“Se Siga tu ga sa Buto na Vanua”

DAUVOLAVOLA NI YADRA! MAI BENIN

“SA YAWA! Ra Qoroqoro e Milioni ni Sobu na Butoleka,” e ulutaga ni niusiveva na Daily Graphic mai Ghana ena siga tarava. A sobu na butoleka ena ika29 ni Maji, 2006. Qori na gauna e tabonaka kina na matanisiga na vula. A raici taumada na ka vakatubuqoroqoro qo, ena muai Brazil i cake. Oti a dewa sara yani ina Atlantic, qai takosova na wasa levu qori ena rauta ni 1,600 na kilomita ena dua na aua. Na iyaloyalo ni vula qo a tekivu ubia yani na baravi mai Ghana, Togo, kei Benin ena walu na kaloko ena matakalailai. Ia ke dua e tiko mai Aferika i Ra, na cava ena namaka me raica?

Na iotioti ni butoleka e Ghana a yaco ena 1947. A yabaki 27 tiko ena gauna ya o Theodore. Nanuma lesu o koya: “Levu na bula ena gauna ya era a se sega vakadua ni bau raica na butoleka, ra sega gona ni kila se cava a yaco dina tiko. Ena vuku ni ka qo, ra mani kaya kina ni ‘se siga tu ga sa buto na vanua.’”

Era Vakavulici na Lewenivanua

Era sasagataka na vakailesilesi vakamatanitu mera vakasalataki na lewenivanua ena leqa e rawa ni yaco ke ra wanonova na matanisiga ni sobu na butoleka. Robota tu na vanua o Togo e so na idusidusi e volai tu kina: “Taqomaka na matamu! Qarauna de o mataboko!”

Ra vakatura na vakailesilesi vakamatanitu e rua na ka. Kena imatai, mera sarava ga na butoleka ena retioyaloyalo e vale na lewenivanua. Kena ikarua, ke ra lai sarasara e tuba e bibi mera dara na matailoilo e buli vakatabakidua me taqomaka na mata. E vica na milioni era sarava na butoleka vakasakiti qo ena retioyaloyalo kei na kompiuta. Ia e sega ga ni laurai rawa ena iyaloyalo qori na nodra nanamaki kei nodra mamarau na lewenivanua me baleta na butoleka, kei na gauna e yaco kina. Raitayaloyalotaka mada na ka a yaco.

Namaki Vakalevu

Ena mataka ni siga e sobu kina na butoleka e draki vinaka tu, e sega sara ga ni duidui mai na mataka tale e so e Aferika i Ra. O koya gona, ena sobu dina beka na butoleka? Ni roro tiko mai na gauna me laurai kina, ra dara sara nodra matailoilo na sarasara tiko e tuba, ra qai wanonova na lomalagi. E so tale era veiqiriyaki ena nodra mobile, mera tarogi ira nodra itokani ena so tale na vanua ke ra sa raica e dua na ka.

Sivia e 350,000 na kilomita e macawa, e sowiri na vula, dina ni sega ni a laurai tiko, qai toso yani ina vanua me na tabonaka kina na matanisiga. Vakasauri ga sa vaka e buto na vula, tekivu latia tale ga na matanisiga. Dua na ka na nodra mamarau e levu ni sa yaco qori.

Era sega soti ni vakila na sarasara tu na veiveisau e yaco wavoliti ira ni oti e dua na aua. Ia ni sa ubia tiko yani na matanisiga na vula, sa veisau sara vakalevu na irairai ni lomalagi. Sa rugurugua mai, kudukudua tale ga na draki. Ra waqa sara na cina ena salatu kei na kena e kilai me security light. E lala na gaunisala, ra sogo tale ga na sitoa. Sega ni sere na manumanu vuka, se veilakoyaki e dua na manumanu nira sa lai moce. Vakaturubuto na vanua. Sa qai buto vakadua na matanisiga, vakanomodi tale ga na vanua.

Guiguilecavi Dredre

Era cila na kalokalo. Qai votu mai e dua na ka uasivi dina, e serau na batibati ni matanisiga (corona). Sa qai wavolita tu na vula e dua na iyaloyalo, e vulavula me vaka na roka ni mataniciva. Taumada na rarama lailai ya a vaka na ka lalai era tui tu ena itaube, oti sa qai vuki me vaka na mama daimani. Mani basika ena vanua volekata na batibati ni matanisiga (chromosphere) e so na iyaloyalo e vaka na senikavika na kedra roka. “Sa bau dua dina na ka vakatubuqoroqoro au qai raica vakadua, sega ni vakamelei rawa na kena totoka,” e vakamacalataka e dua na turaga.

E via tolu toka na miniti na balavu ni gauna e buto kina vakadua na matanisiga. Sega ni dede sa laurai tale mai. Era maue ga na sarasara. Sa mai siga tale na vanua, ra tabogo tale na kalokalo. Me vaka ga na kena seavu na kabu ena matakalailai, totolo tale ga na kena oti na veika ya.

E “[i]vakadinadina levu mai lomalagi” na vula. E rawa gona ni cakacakataki na sobu ni butoleka ni se vo tu e vica vata na senitiuri. (Same 89:37) Ni bera mada ga na 2006, era a raica na lewenivanua mai Aferika i Ra na sobu ni butoleka ena 60 na yabaki yani e liu. Ia e namaki me na qai sobu tale na butoleka ena vanua ya ena yabaki 2081. De dua, o na raica mai na nomu vanua na sobu ni butoleka vakatubuqoroqoro ni bera sara na yabaki ya.

[Kato/iYaloyalo ena tabana e 30]

A Sobu Beka na Butoleka ena Gauna a Mate Kina o Jisu?

E kaya na Marika 15:33: “Ni sa yaco nai kaono ni aua, sa butobuto na vanua taucoko, ka yacova nai kaciwa ni aua.” A yaco vakacakamana na butobuto qo. E tolu na aua na kena dede, ni tekivu ena sigalevu lai yacova sara na tolu na kaloko ena yakavi. Ia e sega ga ni sobu na butoleka. Kena imatai, e dau vica ga na miniti na butoleka, ia na kena e balavu duadua e vitu veimama na miniti. Kena ikarua, a mate o Jisu ena ika14 ni Naisani. Na imatai ni Naisani e dau donuya tu ga na vula vou, na gauna e tu donu kina na vula ena tadrua ni matanisiga kei na vuravura, qai rawa sara ga ni vakavuna na butoleka. Ena ika14 ni Naisani, sa na sowiritaka rawa e veimama na vanua e dodonu me lakova na vula ni wavokita tiko na vuravura. Qori tale ga na gauna ena tu donu kina o vuravura ena tadrua ni matanisiga kei na vula. O koya gona, ena sega ni rawa ni tabonaka na rarama ni matanisiga ena gauna qori na vula, ia ena vakavotuya ga na kena serau. Oya sara ga na vuna e dau donuya kina na taucoko ni vula na iVakananumi ni Mate i Jisu.

[iYaloyalo]

Na ika14 ni Naisani e dau donuya se volekata yani na gauna e taucoko kina na vula

[Diagram/​iYaloyalo ena tabana e 30]

(Raica tale na ivola)

Na vanua kece e laurai mai kina na sobu ni butoleka

●

⇧

●

⇧

●

⇧ AFERIKA

BENIN ●

⇧

TOGO ●

⇧

GHANA ●

⇧

●

⇧

●

⇧

●

⇧

●

⇧

●

[Credit Line]

Mape: Based on NASA/Visible Earth imagery

[iYaloyalo ena tabana e 29]

Na sobu ni butoleka ena ika29 ni Maji, 2006

[iYaloyalo ena tabana e 29]

Era rawa ni sarava na sobu ni butoleka o ira na dara tiko na matailoilo e taqomaka na mata