naa : « Kenghane sèhane Jehôva é Nzame wônan. Ve, beza ba ye ke ? » ⁹ Moises a nga yalane be naa : « Bia ye ke ye bitong bi-bôr biè, min’nôm mi-bôr miè, bendôma bèè ye bengoan bèè, mintôma ye binyak biè, amu bia ye ke bo fet akal Jehôva. » ¹⁰ Ane a nga dzô be naa : « Nge me likh naa mi ke, mina, ye é boan benan, da ye yili naa Jehôva a ne faa ya mina ! Da lere naa mi bele naa mia bo mbia dzam. ¹¹ Kaa ! Fave befam ébe ba ye ke sèhane Jehôva, akal naa éde mine va sili. » Ane be nga tsirane be ébe Faraón. ¹² Éde Jehôva a nga dzô Moises naa : « Sameghe wo Égypte nge ki Egipto ayô, naa bitanda bi so abeng-si ése, ye mane dzi bilok bise grêle nge ki granizo a nga likh. » ¹³ Avôô, ane Moises a nga sam ntum wèñ Egypto ayô. Éde Jehôva a nga ve naa, môra nfungha wéé so nfa est nge ki este, ô name Égypte, ngura nté môs ye ngura nté alu. Kikiri, nfungha wéé so nfa est, ô nga mane soo bitanda. ¹⁴ Bitanda bi nga so Égypte ngura, ye mane yabane abeng-si ése ngura. Éé mbe édeda abé ; abong té baa be ki tare yen abim abuiñ bitanda bité, ye naa baa ye ki bi bera yen akôre ye vèè. ¹⁵ Bi nga mane yabane abeng-si ngura, éde abeng-si té, é nga mane tobe dzibi étom bitanda. Bi nga mane dzi bilok bise ye bibuma bise bi ye bilé grêle a nga likh. Ôkèñ ézing wéé dzi ki lighe élé ayô, nge élok ézing mefup été Égypte ngura. »

27 YE NGOAN ZANGBWA–2 YE NGOAN MUOM

AKUM YA KALARE NZAME | AKÔRE 12

« Pascua nge ki Pâque​—Ayilgha dèñ akal bekristen »

(Akôre 12:5-7) Ntôma té wa yiène bo n’nôm ntôma ô bele mbu mboo, kaa ékop ; mi ne fe top étong ntôma nge ki étong ékela. ⁶ Mia yiène wô baghlé yakekuiñ é môs 14 ye ngoan, éde, kada nda-bôr y’ayong Israël da ye wô wiñ ngoghe ase éyong vièn ô nga zua ku. ⁷ Ba yiène ñong ngap mekî ba ye me wua minfa mimbéñ mibèñ, ye mimbéñ, ye menda ba ye dzi ntôma té.

w07 1/1 20 étun 4

« Wa ye tobe fave mevakh été »

⁴ Yésu a nga wu é môs 14 Nisan ye mbu 33 ye melu maa. Abeng-si Israël, ébe kada mbu, é môs 14 Nisan, ô mbe é môs be mbe béé bo ésesang Pascua nge ki Pâque. Môs té, menda me-bôr me mbe méé dzi étong ntôma ô mbe kaa éyem. Dzam té, é mbe déé ve naa be simane ésèñ mekî ntôma ô nga sèñ, nfa nkôrane mintôô mi boan be Israélitas nge ki Bisraélite éyong é angele a soo awu, a nga wiñ mintôô mi boan be Egipcios nge ki Bégyptien, é môs 14 Nisan ye mbu 1513 ye melu mèè. (Akôre 12:1-14) Ntôma pascua ô mbe éfônan Yésu, ényi Pablo nge ki Paul a nga dzô naa : « Be ve-hang Cristo nge ki Christ, é Pascua wèè, ane atunegha. » (1 Becorinthien 5:7) Aval be nga chii mekî ntôma Pascua, éde, mekî Yésu a nga chii, ma ve abuiñ bôr akôre.​—Jean 3:16, 36.

(Akôre 12:12, 13) Ma ye ke ma vut Egipto nge ki Égypte alu té, ma ye wiñ mintôô mi boan y’abeng-si ye Egipto, éba boan be-bôr ane éba betsit, ma ye dzale nkighane nsang wom akal benzame bese be ye Egipto. Me ne Jehôva. ¹³ Mekî ma ye tobe ndem akal menda mia ye tobe été : Ma ye yen mekî, éde ma ye mina lôr ayô, éyong té, ébubua da ye ki mina name, kaa miè mane wiñ éyong ma ye lôr Egipto.

it-2 583 étun 6

Pascua nge ki Pâque

Yésu a nga dzale minfa mizing mia daghe ésesang Pascua nge ki Pâque, dang-dang mekî be nga wua menda Egipto, me nga kôre mintôô awu, é wo é angele a soo awu. Pablo nge ki Paul a kobe Bekristen be ne minwoane mboane ane ékôan mintôô (Behéb. 12:23), Cristo nge ki Christ té ki, ane é môr a nga kôre be ye mekî mèñ. (1 Beth. 1:10 ; Beéph. 1:7) Béé nga yiène ki buiñ éves ézing ye ntôma Pascua. Nkulane adzô ézing ô nga lere naa, béé dzi ki buiñ Yésu éves ézing, dzam té, é nga dzalbane éyong Yésu a nga wu (Bya 34:20 ; Jean 19:36) Éde, é Pascua be Judíos nge ki Bejuif be mbe béé dzemle tang mintet mimbu, a mbe dzam dèè Atsing é mbe éfônan, y’é mam me nga ye bobane, yakekuiñ Yésu Christ « Ntôma Nzame. »​—Behéb. 10:1 ; Jean 1:29.

(Akôre 12:24-27) « Mia yiène ke ôsu ye bo dzam té, ane atsing é ne mbèmbè, akal denan, ye é boan benan. ²⁵ Éyong mina ye nyî abeng-si Jehôva a ye mina kee, aval a nga dzô de, mia yiène ke ôsu naa mia bo ésesang té. ²⁶ Éyong é boan benan ba ye mina sili naa : ‘Ésesang di é bele za ayilgha ?’, ²⁷ mia yiène yalane naa : “A ne atunegha akal é Pascua nge ki Pâque Jehôva, ényi a nga lôr menda be Israélitas nge ki Bisraélite ayô abeng-si Egipto. A nga wiñ be Egipcios nge ki Bégyptien, ve, éé dzi ki name menda mèè.” » Éde meyong me nga lui asu ôsi ye kure mebong asu dèñ.

w13 12/15 20 bitun 13-14

‘Môs té wa ye tobe ésesang ôsiman akal denan’

¹³ Kada nféféñ mvong ése, é nga ye yeghe meyeghle me ne édeda éban, éma bésaa be nga ye kanghle bendôma beba. Éfônan é ne naa, Jehôva a ne kame be-bo bisèñ bèñ. Boan, ba ye fe wokh naa Jehôva éé se ki zeze nzame. Jehôva a ne bebela, é Nzame a tèè, ényi a bis ayong bôr dèñ, ye bo mam akal dèñ. A nga lere de é môs « a nga wiñ be Egipcios nge ki Bégyptien », ye kame mintôô mi boan be Israélitas nge ki Bisraélite.

¹⁴ Nge ô bele boan, waa dzô ki be kada mbu é dzam Pascua nge ki Pâque da yili. Ve, ye wa yeghe be, ayeghle da so été,​—naa Jehôva a kame ayong dèñ ? Ye wa dzô be naa wamièn wa bunu naa a ne Nkame ayong dèñ ? (Bya 27:11 ; Esaïe 12:2) Ye wa bo de, se ki ane m’bamane, ve, ane mbemba nlang ye é boan bwiè ? Yemghe ngu’u naa wa ve ayeghle té é nda-bôt dwiè, naa baa fe, be bele mebun ébe Jehôva.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Akôre 12:12) Ma ye ke ma vut Egipto nge ki Égypte alu té, ma ye wiñ mintôô mi boan y’abeng-si ye Egipto, éba boan be-bôr ane éba betsit, ma ye dzale nkighane nsang wom akal benzame bese be ye Egipto. Me ne Jehôva.

it-2 582 étun 2

Pascua nge ki Pâque

Bibubua awôm bi nga name Egipto nge ki Égypte, bi nga lere nkighane nsang ô nga bobane akal benzame be ye Egipto, dang-dang ébubua awôm, awu mintôô mi boan. (Akô. 12:12) N’nôm ntôma ô mbe akal nzame Râ, n’wôane mekî ntôma Pascua nge ki Pâque mimbéñ, ô mbe atè é mis be Egipcios nge ki Bégyptien. Ñat, daa déé mbe fe ékî asu deba, a wiñ mintôô boan beñat, éé mbe ane ba bime nzame Osiris. Faraón émièn ny’a be mbe béé wume ane é moan nzame Râ. Awu ntôô moan Faraón, é nga lere naa nzame Râ é bele ki ngu’u, Faraón ny’a fe aval dèè.

(Akôre 12:14-16) «“Mia yiène simane môs té, ye bo wô fet akal Jehôva. Mia ye bo fet té mban, yakekuiñ memvong ma zu : Ane atsing é ne mbèmbè. ¹⁵ Tang melu zangbwa, mia ye dzi nfem ô ne kaa levadura nge ki levure. É môs ôsua, mia ye vèè levadura menda menan été, nga’a é môr a ye dzi é dzôm é bele levadura, a téé ye môs ôsua, yakekuiñ é môs zangbwa, ba ye nye vèè ayong Israël été. ¹⁶ Nfufup ésesang da ye bo é môs ôsua, ye naa éfe da ye bo é môs zangbwa. Môs meté, baa ye ki vaghle bo ésèñ ézing. Ba ye yam fave abim kada môr a yiène dzi.

it-1 504 étun 1

Bisesang

Dzam dèè ye « bifufup bisesang », éé mbe naa ayong éé nga yiène ki bo ésèñ ézing é ne nzukh, nté bisesang bité bia bobane. Éfônan é ne naa, é môs ôsua ye é môs zangbwa, ye ésesang nfem ô ne kaa levadura nge ki levure, me mbe « bifufup bisesang », édi da daghe bie, Jehôva a nga dzô naa : « Ésèñ ézing é ne nzukh, daa yiène ki bobane môs meté. Fave é dzôm kada môt a ye dzi, éde mine yam akal denan. » (Akô. 12:15, 16) Ve, nté « bifufup bisesang » bité bia lôt, be sacerdotes nge ki beprêtre, be nga ve-ve Jehôva metunegha (Lév. 23:37, 38), nfa ékî éé mbe déé daghe bisèñ be nga yiène bo môs meté, béé dzi ki de bo melo. Bisesang bité, bii mbe ki metam awaghane akal ayong ngura, ve, môs meté, me mbe ndzalane ye ntaane mam nfa ya nsisim. Kada sábado nge ki sabbat ye sono, ayong é mbe déé tubane naa ba kang, Nzame nsama, ye ñong ayeghle. Ayong éé mbe déé bèè nlanghane ye n’vehane ayilgha ye nkobe Nzame ô mbe n’tsilane, dzam té, é nga ye tsini naa da bobane be sinagogas nge ki besynagogue été. (Bisè m. 15:21) Aval té, nge be Israélitas nge ki Bisraélite béé mbe ki béé bo ésèñ é ne nzukh é môs sábado, ye é môs « bifufup bisesang », be mbe béé ve n’nem meyaghlane été, ye binane nfa Mvele wôba, ye mekômgha mèñ.​—Daghane fe BISESANG.

Nlanghan ya Bible

(Akôre 12:1-20) Jehôva a nga dzô Moises ye Aaron be too Egipto nge ki Égypte naa : ² « É ngoan nyi da ye bo atarga mbu wônan. Wa ye bo akal denan é ngoan ôsua ye mbu. ³ Dzôghane ayong Israël ngura naa : “É môs awôm yé ngoan nyi, kada môr ye ébe mina a ye dzeng ntôma akal é nda bôr dzèñ, ntôma mboo akal nda dzaa. ⁴ Ve, nge é nda bôr dzenan é ne avitsang naa mi mane dzi ngura ntôma, mia yiène wô kap ye é bôr be too mina minfeng, é nda dzenan été. Mia ye yen abim bôr mia yiène tobe, mii daghe abim kada môr a ne dzi. ⁵ Ntôma té, wa yiène bo n’nôm ntôma ô bele mbu mboo, kaa ékop ; mi ne fe top étong ntôma nge ki étong ékela. ⁶ Mia yiène wô baghlé yakekuiñ é môs 14 ye ngoan, éde, kada nda-bôr y’ayong Israël ba ye wô wiñ ngoghe ase, éyong vièn ô nga zua ku. ⁷ Ba yiène ñong ngap mekî dèè, ye wua me minfa mimbéñ mibèñ, ye mimbéñ ôyô, ye menda ba ye dzi ntôma ⁸ «“Ba yiène dzi tsit té, alu té. Ba ye de yang ô nduane, éde ba ye de dzi ye nfem wéé bele levadura nge ki levure, ye fe bilok bi ne ayôô. ⁹ Mi ta’a dzi tsit té ñumi, nge ki ntoane ; yanghane de a nduane : Nlô, ye mebo, ye biôm bi y’abum. ¹⁰ Mia yiène ki de baghlé yakekuiñ kikiri, ve, abim se da ye lighi yakekuiñ kikiri, mia yiène de mane dzighe ô dzi. ¹¹ Aval di, éde mia ye de dzi : Ases denan angerege, mengôp mebo, ye ntum a wo été ; éde mia yiène wô dzi avôô. A ne é Pascua Jehôva. ¹² Ma ye ke ma vut Egipto nge ki Égypte alu té, ma ye wiñ mintôô mi boan y’abeng-si ye Egipto, éba boan be-bôr ane éba betsit, ma ye dzale nkighane nsang wom akal benzame bese be ye Egipto. Me ne Jehôva. ¹³ Mekî ma ye tobe ndem akal menda mia ye tobe été : Ma ye yen mekî, éde ma ye mina lôr ayô, éyong té, ébubua da ye ki mina name, kaa miè mane wiñ éyong ma ye lôr Egipto. ¹⁴ «“Mia yiène simane môs té, ye bo wô fet akal Jehôva. Mia ye bo fet té mban, yakekuiñ memvong ma zu : Ane atsing é ne mbèmbè. ¹⁵ Tang melu zangbwa, mia ye dzi nfem ô ne kaa levadura nge ki levure. É môs ôsua, mia ye vèè levadura menda menan été, nga’a é môr a ye dzi é dzôm é bele levadura, a téé ye môs ôsua, yakekuiñ é môs zangbwa, ba ye nye vèè ayong Israël été. ¹⁶ Nfufup ésesang da ye bo é môs ôsua, ye naa éfe da ye bo é môs zangbwa. Môs meté, baa ye ki vaghle bo ésèñ ézing. Ba ye yam fave abim kada môr a yiène dzi. ¹⁷ «“Mia yiène bo ésesang Nfem ô ne kaa levadura, amu naa, môs té éwô me nga kulu é môra ayong denan Egipto. Mia yiène bo fet té yakekuiñ memvong ma zu : Ane atsing é ne mbèmbè. ¹⁸ A téé ye é ngoghe môs 14 ye ngoan ôsua, yakekuiñ ngoghe y’é môs 21, mia ye dzi nfem wéé bele ki levadura. ¹⁹ Baa yiène ki kuane levadura menda menan tang melu zangbwa, amu nge môr ézing a dzii é dzôm é bele levadura, a bo naa a ne n’neng, nge ki moan israélita nge ki israélite émièn, ba yiène nye vèè ayong israël été. ²⁰ Mia yiène ki dzi dzôm ézing é bele levadura. Menda mese menan été, baa ye ki dzi é dzôm é bele levadura.”»